Boven Pekela

Plaats
Dorp
Pekela
Veenkoloniën
Groningen

boven_pekela_plaatsnaambord.jpg

Boven Pekela is een dorp met een eigen bebouwde kom, maar ligt voor de postadressen 'in' Nieuwe Pekela

Boven Pekela is een dorp met een eigen bebouwde kom, maar ligt voor de postadressen 'in' Nieuwe Pekela

boven_pekela_hervormde_kerk_en_pastorie_kopie.jpg

Boven Pekela, ansichtkaart van de rond 1900 gebouwde en rond 1950 afgebroken Hervormde kerk en pastorie

Boven Pekela, ansichtkaart van de rond 1900 gebouwde en rond 1950 afgebroken Hervormde kerk en pastorie

boven_pekela_dorpshuis_de_riggel_kopie.png

Dorpshuis De Riggel is het bruisende hart van het dorp Boven Pekela

Dorpshuis De Riggel is het bruisende hart van het dorp Boven Pekela

boven_pekela_kinderspelweek_taart_kopie.jpg

In de laatste week van de zomervakantie is er in Boven Pekela de Kinderspelweek

In de laatste week van de zomervakantie is er in Boven Pekela de Kinderspelweek

Boven Pekela

Terug naar boven

Status

- Boven Pekela is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Veenkoloniën, gemeente Pekela. T/m 1989 gemeente Nieuwe Pekela.

- Het dorp Boven Pekela heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Nieuwe Pekela.

- Onder het dorp Boven Pekela vallen ook de buurtschappen Dwarsdiep, Hoetmansmeer en Wildeplaats.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Boven Pekel.

Naamgeving
Oude Pekela heette oorspronkelijk Beneden Pekela en Nieuwe Pekela heette oorspronkelijk Boven Pekela. En het huidige dorp met die naam heette oorspronkelijk Wijk I. Oude en Nieuwe Pekela werden eigenlijk pas officiële benamingen toen er in 1810 twee afzonderlijke gemeenten ontstonden (voorheen was er sprake van een gemeente Pekela). Elke gemeente had in het spraakgebruik een beneden- en een boveneind. Het boveneind van de voormalige gemeente Nieuwe Pekela kreeg kort na de samenvoeging van de beide gemeenten in 1990 tot de gemeente Pekela, de status van dorp Boven Pekela. (bron: gemeente Pekela)

Naamsverklaring
Boven
heeft betrekking op de ligging aan de bovenloop van de waterloop Pekel-A.

Terug naar boven

Ligging

Boven Pekela ligt Z van Nieuwe Pekela.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Boven Pekela heeft ca. 250 huizen met ca. 600 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Aanvankelijk was Boven Pekela onder de naam Wijk I onderdeel van de lintbebouwing van het dorp Nieuwe Pekela. Gezien de afgelegen ligging werd het ook wel 'het voeteneind van Pekela' genoemd, waarvan de inwoners lange tijd vonden dat ze er maar een beetje bijhingen, als het op voorzieningen aankwam. Rond 1900 werd dit deel groot genoeg bevonden om een eigen kerk te krijgen en daarmee de facto tot dorp te 'promoveren'. Sindsdien is de plaatsnaam Boven Pekela geleidelijk in gebruik gekomen, tot in de jaren zestig op ansichtkaarten doorgaans aangeduid als 'Nieuwe Pekela (Boven)'. Kerk en pastorie zijn rond 1950 afgebroken. Het bijgebouw is in 1994 afgebroken.

School
In 1853 besluit de gemeente tot het oprichten van een lagere school met onderwijzerswoning in Wijk I, "waar de zedelijkheid en onwetendheid onder de inwoners van de Noorderkolonie en Zuiderkolonie zoveel te wensen overliet". De school is op 8-1-1854 in gebruik genomen. Aan veel kinderen moest gratis onderwijs gegeven worden, vanwege de geringe verdiensten van de grote gezinnen, die bovendien hun kinderen vaak thuis hielden. De kinderen moesten óf op de kleine kinderen passen óf meewerken. Alleen 's winters, als er toch niets te verdienen viel, gingen ze weer naar school.

Over de kwaliteit van het onderwijs waren veel ouders niet tevreden. Het gemeentebestuur meende dat dit mede veroorzaakt werd door de karige beloning en de vele bijbaantjes van het onderwijzend personeel. In verband met achterstallig onderhoud aan de school werd na 100 jaar besloten om een nieuwe school te bouwen. Eind mei 1953 werd de nieuwe school in gebruik genomen en kreeg de naam Theo Thijssenschool. Zie daarvoor verder hierna bij Voorzieningen.

In 2011 is een boek verschenen over verleden en heden van het dorp, getiteld 'Boven Pekela. Hoe het vroeger was... Hoe het nu is!' (auteur: Douwe Siepel).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Bestemmingsplannen Boven Pekela.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De klokkenstoel op de begraafplaats heeft in mei 2012 een nieuwe klok gekregen. De vorige, 300 kg zware bronzen klok, die sinds 1946 in gebruik was, is in januari 2012 gestolen, vermoedelijk vanwege het brons. Dit is extra wrang omdat klokkenstoel en klok kort ervoor nog waren gerestaureerd. De nieuwe klok is beveiligd. - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Boven Pekela, met foto's van alle grafzerken.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- KInderspelweek (laatste week van de zomervakantie).

