Kanis

Plaats
Dorp
Woerden
Groene Hart
Utrecht

kanis.jpg

Kanis is een dorp in de provincie Utrecht, in de streek Groene Hart, gemeente Woerden. T/m 1988 gemeente Kamerik.

Kanis is een dorp in de provincie Utrecht, in de streek Groene Hart, gemeente Woerden. T/m 1988 gemeente Kamerik.

Kanis kerk [640x480].jpg

Kanis, zie hier het bewijs dat dit dorpje rond 1910 nog 'De verkeerde Kanis' werd genoemd.

Kanis, zie hier het bewijs dat dit dorpje rond 1910 nog 'De verkeerde Kanis' werd genoemd.

Kanis..JPG

We zien Kanis al in de verte

We zien Kanis al in de verte

Kanis.JPG

In Kanis aangekomen, middenin het Groene Hart

In Kanis aangekomen, middenin het Groene Hart

Kanis (2).JPG

En we verlaten Kanis alweer, mooie wereld daar

En we verlaten Kanis alweer, mooie wereld daar

Kanis

Terug naar boven

Status

- Kanis is een dorp in de provincie Utrecht, in de streek Groene Hart, gemeente Woerden. T/m 1988 gemeente Kamerik.

- Het dorp Kanis heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Kamerik.

- Onder het dorp Kanis vallen - gezien de ligging in de nabijheid ervan, dichter dan bij Kamerik - ook de buurtschappen Mijzijde, Oud-Kamerik, Teckop en Teylingen. Voor de postadressen liggen die echter net als het dorp zelf 'in' Kamerik.

- Je woont niet 'in' maar 'aan de Kanis'.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1839-1859 De Verkeerde Kanis (herberg).

Naamsverklaring
De naam van een herberg en mogelijk naar het uithangbord met een verkeerde 'omgekeerde' kanis 'bedekte vismand, mars', een variant van het meer gebruikelijke uithangteken in de Verkeerde Pot. Als toponiem komt de naam al in de late middeleeuwen voor: 1485 Den Canis, akker bij Haaren.(1) In het dorp is thans nog een eetcafé De Kanis (of dat de opvolger is van die oorspronkelijke herberg is ons niet bekend).

Terug naar boven

Ligging

Kanis ligt N van Kamerik, langs de Kamerikse Wetering, met lintbebouwing O van deze wetering (Van Teylingenweg) en een compact kerntje W van deze wetering (met tevens lintbebouwing aldaar aan de weg Mijzijde).

Terug naar boven

Statistische gegevens

De dorpskern omvat een 10-tal straatjes met in totaal ca. 150 huizen en ca. 400 inwoners. Het buitengebied N en O van het dorp valt er ook redelijkerwijs nog toe te rekenen. In totaal zal het dorpsgebied ca. 200 huizen met ca. 500 inwoners omvatten (precies is dit niet te berekenen omdat Kanis met omgeving geen eigen postcode heeft en daarom voor de postadressen 'in' Kamerik ligt).

Terug naar boven

Geschiedenis

Kanis is nog een jong dorp. Als eerste komt er de RK kerk (als opvolger van de RK schuurkerk in de nabijgelegen buurtschap Teckop), in 1855 gebouwd gelijktijdig met de nieuwbouw van de protestantse kerk in moederdorp Kamerik. Rond deze Sint Hippolytuskerk onstaat geleidelijk bebouwing en zo krijgt het dorpje vorm. Eind 19e eeuw komt er een katholieke school.

Pas na de Tweede Wereldoorlog krijgt de Kanis het karakter van een dorp, door nieuwbouw in de jaren vijftig, zestig en zeventig. Geleidelijk komen er ook winkels. In 1969 is verzorgingshuis Miland geopend (en in 2007 gesloten). In de jaren tachtig van de 20e eeuw sluit de ene na de andere winkel de deuren en is ook de school verplaatst naar Kamerik.

