De buurtschap en formele woonplaats Boschoord is sinds 2014 eindelijk d.m.v. plaatsnaamborden ter plekke herkenbaar. Met dank aan Plaatsengids.nl. ;-)
Boschoord is een buurtschap en ook een landgoed, nog altijd in beheer bij de Maatschappij van Weldadigheid. (© H.W. Fluks)
Op richtingborden in de omgeving staat Boschoord in 'zwart op wit' aangegeven. Foutief, want plaatsnamen horen in wit op blauw te worden aangegeven. En een buurtschap is óók een woonplaats. Nu lijkt het een wijk of bedrijventerrein, want die horen in wit.
- Boschoord is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Westerveld. T/m 1997 gemeente Vledder.
- De buurtschap Boschoord wordt in de provincie-atlas Drenthe (1) niet meer als plaats vermeld. Ten onrechte, want het is wel degelijk nog een buurtschap en dus plaats, hoe klein ook. Sterker nog, de buurtschap heeft een eigen postcode (8387) en plaatsnaam in het postcodeboek en is daarmee dus 'zelfs' een 'formele woonplaats'. Ook in de zin van de gemeentelijke Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) is de buurtschap formeel als woonplaats benoemd. En daarmee verdient het zonder meer een vermelding als plaatsnaam in atlassen en dergelijke. Dat lijkt óns als formeel amateur-topografen althans een open deur. Kennelijk denken de beroeps-topografen van het Kadaster er anders over...
- Maar niet alleen het Kadaster, ook de gemeente was wat 'vergeetachtig' wat het 'op de kaart zetten' van deze woonplaats betreft. Tot mei 2014 was Boschoord namelijk ook niet voorzien van plaatsnaamborden, zodat je als inwoner niet expliciet kon zien dat je in die woonplaats woont, en er als toerist of anderszins voorbijganger ook niet op werd geattendeerd dat je in deze plaats - nota bene belangrijk cultureel erfgoed als een van de 'kolonies' van de Maatschappij van Weldadigheid! - was aanbeland. In genoemde maand zijn bij alle 5 de toegangswegen tot de buurtschap - na 190 jaar afwezigheid - eindelijk plaatsnaamborden geplaatst.
Onder de plaatsnaamborden zijn onderborden met de tekst 'Kolonie Maatschappij van Weldadigheid' gemonteerd, gezien de historische context (zie bij Geschiedenis) en het feit dat deze Maatschappij nog altijd eigenaar is van Landgoed Boschoord. Bij de feestelijke onthulling van de plaatsnaamborden heeft de Maatschappij een toespraak gehouden, o.a. over de geschiedenis van de nederzetting en hoe het zo gekomen is met de bebording.
Concrete aanleiding voor het in gang zetten van de plaatsnaamborden was een artikel in Dagblad van het Noorden d.d. 29-1-2014, welke krant erop was geattendeerd door Bastiaan Walpot uit buurdorp Doldersum, die op zijn beurt op deze materie werd geattendeerd door de Plaatsengids-vermelding van Boschoord op de Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen (in dit geval betreffende bedreiging van de identiteit van de plaats - dus geen fysieke bedreiging - wegens het ontbreken van een atlasvermelding en plaatsnaamborden bij een formele woonplaats). :-)
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1823 Kolonie nr. 7, na ca. 1860 Boschoord.
Naamgeving
Blijkens het hierboven gelinkte Dagblad van het Noorden-artikel, 2e kolom, heeft de Maatschappij van Weldadigheid kennelijk tot heden nog niet kunnen achterhalen wat de concrete reden was voor de naamgeving van deze nederzetting: beide mogelijkheden (genoemd naar Maatschappij van Weldadigheid-oprichter Johannes van de Bosch, óf genoemd naar het hier sinds ca. 1860 aangelegde bos) acht zij even aannemelijk.
