De Kilsdonkse Molen in Beugt is een wereldwijd uniek molencomplex. Waarom dat zo is, kun je lezen onder het kopje Bezienswaardigheden. Je kunt er een boek over schrijven. Dat is dan ook gebeurd. De restauratie van het complex is in 2009 gereedgekomen.
- Beugt is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Bernheze. T/m 1968 gemeente Dinther. In 1969 over naar gemeente Heeswijk-Dinther, in 1994 over naar gemeente Bernheze.
- De buurtschap Beugt valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Heeswijk-Dinther.
- De buurtschap is verdeeld in de delen Hoog- en Laag-Beugt.
- De buurtschap heeft geen plaatsnaambordjes, zodat je slechts aan de straatnaambordjes Hoog- en Laag-Beugt kunt zien dat je er bent aanbeland.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
De Beug, 1378 kopie 17e eeuw Bueghe, 1794 Buig, 1837-1838 De Beug, 1840 Beugt, 1865 Beug.
Naamsverklaring
De naam lijkt te behoren tot de woordstam van boog, boeg en beugel, woorden die gebaseerd zijn op het begrip 'buigen, krommen'. Mogelijk een kromming of bocht in of aan water, vergelijk het Oudengelse beag 'bocht in een rivier'. De oude vormen verbieden aanknoping bij bucht 'plaats waar de schutter het dolende vee tijdelijk opsloot tot de eigenaar de boete had voldaan'.(1)
De buurtschap ligt ZO van Dinther, als overwegend lintbebouwing rond de provincialeweg N606 (Dinther - Veghel), die ter plekke voor het W deel Laag-Beugt heet en voor het O deel Hoog-Beugt.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Beugt 28 huizen met 185 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.
Terug naar boven- In 2003 is het traject Oss - Eindhoven van de A50 aangelegd, die bij Beugt de N606 doorsnijdt. De N606 is toen met een viaduct over de A50 heengelegd.
Terug naar boven- De Kilsdonkse Molen in buurtschap Beugt (Kilsdonkseweg 4) is een wereldwijd uniek complex van watervluchtmolen (de enige in Nederland) en oliemolen-watermolen. De Kilsdonkse Molen wordt voor het eerst genoemd in een document uit het jaar 1433, maar is waarschijnlijk al veel ouder. Het complex van de Kilsdonkse Molen bestaat uit een korenmolen (op de rechteroever) die zowel door wind- als door waterkracht aangedreven kan worden en een oliemolen (op de linkeroever) die op waterkracht werkt. In deze vorm dateren de molens uit 1842. De Kilsdonkse Molen is nog één van de vele molens die op de Aa en diens zijrivieren hebben bestaan.
De Kilsdonkse Molen werd gebouwd van relatief kostbare materialen. Diverse technische constructies vonden hier een eerste of op zijn minst vroege toepassing. Molens met een gecombineerde aandrijving, zogenaamde 'watervluchtmolens', komen niet meer voor in Nederland en zijn ook in het buitenland uiterst zeldzaam. Dat geldt ook voor de uitvoering van het mechanisme om de kap met de wieken naar de wind te richten: het 'kettingkruiwerk'. De oliemolen heeft een, voor Noord-Brabant, zeldzame dubbele inrichting die wijst op een grote productiecapaciteit. De oliekelder is nog aanwezig; daarvan is in de provincie geen andere bekend. Het toepassen van veel ijzeren en stalen onderdelen was uitzonderlijk. De combinatie van alle elementen maakt het complex volstrekt uniek op internationale schaal.
Restauratie van het complex is in 2009 gereed gekomen. Waterschap Aa en Maas heeft de Aa omgeleid naar de Kilsdonkse Molen, zodat de Aa nu weer volledig langs de molen stroomt en energie levert aan de waterraderen. De molen is teruggebracht in de toestand van omstreeks 1880. Vrijwillige molenaars houden het geheel in bedrijf.