Dialect
Het West-Utrechtse dialect wordt rond de Kanis nog gebruikt en is onderdeel van het Utrechts-Alblasserwaards dialect. Het dialect onderscheidt zich van het Stad-Utrechts door het minder schelle en langer aanhoudende klinkergebruik. Dit dialect vindt men verder nog rond Kamerik, Zegveld, Kockengen en Harmelen. (2)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De gemeente Woerden ligt voor meer dan 80 procent op een ondergrond die bestaat uit veen. Door oxidatie, krimp en zettingen is het maaiveld de afgelopen decennia flink gedaald. Als je daar niet structureel iets aan doet, kan de bodem de komende 50 jaar tot 1,5 centimeter per jaar blijven zakken. Met als gevolg dat wateroverlast op straat en schade aan rioleringen, kabels en leidingen die zich al jaren voordoet, zal blijven bestaan. Ook wegen en tuinen verzakken en eens in de zoveel tijd is een grootschalige reconstructie van de buitenruimte nodig. De ervaring van de gemeente Woerden leert dat elke 10 jaar een forse ophoogslag nodig is voor het bereikbaar houden van de woningen en het herstellen van verzakkingen en beschadigingen aan de riolering.

Dat moet anders en duurzamer, vindt de gemeente. Daarom is in het dorp Kanis in 2016 een pilotproject van start gegaan. In dit project worden de Life Cycle Costs van aanleg, onderhoud en vervanging berekend over een periode van 100 jaar. Daarmee wordt inzichtelijk dat de nu forse investering zich binnen deze periode terugverdient. Met een nieuwe, duurzame oplossing blijft Woerden straks namelijk gevrijwaard van om de zoveel jaar een een grootschalige en kostbare onderhoudsronde. Om meer grip te krijgen op de ervaringen en wensen van de inwoners, heeft de gemeente Woerden gekozen voor een nieuwe vorm van participatie bij de reconstructie. Het dorp is hierbij geen proeftuin waar een scala aan nieuwe oplossingen zal worden uitgetest. Het dorp is echter wel een proeftuin als het gaat om de wijze waarop inwoners bij het proces worden betrokken, zoals bij de zoektocht naar toekomstbestendige oplossingen en de daarbij horende vorm van aanbesteden.

Door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de gemeente Woerden en Bosch Slabbers Landschapsarchitecten zijn in het kader van de nieuwe participatievorm tijdens de verkenningsfase van ontwerprichtingen in 2014 en 2015 2 bewonersavonden en 2 ontwerpateliers (werksessies) georganiseerd. Zo ontstond de mogelijkheid om samen met inwoners en overige betrokkenen te brainstormen over mogelijke oplossingen voor de huidige problematiek in het dorp. Tijdens deze bijeenkomsten is bovendien gesproken over nieuwe technieken die mogelijk een toekomstbestendige oplossing bieden. Het verloop en de resultaten van dat proces vormen de kern van het rapport 'Ontwerpatelier De Kanis' (oktober 2015). De resultaten dienen ook als hulpmiddel bij de besluitvorming over de reconstructie van het dorp.

De firma RPS heeft in opdracht van de gemeente een variantenstudie uitgevoerd. Doel: een haalbare variant bepalen om de woonstraten duurzaam op te hogen naar het oorspronkelijke aanlegniveau. Uit de variantenstudie volgt dat voor Kanis een zettingsvrije betonconstructie de beste maatregel is. "Beton biedt op langere termijn de meeste zekerheid", zegt projectleider Joost Wattel van RPS, die als directievoerder met deze constructie in Gouderak goede ervaringen heeft. "De fundering bestaat uit trillingvrij aangebrachte heipalen. Daarop wordt een betonconstructie gestort als basis voor de rijbaan. De kabels en leidingen komen in een gefundeerde goot. Zo krijg je één stabiele constructie die niet zakt." RPS werkt de gekozen constructie uit tot een referentieontwerp. Daarbij is ook aandacht voor klimaatadaptieve maatregelen. Zoals het bergen en opvangen van water in holle ruimten en de aanleg van groenstroken. Zie voor vergelijkbare problematieken en hun oplossingen ook bij Krimpen aan den IJssel en buurdorp Kockengen (gem. Stichtse Vecht).

