Status

- Hulsel is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Reusel-De Mierden. T/m 1996 gemeente Hooge en Lage Mierde.

- Hulsel is een van de 'Acht Zaligheden'.

- Onder het dorp Hulsel vallen ook de buurtschappen De Hoef, Heikant en Vooreind.

Naam

Oudere vermeldingen
710 kopie 1191 Hulislaum, 1136 kopie 12e eeuw Hulsela, 1219 Hulsule, 1773 Hulzel, 1869 Hulsel.

Naamsverklaring
Betekent het Oudnederlandse laum (ontstaan uit lauhum*), datief meervoud met plaatsaanduidende functie van lauha* = lo 'licht, open bos' en de boomnaam (Oudnederlands) hulis 'hulst, altijdgroene heester (Ilex aquifolium)'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Hulsel ligt NW van Bladel, N van Reusel.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Hulsel 29 huizen met 165 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met tegen de 800 inwoners.

Recente ontwikkelingen

- Er wordt - in of vanaf 2020 - een kleinschalig woonwijkje aangelegd in het N van de dorpskern van Hulsel, op een van de sportvelden. Het bestemmingsplan daarvoor is eind 2019 vastgesteld. Een citaat hieruit: "Om in te kunnen spelen op de steeds in beweging zijnde woningmarkt, is in dit bestemmingsplan gekozen voor een relatief flexibele bebouwingsregeling binnen de bestemming 'Woongebied', die aan het plangebied wordt toegekend. Onderhavig bestemmingsplan gaat niet uit van bouwvlakken waarmee de verkaveling vastligt. Mocht de behoefte bestaan, kan er geschoven worden met percelen dan wel woningen. Hierdoor zal wellicht verdichting plaatsvinden op enkele locaties binnen het plangebied. Met betrekking tot het inrichtingsplan van de woningbouwlocatie wordt een beeldkwaliteitsplan opgesteld. Voor de woningbouwontwikkeling wordt aangehaakt bij de bestaande situatie en structuren. Hierbij wordt één sportveld van de voetbalvereniging opgeofferd voor de geplande woningbouwontwikkeling. Het bestaande clubgebouw wordt gehandhaafd en blijft functioneren als clubgebouw bij de overige velden.

De filosofie achter de opzet van deze woningbouwontwikkeling in Hulsel is een nieuwe brink. De nieuwe bewoners gaan op groene gebieden uitkijken. Dit heeft gezondheidstechnisch een aantoonbaar positieve invloed. Bijna alle woningen kijken uit op de brink met een doorkijk naar het sportpark. Het programma van de woningbouwontwikkeling is behoorlijk vrij, waarin desalniettemin wordt ingezet op een combinatie van 25 woningen in de koop- en huursector. Aan de nieuwe brink worden voornamelijk de rijwoningen gesitueerd om er voor te zorgen dat er ondanks de dichtere bebouwingsdichtheid veel ruimte rond de woningen blijft. Aan de randen van het gebied zijn de tweekappers en vrijstaande woningen gepland, zodat deze een goede overgang vormen naar de omliggende bestaande woningen. Daarnaast biedt het initiatief ruimte voor patiowoningen."

- Stichting Groen Kempenland verzet zich met hand en tand tegen de komst van 2 varkenshouderijen met elk 2999 varkens op Molendijk 7 en 9. Volgens Toon Vermeulen van Groen Kempenland gaat het eigenlijk om één groot familiebedrijf met 5998 varkens. Een en ander verband houdt verband met de aanwijzing van Landbouwontwikkelingsgebied (LOG) Hulsel - Bladel rond 2006. Sindsdien hebben echter vele ontwikkelingen plaatsgevonden m.b.t. het beleid t.a.v. de intensieve veehouderij. Met name wil men vandaag de dag meer dan voorheen dat deze veehouderijen zich alleen nog ergens kunnen vestigen mits nut en noodzaak zijn aangetoond, e.e.a. goed is ingepast in het landschap, en er draagvlak is in de omgeving. En de effecten op de gezondheid(srisico's) voor de omgeving moeten goed onderbouwd zijn. Om die reden heeft de rechter de (beoogde) vergunning in juni 2016 vernietigd; de gemeente had niet de meest recente onderzoeken van o.a. de GGD op het gebied van geurhinder in haar overwegingen betrokken.

