- Steenenkamer is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Voorst.
- De buurtschap Steenenkamer heeft een eigen postcode (7439) en plaatsnaam in het postcodeboek en is daarmee een formele woonplaats.
- Niet te verwarren met de eveneens Gelderse buurtschap Steenenkamer in de gemeente Putten.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1545 Stenen Camer, 1847 (De) Steenenkamer.
Naamsverklaring
Steenenkamer was de aanduiding voor menig kasteel, erf of huis, opgetrokken uit steen. Het was vaak de herenkamer die aan een boerderij was gebouwd. Zo wordt te Elst in een stuk van 1442 Een huys en hofstede met eene steene camer vermeld. Hier gold de naam misschien voor huis het Schol.(1)
De buurtschap Steenenkamer ligt O van Twello, in de oksel van de N344 naar Deventer en de N790 naar Wilp, in het uiterste oosten van de gemeente Voorst. De buurtschap grenst in het N aan de Deventer wijk De Hoven, die als een soort enclave als enige wijk van Deventer ten westen van de IJssel ligt, omringd door Gelders grondgebied. De grens tussen de buurtschap en deze wijk wordt gevormd door de Twelloseweg. O van de buurtschap is dus de grens tussen de gemeenten Voorst en Deventer, en eveneens tussen de provincies Gelderland en Overijssel.
Door natuurlijke grenzen aan alle kanten van Steenenkamer wordt de buurtschap als vanzelf gezien als een nederzetting op zich. "De Wilpsedijk, de oude IJssel, de kant van de Bolwerksmolen en via de Hoge Worp en Twelloseweg terug, vormen de natuurlijke grenzen van de buurtschap", aldus de onder Geschiedenis vermelde oud-inwoner Henk Grooters.
Terug naar bovenDe buurtschap Steenenkamer omvat ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.
Terug naar bovenRecht tegenover Deventer, aan de andere kant van de IJssel, lagen de 'stadsweiden'. Van de 16e tot de 19e eeuw is dit gebied gebruikt door de Grootburgers van Deventer om o.a. hun vee in te laten weiden. Dat recht van Grootburger kon worden gekocht, gekregen of geërfd. Er wonen overigens nog steeds zo’n honderd Grootburgers in Deventer. Om de stadstuinen te beschermen tegen stroperij en rovers werden op de grenzen van de stadsweiden zogeheten landweren aangelegd. Dit waren opgeworpen wallen met een sloot en dichte bosschages van meidoornstruiken en hakhout. De noordelijke doorgang in de landweer werd beschermd door een stenen huis dat hier in 1397 werd gebouwd. Aan dit huis ontleent de Steenenkamer zijn naam. Bestuurlijk behoort dit gebied als gevolg van juridische perikelen in de 14e eeuw tot de gemeente Voorst. De Stads- of Bolwerksweiden behoren nog steeds tot de gemeente Deventer.
Steenenkamer wordt in 1545 vermeld als een landgoed met heiden, weiden en bomen. In de 18e eeuw komt het gebied, net als het aanpalende De Hoven onder Deventer, tot ontwikkeling als tuinbouwgebied voor de kweek van allerlei verse producten die geleverd worden aan de bevolking van de stad Deventer. De rivierkleiafzetting en de relatief hoge ligging met goede ontwatering maakte de grond hiervoor geschikt. Aanvankelijk lagen de tuinbouwgronden buitendijks, waarbij de Oude IJssel de natuurlijke grens van het gebied vormde. Aan beide zijden van de Twelloseweg ontwikkelden zich gelijksoortige gebieden met de typische tuindersverkaveling. In de Steenenkamer is deze verkaveling nog grotendeels in haar oorspronkelijke vorm aanwezig, in De Hoven / De Worp heeft een sterke verdichting plaatsgehad ten behoeve van de woningbouw. Later is een dijk om de buurtschap heen gelegd. Die dijk was voorzien van drie coupures waardoor de buitendijkse gronden goed bereikbaar bleven. Daarmee is de buurtschap voor het eerst een echte 'kamer' in het landschap. Er is nog altijd een verkaveling van rechte straatjes waartussen de tuinen liggen.