De reconstructie van de openbare ruimte in Kanis is medio 2018 gestart en beoogt medio 2021 gereed te komen. Zie hier de planning van het project. Concreet betreft het de volgende werkzaamheden: het plaatsen van betonvloeren op palen bij wegen en stoepen en betonbakken voor kabels en leidingen; het aanleggen van een kavelpad dat tijdens de werkzaamheden dient als bouwroute; het aanleggen van een groenpark met voetgangersbrug in de kern; werkzaamheden aan duikers, speeltoestellen, groen en verlichting. De werkzaamheden vinden gefaseerd plaats, als volgt: leeghalen en opbreken van de tuinen; aanleggen van een tijdelijk nutstracé; aanbrengen van de betonconstructie; aanbrengen van het definitieve nutstracé; aanbrengen van de bestrating en inrichten van de openbare ruimte. Het project wordt uitgevoerd door de Bunnik Groep.

- Door de sloop van verzorgingstehuis Huize Miland in Kanis is er ruimte ontstaan voor nieuwbouw in het dorp. In 2016 zijn op deze plek 13 nieuwbouwwoningen gerealiseerd.

- De gemeente Woerden heeft eind 2016 na zorgvuldige afweging van alle argumenten besloten tot de aanleg van een kavelpad om de dorpskern van Kanis. De omleiding voor zwaar (landbouw)verkeer biedt een structurele verbetering van de veiligheid en leefbaarheid van het dorp. Het kavelpad was een wens van inwoners. Tymon de Weger, Wethouder openbare ruimte: "Het college spreekt zijn waardering uit voor de drie ondernemers die mee willen werken aan het realiseren van het kavelpad op hun percelen. Ook heeft het college begrip voor de inwoners die zich hierdoor benadeeld voelen. Vermindering van het uitzicht kan het woonplezier beïnvloeden, daar zijn we ons zeker van bewust. Maar gezien de afgesproken afstand - ruim 50 meter - tot de achtertuinen en de beperkte vervoerbewegingen, meent het college dat deze argumenten niet opwegen tegen de voordelen. Namelijk een flinke impuls voor de leefbaarheid en veiligheid in De Kanis." Ook blijft de kwaliteit van de woonomgeving langer behouden, wat op de langere termijn gunstig is voor de beheerkosten. (bron: Woerden.tv, 20-9-2016)

- Beheersverordening kern Kamerik en kern Kanis (2015).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- "Toen na de Reformatie de uitoefening van de rooms-katholieke godsdienst werd verboden, ontstond er in de buurtschap Teckop een schuilkerk. Vanuit deze statie is later de Kamerikse parochie van de heilige Hippolytus ontstaan. Halverwege de 19e eeuw was er behoefte aan een nieuw kerkgebouw. Deze werd niet in Teckop maar aan de Mijzijde gebouwd, op de plaats van de huidige kerk. Bijzonder is dat het ook nu om een vestigingsplaats ging ver van een dorpskern, gewoon tussen de boerderijen. De gespannen verhouding tussen de katholieke en protestantse inwoners van Kamerik speelde hierbij wellicht een rol. Pas nadat de nieuwe kerk in 1855 was ingewijd ontstond er rond het gebouw meer bebouwing, een dorpskom die bekend ging staan als De Kanis.

Nadat de oude kerk bij een grote dorpsbrand in 1913 verloren is gegaan, geeft het kerkbestuur in dat jaar de opdracht aan architect Wolter te Riele uit Deventer om een nieuwe kerk met pastorie te ontwerpen. Deze architect heeft meer rooms-katholieke kerken ontworpen, onder meer die van Montfoort. Het werk is uitgevoerd door de Gebroeders Koenders uit Enschede, met wie de architect vaker samenwerkte. Op 14 april 1914 is de eerste steen gelegd. Door de mobilisatie ten tijde van de Eerste Wereldoorlog komt de bouw al snel stil te liggen. Men heeft te kampen met een tekort aan arbeidskrachten en moeilijk te verkrijgen bouwmateriaal. Niettemin kan de aartsbisschop van Utrecht, mgr. H. van de Wetering, een jaar later de huidige RK Hippolytuskerk in Kanis (Mijzijde 132) inwijden. Het kerkgebouw is gebouwd in baksteen en heeft een kruisvormige plattegrond. De bouwsom bedroeg circa 62.000 gulden, ongeveer 5.000 gulden meer dan begroot. Het oude kerkorgel is na restauratie in 1917-1919 teruggeplaatst.

