Waarder

Plaats
Dorp
Bodegraven-Reeuwijk
Groene Hart
Zuid-Holland

Waarder.JPG

Waarder is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-1-1964. Per 1-2-1964 over naar gemeente Driebruggen, in 1989 over naar gemeente Reeuwijk, in 2011 over naar gem. Bodegraven-Reeuwijk.

Waarder is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-1-1964. Per 1-2-1964 over naar gemeente Driebruggen, in 1989 over naar gemeente Reeuwijk, in 2011 over naar gem. Bodegraven-Reeuwijk.

gemeente_waarder_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Waarder anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Waarder anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

waarder_900_jaar_taart.jpg

Het dorp Waarder heeft in 2008 het hele jaar door met vele evenementen en activiteiten het 900-jarig bestaan gevierd. Voorbijgangers werden d.m.v. deze megaverjaardagstaart op dit heuglijke feit geattendeerd. (© Wim de Boevère/www.deboevere.nl)

Het dorp Waarder heeft in 2008 het hele jaar door met vele evenementen en activiteiten het 900-jarig bestaan gevierd. Voorbijgangers werden d.m.v. deze megaverjaardagstaart op dit heuglijke feit geattendeerd. (© Wim de Boevère/www.deboevere.nl)

waarder_900_jaar_boek.jpg

Maar er is niet alleen gefeest; voor de historisch geïnteresseerden onder ons is het een heuglijk feit dat in 2008 ook het boek '900 jaar Waarder' is verschenen (128 pag., hardcover, met foto's), samengesteld door Arie Boele.

Maar er is niet alleen gefeest; voor de historisch geïnteresseerden onder ons is het een heuglijk feit dat in 2008 ook het boek '900 jaar Waarder' is verschenen (128 pag., hardcover, met foto's), samengesteld door Arie Boele.

waarder_collage.jpg

Waarder, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Waarder, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

waarder_ansicht_1910_spelling_warder.jpg

Op deze ansichtkaart uit ca. 1910 staat Waarder gespeld als Warder, maar dat is een drukfout, óf de uitgever gokte maar wat, want de plaats is, voor zover ons bekend, sowieso en in ieder geval in die tijd nooit zo gespeld geweest.

Op deze ansichtkaart uit ca. 1910 staat Waarder gespeld als Warder, maar dat is een drukfout, óf de uitgever gokte maar wat, want de plaats is, voor zover ons bekend, sowieso en in ieder geval in die tijd nooit zo gespeld geweest.

Waarder (2).JPG

Achter de Hervormde (PKN) kerk van Waarder

Achter de Hervormde (PKN) kerk van Waarder

waarder_gereformeerde_kerk.jpg

De Gereformeerde (PKN) kerk van Waarder (Dorp 24) dateert uit 1887. Het is een eenvoudige zaalkerk.

De Gereformeerde (PKN) kerk van Waarder (Dorp 24) dateert uit 1887. Het is een eenvoudige zaalkerk.

Waarder (5).JPG

Waarder, gezien vanuit buurtschap Westeinde

Waarder, gezien vanuit buurtschap Westeinde

Waarder

Terug naar boven

Status

- Waarder is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Groene Hart, gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-1-1964. Per 1-2-1964 over naar gemeente Driebruggen, in 1989 over naar gemeente Reeuwijk, in 2011 over naar gemeente Bodegraven-Reeuwijk.

- Wapen van de voormalige gemeente Waarder.

- Onder het dorp Waarder vallen ook de buurtschappen Oosteinde en Westeinde (grotendeels).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1108 kopie 12e eeuw Werdere, ca. 1307 Waerder, 1351-1356 Werde, 1573 en 1615 Waerder. Op een ansichtkaart uit ca. 1910 staat de spelling Warder (zie afbeelding), maar dat is o.i. een drukfout, want voor zover ons bekend is de plaats (in ieder geval in die tijd) nooit zo gespeld geweest.