- Henk Grooters uit Diepenveen heeft de geschiedenis van de buurtschap vastgelegd in zijn eind 2018 verschenen boek 'Steenenkamer. Van tuindersgemeenschap naar villadorp voor de gewone burger'. Het begrip 'villadorp' is niet helemaal letterlijk bedoeld. "Dit doelt meer op de riante en vrije manier waarop je hier kunt wonen", aldus Grooters. Het boek omvat 215 pagina's, met veel oud beeldmateriaal. De auteur heeft voor het boek veel bewoners geïnterviewd, die vaak enthousiast reageerden en met dozen vol oude foto's kwamen aanzetten. Henk Grooters is in de buurtschap geboren en getogen en wilde de geschiedenis van de buurtschap documenteren onder het motto "als ik het nu niet doe, gebeurt het misschien nooit meer". Hij was in eerste instantie vooral benieuwd wat zijn voorouders hebben meegemaakt en hoe ze hier leefden. Zelf was hij de 6e generatie van de tuindersfamilie Grooters die in deze buurtschap is opgegroeid.
Typerend voor Steenenkamer is dat de bevolking uit maar ongeveer 10 families bestond, was een van de conclusies uit de onderzoeken van Grooters. Er zijn dan ook veel dezelfde achternamen in het bevolkingsregister te vinden met betrekking tot deze buurtschap. Zo heeft hij in totaal 119 keer de naam Grooters gevonden. Zonen namen het tuindersbedrijf van hun ouders over en zo bleef er weer een generatie met dezelfde achternaam in de buurtschap wonen. Omdat die op den duur lastig uit elkaar te houden waren, zijn er veel bijnamen ontstaan, zoals 'Gerrit van Jan van Willem'. Die bijnamen werden soms zelfs in adresseringen op poststukken gebruikt. Grooters bracht de afgelopen jaren heel wat uren door in archieven. Het was niet altijd eenvoudig om de bewoningsgeschiedenis van alle panden te achterhalen. Want tot 1953 kregen in deze omgeving wijken alleen een hoofdletter als aanduiding, de woningen kregen een huisnummer. Maar de adresseringen wijzigden door de jaren heen nogal eens. Sommige adressen bleken in de loop der tijd wel acht keer te zijn veranderd.
Terug naar boven- Bestemmingsplan Steenenkamer (2013).
- In 2016 is een buurtinitiatief van de Steenenkamer en de Worp gerealiseerd om het regenwater van hun daken af te koppelen van het riool. Daarvoor in de plaats is een nieuw systeem aangelegd met o.a. infiltratiebuizen onder de weg. Het water kan daardoor in de bodem zakken, waardoor het schone regenwater niet meer bij het vervuilde rioolwater komt. Op deze manier leveren de buurtbewoners een actieve bijdrage aan het verduurzamen van hun leefomgeving met schoon water.
Terug naar boven- Stichting Stoomhoutzagerij Wilpsche Dijk zet zich in om de oude zagerij op Wilpsedijk 2 weer in oude luister te herstellen en dit industrieel erfgoed te behouden. Ze proberen zelfs weer een stoommachine te bemachtigen zodat ze echt kunnen laten zien hoe het er oorspronkelijk aan toe ging.
De klompenmakerij van de familie Roesink in Borne moest in 2015 na 148 jaar haar deuren sluiten omdat er geen opvolgers waren om het bedrijf voort te zetten. Stoomhoutzagerij Wilpsche Dijk heeft voorkomen dat deze werkplaats verloren gaat door de gehele klompenmakerij naar Steenkamer te halen. Zo heeft Twello weer haar eigen klompenindustrie terug (waar het dorp vroeger bekend om was, en waar de jaarlijkse Klompenfeesten nog aan herinneren). Het maken van klompen is een prachtige aanvulling op de activiteiten van de Stoomhoutzagerij. Ze kunnen nu het hele proces van dit ambacht laten zien, van boomstam tot klomp.