Bij de oplevering waren er nog geen gebrandschilderde ramen. De vijf grote ramen dateren van 1923 en zijn van de hand van H.L.D. Kochen uit Utrecht. Het gaat om voorstellingen van “de aanbidding van het Lam Gods”, “de herders”, “de drie koningen”, “Johannes de Doper die Christus aanwijst” en “de heidense hoofdman die zijn geloof en onwaardigheid betuigt”.De kleinere gebrandschilderde ramen dateren uit veel latere tijd: zij zijn tussen 1956 en 1962 gemaakt door Harrie Sterk, een kunstenaar uit Vleuten, die hierop o.a. de volgende heiligen afbeeldt: St. Isidorus, St. Augustinus, St. Petrus, St. Paulus, St. Christophorus, St. Agnes, St. Maria Magdalena en St. Liduina. Hiervoor is onder meer geld ingezameld bij gelegenheid van het eeuwfeest van de parochiekerk aan de Kanis. De oorspronkelijke decoraties op de gewelven en pilaren zijn nu achter een witte pleisterlaag verdwenen. De Hippolytuskerk is een gemeentelijk monument." (bron: Regionaal Historisch Centrum RHC Rijnstreek en Lopikerwaard)

Het complex is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als herkenbaar voorbeeld van een neogotische kruiskerk, alsmede vanwege de gaafheid van hoofdvorm en detaillering en belangrijke interieurelementen. Voorts als goed voorbeeld uit het oeuvre van architect Wolter te Riele. Tenslotte van grote ensemblewaarde in samenhang met de eveneens door Wolter te Riele ontworpen pastorie alsmede de begraafplaats met baarhuisje uit 1856. De kerk van Kanis maakt vandaag de dag deel uit van de Parochie Pax Christi.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Fietsroute Kanis-Oukooproute (35 km) voert je vanuit het dorp o.a. door de plaatsjes Woerdense Verlaat, Aan de Zuwe, Wilnis, Donkereind, Oukoop, Oud-Aa, Portengen, Spengen, Kockengen en Teckop.

- "Recreatieschap Stichtse Groenlanden, Compaenen Minkema (ontwikkelaar) en Buitenplaats Kameryck (exploitant) zijn overeengekomen dat Kinderboerderij Oortjespad, gelegen NO van het dorp Kanis, per 1 januari 2020 wordt gepacht door Compaenen Minkema. Het beheer zal in handen komen van Buitenplaats Kameryck. In de overeenkomst is vastgelegd dat het recreatieschap, eigenaar van het terrein Oortjespad en waterplas Eend, het terrein verpacht aan Compaenen Minkema. De gebouwen op het terrein worden aan de pachter verkocht. Buitenplaats Kameryck zorgt voor het beheer en onderhoud van de kinderboerderij. Kinderboerderij Oortjespad bestaat uit een kinderboerderij, speelvoorzieningen en een peuterbad.

