Rijnsaterwoude

Plaats
Dorp
Kaag en Braassem
Groene Hart
Zuid-Holland

rijnsaterwoude_collage.jpg

Rijnsaterwoude is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Kaag en Braassem. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1990. In 1991 over naar gemeente Jacobswoude, in 2007 over naar gemeente Kaag en Braassem. (© Jan Dijkstra, Houten)

Rijnsaterwoude is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Kaag en Braassem. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1990. In 1991 over naar gemeente Jacobswoude, in 2007 over naar gemeente Kaag en Braassem. (© Jan Dijkstra, Houten)

gemeente_rijnsaterwoude_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Rijnsaterwoude anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Rijnsaterwoude anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Rijnsaterwoude..JPG

Over de Leidsche Vaart in Rijnsaterwoude zien we de huizen aan het Molenpad

Over de Leidsche Vaart in Rijnsaterwoude zien we de huizen aan het Molenpad

Rijnsaterwoude (2).JPG

De Woudse Dom in Rijnsaterwoude, met het schip van de kerk uit de 17e eeuw en de toren uit 1552

De Woudse Dom in Rijnsaterwoude, met het schip van de kerk uit de 17e eeuw en de toren uit 1552

Rijnsaterwoude (3).JPG

Het landschap in Rijnsaterwoude ten noorden van de Woudse Dom

Het landschap in Rijnsaterwoude ten noorden van de Woudse Dom

Rijnsaterwoude.JPG

Blik over het Braassemermeer in Rijnsaterwoude

Blik over het Braassemermeer in Rijnsaterwoude

Rijnsaterwoude

Terug naar boven

Status

- Rijnsaterwoude is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Kaag en Braassem. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1990. In 1991 over naar gemeente Jacobswoude, in 2007 over naar gemeente Kaag en Braassem.

- De gemeente Rijnsaterwoude heeft het dus volgehouden t/m 1990. Reeds in 1846 echter doet de provincie Zuid-Holland een voorstel om deze gemeente met de gemeente Ter Aar te verenigen. De gemeenteraad van Ter Aar vindt dat geen goed plan. De motivaties die de gemeenteraad daar voor had, zijn te lezen in een artikel in de Vosholkroniek (het kwartaaltijdschrift van de heemkundevereniging van Ter Aar), nummer 1984-2.

- Wapen van de voormalige gemeente Rijnsaterwoude.

Terug naar boven

Naam

In de volksmond
Wouw. Niet te verwarren met het Brabantse dorp Wouw.

Oudere vermeldingen
1e helft 11e eeuw Rinsaterwalt, 1063 kopie 12e eeuw Rinsatereuualt, 1147-1148 kopie 13e eeuw Rinsaterewalt, 1156 Rinsaterwald, 1280-1287 in Rensetterwoude, 1284 te Riinsaterwoude, 1306 Renzaterwoude, 1331 te Rensaterwoude, 1334 Rijnsaterwoude, 1351-1356 Rensaterwout.

Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudnederlandse walt = wold 'moerasbos, zompig bos' en rinsatere 'bewoners langs de Rijn'. Het woord sater 'ingezetene, bewoner' kennen we ook in samenstellingen als het Middelnederlandse borchsatere 'burchtbewoners', damsatere 'inwoners van Appingedam' en veensaters 'bewoners van de Langstraat en omliggende gebieden'. Van een persoonsnaam Reinzo als eerste deel is geen sprake.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Rijnsaterwoude ligt O van het Braassemermeer en het dorp Roelofarendsveen, ZO van de dorpen Oude Wetering, Weteringbrug en Nieuwe Wetering, Z van het dorp Leimuiden, ZW van de Westeinder Plassen, W van het dorp Langeraar, de Langeraarse Plassen en het dorp Nieuwveen, NW van het dorp Ter Aar, N van de kern Alphen aan den Rijn en NO van het dorp Woubrugge.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvatten de gemeente en het dorp Rijnsaterwoude 66 huizen met 561 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 500 huizen met ca. 1.200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 1981 opgerichte Stichting Oud Leimuiden-Rijnsaterwoude (SOLR), die meer dan 600 donateurs heeft. Zij ontvangen 4x per jaar het blad Tijdinghen, kunnen met korting deelnemen aan de jaarlijkse excursie en op de jaarlijkse ledenvergadering verrast worden door een bijzondere lezing. Elk jaar organiseert SOLR een avond voor donateurs. Er is dan een kort officieel gedeelte, met een verslag van de kascommissie. Hierna komt een gastspreker, die de avond opluistert met interessante en vaak ook amusante verhalen.

