Noordoost-Groningen

Streek
Noordoost-Groningen
Groningen

Noordoost-Groningen

Terug naar boven

Status

De regio Noordoost-Groningen is, zoals veel streken in ons land, niet officieel en hard afgebakend, en wordt door verschillende instanties soms verschillend gedefinieerd. Doorgaans verstaat men onder deze regio de gemeenten Appingedam*, Delfzijl*, Loppersum*, Midden-Groningen (in 2018 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde en Slochteren), Oldambt, en de sinds 2019 voormalige gemeenten Bedum, Eemsmond en Ten Boer (die in 2019 samen met gemeente De Marne zijn opgegaan in de nieuwe gemeente Het Hogeland).
* Deze gemeenten fuseren in 2021 tot de gemeente Eemsdelta.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Kort na de Tweede Wereldoorlog richten Shell en Esso de NAM op, de Nederlandse Aardolie Maatschappij. De Nederlandse staat is voor 50 procent eigenaar van de NAM. Zij richt zich aanvankelijk vooral op aardolie, maar na de ontdekking in 1959 van het aardgasveld in Noordoost-Groningen, bij Slochteren, gaan ze zich vooral op de gaswinning richten. Overigens is er reeds in 1948 voor het eerst aardgas in Nederland gevonden, bij Coevorden, maar het veld bij Slochteren is vele malen groter, met 3000 miljard m3 zelfs een van de grootste gasvelden ter wereld.

In 1963 beginnen de eerste boringen en binnen 10 jaar na de ontdekking van dit veld is al driekwart van Nederland aangesloten op het Groningse gas. Nederland stapt massaal over van kolen naar het veel schonere gas (zoals Hilversum in 1963. In de video onder de link wordt ook uitgelegd welke gevolgen de omschakeling had voor de huishoudelijke apparaten). Ook kassen en duizenden bedrijven worden op het aardgasnet aangesloten. Tijdens de jaren zeventig wordt jaarlijks 80 miljard m3 gas naar boven gehaald. Naar schatting zit er anno 2018 nog ca. 600 miljard m3 gas in de Groningse bodem.

Begin jaren negentig wordt Noordoost-Groningen opgeschrikt door de eerste aardbevingen, veroorzaakt door verzakkingen in de ondergrond als gevolg van de gaswinning. Deze bevingen, die tot op heden plaatsvinden (zoals in januari 2018 een aardbeving in Zeerijp, met een kracht van 3.4 de zwaarste beving van de afgelopen 5 jaar), veroorzaken o.a. scheuren in wegen, huizen en andere gebouwen. Anno 2018 zijn er in Groningen al meer dan 1100 aardbevingen geweest, waarvan enkele tientallen met een kracht van meer dan 3 op de Schaal van Richter.

De roep om de gaskraan dicht te draaien wordt hierdoor alsmaar groter. Dat kan echter niet zomaar. Zo zijn van de 8 miljoen Nederlandse huishoudens er nog 7 miljoen aangesloten op het gasnet. De gaskraan in Noordoost-Groningen volledig dichtdraaien zou dus voor grote problemen zorgen en overschakelen naar andere energiebronnen kost veel tijd en veel geld. Daarnaast heeft Nederland nog tot 2030 verplichtingen om Nederlands gas te leveren aan het buitenland. Meer gas uit het buitenland importeren kan ook niet zomaar, omdat dat een ander soort gas is dat niet geschikt is voor onze huishoudelijke apparaten. Tenzij daar miljarden kostende, speciale omvormingsinstallaties voor worden gebouwd. Die wellicht na 2030 al niet meer nodig zijn.