Uit dat onderzoek blijkt dat er veel sneller sprake is van geurhinder dan voorheen werd aangenomen. Of het plan nu definitief niet doorgaat, of dat men nog in beroep gaat dan wel de vergunningsvoorwaarden aanpast, is (ons) nog niet bekend. Ook Dorpsraad Hulsel stond niet te juichen bij de LOG-plannen. Als die doorgaan, wordt het aantal varkens e.d. in het dorpsgebied volgens hen ruim verdubbeld; van ca. 26.000 naar ca. 62.000, en dat in een dorpje van nog geen 800 inwoners. Zij hadden een overzicht gemaakt van de nadelen en risico's die hier volgens hen aan kleven, maar wij kunnen dit niet meer op het internet vinden. Wij hebben hier nog wel een inspraakreactie gevonden van een inwoner, die de nadelen van de gevestigde en mogelijk nieuw te vestigen vee-industrie opsomt.

- Bestemmingsplan kom Hulsel.

Bezienswaardigheden

- Hulsel heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de RK Clemenskerk, en twee archeologische monumenten, waar bovengronds niet veel van te zien zal zijn.

- De eerste RK Clemenskerk in Hulsel is al in 1107 gesticht. De latere gotische kerk was van 1648-1809 in protestantse handen en is toen weer aan de katholieken teruggegeven. In 1888 is deze kerk door brand verwoest, waarna nieuwbouw van de huidige kerk volgde.De huidige neoromaanse RK Clemenskerk (Huisacker 2) dateert uit 1889. "De kerk is ontworpen door H.R. Hendriks. Deze bezat een bouwfirma in Oss en was geen echte architect. Toch bouwde hij een origineel kerkje in neoromaanse stijl, waar het overgrote deel van de nieuw gebouwde kerken toen neogotisch was. Oorspronkelijk was de kerk eenbeukig. In 1900 is het koor vergroot door W.Th. van Aalst. In 1937 zijn zeer eenvoudige zijbeuken toegevoegd. Hier is waarschijnlijk geen groot architect aan te pas gekomen." (bron: de gemeentebrede Parochie Sint Clemens, waar de kerk tegenwoordig onder valt)

De kerk is eind 2014 aan de eredienst onttrokken. Door de parochiefusie in Reusel-De Mierden blijven enkel de kerken in Reusel en Hooge Mierde nog open voor diensten. De kerk in Lage Mierde is al eerder verkocht en is nu een expositieruimte voor middeleeuwse kunst. De Clemenskerk is in 2016 verkocht aan de familie Das, die het heeft verbouwd tot woonhuis. Van buiten is dat overigens niet te zien, want het exterieur is ongewijzigd gebleven. Het parochiekerkhof maakt geen deel meer uit van de kerk, maar behoudt als begraafplaats een relatie met de groot-Reuselse Clemensparochie. - Bekijk hier de reportage over de verbouwing van de Clemenskerk tot woonhuis (in het SBS6-programma "VT-wonen / weer verliefd op je huis", 19-4-2020. Selecteer onder de link 'Seizoen 12' en vervolgens de hiervoor genoemde datum)

- Aan de Huisacker is in 2015 door vrijwilligers van de parochie een nieuwe Mariakapel gebouwd, met daarbij een verblijfplaats voor de vrijwilligers die het kerkhof beheren, en een urnenmuur. In de kapel staat een beeld van Maria uit de naastgelegen Clemenskerk. Er staat ook een beeld van de patroonheilige Willibrordus die in buurtschap De Hoef al een eigen veldkapel heeft. In de toekomst komt er nog een beeld van de Heilige Clemens. De Mariakapel is in de wintermaanden open tussen 9.00 en 17.00 uur en in de zomer van 9.00 tot 20.00 uur. Bezoekers kunnen er noveemkaarsen en waxinelichtjes opsteken.

- De dorpspomp op de hoek van de Willibrordlaan en Kerkweg is in 1976 geplaatst ter gelegenheid van het 1100-jarig bestaan van de Clemensparochie.

Jaarlijkse evenementen

- Dorpscomité Hulsel organiseert door het jaar heen allerlei evenementen in het dorp, zoals Nieuwjaarsreceptie, Kindercarnavalsoptocht, Paaseieren zoeken, Koningsdag, AvondWandelVierDaagse en Intocht Sinterklaas.