Terug naar boven

Beeld

- Jakob Moed, 'de Pekelarijder', laat je in een 10 minuten durende autorit de kilometerslange lintbebouwingen van Boven Pekela zien (daarna is het Nieuwe Pekela).

- Oude foto's van Boven Pekela.

Terug naar boven

Links

- 'Oud nieuws': - Van 2003 t/m 2008 is de dorpskrant Boven Pekelder verschenen. Via de link kun je alle edities nog lezen.

- Dorpshuis: - Dorpshuis De Riggel is in 2016 heringericht waardoor het weer geheel aan de eisen des tijds voldoet. Verder zijn er zonnepanelen en een warmtepomp airco - die zowel kan koelen als verwarmen - geplaatst, die zorgen voor een grote verduurzaming van de energievoorziening. Eventuele meeropbrengsten worden gebruikt voor activiteiten voor het dorp.

- Onderwijs: - Dalton basisschool Theo Thijssen is een kleine school met ca. 80 leerlingen in 4 groepen. De school staat open voor alle kinderen ongeacht hun sociale, politieke en religieuze achtergrond. De school schenkt bewust aandacht aan verschillen tussen kinderen. Kinderen leren van jongs af aan respect te hebben voor verschillende gewoontes, opvattingen en overtuigingen. Openbaar onderwijs is ontmoetingsonderwijs: kinderen leren er met, van en over elkaar. Dit als voorbereiding op hun latere deelname aan de samenleving, die zij hierdoor met zelfverantwoordelijkheid en een open blik tegemoet zullen kunnen treden. - T.g.v. de reünie in 2007 is een boek uitgegeven over de geschiedenis van de Theo Thijssenschool en de voorganger in Wijk I, zoals Boven Pekela aanvankelijk heette. Onder de link kun je een aantal fragmenten hieruit lezen.

- Sport: - Voetbalvereniging Pekelder Boys is opgericht in 1946. Bijzonder en voor ons land ook tamelijk uitzonderlijk is dat de voetbalvereniging het sportpark in eigen beheer bezit en exploiteert (uitgezonderd het onderhoud van de velden, wat de gemeente voor zijn rekening neemt). Naast het voetbal organiseert vv Pekelder Boys ook andere sociale en maatschappelijke activiteiten. Hiermee is de vereniging veel meer dan alleen maar de plaatselijke voetbalclub. De activiteiten worden georganiseerd voor jong en oud, voor leden en niet-leden. Mede door het organiseren van deze activiteiten is vv Pekelder Boys samen met dorpshuis De Riggel en de school de spil van de gemeenschap in Boven Pekela en omgeving.

Nog een bijzonderheid is de naam van hun complex: het Rutger Oldeboom Sportpark. Een niet-alledaagse naam voor een sportpark. Daarom lichten wij dit even toe. Rutger of Rotgerd Oldeboom woonde tot aan zijn overlijden in 1976 in een bouwvallig huisje in Boven Pekela, op een stuk land dat nu het hoofdveld is van de Pekelder Boys. Hij is 92 jaar geworden. Oldeboom had een hekel aan mensen en duldde dan ook bijna niemand op zijn erf. Mensen in de omgeving noemden hem "de laatste kluizenaar van Nederland". Hij was zuinig, gierig, zelfs op het vrekkige af. Omdat hij maar een klein deel van zijn AOW gebruikte, stond er bij zijn overlijden een aardig bedrag op de bank. Maar hij hield niet van voetballen, dus de voetbalvereniging heeft de grond voor het sportcomplex gewoon voor een marktconforme prijs van hem moeten kopen. (bron en voor nadere informatie: zie de link)

- "DC De Riggel uit Boven Pekela bestaat al 20 jaar, en is er zowel voor de gezelligheidsdarter als voor de serieuze darter. Onze speelruimte is gevestigd in Dorpshuis De Riggel. We hebben een mooie grote/gezellige zaal tot onze beschikking, waar we 8 dartbanen kunnen neerhangen. Binnenkort komen er nog extra banen bij i.v.m. het toenemend aantal darters. Hier spelen we op de maandagavond de DOGD-competitie en op de woensdagavond de onderlinge competitie."

- Duurzaamheid: - "De toekomst van ons dorp hangt af van de beschikbaarheid en toekomstbestendigheid van bestaande voorzieningen en particuliere woningen. Verduurzamen van de leefomgeving is daarop ons antwoord. Samen met de coöperatie Pekela Duurzaam hebben bewoners de handschoen opgepakt met de werkgroep Boven Pekela Energie Neutraal. Ons motto: "Wie kinn’t en wie dunn’t". Samenwerking is gezocht met Buurkracht en Stichting Samen Energie Neutraal (SEN). Met een uitgekiende strategie willen wij binnen 10 jaar - vanaf eind 2016 - de volgende doelen bereiken: 1. Verduurzaming van bestaande voorzieningen dient als voorbeeld voor inwoners. Alle voorzieningen in ons dorp hebben al zonnepanelen en we werken eraan om deze energieneutraal te maken. 2. Met het Schone Energie Ontwerp willen wij bewoners helpen hun woningen energiezuinig en toekomstbestendig te maken, zonder dat hun woonlasten omhoog gaan. Samen met experts van SEN worden de woningen onderzocht en ingedeeld in groepen, die op dezelfde manier energie kunnen besparen. 3. Een postcoderoosproject van 200 zonnepanelen gaat van start voor inwoners die niet zelf energie kunnen opwekken."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Boven Pekela, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen