Koolwijk (Herpen)

Plaats
Buurtschap
Oss
Noordoost-Brabant
Noord-Brabant

koolwijk_reunie_40_jaar_buurtvereniging_2014.jpg

Helaas - wat ons betreft - is in diverse streken het begrip 'buurtschap' gangbaar, waar men eigenlijk 'buurtvereniging' bedoelt. Dat kan tot verwarring leiden. Immers: de buurtscháp Koolwijk is al 500 jaar oud, de buurtveréniging bestond in 2014 40 jaar.

Helaas - wat ons betreft - is in diverse streken het begrip 'buurtschap' gangbaar, waar men eigenlijk 'buurtvereniging' bedoelt. Dat kan tot verwarring leiden. Immers: de buurtscháp Koolwijk is al 500 jaar oud, de buurtveréniging bestond in 2014 40 jaar.

koolwijk_plaatsnaambord.jpg

In de buurtschap Koolwijk hebben in 2005 plaatsnaamborden gestaan, in 2009 stonden ze er niet meer, en in 2012 weer wel. Nu maar hopen dat ze deze keer wél blijven staan...

In de buurtschap Koolwijk hebben in 2005 plaatsnaamborden gestaan, in 2009 stonden ze er niet meer, en in 2012 weer wel. Nu maar hopen dat ze deze keer wél blijven staan...

koolwijk_boek_een_parel_in_brabant.jpg

Stichting Herpen in Woord en Beeld heeft in 2011 het boek 'De Koolwijk. Een parel in Brabant' uitgegeven. Dus wie nóg meer over Koolwijk wil weten dan er op deze pagina over vermeld staat, kunnen wij dit boek aanbevelen.

Stichting Herpen in Woord en Beeld heeft in 2011 het boek 'De Koolwijk. Een parel in Brabant' uitgegeven. Dus wie nóg meer over Koolwijk wil weten dan er op deze pagina over vermeld staat, kunnen wij dit boek aanbevelen.

Koolwijk (Herpen)

Terug naar boven

Status

- Koolwijk is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Oss. T/m 31-3-1941 gemeente Herpen. Per 1-4-1941 over naar gemeente Ravenstein, in 2003 over naar gemeente Oss.

- De buurtschap Koolwijk valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Herpen.

- De buurtschap is verdeeld in Koolwijk (vanouds Groot of Grote Koolwijk geheten) en Klein of Kleine Koolwijk.

- De buurtschap Koolwijk heeft witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom.

Terug naar boven

Naam

In het Brabants
Op het internet komen wij in allerlei artikelen zowel de speling De Kôllik (zie de alinea hierna), De Kolluk als De Kôlluk tegen. En in dit artikel wordt de naam zelfs als De Kôllûk geschreven... Wij noemen het weleens gekscherend-met-serieuze-ondertoon 'een spelletje Wie van de Drie?', als wij 3 verschillende spellingen van een plaatsnaam tegenkomen (helaas komt zoiets vaker voor...), maar hier is het dus zelfs een spelletje 'Wie van de Vier?'... Wij hebben overigens de indruk dat de spelling De Kôlluk het meest gangbaar is.

Naamsverklaring
"Het betreft hier een waternaam, die waarschijnlijk duidt op een 'koele heldere beek', die vroeger vanaf de hogere heidegronden naar het stroomgebied van de Beerse Maas liep. Vandaar ook de naam 'Coelbeeck'. Later is het Koolwijk, in de volksmond 'De Kôllik' geworden." (bron: Heemkundekring Land van Ravenstein)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Koolwijk ligt W van Herpen, O van Berghem, rond o.a. de Koolwijksestraat, Berghemseweg en Hoefstraat.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap (Groot en Klein) Koolwijk 33 huizen met 221 inwoners. Volgens een opgave van de gemeente uit 2016 (middels de BAG) heeft de buurtschap op dat moment ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners (die in de BAG dan nog de op zichzelf staande woonplaats Koolwijk is; anno 2017 valt de buurtschap voor de BAG, net als voor de postadressen, echter onder de woonplaats en het dorp Herpen). De heemkundekring echter (zie de link onder Bezienswaardigheden > Geschiedenis van de St. Annakapel) stelt dat de buurtschap ca. 320 inwoners en daarmee ca. 130 huizen zou omvatten.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Stichting Herpen in Woord en Beeld heeft in 2011 het boek 'De Koolwijk. Een parel in Brabant' uitgegeven. Dit boek van 160 pag. bevat informatie over de geschiedenis van de buurtschap en uiteraard ook het nodige over de kapel. Met verder ook alle toenmalige bewoners en hun voorgangers op familiefoto's. - Videoreportage van de feestelijke boekpresentatie, door Omroep Walraven. De stichting heeft, zolang de voorraad strekt, nog enkele exemplaren beschikbaar. Als je een exemplaar wilt bemachtigen; stuur een mailtje naar heemkamerherpen@gmail.com en ze nemen contact met je op om e.e.a. te regelen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Koolwijk heeft 2 gemeentelijke monumenten, zijnde 2 langgevelboerderijen; Berghemseweg 17 en Hoefstraat 3.