In 2011 is een prachtig boek verschenen over de geschiedenis van de Kilsdonkse Molen. Het boek De Kilsdonkse Molen, een uniek monument aan de Brabantse Aa is tot stand gekomen met medewerking van o.a. historica Ester Vink, molendeskundige Paul Groen en waterstaatkundige Hans Steenbakkers. De geschiedenis, de bijzondere technische details, de relatie met de rivier, de restauratieaanpak en de toekomst van deze unieke molen worden uitgebreid beschreven. Geïllustreerd met foto's, tekeningen en kaarten uit het verleden en prachtige sfeer- en detailfoto's van fotograaf Wim Roefs uit Loosbroek.
In het bezoekerscentrum kun je meel- en olieproducten van de molens kopen. Verder kun je er een hapje en drankje nuttigen en organiseert men er rondleidingen in de molens en door de omgeving. Het molencomplex is ook een gewilde trouwlocatie. Nadere informatie vind je op de site van de Kilsdonkse Molen.
- Huize Zwanenburg op Hoog Beugt langs de Aa (Zwanenburgseweg), is het enige dat nog over is van de 6 middeleeuwse versterkte huizen die Dinther eens rijk was, en is naast de molen het enige andere rijksmonument in de buurtschap. Het huis stamt oorspronkelijk uit ca. 1400, en heeft in latere eeuwen herhaaldelijk aanbouwen, verbouwen en herbouwen ondergaan.
- In de buurtschap Beugt zijn nog vele oude markante boerderijen te vinden.
Terug naar boven- Duurzaamheid: - "Waterschap Aa en Maas heeft in november 2020 een micro-waterkrachtcentrale aangelegd bij een stuw in de Aa, zo’n 750 meter stroomopwaarts van de Kilsdonkse Molen in buurtschap Beugt bij Heeswijk-Dinther. De opgewekte stroom wordt zowel voor de stuw zelf gebruikt als aan het net teruggeleverd, goed voor het energieverbruik van 5 à 10 huishoudens. Dit past in de ambitie van het waterschap om in 2030 energieneutraal te zijn. Waterrad geeft energie. De techniek die het waterschap toepast bestaat uit een waterrad die aan de bovenzijde van een stuwklep wordt geplaatst. De stuwkracht van het water brengt het rad in beweging, waarmee de stroom wordt opgewekt. Deze toepassing is ontworpen voor stuwen met een relatief klein verval. Omdat er nog weinig ervaring is met deze eenvoudige techniek bij stuwen, plaatst het waterschap het rad in eerste instantie bij een van de twee kleppen van de stuw. Nauwgezet wordt gevolgd of de stuw goed blijft werken en vissen het rad veilig kunnen passeren. Waar nodig voert het waterschap aanpassingen door.
Uitbreiding naar andere stuwen. Als het waterrad in Beugt succesvol functioneert, krijgt ook de tweede klep van de stuw een waterrad. Uiteindelijk wil het waterschap op deze manier ook bij drie andere stuwen energie opwekken, namelijk stuwen bij Crèvecoeur (’s-Hertogenbosch), gemaal van Sasse (Grave) en de Schabbert (tussen Beek en Donk en Helmond). Het waterschap hoopt deze micro-waterkrachtcentrales de komende jaren in bedrijf te nemen. Op naar een energieneutraal waterschap. Het waterschap wekt op verschillende manieren energie op en maakt daarbij gebruik van de zon, water en rioolslib. Zo produceert het waterschap biogas op de rioolwaterzuivering van Den Bosch en legt het de komende jaren zonneweides aan op al haar rioolwaterzuiveringen. Waterschapsbestuurder Peter Ketelaars: ‘Wij hebben als doel gesteld om in 2030 energieneutraal te zijn en daardoor geen bijdrage meer te leveren aan de extra uitstoot van broeikasgassen.’" (bron: Waterschap Aa en Maas, september 2020)
Reactie toevoegen