De buurtschap Boschoord ligt N van Vledder en grenst in het W aan de provincie Fryslân (Boijl). De buurtschap omvat de wegen Storklaan, Van Leusenlaan (beide zonder woningen), Jongkindt Conincklaan, Schoollaan en Boylerstraat (die in de buurtschap tot voor kort nog als Boijlerstraat werd gespeld en in buurdorp Doldersum altijd al als Boylerstraat werd gespeld, wellicht om die delen van elkaar te kunnen onderscheiden, hoewel de y-spelling eigenlijk fout is, want de Friese spelling van buurdorp Boijl, welke spelling formeel met ij is).
Terug naar bovenDe buurtschap Boschoord omvat ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners (de bewoning van instelling Trajectum buiten beschouwing gelaten).
Terug naar bovenBoschoord was de laatste van de 7 door de Maatschappij van Weldadigheid gestichte werkkoloniën. Deze maatschappij werd op initiatief van Johannes van de Bosch, onder bescherming van Willem I en medewerking van prins Frederik, in 1818 opgericht met het doel paupers, bedelaars, landlopers, vondelingen en wezen op te voeden tot 'zedelijkheid en eerlijk zelfbestaan', door hen onder te brengen op landbouwkolonies op te ontginnen gronden (de andere kolonies waren Frederiksoord, Ommerschans, Veenhuizen, Wilhelminaoord en Willemsoord).
De landbouwkolonie in 'Kolonie nr. 7', zoals het plaatsje oorspronkelijk heette, kwam niet goed van de grond als gevolg van de beperkte mogelijkheden op de onvruchtbare grond. Uiteindelijk is dit gebied met bos ingeplant en kreeg de nederzetting de naam Boschoord.
Zie verder de pagina Geschiedenis van Boschoord door Hans Salverda.
Terug naar boven- De buurtschap heeft 4 rijksmonumenten, zijnde de voormalige Rijksschool Boschoord met schoolmeesterswoning en 2 vroegere kolonistenwoningen.
- Bij Hoeve Boschoord (Boijlerstraat 4) staat een klokkenstoel. Het is een fraai ogend stoeltje met zadeldak dat gedekt is met gepotdekselde planken. De klokkenstoel is na een verbouwing verplaatst naar de brink achter het hoofdgebouw. De klok is een oude etensbel die vroeger geluid werd om de mensen op het land te waarschuwen dat het etenstijd was. De klokkenstoel was destijds een geschenk van de aannemer na het voltooien van een project. Op de hoeve is een zorginstelling gevestigd, waarvoor zie verder het kopje Links > Zorg.
Terug naar boven- In de buurtschap ligt ook een gelijknamig landgoed. Landgoed Boschoord ligt in het Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold en Leggelderveld. Het landgoed is ca. 570 ha groot en eigendom van Stichting Maatschappij van Weldadigheid, die verschillende cultuur- en bosgronden beheert. Het bos is in de loop der jaren uitgegroeid tot een zorgvuldig beheerd productiebos met veel aandacht en ruimte voor de natuur. Op het landgoed is in 2019 60 hectare bos gekapt. De stobben zijn afgefreesd en de bodem is deels afgeplagd. Laagtes die in het bos verscholen lagen, zijn nu vrijgemaakt en worden bij nat weer drassig. Sloten in het gebied zijn gedempt. "Vochtige heide met veenmos eronder, dat willen we behouden en versterken. Snavelbies, dopheide, veenmos, pijpenstrootje, het groeit hier allemaal. Heikikkers en libellen zitten hier en de ontbossing heeft ook soorten als hazelworm en adder goed gedaan, want het bos was een lastige barrière voor die soorten. Het ven hier was een verborgen pareltje midden in het bos en wij hebben het weer aan het licht gebracht", aldus René Verhagen van Bosgroep Noordoost-Nederland.