"Stichting Oud Leimuiden-Rijnsaterwoude heeft ten doel het bevorderen van: de kennis van en de belangstelling voor feiten en gegevens van de geschiedenis van de drie kernen* en omstreken; het behoud en herstel van de daar nog aanwezige monumenten van geschiedenis en kunst; het opsporen, verzamelen en behoud van voorwerpen, belangrijk voor de plaatselijke geschiedenis en kunstgeschiedenis en het zo mogelijk permanent of anderszins doen tentoonstellen van die zaken en al hetgeen daarmee in verband staat. Er moet nog heel veel interessant materiaal onder de inwoners van de drie kernen beschikbaar zijn, op zolders, in oude laden en schoenendozen. Als je materiaal tegenkomt dat binnen de werkingssfeer van onze stichting valt en je weet niet wat je ermee aan moet, dan nemen wij het graag in ontvangst en zullen dan zorgdragen voor zorgvuldige conservering."
* Naast de genoemde dorpen betreft dat de buurtschap Bilderdam.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Bewoners van Rijnsaterwoude zijn het vele sluipverkeer door hun dorp helemaal dan beu. Het leidt niet alleen tot overlast maar het is nog gevaarlijk ook, met name voor fietsende scholieren (een van de kinderen uit het dorp is al eens door een auto 'van de weg geduwd' en in de struiken beland), waardoor ouders zich genoodzaakt voelen hun kinderen met de auto naar school te bengen (en ze daar ook weer op te halen natuurlijk). Daarom zijn op een bepaalde dag in november 2019 de honderden automobilisten die die ochtend door het dorp reden, door inwoners aangesproken op hun gedrag, maar kregen ook een kop koffie of thee. Uiteraard met de intentie dat de boodschap overkomt en minder sluipverkeer van deze route gebruik gaat maken of dat men anders in ieder geval rustiger rijdt en goed uitkijkt voor medeweggebruikers. Verder wordt ter plekke met banners aangegeven dat men het sluipverkeer zat is.

Toeterende bestuurders, automobilisten die op de brug over de Leidsche Vaart met hun neuzen tegen elkaar staan en elkaar uitschelden. Het anders zo rustige dorp Rijnsaterwoude is drie ochtenden per week een tweede ‘Maaskantje’ geworden. De drukte op de Herenweg door het sluipverkeer vanaf de N207 is tijdens de ochtendspits zelfs zo groot geworden, dat bewoners niet eens meer vanuit hun huizen de straat op kunnen. "Het is een kwestie van elkaar voorrang geven bij de Vroonlandsche Brug. Als je vanaf het dorp over die brug gaat heb je voorrang, maar mensen gunnen elkaar die ruimte niet", geeft inwoner Judith Lemmers aan. "Tijdens de spits stroopt het op en niemand kan dan meer voor- of achteruit. Als ik weg wil vanaf mijn erf, lukt dat niet, omdat geen automobilist je voorlaat.” Inwoners hebben suggesties gedaan voor oplossingen, met name de busbanen openstellen voor auto's, stoplichten bij de brug plaatsen om het verkeer meer te doseren en beter door te laten stromen, en de Herenweg alleen openstellen voor vergunninghouders, zodat er überhaupt geen sluipverkeer meer doorheen kan. (bron en voor nadere informatie zie de reportage in AD, 12-12-2019)

- De gemeente heeft plannen voor herontwikkeling van het voormalige gemeentehuis en de gemeentewerf in Rijnsaterwoude. Er ligt een voorkeursscenario met de volgende inhoud: het realiseren van onderwijshuisvesting en woningen aangevuld met (maatschappelijke) voorzieningen in het voormalig gemeentehuis; het realiseren van een woonprogramma op het kavel direct achter het voormalig gemeentehuis; de naastgelegen werf als bedrijfsbestemming afstoten; op de locatie van Basisschool de Kinderarcke woningbouw mogelijk maken. Vanaf eind 2017 werkt de gemeente met het dorpslab en de gebruikers in het gebied aan de uitwerking van een ontwerp-bestemmingsplan. Het dorpslab is een groep betrokken inwoners die meekijken, meedenken en mee ontwerpen.

- In 2018 is de Herenweg in Rijnsaterwoude heringericht.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Rijnsaterwoude heeft 4 rijksmonumenten.

- Rijnsaterwoude heeft 3 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) Woudse Dom (Herenweg 26) is een eenbeukige dorpskerk met een wellicht in de 17e eeuw vernieuwd schip en een smaller, driezijdig gesloten koor van omstreeks 1500, en gedeeltelijk ingebouwde westtoren (1552) waarvan het lage vierkante deel verlevendigd wordt door spitsboognissen met driepastraceringen en het slanke achtkant met korte spits hoge spitsboognissen met galmgaten heeft. De kerk wordt overdekt door tongewelven met trekbalken. Tot de inventaris behoren: een preekstoel met doophek en doopbogen, 17e eeuw; een koorhek met balusters, waarschijnlijk 17e eeuw; drie koperen kaarsenkroontjes, 18e eeuw en twee naamlijsten van predikanten, eind 18e eeuw. Grafzerken uit de 16e en 17e eeuw. Kabinetorgel met 5 registers uit 1778.

"Halverwege de jaren vijftig van de 20e eeuw onderging de Woudse Dom een grootscheepse restauratie. In 1990 was de markante kerk weer aan een opknapbeurt toe. De opvallende toren, die eigendom is van de burgerlijke gemeente, werd twee jaar eerder al onder handen genomen, vlak voor de gemeente werd heringedeeld bij Jacobswoude. Dat werk werd uit eigen middelen bekostigd. Maar ook de rest van de kerk was hard aan reparatie toe. Het grote struikelblok was lange tijd het geld. In 1989 echter heeft de toenmalige minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur Brinkman een bedrag van 130 rniljoen gulden beschikbaar gesteld, speciaal voor de broodnodige restauratie van een aantal Nederlandse kerkgebouwen. Van deze financiële injectie ging ook onze kerk profiteren. De hervormde gemeente kreeg drie ton. Van dat geld is de kerk binnen afzienbare tijd opgeknapt, waarna de eeuwenoude dorpskerk er voor een lange reeks van jaren weer florissant bij staat. De liefhebbers van mooie monumenten, maar zeker ook de kerkgangers van Rijnsaterwoude, hebben een mooie kerk." (bron en voor nadere informatie over de geschiedenis van deze kerk zie de site van de lokale Protestantse Gemeente)

- De Geestmolen in Rijnsaterwoude, ook wel Heiligegeestmolen (Heiligegeestlaan 6) is een grondzeiler, die in 1707 is gebouwd ten behoeve van de droogmaking van de Grote Heilige Geestpolder. In 1833 is de kap vernieuwd (dat jaartal staat op de kap vermeld). De Geestmolen is in 1933 uitgerust met dekkerwieken. Begin jaren vijftig is zelfzwichting aangebracht, maar het gewicht van het gevlucht belastte de molen zwaar. In 1960 is de bovenas door de windpeluw gezakt. Hierna is een elektromotor geplaatst, die sindsdien de vijzel aandrijft. In 1965 is de Geestmolen gerestaureerd, maar pas in de jaren negentig is de molen weer maalvaardig gerestaureerd. Inmiddels was de molen verbouwd tot woning. De Geestmolen is enige tijd door André van Duin bewoond geweest.

Terug naar boven

Evenementen

- Sinds 2013 organiseert men in Rijnsaterwoude jaarlijks op 1 januari de Wouwse Nieuwjaarsduik in de Braassem, met jaarlijks een ander thema waarin mensen zich kunnen verkleden. Na de duik keren de duikers terug naar Het Schoolhuis waar zij zich kunnen omkleden en opwarmen bij haardvuren. Er is glühwein, hete chocomelk, erwtensoep en een broodje Unox verkrijgbaar. Verder is er een echte poffertjeskraam aanwezig en kunnen de kinderen marshmallows roosteren en knutselen. Uiteraard worden ook toeschouwers van harte uitgenodigd om bij de duik aanwezig te zijn en om na afloop, samen met de dappere duikers, in Het Schoolhuis een hapje en drankje te nemen en te proosten op het nieuwe jaar.

- Oranjevereniging Rijnsaterwoude organiseert als grootste activiteit jaarlijks de festiviteiten die op Koningsdag plaatsvinden. De voorbereidingen voor dit feest beginnen eigenlijk al een paar weken nade vorige Koningsdag. Ze evalueren en bedenken weer nieuwe activiteiten en een nieuw thema voor het volgend jaar. Er zijn activiteiten die jaarlijks terugkomen, zoals de optocht, aubade, kinderspelen, vrijmarkt, dartstoernooi, middagactiviteit zoals touwtrekwedstrijd of ringsteken op tandemfietsen en playbackshow voor de kinderen.

Op 4 mei gaan ze met een afvaardiging van het bestuur naar de dodenherdenking in Leimuiden om daar een krans te leggen. Eén keer in de 5 jaar vieren ze de bevrijding van Nederland. Op deze nationale vrije dag worden er parachuutjes met wat lekkers uit een vliegtuig ‘gedropt’ en is er een leuke activiteit voor iedereen. In september gaan ze met de senioren van het dorp een dagje op stap. Elk jaar weer met een hele volle bus. Er wordt een bezoek gebracht aan een bezienswaardigheid en er wordt met zijn allen ergens gegeten. Waar de reis ook naar toe gaat, het is elk jaar een gezellig uitje waarbij men elkaar kan ontmoeten. De Oranjevereniging organiseert ook jaarlijks de aankomst van de Goedheiligman in Rijnsaterwoude. Dit feest voor de (aller)kleinsten van het dorp is van de aankomst bij jachthaven ‘t Venegat tot het feest in de Meerkant altijd een groot succes.

