Status

- Geverik is een dorp in de provincie Limburg, in de streken Westelijke Mijnstreek en Heuvelland, gemeente Beek.

- Onder het dorp Geverik valt ook de buurtschap Kelmond.

- Het dorp Geverik heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Beek.

Naam

In het Limburgs
Geverik.

Oudere vermeldingen
1458 Geverick, 1603 Giuerick, 1660 Geveryck. Reeds in een oorkonde uit 1271 wordt een Arnulvus van Gheverich vermeld, die waarschijnlijk op de Geverikerhof woonde. De naam van die hoeve is later overgegaan op de hele nederzetting.

Naamsverklaring
Ontstaan uit Gabriacum* ‘toebehorend aan de persoon Gabrus’. Archeologische opgravingen in het nabijgelegen Houthem hebben aardewerk aan het licht gebracht waarop de persoonsnaam Gabrus is vermeld.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Het dorp Geverik ligt Z van het dorp Beek en N van Maastricht Aachen Airport en grenst in het W aan de A2. Het dorp ligt verder N van het dorp Ulestraten, O van het dorp Geulle, ZO van het dorp Elsloo, W van het dorp Genhout en NW van het dorp Schimmert.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Geverik 48 huizen met 281 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 200 huizen met ca. 500 inwoners (inclusief buurtschap Kelmond).

Recente ontwikkelingen

- Trade Centre Global Investments (TCGI) is sinds 2016 voor in ieder geval 10 jaar de nieuwe exploitant van Maastricht Aachen Airport. Om een transatlantisch netwerk op te kunnen zetten, wil de nieuwe exploitant de startbaan maximaal gaan benutten. Momenteel is het gebruik ervan beperkt tot 2500 meter, terwijl de baan 2750 meter lang is. De gemeente Beek en de provincie willen die eis van de nieuwe exploitant inwilligen. Inwoners van Geverik, die 'aan de voet van de landingsbaan' wonen, maken zich zorgen. Het extra stukje asfalt is destijds namelijk alleen aangelegd om zwaardere vliegtuigen de mogelijkheid te geven een langere aanloop te nemen of later te landen.

Daardoor kunnen ze wat hoger over Geverik vliegen en hoeven tientallen huizen niet onteigend en afgebroken te worden. "Dat veiligheidsaspect wordt met deze plannen tenietgedaan", aldus Coen Eggen uit de Geverikse buurtschap Kelmond. Daarnaast is ook het gebrek aan aandacht voor de gezondheidseffecten van fijnstof reden voor Eggen en medestanders om middels een heropgerichte vereniging (die in 2015 was opgeheven) te strijden tegen de voorgenomen maximale baanlengtebenutting. (bron en zie verder: De Limburger)

Bezienswaardigheden

- Geverik heeft 20 rijksmonumenten, waarvan er 16 alleen al betrekking hebben op huize Genbroek. De overige zijn de Mariakapel ('hulpkerk') op Kerkstraat 14, de naastgelegen Geverikerhof op nr. 16, de hoeve op Veenweg 9, en de bakstenen hoeve om gesloten binnenplaats uit 1812 op Geverikerstraat 139.

- In 1861 bouwt de gemeenschap van Geverik de neogotische Mariakapel (uiterlijk een kerk maar formeel een kapel of 'hulpkerk') (Kerkstraat 14), die de bewoners de (destijds) lange weg naar de hoofdparochiekerk van Beek bespaart. De kapel is gebouwd in opdracht van de familie Corten, naar een ontwerp van J. Lemmens. De kapel is in 1988-1990 geheel gerestaureerd. Er is nog altijd wekelijks een dienst.

- De Kapel van de Wonderdadige Medaille of Kapel op de Molenberg, NO van de dorpskern van Geverik, NO van Kasteel of Huis Genbroek, ligt aan de noordrand van het Kelmonderbos, nabij de De Coenelaan 6, en is ook via trappen te bereiken vanaf de Molenberg. De kapel is in 1954/1955 gebouwd door ca. 100 vrijwilligers, waarbij een groot deel van het materiaal door bedrijven is geschonken. De kapel is ontworpen door architect J. Huismans uit Maastricht en heeft een unieke vormgeving; het is een twaalfhoekige kapel in beton, ijzer en veel glas, met aan de absiszijde een pseudo-toren van natuursteen. De twaalf betonnen zuilen hebben elk een betonnen kapiteel met een unieke afbeelding. Links mensen die de sacramenten ontvangen, dan twee afbeeldingen die verwijzen naar Maria, vervolgens stichtende afbeeldingen over het ideale gezin. Ze zijn vervaardigd door H. Bröls uit Beek.

In 1955 werd door het bisdom bepaald dat ten hoogste twee keer per jaar een mis in de kapel opgedragen mocht worden; zodoende vindt er ook nu nog slechts bij uitzondering een viering plaats. Sinds 1992 opent de folkloristische Nachtwacht 'De Baeker Kleppermen' haar nachtwachtseizoen jaarlijks in november met een nachtwachtersmis in de kapel, die bij die gelegenheid verlicht wordt met fakkels en kaarsenlantaarns. De Kapel van de Wonderdadige Medaille in Geverik is een bedevaarts- en processielocatie geweest.

- Huize Genbroek (vanuit de dorpskern van Geverik richting Beek aan je rechterhand) is in 1656 gebouwd als boerderij rond een binnenhof. Pas twee eeuwen later is de hoeve tot een statig herenhuis omgebouwd. Het heeft segmentboogvensters in Naams steen. Op het huis staat een dakruiter met twee poorten voorzien van sluitstenen uit 1656. Landgoed en heemhuis Genbroek (met een oppervlakte van 18,5 hectare) zijn in 1991 aangekocht door de gemeente Beek. Het is een beschermd natuurgebied. Het landgoed is in 1994 opgeknapt en in de oorspronkelijke Engelse landschapsstijl teruggebracht. Het park is vrij toegankelijk. Het grootste deel van het landgoed is in beheer bij Natuurmonumenten. Ten noorden van Huize Genbroek staat een voormalige watermolen. Het herenhuis en de voormalige watermolen zijn verbouwd tot appartementen.

- De Geverikerhof of Hoeve Corten (Kapelstraat 16 te Geverik, rechts naast de kerk) is een hoeve met herenhuis. De jaartalankers boven de poort (1782) zijn misleidend. Zij hebben alleen betrekking op het bouwjaar van de poorttussenbouw. De hoeve is in werkelijkheid veel ouder, omdat zij in een document uit 1663 en ook in oudere stukken al wordt genoemd, waarbij het niet zeker is of het om hetzelfde huis gaat of om een eerder huis op dezelfde plek. De gewelfde kelders van de hoeve zijn hoogstwaarschijnlijk zelfs al van vóór 1200 en staan niet recht onder het woonhuis.

In het bakhuis, in de tuin, werden jarenlang het brood en de vlaaien voor heel Geverik gebakken. Tegenwoordig hebben de inwoners er, als 'alternatief gemeenschapshuis', een gezellig cafeetje ingericht waar zij elkaar iedere vrijdagavond treffen. En Gemengd Zangoor Canta Libre (waarvoor zie verder onder Links) oefent er elke woensdagavond.

- De sluitsteen boven de al wat scheefgezakte mergelstenen poort van een hoeve aan de Veenweg 9 in Geverik vermeldt het jaartal 1686 (of 1886 volgens een andere bron. Dus een van deze is een tikfout). Hoeve van mergel en vakwerk om binnenplaats. Afgezien van de oude, behouden gebleven voorgevel, is het woonhuis in 1947 bij een ingrijpende verbouwing goeddeels vernieuwd.

- Verder vind je in Geverik nog diverse andere oude hoeven en vakwerkhuizen.

- Marmeren / hardstenen sculptuur ‘Samenklank’ (Jo Peters, 1997) in het plantsoen aan de Kapelstraat.

- In Geverik is ook nog een oude Zwingelput te vinden.

Evenementen

- Sinds 2012 is er de inmiddels befaamde Garageverkoop met Rommelmarkt als een lint door de straten van Geverik, op een zaterdag in mei of juni. - Foto's Rommelmarkt 2015.

- Op een maandag in mei is er de jaarlijkse Kruisprocessie. Bij goed weer vertrekt de processie om 19.00 uur bij de kapel in Kelmond, muzikaal begeleid door een harmonie of fanfare uit de omgeving. Om 19.30 uur vindt de H. Mis plaats in de kapel in Geverik. De H. Mis wordt gezongen door het Geveriks gemengd koor Canta Libre. Na afloop van de H. Mis is een ieder welkom in het gemeenschapshuis ’t Bakhoes. Bij slecht weer worden om 18.00 uur de klokken geluid: dat betekent dat de processie niet doorgaat. De H. Mis vindt dan wel plaats om 19.00 uur en na afloop is iedereen welkom in ’t Bakhoes.

Landschap, natuur en recreatie

- O van Geverik loopt de Keutelbeek, die ontspringt in het Kelmonderbos bij buurtschap Kelmond.

Beeld

- Videoreportage over beeldend kunstenaar Jo Peters uit Geverik, en zijn buren van de bronsgieterij (Óngerwaeg, L1, 2015).

Links

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Geverik.

- Muziek: - Canta Libre is een gemengd a capella koor uit Geverik zonder enige vaste binding. Het idee is ontstaan in 1989, op een feestje t.g.v. een trouwjubileum. Daar worden enkele liederen gezongen, waardoor het idee ontstaat om de jaarlijkse seniorenkerstavond van de buurtvereniging op te luisteren. Men gaat op zoek naar een muzikaal leider zodat er wel kwalitatief goede zang ten gehore kan worden gebracht. Men vraagt Albert Dols om e.e.a. in goede banen te leiden. Hij verklaart zich bereid deze dan nog beoogd tijdelijke zanggroep te gaan leiden. Na een drietal repetities wordt een zeer geslaagde kerstviering verzorgd met hoofdzakelijk tweestemmige kerstliederen.