Naamsverklaring
Het Oudnederlandse werther, werder betekent 'eiland, oeverland', een afleiding van weerd 'land aan water, riviereiland'. Zie ook Warder.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Waarder ligt Z van de A12 en het dorp Nieuwerbrug (aan den Rijn), ZW van de stad Woerden, W van het dorp Linschoten, NW van het dorp Papekop en de stad Oudewater, NO van de dorpen Driebruggen en Sluipwijk en de Reeuwijkse Plassen en OZO van het dorp Bodegraven.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Waarder 83 huizen met 521 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 20/128 (= huizen/inwoners), polder Oosteinder-Polder 16/92, polder Westeinder-Polder, buurtschappen Nieuwerbrug en Driebruggen samen 17/100 (beide 'deels'), en buurtschappen Nieuw-Westeinde 15/105 en Korte Waarder 15/96. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 670 huizen met ca. 1.675 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Het dorp is ontstaan rondom een verhoging in het veenontginningsgebied langs het veenriviertje de Oude Wetering en omvat o.a. de polders Oosteinderpolder, Westeinderpolder, Korte Waarder en Kerverland. Het dorp is een voormalige ambachtsheerlijkheid, waar vroeger een commanderij van de Johannieterorde heeft gestaan, de Hof van Waarder, die geheel is verdwenen.

De plaatsnaam wordt in 1108 voor het eerst in de archieven vermeld. Waarder heeft daarom in 2008 het hele jaar door het 900-jarig bestaan gevierd, met vele evenementen en activiteiten. Onder de link vind je daar verslagen van in tekst en beeld.

Lange tijd is het dorp voornamelijk een lange lintbebouwing aan voornamelijk het Westeinde en het Oosteinde, met een zeer bescheiden kerntje bij de Hervormde kerk. Pas vanaf de jaren zeventig onstaat een dorpskern, eerst door een nieuwbouwwijk aan de Kosterdijk en vervolgens door een nieuwbouwwijk aan de Molendijk, beide met straatnamen genoemd naar leden van het Koninklijk Huis. De laatste grotere uitbreiding heeft sinds de jaren negentig plaatsgevonden aan de weg Hof van Waarder, gelegen tussen het middeleeuwse Kerkelaantje en de Kosterdijk.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij het in 2008 verschenen boek '900 jaar Waarder' (128 pag., hardcover, met foto's), samengesteld door Arie Boele.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2018 is de zuidelijke rotonde bij Waarder aangelegd. Deze maakt deel uit van de Zuidelijke Randweg Woerden, die is aangelegd om die kern te ontlasten van doorgaand verkeer, en eveneens in 2018 gereed is gekomen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Waarder heeft 6 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, de boerderij uit 1853 op De Groendijck 39, de boerderij uit 3e kwart 19e eeuw op Westeinde 13, de boerderij uit begin 19e eeuw op nr. 21, Hoeve Welgelegen uit 1862 op nr. 31, en het boerenhuis uit 1e helft 19e eeuw op nr. 43.

- Waarder heeft 5 gemeentelijke monumenten, zijnde de boerderij op Oosteinde 14, de aula en begraafplaats op Molendijk 32, het Verenigingsgebouw op Dorp 17, het woonhuis op nr. 21, en de Gereformeerde kerk op nr. 24.

- Op een nog bestaande verhoging (waarvoor zie het hoofdstuk Geschiedenis) is de huidige Hervormde (PKN) kerk (Dorp 15) gebouwd. Het is een eenbeukige, laatgotische, met houten tongewelven overdekte kruiskerk, waarvan het schip omstreeks 1500 gebouwd is. Het vijfzijdig gesloten koor en het dwarsschip zijn blijkens opschrift op de oostelijke hoeksteunbeer van de noorder dwarsarm voltooid in 1540. Westgevel uit 1774. Achtkantige poortjes in geprofileerde en geblokte omlijsting in de lange zijden van het schip. Houten koepeltoren op het westelijk deel van het schip. Klokkenstoel met klok van anonieme gieter, bouwjaar 1438, diam. 115,2 cm. Mechanisch torenuurwerk. Het orgel dateert uit 1882 en is gebouwd door orgelbouwer Jan van Gelder uit Leiden. Zowel het orgel als de galerij rusten op vier zuilen. De orgelkas is eenvoudig gedecoreerd en wordt bovenop bekroond door een harpspeler met aan weerszijden twee engelfiguren. - Site Hervormde Gemeente.

- De Gereformeerde (PKN) kerk (Dorp 24) dateert uit 1887. Het is een eenvoudige zaalkerk. In 2008 is in de kerk een gebrandschilderd raam geplaatst, afkomstig uit de te slopen RK H. Martelaren van Gorcum. Het is een Nicolaasraam uit 1887. - Site PKN Gereformeerde Kerk.

- Gevelstenen in Waarder .

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- SDWA (Stichting Driebruggen Waarder Actief) is een stichting voor en door dorpgenoten. Door het jaar heen organiseren zij in beide genoemde dorpen diverse evenementen en activiteiten. En ze sluiten altijd af met een spetterend feest.

- Speeltuinvereniging Speelvreugd houdt zich voornamelijk bezig met het organiseren van activiteiten voor de basisschoolkinderen in het dorp, zoals de jaarlijkse Huttenbouw-week, de Lampionnenoptocht en de Sinterklaasviering.

- Creatief in de Polder is een particulier initiatief om met een groep mensen creatief bezig te zijn. Haken, breien, borduren, er zijn vele creatieve activiteiten mogelijk. Tijdens de DIY (Do It Yourself) avonden staat er één thema centraal van iets dat je zelf gaat leren maken. Ben je beginnend haker of breier? Schuif dan gezellig aan, want de meer gevorderde haaksters en breisters staan klaar om je te helpen.

- Oranjevereniging Waarder bevordert de saamhorigheid in het dorp door het organiseren van evenementen en activiteiten voor jong en ouder door het jaar heen.

- De Boerenlandfair Waarder (op een zaterdag in april, in 2020 voor de 8e keer) trekt ca. 6.000 bezoekers. De opbrengst is voor een goed doel. Voor een indruk van dit evenement, geven wij hier de recensie weer van Wim de Boevère van editie 2019: "Voor de 7e editie van de Boerenlandfair op 13 april 2019 was weer sprake van een grote belangstelling. De goede weersomstandigheden hebben daarbij ook een extra steentje bijgedragen. De organisatie was er weer in geslaagd om (nog) meer activiteiten te verzinnen en leuke dingen te tonen dan in de zes voorgaande jaren. Natuurlijk waren er de bekende vaste onderdelen, zoals de koeien die naar buiten werden gelaten - altijd weer een spectaculair gezicht - en ook was er weer een groot aantal kraampjes waar van alles kon worden gekocht. Succesnummers van vorige jaren, zoals het quadrijden, de minikranen, springkussens en boogschieten, ontbraken vanzelfsprekend niet. Voor de allerjongsten was ook de kinderboerderij met kleine dieren weer present.

Hoogtepunten waren de demonstraties van de brandweer, het schapenscheren, kameelrijden, de kalfjesdans en de veiling per opbod onder de onvolprezen leiding van veilingmeester Jacques de Koning. Ook kon worden geboden op vrijwilliger Willem, die zich publiekelijk liet kaalscheren op voorwaarde dat dit tenminste 2.000 euro voor de organisatie zou opleveren. Dit vormde geen enkel probleem en de baard en haardos van Willem moesten er onder luid gejuich aan geloven. Hoewel de exacte telling nog niet is afgerond, kan nu al worden gezegd dat de opbrengst de 60.000 euro gaat overschrijden en daarmee die van vorig jaar zal passeren. Dit zorgde voor een editie en resultaat waar met veel dankbaarheid op kan worden teruggekeken."

- Ieder jaar organiseert de Rommelmarktcommissie van de Hervormde Gemeente een Rommelmarkt. De rommelmarkt wordt meestal in mei gehouden, dit is echter afhankelijk van vakanties, Pasen en Pinksteren. Een week voor de rommelmarkt worden er in Driebruggen en Waarder huis aan huis spullen opgehaald. De opbrengst (in 2017 ca. 28.000 euro) wordt verdeeld over 3 goede doelen, waarbij ieder jaar één doel afvalt en een nieuw doel gekozen wordt.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten en ook heel veel actuele foto's uit Driebruggen, Waarder e.o. door Wim de Boevère.

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Belangenorganisatie: - Jij weet als inwoner zelf het beste wat jouw dorp nodig heeft. Dorpsteam Waarder wil samen werken aan de leefbaarheid. Heb je ideeën voor een verbetering in het dorp en wil je hierover van gedachten wisselen? Laat het hen weten. Het Dorpsteam staat voor je klaar.