- De St. Annakapel (Koolwijksestraat 5) wordt in 1520 voor het eerst vermeld en is een rijksmonument. - Geschiedenis van de St. Annakapel. - Reportage over de St. Annakapel (door Omroep Walraven). Wie was deze Anna eigenlijk? Anna wordt genoemd in een bijbelgeschrift uit de tweede eeuw na Christus, ook wel het proto-evangelie van Jacobus genoemd. Dit evangelie wordt niet officieel door de kerk erkend en is daarom niet in de bijbel opgenomen. Anna wordt hierin als moeder van Maria genoemd. Er is eigenlijk maar weinig over haar bekend. Anna kreeg haar kind pas op latere leeftijd en daardoor is zij beschermvrouwe van onvruchtbare en zwangere vrouwen geworden. - Mooi verhaal van Rop van de Burgt over zijn tijd als misdienaar in de kapel van Koolwijk (begin jaren zestig).

Sinds 2016 zijn er geen wekelijkse diensten meer in de kapel. De kapel is bij de parochie H. Johannes de Doper gevoegd. Daar vallen onder meer Schaijk, Reek, Herpen en Ravenstein onder. De kapel blijft wel beschikbaar voor bruiloften en dopen. Ook de twee jaarlijkse hoogtepunten van de kapel; het St. Annafeest en de bewegende kerststal, blijven bestaan. De Annakapel kan en mag sinds 2017 ook voor andere activiteiten worden ingezet, mits deze passend zijn bij het gebouw en zijn functie in de omgeving. Te denken valt aan concerten, lezingen en dergelijke. Interesse? Neem dan contact op met Jolanda Voet van het kapelbestuur.

- Stichting Herpen in Woord en Beeld heeft op 28 juli 2007 het kunstwerk 'De Kôlluk in Beeld' aan de inwoners van Koolwijk aangeboden, gemaakt door kunstenaar en inwoner Geert Castenmiller. Het staat op de hoek van de oude en de nieuwe Koolwijksestraat, tegenover de Annakapel. Het kunstwerk is feestelijk ingewijd met een H. Mis en een feestavond.

- Direct Z van Koolwijk staat aan de rand van het bos, op de Konijntjesberg, een voormalige brandweertoren uit 1955. Deze toren, die tegenwoordig in particulier bezit is, is de hoogste houten toren uit één stuk in Nederland (bron: Brabants Dagblad, 22-02-2002). In de jaren tachtig raakt de toren buiten gebruik als brandweertoren. Tegenwoordig is hij, onder de naam De Havik, alleen nog in gebruik voor het spotten van vogels. De heuvel waarop de oude toren staat is ruim 17 meter hoog. De uitkijktoren is zelf ca. 22 meter hoog, waarmee hij ruim 39 meter boven NAP uitsteekt.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Jaarlijks is er in Koolwijk het St. Annafeest, op 26 juli en op de eerste zondag daarna. Ieder jaar trekt dit feest weer ca. 1.000 bezoekers, die van heinde en ver naar de buurtschap komen. Niet alleen voor de traditionele Hoogmis om 10.30 uur, maar ook voor de gezelligheid erna in een ontmoeting en weerzien met vele bekenden, waarbij hapjes en drankjes verkrijgbaar zijn. Het St. Annafeest is een mooie gelegenheid om kennis te maken met buurtschap Koolwijk en zijn bewoners. Een bezoekje aan de fraaie St. Annakapel is zeker de moeite waard. En als je er toch bent, kun je gelijk een wandeling maken door de mooie bossen van Herperduin.

"Ondanks het feit dat Luther de Annacultus fel aanvalt, verklaart de Heilige Stoel in 1584 het feest van Anna voortaan verplicht voor de hele kerk. De populariteit van Anna vindt men in de kunst bevestigd. In de beeldhouw- en schilderkunst is namelijk ontelbare malen de zogenaamde St. Anna-te-drieën of Annatrits uitgebeeld: Anna, Maria en het Christuskind tezamen. Al op 15 mei 1801 geeft paus Pius VII een aflaatbul uit waarin hij pelgrims die op 26 juli of in de week daarna naar de kapel van Koolwijk komen, een volle aflaat verleent.