En, waarom de op zich begrijpelijke roep door veel burgers en politici om 'morgen' met de gaswinning in Noordoost-Groningen te willen stoppen, óók niet per se de kennelijk veronderstelde ultieme oplossing is: stoppen met gaswinning zorgt er niet direct voor dat er geen bevingen meer zijn (wat ten onrechte vaak wél gedacht wordt). Ook als we minder of geen gas meer uit de grond halen, zullen er de komende jaren namelijk naar alle waarschijnlijkheid aardbevingen blijven plaatsvinden, en er kan zelfs niet met zekerheid worden gezegd dat de kracht van die bevingen dan afneemt. Er wordt al wel gefaseerd afgebouwd, op weg naar het einddoel om Nederland in 2050 volledig onafhankelijk van aardgas te laten zijn. Mocht de gaskraan in Noordoost-Groningen worden dichtgedraaid, dan zit er volgens de NAM naar schatting ook nog ca. 200 miljard kuub gas in kleine velden onder de Waddenzee. Maar uiteraard is ook dát niet onomstreden, vanwege de mogelijke aantasting van dit beschermde natuurgebied. Bron o.a. (en voor nadere details over de hier beschreven materies zie) het artikel 'Gaswinning in Groningen. Geschiedenis, gevolgen en toekomst' (d.d. 16-1-2018) op de website Historiek.net. Zie ook het video-item waarin Sanne Boswinkel van RTL Z uitlegt waarom we nog niet met de gaswinning gestopt zijn (januari 2018).

- 'Leven op een breuklijn' (2014) is het eerste 'aardbevingsboek' van Nederland. In begrijpelijke taal en illustratieve tekeningen leggen de bouwkundigen en architecten Theo Elsing, Ina Vlootman en Jolanda Faber uit wat een beving in de slappe bodem van Noordoost-Groningen doet met de bouwkundige constructie van een huis, kerk, toren of molen, wat het kenmerkende schadepatroon kan zijn en wat de zwakke plekken zijn. Ze geven inzicht in hoe schade kan worden hersteld én, nog belangrijker, welke preventieve maatregelen kunnen worden genomen om beter beschermd te zijn tegen toekomstige aardbevingen. Ook geven ze informatie over procedures, regelgeving en vergunningen. Aan te bevelen dus voor inwoners en betrokken instanties. - Bestel het boek 'Leven op een breuklijn' hier online.

- Onder bewoners en bestuurders in de regio Noordoost-Groningen bestaan zorgen over de effecten van de aardbevingsproblematiek op de woningmarkt, in het bijzonder de waardeontwikkeling en de verkoopbaarheid van woningen in het getroffen gebied. Daarom is in 2015 een verkenning uitgevoerd door OTB-Onderzoek voor de gebouwde omgeving (van de Faculteit Bouwkunde van TU Delft) naar de relevante waarnemingen, feiten, opinies en (te verwachten) gevolgen; zowel voor de korte als langere termijn. Het onderzoek is uitgevoerd in de negen gemeenten in het kerngebied van de aardbevingen (= de toenmalige gemeenten Appingedam, Bedum, Delfzijl, De Marne, Eemsmond, Loppersum, Slochteren, Ten Boer en Winsum).

Het onderzoek bestaat uit diverse modulen en geeft antwoord op de vraag: "Wat zijn de actuele en geprognotiseerde gevolgen van de aardbevingen voor de karakteristieken van de woningmarkt / het woondomein in het aardbevingsgebied. van Noordoost-Groningen. Meer specifiek wordt daarbij ingegaan op: Het keuzegedrag van woonconsumenten; speciale aandacht verdient hierin de verhuisgeneigdheid uit en naar het gebied; De eventueel te verwachten differentiatie van de gevolgen binnen het bevingsgebied; De ‘aanpalende percelen’ woonbeleving, leefbaarheid en gepercipieerde kwaliteit van de leefomgeving; De waardeontwikkeling en verkoopbaarheid van onroerend goed gesegmenteerd naar locatiekenmerken en object- / woningcategorieën".

In de eerste fasen van het onderzoek zijn daarbij de actuele en geprognotiseerde gevolgen van gaswinning en (het risico op) aardbevingen op de karakteristieken van de woningmarkt, in het bijzonder op het keuzegedrag van woonconsumenten, in kaart gebracht. Het rapport 'Migratiestromen in Noordoost-Groningen' (88 pag., 2016) doet verslag van de bevindingen uit een analyse van de intra- en interregionale verhuizingen in de regio. Deze onderzoekmodule is uitgevoerd om de huidige en toekomstige vraagdruk op de regionale woningmarkt scherper in beeld te krijgen.

