Boetele

Plaats
Buurtschap
Raalte
Salland
Overijssel

Boetele

Terug naar boven

Status

- Boetele is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Raalte.

- De buurtschap Boetele valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Mariënheem.

- De buurtschap Boetele heeft geen plaatsnaamborden. Er is ook geen gelijknamige straatnaam - wat bij veel buurtschappen elders in het land wél het geval is - waardoor je ook daaraan niet kunt zien dat je in de buurtschap bent aangekomen. Onder de straatnaambordjes staat de plaatsnaam gelukkig wél vermeld, zodat je het daaraan wél kunt zien.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1381-1383 Boetlo, ca. 1390 Boetloe, 1457 Boetel, Boetele (ook v/a 1847), 1532 Botell, Boeteloe, 1583 Botele, Bvtele, Bvetele, 1840 Boetelo.

Naamsverklaring
Wel verklaard als een samenstelling van het Middelnederlandse lo 'licht, open bos' met als eerste deel het Middelnederlandse boet, ontstaan uit boede 'huisje, houten gebouwtje, schuur' of boete 'schadeloosstelling' (?).(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Boetele ligt ZO van Raalte, ZW van Mariënheem.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Boetele 34 huizen met 213 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Boetele behoorde vroeger tot de mark(t)e Raalterwold, waarvan het het Z deel uitmaakte.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Mariakapelletje van Boetele (Schoonhetenseweg hoek Heesweg).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Boetelerveld
Het 170 hectare grote Boetelerveld, gelegen ZO van buurtschap Boetele, is een van de 25 Natura 2000-gebieden in Overijssel. Dat betekent dat de daar aanwezige natuur erg kwetsbaar is, extra bescherming behoeft en dat daar in Europees verband afspraken over zijn gemaakt. Volgens beheerder Landschap Overijssel is het gebied "het laatste resterende stukje van het uitgestrekte Sallandse heidelandschap, dat een bezoek zeker waard is." Het gebied hoorde vroeger bij havezate Schoonheeten en zou in 1953 ontgonnen worden. De machines die het gebied moesten ontginnen, stonden al klaar toen zich in februari 1953 plotseling de Watersnoodramp voordeed. Al het materieel moest plots naar Zeeland en Zuid-Holland om te helpen bij het herstel van de dijken, waardoor er dus geen machines en mankracht meer waren om het Boetelerveld te ontginnen. Na de herstelwerkzaamheden daar, was het denken over ontginnen in Nederland veranderd. Het huidige Boetelerveld is hierdoor een unieke weergave van hoe de Raalter woeste gronden eruit zagen in de tijd van de marken en is dus min of meer als "geluk bij een ongeluk" bewaard gebleven.

Rondom Natura 2000-gebied Boetelerveld is in 2013 een bufferzone van bijna 130 hectare gerealiseerd. In deze bufferzone zijn hydrologische maatregelen getroffen. Dat betekent dat kavelsloten verbreed en verondiept zijn. Daardoor stijgt het grondwaterpeil in het Boetelerveld, wat gunstig is voor de daar aanwezige natuurtypen. In een groot deel van de bufferzone blijft landbouw mogelijk, waarbij maatregelen zijn genomen om negatieve effecten op het natuurgebied te voorkomen. In het noordoostelijke deel van de bufferzone is een vroegere slenk hersteld. Dit is ten behoeve van blauwgrasland, een tegenwoordig zeer zeldzaam en erg kwetsbaar natuurtype.

In het Boetelerveld zelf zijn ook maatregelen getroffen. Door de aanwezige greppels trad voorheen verdroging op in dit natuurgebied. Het kalkrijke grondwater kwam daardoor niet meer voldoende hoog te staan, waardoor verzuring optrad. Daarnaast was door het groeien van naaldbos, de verdamping toegenomen. Ook dit leidde tot minder aanvulling van het grondwater. De oorspronkelijke natte heide vergraste hierdoor, met als gevolg dat kenmerkende planten en dieren onder druk kwamen te staan. Sloten en greppels zijn daarom gedempt, evenals enkele gegraven poelen. Daarnaast is middels een leemlaag de ondoorlatendheid hersteld van de poelen die gehandhaafd blijven, zodat regenwater niet meer snel wegzakt. Verder is een deel van het naaldbos gekapt, zodat er minder water verdampt. Dit alles moet, vooral in het voorjaar, leiden tot een hogere grondwaterstand.

Vanaf 2019 hebben de provincie Overijssel en partners de kwetsbare natuur in het Boetelerveld verder hersteld en versterkt. In dat kader is in 2019 het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) Natura 2000-gebied Boetelerveld vastgesteld. Het PIP is opgesteld omdat de herstel- en versterkingsmaatregelen gevolgen hebben voor de bestemming en het gebruik van gronden. Als de functie of het gebruik van de grond wijzigt door bijvoorbeeld ontgronding, vernatting of het beperken van de bemesting, dan wordt de bestemming of het gebruik gewijzigd en vastgelegd in een PIP. Dat is daarmee te vergelijken met een bestemmingsplan, maar dan op provinciaal niveau. De herstelmaatregelen worden uitgevoerd in het kader van Natura 2000. De doelen zijn vastgelegd in het Natura 2000-beheerplan Boetelerveld. De hoeveelheid stikstof in het gebied moet omlaag. Hoge grondwaterstanden en vermindering van inspoeling van meststoffen zijn daarom voor het Boetelerveld van belang. De maatregelen hebben directe gevolgen voor 24 particuliere grondeigenaren.

Om tot een goede totaaloplossing te komen voor het gebied in en rondom het Boetelerveld, is een vrijwillige kavelruil uitgevoerd. Deze kavelruil moet een betere landbouwstructuur voor een groot gebied opleveren en tevens bijdragen aan natuur-, water-, verkeers- en recreatiedoelen. Een win-winsituatie dus, oftewel integrale gebiedsontwikkeling zoals dat tegenwoordig heet, wat wil zeggen dat niet iedere discipline meer zijn 'eigen ding doet', zonder rekening te houden met de belangen van de andere betrokken disciplines, maar dat de belangen van alle betrokken disciplines in één plan worden betrokken en daarmee vaak meer opleveren dan de som der delen. Het gebied van de kavelruil is veel groter dan de bufferzone. Door in een groter gebied te ruilen, lukt het beter om grond vrij te spelen voor de te treffen maatregelen. Een veehouder uit Mariënheem is in 2019 met zijn bedrijf naar Veenhuizen in Drenthe verhuisd. Het vertrek van het bedrijf biedt veel nieuwe mogelijkheden voor het ruilen van percelen in deze omgeving. In totaal gaat het om 39 hectare grond, die versnipperd ligt in het gebied tussen Raalte, Heeten, Nieuw-Heeten, Holten en Haarle.

De kavelruilcommissie dient niet alleen rekening te houden met de diversiteit aan belangen van de boeren in Boetele, maar ook met partijen als het waterschap en Rijkswaterstaat. Bovendien dient er aandacht te zijn voor de gevolgen voor het milieu en karakteristieke landschapselementen zoals houtwallen en singels, heggen en hagen, bomen en lanen. De commissie heeft ook als opdracht om de verkeersveiligheid op de N35 tussen Nijverdal en Heino te vergroten. De bedoeling is daarom ook om kavels aan weerszijden van de weg te ruilen, opdat langzame landbouwvoertuigen de drukke rijksweg niet meer hoeven over te steken.

Het Boetelerveld bij Boetele is een gebied met ‘natte heide’. Een doel van dit Natura 2000-gebied is om dit zo goed als mogelijk in stand te houden, dus de omstandigheden daarvoor te optimaliseren en nadelige invloeden in dit kader zoveel mogelijk weg te nemen. Door de neerslag van stikstof is er een sterke toename van soorten die de heide verdringen. Daarnaast zorgen de vele naadbomen voor verdamping van water, waardoor het gebied dreigt te verdrogen. Ruim een derde van Het Boetelerveld bestaat uit natte tot vochtige heide. In het natte heidegebied liggen twee natuurlijke plassen: het Grote Rietgat en het Kleine Turfgat. Daarnaast zijn er aangelegde drinkpoelen, voor de schapen en de koeien die de heide open moesten houden. Hier huizen inmiddels zeldzame kamsalamanders en andere amfibieën en insecten. Dankzij verschillende leemlagen en hoogteverschillen komt voedselarm grondwater gemakkelijk aan de oppervlakte. Daardoor groeien er bijzondere planten als melkviooltje, klokjesgentiaan en kleine zonnedauw. De rest van de begroeiing bestaat vooral uit vochtige (dop)heide, wilde grassen, jeneverbesstruweel, grove den, zomereik en berk.

De natuur van dit heideterrein is afhankelijk van natte omstandigheden. Blauwgraslanden en heischrale graslanden hebben baat bij kalkrijke en voedselarme omstandigheden. Hoge grondwaterstanden zijn dus van belang voor het Boetelerveld. Naaldbomen verdampen veel meer water dan loofbomen. Daarom zijn in 2020 wederom een aantal naaldbomen gekapt en omgevormd naar heide, waardoor weer een open en nat heidegebied ontstaat als voorheen, wat een gezonder leefgebied oplevert voor de genoemde bijzondere dier- en plantensoorten. Karakteristieke bomen en delen aan de rand van het bos blijven staan en er wordt ook loofbos terug geplant. In deze 5 minuten durende video van Landschap Overijssel wordt duidelijk toegelicht wat zij in 2020 in het Boetelerveld bij Boetele hebben gedaan en waarom, en wat de effecten daarvan zijn op het gebied. Zie ook de site over de actuele ontwikkelingen in het Boetelerveld van de Provincie Overijssel.