In dat kader is er in mei 2018 een interactieve avond in het dorp geweest voor alle inwoners met allerlei weetjes, doe-activiteiten, meedenken over de toekomst van het dorp (zoals verbouwingsplannen Kerverlandlocatie en Poort van Waarder), inspraak en ontmoeten, presentaties van verenigingen e.d. Met medewerking van o.a. SAM, Stichting Kerverland, de Huiskamer, de Oranjevereniging, Stichting Durate, gemeente Bodegraven-Reeuwijk, het Dorpsteam, de Brandweer, de EHBO en Veilig Verkeer Nederland. Op deze avond zijn heel veel ideeën geïnventariseerd die mensen inbrachten ter verhoging van de leefbaarheid in het dorp. Het Dorpsteam gaat dit met inwoners en gemeente verder uitwerken en beoordelen op wenselijkheid, haalbaarheid e.d.

- MFC: - Het Huis van Alles vind je in alle dorpskernen van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Het is een locatie waar iedereen welkom is en waar inwoners – jong en ouder - vrijwilligers en professionals elkaar ontmoeten. Je kunt er deelnemen aan verschillende activiteiten of zomaar langsgaan voor een praatje, want het is er altijd gezellig. Je kunt hier ook terecht voor allerlei informatie, voor advies of ondersteuning. Je kunt er ook vrijwilligerswerk vragen of aanbieden. Het Huis van Alles in Waarder is een plek van iedereen en voor iedereen.

- Onderwijs en kinderopvang: - De Pr. Willem-Alexanderschool is een basisschool waar verbondenheid, ontwikkeling en samenwerking van en met ouders, leerkrachten en leerlingen heel gewoon is. - Kindercentrum Waarder biedt kinderdagopvang voor kinderen van 0-4 jaar, en Voor- en Naschoolse opvang en Vakantieopvang voor kinderen van 4-12 jaar.

- Lezen: - De Christelijke Bibliotheek Waarder is in 1984 ontstaan uit de vraag naar verantwoorde christelijke boeken voor het hele gezin. Inmiddels heeft de bieb ca. 5.000 titels in haar assortiment. Het unieke aan deze bieb is dat ze naast veel kinder- en jeugdboeken ook een breed aanbod heeft in bijbelverklaringen, theologische en ethische boeken. Heel geschikt dus voor clubs en verenigingen. Twee keer per jaar wordt het aanbod aangevuld met recent verschenen boeken in alle categorieën. De bibliotheek is gevestigd in de torenkamer van de Hervormde Kerk. Kom gerust eens een kijkje nemen. De openingstijden zijn vrijdagavond 19.00-20.00 uur en zaterdagmorgen 11.15-12.00 uur.

- Jongeren: - Jongerenvereniging JOS. - Jongerenvereniging 'Bij de Bron' van de lokale Hervormde Gemeente.

- Sport: - Voetbalvereniging WDS (Waarder Driebruggen Samen) is opgericht in 1948. In de loop der jaren is WDS uitgegroeid tot een vereniging met ca. 300 leden en drie velden, acht kleedlokalen en een sfeervolle kantine. Met zeven seniorenelftallen en zestien juniorenelftallen waarvan elf pupillenteams, kan WDS zich een middelgrote vereniging noemen. De meeste leden komen uit de genoemde twee dorpen en buurdorp Hekendorp. De oprichters van voetbalvereniging WDS voetbalden bij de voetbalvereniging van Woerden, maar vonden dat hun dorpen ook een eigen voetbalvereniging moest hebben. Voor de verenigingskleuren werden zwart en wit gekozen, omdat iedereen in de financieel krappe tijd van vlak na de oorlog wel een zwarte broek en een wit T-shirt had. Doordat WDS op drie verschillende locaties langs de rivier de Wiericke heeft gespeeld, is voor het huidige sportcomplex in Driebruggen de naam Wierickweide gekozern.

- De in 1972 opgerichte Tennisvereniging Slagwaardig is een kleine maar actieve vereniging. Er wordt gespeeld op drie verlichte French Court banen. Nagepraat wordt er in een uiterst knus clubhuis dat in eigen beheer wordt geëxploiteerd. - Autosportteam Waarder.

- Overige verenigingen: - World Servants Actiegroep Waarder - Driebruggen bouwt aan verandering. World Servants wil mensen enthousiast maken om iets voor een ander te betekenen. Jaarlijks werken zo'n 800 vrijwilligers mee in een ontwikkelingsproject van partnerorganisaties in ontwikkelingslanden. Ze bouwen in Afrika, Azië of Zuid-Amerika mee aan bijvoorbeeld een school of een kliniek. Daardoor verandert niet alleen het leven van de mensen daar, maar ook de jongeren zelf veranderen. Dat noemt World Servants bouwen aan verandering. Door het jaar heen organiseren de jongeren diverse activiteiten om hun uitzending naar een land te bekostigen. Zie daarvoor hun Facebookpagina.