- Het rapport Vertrouwen in een duurzame toekomst. Een stevig perspectief voor Noordoost-Groningen (okt. 2013) is het eindrapport van de Commissie Duurzame Toekomst Noordoost-Groningen. Het rapport inventariseert hoe kan worden gewerkt aan herstel van vertrouwen tussen inwoners en Rijksoverheid en NAM (naar aanleiding van de aardbevingen in het gebied), welke perspectieven er zijn voor verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving, en hoe gewerkt kan worden aan het borgen van een duurzaam economisch toekomstperspectief voor het gebied. Het rapport heeft betrekking op het grondgebied van het 'Groningen gasveld'. Een kaart van dit gebied vind je in het rapport op pag. 17.

- In Noordoost-Groningen heeft de afgelopen jaren een sloopfonds gefunctioneerd, opgericht door VNO-NCW, de Rabobank, twee gemeenten en twee woningcorporaties. Het fonds had 1,5 miljoen euro te spenderen, bedoeld om in 3 jaar 15 beeldbepalende verpauperde panden aan te pakken. Het werden er meer dan 30, zo blijkt uit de evaluatie. Vier zijn gesloopt, de rest is in samenwerking met de eigenaar opgeknapt. Rijksuniversiteit Groningen heeft berekend dat de waarde van de omliggende panden door het sloop- of opknapwerk gemiddeld met 5 procent is gestegen. Er is geëxperimenteerd met 5 verschillende ingrepen: onderhoudsbemiddeling, verkoopbemiddeling, sloopbemiddeling, opkopen en slopen. In verschillende gevallen kwam het tot woningruil. (bron)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden / erfgoed

- "Het Nationaal Programma Groningen stelt € 20 miljoen beschikbaar voor het behoud van het erfgoed in het aardbevingsgebied van Noordoost-Groningen. Samenwerkende overheden hebben een Erfgoedprogramma opgesteld om te investeren in het behoud van het Gronings erfgoed en de Groningse identiteit. Eigenaren van cultureel erfgoed in de zeven gemeenten in het aardbevingsgebied kunnen subsidie aanvragen voor onderhoud van hun karakteristieke, historische panden. Flinke investering. Met de investering van Nationaal Programma Groningen komen er meer subsidie- en ondersteuningsmogelijkheden voor eigenaren van karakteristieke panden en voor de aanpak van grote monumenten in stads- en dorpsvernieuwing. Daarbij gaat het om het onderhoud van historische gebouwen. Daarnaast wordt duurzame vernieuwing van vakmanschap en onderwijs in de bouw- en restauratiesector gestimuleerd. Door het geld van het erfgoedprogramma wordt er flink geïnvesteerd in historische gebouwen in het aardbevingsgebied. Dit zorgt ook voor extra werkgelegenheid in de bouwsector in Groningen.

Groninger identiteit. Met deze extra financiële mogelijkheden zorgen we ervoor dat het erfgoed in Noordoost-Groningen ook in de toekomst blijft bestaan. De historische gebouwen en landschappen dragen bij aan de Groninger identiteit. Dit is ook belangrijk voor leefbaarheid, toerisme en recreatie, en maakt het aantrekkelijk voor mensen en bedrijven om zich in onze provincie te vestigen. Vervolg. De komende tijd werken de organisaties die bij het erfgoedprogramma betrokken zijn de voorwaarden voor de subsidies verder uit. Eigenaren van karakteristieke panden kunnen in de loop van 2020 gebruikmaken van de extra subsidiemogelijkheden, naast de subsidie- en ondersteuningsmogelijkheden die er vanuit het erfgoedprogramma al waren. Erfgoedprogramma. In het erfgoedprogramma werkt de provincie Groningen samen met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de Nationaal Coördinator Groningen en de gemeenten in het aardbevingsgebied (Midden-Groningen, Het Hogeland, Groningen, Loppersum, Appingedam, Delfzijl en Oldambt). In dit programma staan gezamenlijke doelen en afspraken over het behoud en de ontwikkeling van het Gronings erfgoed. Eigenaren van monumenten kunnen ondersteuning krijgen via subsidieregelingen maar ook via Erfgoedloket Groningen. Hier kunnen eigenaren van gebouwd erfgoed terecht met vragen over de regelingen maar ook voor vragen over versterking en schade." (bron: Provincie Groningen, 7-5-2020)