Mogelijk is dit de oorzaak van een vergrote toeloop, waardoor de kapel in 1820 moet worden uitgebreid. In ieder geval schrijft Van der Aa in 1843 dat Koolwijk in die tijd een drukke bedevaart kent en dat Capucijners uit Velp er een preek in de openlucht houden (wat zij tot 1965 zouden doen). Jonge dochters en boerenzoons zien het feest als een gunstige huwelijksmarkt. Op het feest van Anna waren vijf missen nodig. Pelgrims kwamen uit de gehele omtrek en in het bijzonder uit Oss, Berghem, Haren en Tilburg. Niet alleen op 26 juli was het er druk; deze plaats was het hele jaar door ook een ontmoetingsplaats voor boeren. Voordat de Koolwijkseweg werd rechtgetrokken stond tegenover de kapel een boerderij annex café." (citaat uit een uitvoerig artikel over Koolwijk als bedevaartsplaats, door inwoner Frans Boeijen) - Reeds in de 17e eeuw is er sprake van bedevaarten naar de St. Annakapel.

- De St. Annakapel is in de regio ook heel geliefd bij opa's, oma's, vaders, moeders en kinderen, vanwege de bewegende kerststal die er met en rond de Kerst is te bezichtigen. De kerststal is door de voormalige koster, de heer Harry den Brok, eind jaren zestig gebouwd uit overwegend afgedankt materiaal: oude rolschaatsen, fietsonderdelen, speelgoedauto's, en zelfs onderdelen uit een neergestort vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog zijn erin verwerkt. De beelden zijn grotendeels gemaakt uit houtsnijwerk en tussen de 30 en 60 cm hoog, en bewegen vrijwel allemaal op de een of andere manier: het kindje Jezus ligt te spartelen in zijn kribbe, de herders lopen rondjes, en een koning knielt. Het geheel wordt omringd met allerlei figuren en dieren die rondjes maken en geld inzamelen voor de kapel. Tegenwoordig wordt de kerststal verzorgd en opgebouwd door mensen van buurtvereniging De Kôlluk.

Mensen komen vaak al meerdere generaties naar de sfeervolle Annakapel om deze ingenieus bewegende kerststal te bewonderen. "Het is elke keer weer genieten van, voor en door de (klein)kinderen, die het heel leuk vinden om te zien hoe geschonken muntjes door de beelden worden opgehaald. Het is tevens een mooie gelegenheid om de fraaie St. Annakapel in Koolwijk eens van binnen te komen bekijken", aldus Jolanda Voet van het kapelbestuur. (bron: o.a. ArenaLokaal, 12-12-2016)

De bewegende kerststal kan van eerste kerstdag tot en met Driekoningen (6 januari) dagelijks worden bezichtigd. Op beide kerstdagen van 11 tot 17 uur en op alle overige dagen van 13.30 tot 17 uur. Vergeet niet om voldoende kleingeld mee te nemen voor je eventuele kinderen, want die vinden het heel leuk om te zien hoe deze door de bewegende poppen worden opgehaald en ingezameld. Omroep Walraven heeft een mooie reportage gemaakt over de kerststal, het opbouwen en de werking. (bron: inwoner Frans Boeijen)

- Op kerstavond 24 december is er om 17.30 uur een mis in de St. Annakapel.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Direct Z van Koolwijk liggen de ca. 400 ha grote Herpse Bossen, soms foutief Herperduin genoemd, met o.a. een 4-tal wandelroutes, van allemaal rond de 5 km. Er is ook een rolstoelroute van 3,2 km.

Reacties

(4)

Hallo, zijn er nog van die prachtige boeken te koop?

Alvast dank,

Groet, Sjaak

Ik heb het voor je nagevraagd bij de heemkundeclub van Herpen. Ik heb vernomen dat er nog enkele exemplaren beschikbaar zijn. Ik heb hierboven onder Geschiedenis vermeld hoe je contact met hen kunt opnemen. Veel lees- en kijkplezier gewenst met het boek!

Ik ben eigenlijk ook wel benieuwd naar het boek. Heeft u daar nog iets over vernomen?

Ik heb het nog eens nagevraagd, en zojuist van hen vernomen dat er nog enkele exemplaren beschikbaar zijn. Ik heb hierboven onder Geschiedenis vermeld hoe je contact met hen kunt opnemen. Veel lees- en kijkplezier gewenst met het boek!

Reactie toevoegen