Het doel is om de heide alle kans te geven, zodat de aangrenzende heigebieden Doldersummerveld en het Wapserveld robuuster worden. In het Doldersummerveld is van 10 hectare voormalige landbouwgrond de toplaag weggehaald. Ook is in het Wapserveld en het Doldersummerveld een slenk ondieper gemaakt. In het Leggelderveld, net buiten de oostgrens van het Drents-Friese Wold bij Geeuwenbrug, zijn bomen gekapt, delen van de toplaag afgeplagd, vrijwel alle sloten gedempt en er vindt begrazing plaats door koeien.
Doldersummer Bastiaan Walpot onderhoudt sinds 2014 de website Landgoed Boschoord. De site vertelt over de bestaansachtergrond van het landgoed, de flora en fauna en verwijst naar het specifieke reptielenonderzoek dat Bastiaan heeft uitgevoerd. Ook wordt op de landgoedsite inzicht gegeven in de bosbouwactiviteiten en natuurontwikkeling waar de Maatschappij van Weldadigheid zich mee bezighoudt. Een verrassend veelzijdige website, om de woorden van Bastiaan hier in een afgeleide context te gebruiken.
- Wandelroute Trage Tocht Landgoederen Boschoord en Vledderhof (12 km) is aan te bevelen als je van bos, natuur én rust houdt. Onder de link vind je een recensie van Frank die de route gelopen heeft. Hij stelt o.a.: "Is het in het Noordoosten sowieso chill, rond Vledder en Doldersum is het chill in het kwadraat. In een oorverdovende stilte sluip ik door de bossen. Hoor het ruisen van bloed in m’n oren, het bonzen van m’n hart." Lees onder de link hoe het verder gaat... En in een reactie stelt iemand: "Inderdaad is de rust overweldigend. Je schrikt wanneer er een beukenoot uit een boom valt."
- Verder is er in Boschoord een wandelroute van 4,3 km, die middels pijlen op paaltjes is bewegwijzerd.
- Op verzoek van de Maatschappij heeft Bosgroep Noord-Oost Nederland in 2015 in een 'lagenkaart' alle waarden van Landgoed Boschoord in beeld gebracht. Het gaat zowel om de economische waarde, de cultuurhistorische waarden als de natuurwaarden van het bos. Met de lagenkaart kan de eigenaar een goede afweging maken tussen de verschillende belangen bij verdere ontwikkeling van het landgoed: waar optimaliseren we bosproductie en waar kiezen we juist voor kwaliteitsverbetering van cultuurhistorie of natuur?
De bossen van het landgoed (voornamelijk naaldbos) zijn in de periode 1860 tot 1890 op heidevelden en zandverstuivingen aangelegd. De opbrengsten uit houtoogst zijn een belangrijke inkomstenbron voor de Maatschappij. Maar in de bossen komen ook veentjes, vennen en heiderestanten voor die grote cultuurhistorische waarden en natuurwaarden bezitten. De Maatschappij wil deze waarden in stand houden en verder ontwikkelen zonder dat andere functies en belangen onevenredig in het geding komen. Hiervoor is een goede onderbouwing van de waarden in het gebied nodig. Met de lagenkaart is die er nu.
