Schaphalsterzijl, sluisleuningen met het oude waarhuis op de achtergrond. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2019/08/24/rondje-schaphalsterzijl-fra...)
- Schaphalsterzijl is een buurtschap in de provincie Groningen, in grotendeels de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 2018 gemeente Winsum.
- De buurtschap Schaphalsterzijl valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Winsum.
- De buurtschap Schaphalsterziijl ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.
Terug naar bovenIn het Gronings
Schaphaalsterziel.
De buurtschap Schaphalsterzijl ligt rond de gelijknamige weg, die zowel N als Z van het Winsumerdiep loopt, echter met uitzondering van de W en O takken van het Z deel van deze weg (want daar ligt de buurtschap Schapehals), W van het dorp Winsum, ZO van het dorp Schouwerzijl.
Terug naar bovenDe buurtschap Schaphalsterzijl heeft ca. 7 huizen met ca. 20 inwoners.
Terug naar boven- Het sluizencomplex Winsumer- en Schaphalsterzijlen is een rijksmonument. In Infobulletin Winshem 1998 nr. 2 van Historische Vereniging Winsum-Obergum - via de link ook online te lezen - wordt de geschiedenis van dit sluizencomplex in tekst en beeld beschreven. De sluizen van Schaphalsterzijl zijn uitwateringssluizen, die in Groningen 'zijlen' heten. Ze liggen in de dijk langs het Reitdiep. Overtollig water uit het bedijkte achterland werd en wordt door deze zijlen geloosd op het Reitdiep, dat tot 1877 in open verbinding stond met de zee. In tegenstelling tot een schutsluis kunnen schepen in een uitwateringssluis niet worden geschut. De sluiswachter liet overdag - tegen betaling - schepen door, wanneer het getijdewater op het Reitdiep even hoog stond als het binnenwater en de sluisdeuren zodoende konden worden geopend.
Van de huidige drie sluisopeningen dateert de oudste, de zuid(oost)elijke Schaphalsterzijl, uit 1459, in welk jaar het Winsumerdiep vanaf Winsum werd doorgetrokken naar deze plek. De noord(west)elijke opening, de Winsumerzijl, dateert uit 1635. Deze werd aangelegd nadat de oude Winsumerzijl (nu Oldenzijl bij Winsum) kwam te vervallen als gevolg van de bochtafsnijding van het Reitdiep bij Garnwerd. De middenopening, de Nieuwe Sluis, dateert uit 1890. De Winsumerzijl werd in 1635 in steen gebouwd; de van oorsprong houten Schaphalsterzijl werd in 1733 omgebouwd tot een stenen sluis.
- Gemaal Schaphalsterzijl is in 2005 gebouwd. In hetzelfde jaar zijn de sluizen gerestaureerd.
- Naast het gemaal bevindt zich een kleine boerderij waarin oorspronkelijk de sluiswachter woonde - de sluiswachterswoning dus, hier 'zijlhuis' of waarhuis geheten - en een fraaie houten loods (werkplaats) van Waterschap Noorderzijlvest. Beide zijn rijksmonumenten. Het waarhuis is in 2017 van nieuwe dakpannen voorzien.
- De Schaphalsterheerd (Schaphalsterzijl 1) is oorspronkelijk een bezit van het Bernardijnenklooster te Aduard. Als na de Reductie in 1594 alle bezittingen van kloosters in handen komen van de Staten van Stad en Ommelanden, wordt ook deze Provincie-plaats, telkens voor termijnen van 6 jaar, door de rentmeester namens de Staten verhuurd aan diverse meiers. De oudste pachter van de heerd, die bekend is uit de rekening van 1600, is een zekere ‘Berent Eppens in die Schilligeham’. In totaal behoren aan de heerd dan 80 grazen, waarvan er 23 ‘in de Schilligeham’ liggen en de rest ‘in Maerhuester Carspell. De geschiedenis van de Schaphalsterheerd wordt onder de link beschreven in Infobulletin Winshem, maart 2003, pag. 14-19. Bijzonder is dat in dit pand tegenwoordig het Belgisch Consulaat (voor het noorden des lands) gevestigd is. De consul is dhr. Edward Gerner, die het complex in 1979 heeft gekocht. Zie ook de reportage van Expeditie Grunnen met dhr. Gerner (begint bij ca. 13 minuten) (maart 2018).
Terug naar boven- Sinds 2014 is er het Reitdiepveer, alleen voor fietsers en voetgangers, tussen Aduarderzijl en Schaphalsterzijl, over het Reitdiep.
Terug naar boven- Algemeen: - Reportage over Schaphalsterzijl door Sanne Meijer.
Reacties
(2)Positief commentaar,
Ik was vanmiddag op dit prachtig mooi stukje Groningen. Ik sprak er bewoners en zij wisten te melden dat de woning (eigenaar is waterschap) te huur komt of wellicht te koop. Ik ben zeer geïnteresseerd. Zou ik meer info mogen? Om er dan over na te kunnen denken hoe ik het voor mijzelf haalbaar kan maken. Bij de gedachte al loop ik erg warm. Ik ben zeer zuinig op een huis waar ik in mag wonen. Hopelijk kunt u mij wijzer maken.
Vriendelijke groet van Gina Bakker
Dat lijkt me ook een mooie plek om te wonen. Ik woon er alleen te ver vandaan. Op deze site, Plaatsengids.nl, beschrijf ik alle plaatsen met hun bijzonderheden. Maar voor nadere informatie over een object dat evt. te koop komt, zult u toch bij de eigenaar te rade moeten, in dit geval Waterschap Noorderzijlvest. Hier vindt u hun site https://www.noorderzijlvest.nl/ met daarop o.a. hun contactgegevens. Succes gewenst, ik hoop voor u dat het lukt!
Reactie toevoegen