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het water van de Eems-Dollard in Noordoost-Groningen is vertroebeld door grote hoeveelheden slib. Op 15 mei 2019 gaf minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) het startsein voor een proef om het overtollige slib aan de waterkant op te vangen. Samen met minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) heeft zij hiervoor €10 miljoen vrijgemaakt. Het water moet helderder en zuurstofrijker worden, wat goed is voor vogels, vissen en andere waterdieren. Van Nieuwenhuizen: “De Eems-Dollard is een prachtig gebied met een levendige natuur, een unieke plek waar zoet- en zoutwater samenkomen. Het is een van de grote wateren die we de komende jaren aanpakken om de waterkwaliteit op peil te brengen. Met de start van de proef in de Eems-Dollard zetten we nu een belangrijke stap om de waterkwaliteit en de ecologie hier te verbeteren.”

Tijdens de proef, die wordt uitgevoerd door Rijkswaterstaat, wordt onderzocht of het vastleggen van slib aan de randen van de waterkant, zogenoemde buitendijkse slibsedimentatie, leidt tot minder slib in het water. De kwelders die zo ontstaan vormen geleidelijke overgangen tussen zoet en zout water en tussen land en water waardoor meer geschikte broed- en rustplaatsen beschikbaar komen voor vogels. De Eems-Dollard is een Natura2000-gebied. De proef met slibsedimentatie moet voldoen aan de voorwaarden die gelden voor dit soort natuurgebieden.

In de grote wateren van Nederland staat de natuur en waterkwaliteit onder druk en gaat op onderdelen zelfs achteruit, onder meer in de Eems-Dollard in Noordoost-Groningen. Van Nieuwenhuizen en Schouten startten daarom in 2018 de Programmatische Aanpak Grote Wateren om de grote wateren toekomstbestendig te maken. De aanpak van de hoeveelheid slib in de Eems-Dollard is een van de projecten uit die aanpak en ook onderdeel van het programma Eems-Dollard 2050. Het kabinet trekt voor de Programmatische Aanpak Grote Wateren tot en met 2032 €248 miljoen uit. Dit is een aanvulling op de €95 miljoen die eerder voor het verbeteren van natuur en waterkwaliteit in de grote wateren werd uitgetrokken. Zie ook de brief hierover van minister Van Nieuwenhuizen aan de Tweede Kamer d.d. 15-5-2019. (bron: Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, mei 2019)

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Noordoost-Groningen (online te bestellen).

Reacties

(2)

Je schrijft Noord-Oost Groningen fout a cherry

Nee hoor dat schrijf ik niet fout. Op het internet kom je de 'windrichting' in het kader van deze regio in alle mogelijke varianten tegen; als één woord of als twee woorden, met en zonder koppelteken(s). Maar dat komt omdat de meesten er maar op los gokken wat de correcte schrijfwijze zou kúnnen zijn (niet alleen hierbij; ook bij veel andere uitdrukkingen gokt men er maar op los. Zo kom ik bijv. ook 'te allen tijde' https://onzetaal.nl/taaladvies/staande-uitdrukkingen/ in alle mogelijke foute varianten tegen). Niet alles wat gedrukt staat is waar. :-) We doelen op de pagina hierboven op de regio die het noordoosten van Groningen beslaat, en dat spel je daarom dan als Noordoost-Groningen, dat is dus 1) als één woord (qua windrichting-deel) en 2) met koppelteken tussen Noordoost en Groningen. Alleen als we op 'het noorden van Oost-Groningen' zouden doelen (maar dat doen we dus niet, zoals gesteld), is het 'Noord-Oost-Groningen'. Voor nadere toelichting van de geleerden op dit gebied zie http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1145/. Graag gedaan, weer wat geleerd! :-)

Reactie toevoegen