"Rol waterschap. Het Boetelerveld bij Boetele is een Natura2000-gebied. Het project wordt uitgevoerd binnen het traject ‘Samen werkt beter’ van de provincie Overijssel. Het waterschap heeft vanaf het begin meegewerkt aan de ontwikkeling van dit project. Het ontwerp van de nieuwe inrichting is getoetst en de beoogde effecten zijn beoordeeld. Daarnaast heeft het waterschap meegedacht in kansen en in het beheer en onderhoudsplan. De nieuwe inrichting, met onder meer nieuwe stuwen om water vast te kunnen houden in het Boetelerveld, ligt op dit moment nog deels buiten het hoofdwatersysteem dat wordt beheerd door het waterschap. Momenteel worden afspraken uitgewerkt zodat het waterschap de zorg voor de stuwen en de afwaterende sloten op zich kan nemen.

Meer weten? Op de pagina Boetelerveld op de site van de gemeente Raalte vind je tijdens de uitvoering meer informatie over de werkzaamheden. Naar verwachting zijn de werkzaamheden in januari 2021 afgerond. Bijzonder Boetelerveld is een gezamenlijk project van Landschap Overijssel, LTO Noord Salland, gemeente Raalte, gemeente Hellendoorn, provincie Overijssel en Waterschap Drents Overijsselse Delta." (bron: Waterschap Drents Overijsselse Delta, november 2020) Zie ook de video over 'Werk in uitvoering in het Boetelerveld anno november 2020'.

Slenk. Drie agrarisch ondernemers gaan de komende jaren gezamenlijk het beheer van een slenk ten noorden van het Overijsselse Natura 2000-gebied Boetelerveld bij Boetele beheren. De slenk is een natte laagte in het landschap en maakt deel uit van de grotere slenkenstructuur in en buiten het Boetelerveld. Bijzondere planten in het natuurgebied worden voorzien van voor hen voedselarm grondwater. Dat is nodig voor het voortbestaan van deze planten. De slenk, ongeveer 18 hectare groot, was jarenlang agrarisch in gebruik door een boer die is verplaatst. De slenk is inmiddels hersteld en aangekocht door de provincie Overijssel. Die gaat het beheer laten uitvoeren door een samenwerkingsverband van drie agrarische bedrijven. Provincie Overijssel heeft boeren rond Boetelerveld gevraagd of ze belangstelling hadden om de slenk te beheren. Daarvoor moest een gemotiveerd verhaal worden ingediend over hoe dat beheer kan worden ingepast in de bedrijfsvoering. Het voorstel van drie melkveehouders is gehonoreerd.

Kruidenrijk grasland. De veehouders gaan in de slenk kruidenrijk grasland beheren dat niet intensief wordt bemest maar wel vaak wordt gemaaid. Het voer wordt gebruikt voor melkkoeien en jongvee. Voor het gebruik van de grond betalen ze een gangbare pacht, maar ze krijgen wel een vergoeding voor hun werkzaamheden. Het gaat om een pilot van drie jaar. Melkveehouder Terry Heuven uit Haarle: 'Wij denken dat boeren net zo goed natuur kunnen beheren als de terreinbeherende organisaties. Nu kunnen we dat in de praktijk laten zien.' De boeren werken in de pilot samen met Landschap Overijssel en het Louis Bolk Instituut. 'We hopen dat we elkaar de komende drie jaar leren kennen en dat dit resulteert in een prettige en langdurige samenwerking en voortzetting van het beheer', aldus Heuven.

Voorbeeld voor heel Nederland. Overijssels gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher noemt de pilot met de slenk een mooi voorbeeld voor heel Nederland. 'In de maatschappelijke discussie over de toekomst en het perspectief voor de landbouw komt geregeld de optie van agrarisch natuurbeheer als aanvullend verdienmodel voor boeren ter sprake. Nu kunnen we daadwerkelijk een eerste stap zetten.' Ten Bolscher hoopt dat dit initiatief uitgroeit tot een landelijk voorbeeld van geslaagd agrarisch natuurbeheer. Hij verwacht dat het een bijdrage kan leveren aan een duurzaam en robuust verdienmodel en anderzijds aan een verbetering en versterking van de natuur. (mei 2022)

Reactie toevoegen