Vervolgens wordt het plan geboren om te komen tot de oprichting van een gemengd koor in Geverik. Op de oprichtingsvergadering d.d. 17 januari 1990 besluiten 15 mensen spontaan hun medewerking aan dit koor te verlenen (momenteel zijn het er ca. 22). Dirigent Albert Dols wordt gevraagd om zijn medewerking te continueren. Hij gaat akkoord, maar stelt wel als voorwaarde dat er louter a capella (= zonder instrumentale begeleiding) gezongen gaat worden. Een moeilijke discipline, daar men geen houvast heeft aan piano of orgel. Maar ook een discipline waarmee men zich kan onderscheiden van andere verenigingen. Houvast en muzikale steun wordt gevonden bij de medezangers en -zangeressen. Een sterk teken van muzikale saamhorigheid, dat ook in het sociale (koor)leven doorklinkt. De dirigent stelt een muzikaal passende naam voor, die tevens de gedachte achter dit koor duidelijk maakt: "Canta Libre", oftewel "Zing vrijuit". Voel je vrij om mee te doen!

Canta Libre verleent regelmatig medewerking aan evenementen en activiteiten in de Beeker gemeenschap en omgeving. Het divers repertoire bestaat uit wereldse liederen, zowel klassiek als modern, waarvan een aantal zeer goed bruikbaar is binnen de liturgie. Negro-spirituals en gospels horen uiteraard ook thuis in hun repertoire, dat volledig bestaat uit “a capella” liederen en bewerkingen. Ook de Limburgstalige evergreens worden natuurlijk niet vergeten. Hoewel ze geen kerkkoor zijn luisteren ze enkele keren per jaar eucharistievieringen op in de kapel te Geverik, waarbij de diverse tradities richting de andere lokale verenigingen in ere worden gehouden. Zo verzorgen ze jaarlijks de muzikale ondersteuning tijdens de H. Mis t.g.v. Koningsschieten van Handboogschutterij Willem Tell 1885 op 2e Paasdag. Ook de H. Mis behorende bij de Kruisprocessie en de senioren-kerstviering van de buurtvereniging worden door hen traditiegewijs verzorgd. En ook in de St. Martinuskerk van Beek zijn zij geen onbekende.

De repetities vinden plaats in 't Bakhoes van de Geverikerhof (waarvoor zie bij Bezienswaardigheden). Op vrijwel elke woensdag kun je daar tussen 19.30 en 21.45 uur gezangen horen schallen. Ze nodigen je uit eens een muzikaal kijkje te komen nemen en bij interesse een proefrepetitie mee te zingen. Je bent van harte welkom want... böse Menschen haben keine Lieder... Wil je een keer een optreden van hen meemaken, dan vind je hier hun Concert-agenda. Ze bieden zelfs de service dat je eerst thuis in je luie stoel kunt beluisteren of het koor je aanspreekt, voor je besluit ze in Geverik of omgeving te komen beluisteren, of een keer mee te komen proef-zingen. Want hier kun je namelijk een aantal fragmenten van ze beluisteren.

- Sport: - Handboogschutterij Willem Tell is opgericht in 1885 en is nog altijd een bloeiende vereniging. Er wordt getraind op dinsdag- en donderdagavond. Gedurende het jaar organiseert Willem Tell 1885 verschillende wedstrijden in het clublokaal in Geverik. Op deze dagen wordt er niet getraind, maar zijn - net als bij de trainingen - geïnteresseerden ook welkom om de schutters aan te moedigen en kennis te maken met deze bijzondere sport. Zowel Recurve als Compound schutters zijn welkom.

"Vooral de jeugd vindt handboogschieten interessant. Iedereen wil zoals Robin Hood schieten. Tevens is handboogschieten goed voor de ontwikkeling van de lichamelijke coördinatie en het concentratievermogen van een kind. Ook voor ouderen is het goed te leren. Handboogschieten is niet ingewikkeld. Ook mensen met een lichamelijke beperking kunnen uitstekend handboogschieten. Het is een goede manier om de romp-, schouder- en armspieren te trainen. Handboogschieten is een Olympische en Paralympische sport. Handboogschieten is een sport waarbij flink wat concentratie nodig is. Vroeger werd het gebruikt als jacht- en oorlogswapen. Tegenwoordig is dit alleen in de Verenigde Staten nog het geval", aldus de vereniging op haar site.

Trivia

- Het Geverik Laagpakket is weliswaar kennelijk naar dit dorp genoemd, maar is onderdeel van de Epen Formatie, een van de 2 schaliegasformaties in ons land. Dit Laagpakket blijkt in grote delen van ons land voor te komen. Voor nadere informatie zie de pagina's Schaliegas en Schaliegas in Nederland.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)