- Hulsel loopt al vele jaren warm om elkaar op de Nieuwjaarsreceptie (1e vrijdag na 1 januari) het beste te wensen. Natuurlijk zijn er altijd veel 'oude bekenden' maar ook komen er elk jaar weer 'nieuwe gezichten' bij. Mensen die pas in het dorp zijn komen wonen en gezellig een nieuwjaarsborrel komen drinken met dorpsgenoten om zo elkaar beter te leren kennen. De avond is bedoeld voor iedereen in het dorp en begint om 21.00 uur in 't Drieske. Leon en Gaby, de uitbaters van ‘t Drieske, heten je welkom met 2 gratis consumpties en een buffet van het huis.

- Op een vrijdag in januari of februari is er het jaarlijkse evenement Hulsel op de Planken. Voor een indruk van dit evenement zie de videoreportage m.b.t. editie 2020.

- Carnaval. Hulsel is een van de weinige Brabantse dorpen zonder carnavalsnaam. Nu doen ze er ook niet bar veel aan carnaval (ook dit: als een van de weinige Brabantse dorpen). Daarvoor is een scala aan redenen, waarover je kunt lezen onder deze link. Ze hebben er ook geen carnavalsvereniging en geen volwassenenoptocht. De jeugd wijkt uit naar buurdorpen om daar wagens te bouwen en elders aan optochten mee te doen. Er is wel een kinderoptocht, op dinsdag, waar ca. 40 tot 60 kinderen aan meedoen, dat is zo'n beetje de hele basisschool. En na afloop nemen de ouders een borrelin 't Drieske, de enige horecagelegenheid die het dorp nog heeft.

- De Paasmarkt (2e paasdag) in Hulsel is een gezellige Jaarmarkt met grote Rommelmarkt op het schoolplein, en sinds 2018 ook een Lentefair, met veel activiteiten voor jong en ouder. Verder zijn er diverse oude ambachten te bewonderen. Entree €1,00. Kinderen tot 12 jaar gratis.

- Elke 1e zondag in juni is er de Garagesale Hulsel. Anders dan bij een gewone rommelmarkt zijn de verkoopbare spullen niet verzameld op één punt, maar vindt de verkoop aan huis plaats bij verschillende adressen. De deelnemers zijn te herkennen aan de gekleurde ballonnen. Op de uitvalswegen en op Willibrordlaan 31 is er op die dag ook een plattegrond af te halen met de adressen van de deelnemers.

- 6 Kamp (2e zondag van juli).

- Kermis (begin oktober).

Landschap, natuur en recreatie

- N van Hulsel bevindt zich de Mispeleindse Heide, een vochtig heidegebied met de grote vennen Groot Goor, Flaes en Kleine Flaes, en ook enkele kleinere vennen. Dit gebied van meer dan 200 ha sluit naar het oosten aan bij de Neterselse Heide. De Mispeleindse Heide is een onderdeel van Landgoed de Utrecht en natuurreservaat.

- Het Ommetje Reusel - Hulsel is een rondwandeling van 8,4 km, evt. in 2 wandelingen op te splitsen. Het landschap tussen deze twee dorpen is sterk beïnvloed door water. In dit landschap lopen de Raamsloop en de Rouwenbogtloop. Het karakteristieke beemdenlandschap dat deze beken flankeerde bestond uit lange smalle percelen weide- en hooiland, omzoomd met heggen of houtwallen. Deze percelen lagen altijd met de smalle kant aan het water. Dit landschap is grotendeels verdwenen en slechts aan de Rouwenbogtloop nog terug te vinden.

Onderweg passeer je de mooi gelegen buurtschap De Hoef. Hier staat nog een aantal oude boerderijen, veelal verbouwd en van functie veranderd. De westelijke helft van dit ommetje loopt over de Molenheide. Dit was vroeger een uitgestrekt heidegebied waar schapen graasden en plaggen werden gestoken. Het mengsel van plaggen en mest werd gebruikt om de akkers vruchtbaar te houden. Aan de rand van deze heide stond een molen die over de open heide een vrije aanstroom van wind had. In later tijden is de Molenheide ontgonnen voor landbouw en bosaanplant. In de Mosbeemden in Hulsel komt de plant Wilde Bertram voor. Verder komt in het gebied een aantal soorten voor die houden van natte en vochtige omstandigheden, zoals veerdelig tandzaad, koninginnekruid, waterpeper, moerasspirea en kale jonker. In het water kun je de grote waterweegbree en drijvend fonteinkruid aantreffen.