- Openbaar vervoer: - "In februari 2021 heeft KWS Infra in opdracht van de provincie Utrecht twee nieuwe bushaltes aangelegd bij de Molendijk in Waarder: bij de oprit van de A12 richting Gouda en bij de carpoolplaats. De extra bushaltes zorgen ervoor dat het dorp beter bereikbaar wordt met het OV. Sinds eind 2020 rijdt Syntus in de spitsen een nieuwe buslijn tussen Woerden en Oudewater, eerst met lijn 5 en sinds januari 2021 ook met lijn 123. Reizigers tussen Oudewater en Woerden hebben hierdoor meer mogelijkheden om voor het OV te kiezen en bedrijventerrein Tappersheul in Oudewater is beter bereikbaar geworden. Sinds april 2021 stopt lijn 123 ook bij de nieuwe haltes in Waarder, zodat ook de inwoners van dat dorp er gebruik van kunnen maken. De haltes zijn voorzien van voldoende fietsklemmen." (bron: Provincie Utrecht)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Waarder.

Reacties

(2)

Gisteren reed ik een rondje Rotterdam-Utrecht. Op de terugweg fietste ik ook door Waarder. Ik kende de plaats niet. Dus thuis maar eens gegoogled en zodoende op deze site terecht gekomen.
In de tekst viel me op dat de plaatsnaam in 1008 voor de eerste maal in een document zou zijn genoemd. Om die reden is in 2008 het 900-jarig bestaan gevierd.
Maar 2008 - 1008 = toch 1000 i.p.v. 900?
Ik zie genoeg redenen om aan te nemen dat de informatie over 2008 juist is. Maar dat zou betekenen dat de plaatsnaam "pas" in 1108 voor het eerst genoemd is.

Groeten van

Jan Bogaarts
Rotterdam

Dat is een flinke tocht geweest! Maar het was er ook prachtig weer voor. Dit is nu precies een van de redenen waarom wij deze site hebben gemaakt; je komt door een plaats waarvan je denkt "Nooit van gehoord, hier wil ik meer van weten, wat de bijzonderheden van deze plaats zijn", en dat kun je hier dan vinden. Onderweg of achteraf thuis. Zoals we hier toelichten: https://www.plaatsengids.nl/over-ons#wat-heb-%C3%ADk-eraan

Ik heb zojuist even berekend dat op deze site ca. 30 miljoen leestekens zijn ingetikt. Zoals hier vermeld https://www.plaatsengids.nl/over-ons#foutloos-links zit het op onze site wel goed met de t'tjes, d'tjes e.d., maar omdat ik dagelijks flinke lappen tekst tik, glipt er weleens een tikfoutje doorheen, ondanks dat ik daar alert op beoog te zijn. En waardeer ik het daarom als iemand dat meldt, zodat ik het kan aanpassen. Daarom dank voor uw opmerkzaamheid! Ik heb het bij de plaatsnaamdeskundigen nagezocht (en hierboven toegevoegd onder het kopje Naam, en aangepast onder Geschiedenis); de plaats wordt voor het eerst vermeld in 1108. 1008 was dus een tikfout.

En hoe je van het een op het ander komt; dankzij uw opmerkzaamheid heb ik verder gezocht op 900 jaar Waarder, want daar zou toch vast nog iets over te vinden moeten zijn? En zowaar; een mooie site gevonden met verslagen van het feestjaar in tekst en beeld, wat vooral voor de inwoners leuk is om nog eens terug te zien, en wat ik dus heb gelinkt (en een foto afgebeeld van de mega-feesttaart langs de weg die in dat jaar geen voorbijganger kan zijn ontgaan), en voor de historisch geïnteresseerden is interessant dat er in 2008 ook een boek is verschenen over het 900-jarig bestaan van het dorp. Verder de pagina nog aangevuld met wetenswaardigheden die ik 'onderweg' tijdens mijn zoektocht hier en daar op het internet nog tegenkwam, en die mij voorheen waren ontgaan.

Reactie toevoegen