Terug naar boven- In 2011 komen Andrea Bergs en Rob te Wierik (Stichting En Progresse) op Steenenkamer wonen. Een gebied in verandering, een gebied waar mensen trots op zijn en de moeite waard om te beschermen. Bescherming is volgens hen ook ontwikkeling. Stilstand leidt tot verval en wie iets krampachtig wil beschermen knijpt het kapot. Nieuwe bewoners, nieuwe ontwikkelingen, misschien wel nieuwe bedrijvigheid. Ze zijn noodzakelijk om te overleven. Hun woonomgeving is uniek en dat willen ze behouden. Maar waarin is het uniek en welke waarden staan daarbij centraal? En hoe ga je dit vertalen naar de toekomst?
En Progresse heeft het antwoord niet, maar wil graag een bijdrage leveren aan deze zoektocht. Hoe? Op hun eigen manier. Door in beweging te zijn en het gebied te laten leven. Door het te vieren, met vrienden, met de buurt en met iedereen die nieuwsgierig is. Dat is de drijfveer van waaruit de stichting Schuurtjesfestival Steenenkamer (weekend in september) heeft bedacht, en sinds 2014 met veel succes heeft uitgevoerd. Zowel op de zaterdag als de zondag is plaats voor 60 bezoekers. Deze worden ontvangen op het erf van het voormalig tuindersbedrijf, waar aan lange tafels aan de dijk van een heerlijke streekmaaltijd wordt genoten. Tussen de gangen door worden de bezoekers naar een aantal schuurtjes gebracht waar ze met muziek, theater en poëzie deze unieke plek onder de rook van Deventer beleven. De schuurtjes op de Steenenkamer zijn immers de iconen van het verleden. Veel van de schuurtjes zijn restanten van het oude tuindersverleden of zijn gemaakt met deze restanten.
"We beschouwen het als een festival van familie en vrienden. Onze 4 dochters doen bijvoorbeeld ook allemaal mee. We hebben hulp van mensen uit de buurt. En we zijn de tuindersfamilie Klein Velderman zeer erkentelijk voor de medewerking, dat we hun kas, veldschuur e.d. mogen gebruiken", aldus Rob te Wierik. (bron en voor nadere informatie: zie de recensie van Schuurtjesfestival Steenenkamer 2017 in de Stentor, 11-9-2017) - Zie ook het filmpje waarin Rob en Andrea uitleggen wat het Schuurtjesfestival is, en de aftermovie Schuurtjesfestival 2017. De kaartjes kosten maar 25 euro per dag, en daar zit ook nog een heerlijk streekdiner bij inbegrepen. Wie het eerst komt het eerst maalt, want het maximum aantal bezoekers is slechts 60 per dag.
Reacties
(2)Ik heb er vroeger vlakbij gewoond aan de Ziele 4 (Vermeerswegkant) waar mijn vader tot 1984 een tuinderij had. Ik wil graag op de hoogte blijven van de activiteiten van het Steenenkamer. Het ouderlijk huis 't Olde Nost' Vermeersweg 52 staat er nog. Daar woont nu Gert-Jan Jansen de eigenaar van de Hof van Twello!
Ik kan me voorstellen dat je banden had en nog hebt met Steenenkamer als je er zo vlak tegenaan hebt gewoond. Ik heb het hele internet afgezocht op inhoudelijke informatie over deze buurtschap en de enige activiteit die ik heb kunnen vinden is het hierboven beschreven Schuurtjesfestival. Dat lijkt me een zeer geschikte gelegenheid als je weer eens wilt bijpraten met oud-buurtgenoten.
Reactie toevoegen