Ruim 60 procent van het huidige areaal bos blijkt uit goed functionerend productiebos te bestaan. Ook zijn er nog enkele opstanden van de eerste bosgeneratie, namelijk structuurrijke oude eiken- en grove dennenpercelen. Een deel van het bosareaal is natuurbos dat nauwelijks bijdraagt aan de houtproductie, maar vaak wel een cultuurhistorische waarde, natuur- en/of belevingswaarde heeft. De lagenkaart laat zien dat het totale bosareaal nu zeer goede mogelijkheden biedt voor duurzame bedrijfsmatige houtproductie en houtoogst.De lagenkaart belicht ook de rijke geschiedenis van het landgoed. Er liggen enkele zeer gave voorbeelden van aardkundige waarden uit de ijstijd. De drie forten en diverse pingoruïnes zijn kenmerkende elementen van het Drents keileemplateau. Daarnaast zijn op het landgoed diverse cultuurhistorische waarden uit verschillende perioden aanwezig, zoals de grafheuvels uit de late steen- of ijzertijd en sporen van de ontginning. In laagtes die slecht ontwaterd zijn of slecht ontgonnen liggen goed ontwikkelde natuurwaarden als veentjes en heiden die als natuurhotspots kunnen worden aangeduid. (bron: Bosgroep Noord-Oost Nederland)
Terug naar boven- In de boerderijwinkel van zorgboerderij De Eikenhof (Jonckindt Conincklaan 4), onderdeel van Trajectum, zijn seizoensgebonden producten te koop zoals eieren, groente en aardappels. Maar ook cadeautjes, ijs, zuivel en andere boerderijproducten. De in 2014 vernieuwde winkel staat dichter bij de weg zodat ook fietsers en toeristen makkelijker producten kunnen kopen. De boerderijwinkel is dagelijks geopend van maandag t/m zondag van 10.00 uur tot 20.00 uur (tussen 12.00 uur en 13.00 uur en 17.00 uur en 18.00 uur gesloten).
De Eikenhof is een zorgboerderij waarbij wonen en werken gecombineerd wordt. Mede door de ligging van de winkel en de ligging van de zorgboerderij is participatie aan de maatschappij al snel mogelijk. Trajectum is een organisatie waar cliënten met een lichte verstandelijke begeleiding en ernstige gedragsproblemen worden behandeld en begeleid.
Terug naar boven- Zorg: - Hoeve Boschoord is een van de vestigingen van zorginstelling Trajectum. In deze buurtschap heeft zij 3 onderdelen: Orthopedagogisch Behandelcentrum 't Wold, Forensisch Psychiatrisch Kliniek de Beuken, en zorgboerderij de Eikenhof. De Hoeve vindt zijn oorsprong in de in 1818 opgerichte Maatschappij van Weldadigheid. Het doel van deze maatschappij was het bestrijden van armoede, onder andere door het verschaffen van arbeid. De Maatschappij koopt daartoe in Drenthe stukken grond waarop werkloze arbeiders te werk worden gesteld. Na 1945 verlegt de Maatschappij, onder invloed van de verbeterde sociale voorzieningen, haar activiteiten onder andere naar de zorg voor wat toen genoemd werd "debiele mannen, waarbij onmaatschappelijk gedrag op de bodem van een gebrekkige ontwikkeling der geestesvermogens overheerst". De Maatschappij sticht voor deze mannen in 1950 de verpleeginrichting Hoeve Boschoord.
De Hoeve wordt aanvankelijk gevestigd in een verbouwde boerderij. De sterke veroudering van het gebouw, de behoefte aan meer gesloten plaatsen en de vernieuwing in therapievormen, leiden in 1979 tot de bouw van woon- en therapiegebouw De Beuken aan de Boylerstraat, op het terrein naast de oude hoeve. Deze hoeve is gerenoveerd en huisvest onder meer de administratie. Tevens wordt in Wilhelminaoord de vestiging van open afdeling De Linden gerealiseerd.
Aanvankelijk is er op de Hoeve alleen plaats voor jonge mannen die, na een veroordeling door de rechter, ter beschikking van de regering zijn gesteld, de zogeheten TBS-patiënten, of een voorwaardelijke veroordeling krijgen, al of niet met een onvoorwaardelijk deel, met als bijzondere voorwaarde de opname in een inrichting zoals de Hoeve. De huidige populatie cliënten bestaat onder meer uit TBS-gestelden, S.G.L.V.G. (Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapten) en vrijwillige opnamen. Ook doet men op de Hoeve veel aan extramurale zorg. De Hoeve heeft ca. 500 medewerkers in dienst en is daarmee een van de grootste werkgevers in de gemeente Westerveld. - Interview met een cliënt en een manager van Hoeve Boschoord.
Reactie toevoegen