- Weekmarkt op donderdag, bij de kerk, van 9.00-10.30 uur.

- Overzicht van waargenomen planten- en diersoorten in Hulsel (als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resutaten ziet, moet je de datum 'vanaf' iets, bijv. een jaar, naar het verleden terugleggen).

Beeld

- Fotoreportage van Hulsel, door Kees Wittenbols uit Breda.

Links

- Belangenorganisatie: - In 2006 is het pilotproject Leefbaarheid Hulsel gestart met als doelstellingen het verbeteren van contact tussen burger en gemeente en het vergroten van de leefbaarheid. In 2009 is een samenwerkingsconvenant gesloten tussen de gemeente Reusel-De Mierden en de Werkgroep Leefbaar Hulsel. De intentie van deze overeenkomst is het structureel betrekken van de inwoners bij gemeentelijk beleid en uitvoering en het bevorderen van burgerparticipatie. In 2009 is voor het dorp een IDOP-project opgestart. Dit heeft geleid tot het opstellen van een Oplegger, waarin aangedragen ontwikkelingsplannen op diverse terreinen zijn opgenomen. Deze Oplegger is in 2010 door de provincie goedgekeurd. Daardoor zijn er ook middelen voor de uitvoering beschikbaar gesteld.

Deze ontwikkelingen zijn de directe aanleiding geweest voor het oprichten in 2011 van Stichting Dorpsraad Hulsel. De bestuursleden vormen een brede vertegenwoordiging van de bevolking en de actieve verenigingen. De stichting stelt zich ten doel het algemeen belang van het dorp en zijn bewoners te behartigen, zulks in voortdurende wisselwerking met die bewoners. Hieronder wordt mede begrepen de bevordering en verbetering van het woon-, leef- en werkklimaat van het dorp, alsmede het stimuleren van initiatieven die het mogelijk maken dat de identiteit en het karakter van het dorp behouden blijven.

- Dorpshuis: - ’t Drieske is in 1980 opgericht als gemeenschapshuis met een café, feestzaal, terras en cafetaria. Het verenigingsleven van Hulsel maakt veel gebruik van de accommodatie. Ook anderen kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die ’t Drieske biedt en zijn van harte welkom. In 2016 dreigde 't Drieske, de enige ontmoetings- en horecagelefgenheid in het dorp, te moeten sluiten, omdat de beheerders ermee stopten en er geen nieuwe uitbaters konden worden gevonden. Gelukkig hebben de vorige uitbaters, Tom en Hanny Wittens, het dorpshuis toen overgenomen en namen zij voorlopig de honneurs waar, tot er een definitieve opvolger zou zijn gevonden. Dat is gelukkig gelukt: sinds januari 2017 heeft ’t Drieske een nieuwe uitbater. De in de Kempen geboren Leon Tielemans heeft een lange horeca-ervaring en weet als geen ander hoe je van ’t Drieske een bruisend middelpunt maakt binnen het dorp.

- Onderwijs: - Het onderwijs op de Clemensschool in Hulsel heeft zich ontwikkeld tot een bovengemiddelde kwaliteit, afgezet tegen de landelijke normering. Zij streven er naar dit in stand te houden en waar mogelijk nog verder te verbeteren. Voortdurend zijn ze op zoek naar kennis en innovatie en gebruiken daarvoor kennisteams. Na de invoering van ‘Passend Onderwijs’ zijn zij op zoek gegaan naar een juiste balans tussen wat zij aan kinderen met speciale behoeften kunnen bieden en waar zij een beroep moeten doen op speciaal (basis)onderwijs. Zij hebben ontdekt dat er een indruk heerst dat de reguliere basisschool ieder probleem zou moeten kunnen oplossen. De zorgplicht ligt echter op bestuursniveau en niet op schoolniveau. Onderwijsstichting KempenKind heeft stichtingbreed voor bijna ieder kind een passende oplossing.

- Muziek:- Zanggroep Music to Move is opgericht in 2002 en heeft ca. 30 leden.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Hulsel.

- Het Heilig Sacramentsgilde is opgericht in 1701 en heeft dus in 2001 het 300-jarig bestaan gevierd. Ter gelegenheid daarvan zijn de kostuums vernieuwd. Het gilde telt ca. 50 gildebroeders en -zusters. Onderling schieten zij elke zondag met de kruisboog op wip. Het streven is winnaar te worden van de felbegeerde Stoffel wisselbeker. Het gilde maakt deel uit van het Kwartier van Oirschot.

- Senioren: - KBO Hulsel is opgericht in 1959 en is nog altijd een bloeiende vereniging. In 1982 waren er nog maar 35 leden, vandaag de dag zijn het er bijna 100, wat veel is voor een dorp met nog geen 800 inwoners. De KBO is een belangen- en activiteitenvereniging voor iedereen in het dorp en omgeving vanaf 50 jaar. De KBO organiseert regelmatig activiteiten, zoals fietsen, wandelen, bewegen voor ouderen, 1x per maand 'Eet es Mee', biljarten, jeu de boules, koersbal, en nuttige en informatieve lezingen en cursussen over bijvoorbeeld veilig thuis wonen en valpreventie. Een populaire activiteit is het kaarten elke dinsdagmiddag. Dit wordt een aantal keren per jaar samen met KBO Hooge en Lage Mierde georganiseerd, dan is er altijd een extra hoge opkomst. Deze seniorenverenigingen worden samen ook wel 'HoLaHu' genoemd. "Ons motto: Samen actief en inspirerend voor iedereen. Ontmoeting is ons uitgangspunt. Gezelligheid staat daarbij voorop. Samen interesses delen, even bijpraten, mooie momenten beleven met nieuwe of bekende mensen. Als je de sfeer van onze vereniging een keer wilt proeven, neem dan vrijblijvend een keer deel aan een van onze activiteiten."

- Duurzaamheid: - "De gemeente Reusel-De Mierden doet in Hulsel een proef met een 'spullenstroom'. Ieder huishouden heeft een bak gekregen voor de opslag van recyclebare spullen in huis. Op een vaste dag in de maand kan men de volle 'spullenbak' inleveren en krijgt men een lege bak mee terug. Het doel van de inzameling van spullen is drieledig. We willen ‘vervuiling’ van het restafval met recyclebare stoffen zo veel mogelijk voorkomen. Daarmee besparen we op verbrandingskosten en het milieu. Daarnaast levert een aantal recyclebare stoffen geld op. Tot slot proberen we met de spullenstroom sociale werkgelegenheid te creëren. Uitgangspunt voor de proef is dat inzameling en de verwerking van de spullenstroom kostenneutraal is.

Begin 2014 is de afvalproef ‘Hulsel Afvalloos’ gestart. Het doel van deze proef was om samen met de inwoners te onderzoeken hoe restafval nagenoeg geheel kan worden voorkomen door een betere afvalscheiding. Door het invoeren van een tariefzak en de PMD-zak is de hoeveelheid restafval met ruim 80% gedaald. Dat is een zeer goed resultaat! Tijdens de afvalproef is duidelijk geworden dat er bij een goede scheiding van afval een ‘spullenstroom’ overblijft. Het gaat om spullen die niet in een andere afvalstroom zoals PMD, papier en glas thuis horen, maar ook geen restafval zijn. De proef met de spullenstroom is opgezet om te kijken of we hiermee het probleem kunnen oplossen."

- Veiligheid: - EHBO-vereniging Hulsel - De Mierden heeft als doel te bevorderen al datgene wat kan leiden tot het voorkomen van ongevallen en het verlenen van verantwoorde hulp bij ongevallen. Dit doet de vereniging door: EHBO- cursussen te organiseren; herhalingslessen voor gediplomeerde EHBO-ers te organiseren; jeugd EHBO-lessen te organiseren voor basisschoolleerlingen van groep 8; dienst te doen bij evenementen; en 12 verbandposten in de drie dorpen van de voormalige gemeente Hooge en Lage Mierde in stand te houden. Van leden wordt verwacht dat ze ondersteuning verlenen bij diverse evenementen in de genoemde dorpen. Bijvoorbeeld bij: wandel- en fietsvierdaagse, zeskamp, sportevenementen, carnaval, jaarmarkten en culturele evenementen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Hulsel, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)