- Avondvierdaagse (juni).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Toeristisch Overstap Punt (TOP) Rijnsaterwoude met bankje en informatiepanelen.

- Dierenweide Rijnsaterwoude.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Rijnsaterwoude, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Facebookgroep van en voor Rijnsaterwoudenaren, waar ze elkaar op de hoogte houden van nieuwtjes. Iedereen kan de berichten liken en delen. Om reacties te kunnen plaatsen, moet je lid worden van de groep.

- Belangenvereniging: - Dorpsraad Rijnsaterwoude.

- Dorpshuis: - Na het sluiten van de laatste winkel in Rijnsaterwoude hadden de inwoners geen mogelijkheden meer om elkaar te ontmoeten, waardoor de onderlinge binding minder werd. Gelukkig is er nu dorpshuis Het Schoolhuis (naar wij aannemen gezien de naam gevestigd in een voormalig schoolgebouw, maar dat blijkt niet uit de site van het dorpshuis), dat met de inzet van veel vrijwilligers draaiend wordt gehouden.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Kinderarcke in Rijnsaterwoude is volgens landelijke begrippen een kleine dorpsschool. Het leerlingaantal schommelt de laatste jaren tussen de 110 en 125. De kinderen worden in 5 groepen ondergebracht. "Onze school staat voor de opdracht er naar te streven dat tegemoet wordt gekomen aan een drietal basisbehoeften van alle kinderen: Geloof en plezier in eigen kunnen. Ervaren dat mensen je waarderen om wie je bent en graag met je om willen gaan. Ervaren dat je zelfstandig en onafhankelijk iets voor elkaar kunt krijgen. Competentie, relatie en autonomie zijn wezenlijke behoeften. Daar staan we als school voor. Zij vormen de leidraad van ons handelen naar kinderen, naar ouders en naar elkaar. Wij gaan er van uit dat wij in respect voor ieders “zijn” met elkaar om (leren) gaan." Aldus de site van de school. - Kinderdagverblijf en BSO Snoopy.

- Sport: - Sportvereniging Rijnsaterwoude (SVR) is opgericht in 1977. SVR geeft je de mogelijkheid te sporten bij jou in de buurt en de sport te beoefenen die het best bij je past. Voor de Jeugd is er Taekwondo, Kickboksen, Hardlopen, Dans (Balletmix en Streetdance), Spelklok, Bodyfit en Dance Fun. Voor Volwassenen is er Conditietraining op Muziek, Kickboksen, Bodyfit, Dance Fun, TaiChi, Yoga, Hardlopen en Pilates. En specifiek voor 50-plussers is er Conditietraining op Muziek, TaiChi en Yoga.

- De doelstelling van de in 1898 opgerichte IJsclub De Eendracht is in de loop der jaren aanzienlijk veranderd. In de beginjaren had het houden van de wedstrijden een duidelijk sociaal doel. Zodra er voldoende geld in kas was, werd er aan de armen en behoeftigen gedacht. Was er niet voldoende geld in kas, dan werd van de beterbedeelden verwacht dat er een donatie werd gedaan. Ook werd er geschaatst en geprikt om prijzen in natura. Een goede rijder werd aan een gezin toegewezen, en als hij of zij een prijs won, kwam de gewonnen prijs aan het behoeftige gezin toe. Het sociale doel van hulp aan de minder bedeelde medemens mag dan zijn verdwenen, het sociale aspect in zijn algemeenheid echter niet. Het houden van wedstrijden en het deelnemen daaraan door kinderen en onze leden versterkt het saamhorigheidsgevoel van de inwoners van Rijnsaterwoude. In winterseizoenen met genoeg ijs komt dat tot uiting op de Polderbaan. Een ouderwets gezellig samenzijn met de schaatssport als bindend element.

Wil je leren schaatsen en ben je tussen de 6 en 12 jaar? Dan ben je bij IJsclub De Eendracht op het goede adres. Op zaterdagmiddagen van eind september tot eind februari staan de vrijwilligers klaar om je van alles te leren over schaatsen. De lessen worden gegeven op de schaatsbaan in Leiden. Je kan er op eigen gelegenheid heen, maar je kan ook mee met de bus. Deze stopt bij het oude gemeentehuis in Rijnsaterwoude.

Reacties

(1)

Is er iemand in staat om informatie over Rijnsaterwoude en Woubrugge, rond 1948 op te sturen naar: rjjvanbraak@kliksafe.nl ?
Vooral oude kaarten en oude foto's zouden erg welkom zijn.
mvg,
Ruben van Braak

Reactie toevoegen