Het gehele terrein is eigendom van Recreatieschap Stichtse Groenlanden, met uitzondering van een gedeelte van de golfbaan en het recent uitgebreide voetgolfterrein en vlindertuin. Al jaren wordt er gesproken over ontwikkeling van het recreatiegebied NO van het dorp Kanis, om een meer multifunctioneel aanbod aan recreatievoorzieningen te realiseren dat een breder publiek aanspreekt en om de publieke bijdrage aan het terrein aanzienlijk te verlagen. Gemeente Woerden heeft in 2013 daartoe het bestemmingsplan voor het gebied aangepast, zodat het nu voor het recreatieschap en Buitenplaats Kameryck ook mogelijk is om het eerder opgestelde plan uit te voeren. Het plan omvat een openbare kinderboerderij, een pannenkoekenrestaurant, een blotenvoetenpad, een strokasteel en een natuur doolhof. De kinderboerderij wordt in beheer en onderhoud overgenomen door Buitenplaats Kameryck die daarnaast samen met Compaenen Minkema het restaurant en de overige activiteiten gaat realiseren. Door deze publiek-private samenwerking is Recreatieschap Stichtse Groenlanden structureel minder geld kwijt aan beheer en onderhoud van het terrein. In de loop van 2020 worden de plannen verder concreet gemaakt." (bron: persbericht Buitenplaats Kameryck, december 2019)

Waterplas Eend naast restaurant ’t Ryck bij Kanis is een openbare visvijver. De plas wordt daarnaast gebruikt voor onder meer kanovaren en zwemmen. Het is geen officiële zwemplas, maar er wordt door omwonenden geregeld in gezwommen.

- Een klein deel van de polder Kamerik-Mijzijde blijft ook na het graven van de nieuwe Grecht (waarvoor zie verder bij Woerdense Verlaat > Geschiedenis) aan de westelijke kant van het water liggen. De grootste stukken, genaamd de Nes, worden deel van de aangrenzende polder Zegveld. De hooiboezemlanden die tussen de nieuwe Grecht en de overgebleven stukken van de Oude Meije liggen, blijven als eilandjes deel uit maken van Kamerik. Omdat zij niet te lijden hebben van inklinking, anders dan de buitendijkse landen die door de ontwatering wél zijn ingeklonken en daardoor gezakt, blijven deze hooiboezemlanden op het oorspronkelijke 15e-eeuwse peil. Deze Kamerikse Nessen, gelegen NW van Kanis, is tegenwoordig een natuurgebied van 12 hectare in de provincie Utrecht, dat wordt beheerd door Natuurmonumenten. De Kamerikse Nessen bestaan uit moerasbosjes en stroken riet- en hooiland. Er groeien bijzondere planten. Het gebied is te zien vanaf de westelijke Grechtkade.

- In 2013 is het zelfbedieningspontje over de Grecht gerealiseerd. Het verbindt Kamerik, preciezer gezegd de buurtschap Mijzijde NW van het dorp Kanis, wat officieel allemaal onder het dorpsgebied van Kamerik valt, met de aan de overzijde gelegen dorpen Meije en Zegveld. Het is een welkome aanvulling op het routenetwerk voor fietsers en wandelaars in het Groene Hart en heeft daarmee een recreatieve meerwaarde. De aanleg van het pontje sluit aan bij het project 'Woerden fietst natuurlijk!' waarin de ambitie van het college om Woerden een fietsvriendelijke omgeving te laten zijn centraal staat. De oversteek is een initiatief van gemeente Woerden, en ligt in het uiterste Z van het grondgebied van het dorp Woerdense Verlaat, gemeente Nieuwkoop. Bij de locatie van het pontje kun je vanuit Kamerik ook naar dit dorp wandelen of fietsen via de O langs de Grecht lopende Grechtkade. En andersom natuurlijk.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Kamerik en Kanis op Facebook.

- Reportage over Kanis door RTV Utrecht, augustus 2017.

Reacties

(2)

Goedendag,

Ik zit op uw site te kijken. Nu zie ik daar afbeeldingen wat lijkt op ansichtkaarten. Zelf verzamel ik ansichtkaarten van Kamerik, Kanis, Teckop. Ik was benieuwd of u inderdaad ansichtkaarten hebt en of deze te koop zijn?

Dag Alex,

Ik verzamel zelf geen ansichtkaarten. De ansichtkaarten die op de site staan, zijn van anderen 'geleend', doorgaans van een 'webwinkel' die ze destijds - ten tijde van de plaatsing, dat is inmiddels al enkele jaren geleden - te koop had.

Reactie toevoegen