Status

- Berkhout is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Koggenland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1978. In 1979 over naar gemeente Wester-Koggenland, in 2007 over naar gemeente Koggenland.

- Wapen van de voormalige gemeente Berkhout.

- Onder het dorp Berkhout vallen ook de buurtschappen Bobeldijk (grotendeels; voor de postadressen), De Hulk (deels), Lekermeer (deels) en Oosteinde. Andere buurtschappen die vanouds onder dit dorp vielen (zie bij Statistische gegevens) vallen inmiddels onder andere dorpen of zijn in de loop der tijd zelf een dorp geworden.

Naam

Oudere vermeldingen
Ca. 1312 Berchout, 1387 Berchout, 1745 Berckhout.

Naamsverklaring
Samenstelling van hout 'hoogstemmig bos' en de boomnaam berk.(1)

Ligging

Berkhout ligt direct W van Hoorn, NO van Avenhorn en grenst in het O aan de A7.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Berkhout 254 huizen met 1.438 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 127/766 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen De Burg 3/14, De Goorn 21/98, Zuid-Spierdijk 44/228, Bobeldijk 29/143, De Leek of Leekermeer 4/20, Baarsdorpermeer of Baarsdorp of Berkhoutermeer 8/52, Zuidermeer 10/62, Zeedijk en De Hulk 5/43 en De Groote Waal 3/12. De gemeente omvatte verder nog de buurtschap Hoogendijk. Tegenwoordig heeft het dorp (inclusief de onder Status vermelde bijbehorende buurtschappen) ca. 1.000 huizen met ca. 2.500 inwoners.

Geschiedenis

Het dorp Berkhout was oorspronkelijk een lintbebouwing met in het midden het eigenlijke dorp. De andere delen met bewoning waren vroeger buurtschappen. Zo waren er het Westeinde en het Oosteinde. Westeinde was het westelijk einde van het dorp, met in het westen dáárvan nog de buurtschap De Burgt. Door uitbreiding van de bewoning verdween het verschil tussen Westeinde en de dorpskern, en daarmee verdween Westeinde als plaatsaanduiding. Alleen De Burgt vormde lange tijd een uitzondering, maar uiteindelijk verdween ook deze naam als plaatsaanduiding. In de jaren zeventig van de 20e eeuw werd de straat De Burg van de oude buurtschap De Burgt onderdeel van het dorp De Goorn.

Oosteinde wordt ter plekke nog wel als buurtschap beschouwd, vooral omdat de bewoning daar niet zo sterk is uitgebreid als op het Westeinde, zij het dat het oorspronkelijk begin van het Oosteinde, bij de dorpskern, tot de kern Berkhout wordt gerekend. De grens tussen dorp en buurtschap ligt nu bij de eerste grote sloot die het Oosteinde kruist vanuit het dorp gezien.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen van de voormalige gemeente) Berkhout, kun je terecht bij de volgende instantie en publicatie:

- De in 2010 opgerichte Historische Kring Berckhout Bobel Dijck geeft jaarlijks een Jaarboek uit met verhalen over het dorp en zijn buurtschappen in vroeger tijden. - Het Jaarboek 2010 is inmiddels uitverkocht maar is via de link nu ook online te lezen.

- Beschrijving van Berkhout vóór 1812.

Recente ontwikkelingen

- Het comité Berkhout is Boos verzette zich o.a. tegen de komst van het beoogde (boven)regionale, ruim 120 ha grote bedrijventerrein Distriport Z van het dorp. Uiteraard omdat men het groene open landschap ter plekke graag zo wil houden, maar ook omdat nut en noodzaak niet zijn aangetoond. Ramingen uit het verleden over vermeende behoefte aan (boven)regionaal bedrijventerrein bleken wel érg optimistisch te zijn geweest. Zie hiervoor verder het persbericht Provincie Noord-Holland over de daling behoefte bedrijventerreinen Noord-Holland Noord d.d. 17-4-2013. Ook het rapport van div. onderzoeksbureaus Ondernemend West-Friesland. Vervolg behoefteraming werklocaties (juli 2014, gepubliceerd feb. 2015) is er duidelijk over: er zijn genoeg lokale en regionale bedrijventerreinen in de regio voor de komende decennia. Het rapport onderbouwt waarom er geen nut en noodzaak is om Distriport te ontwikkelen en adviseert ook expliciet om dit niet te doen: "Geadviseerd wordt om Distriport niet te ontwikkelen vanwege het ontbreken van substantieel marktpotentieel." Zie ook naar aanleiding hiervan de open brief aan Proviciale Staten van Berkhout is Boos d.d. 22-2-2015.

Anno december 2016 wilde het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland de locatie Distriport daarom in zijn geheel benoemen als niet te ontwikkelen bedrijventerrein, in het op te stellen ‘Regionaal convenant werklocaties West-Friesland' als planningsopgave binnen de Provinciale Ruimtelijke Verordening. Het provinciebestuur onderzoekt anno 2019 of een ontwikkeling van Distriport, waarvan de grond in eigendom is van de provinie, tot een grootschalig zonnepark wenselijk en realiseerbaar is. Zie daarvoor o.a. punt 3 in de notulen van een overleg Gedeputeerde Staten/Provinciale Staten d.d. februari 2019 onder deze link. De gemeenteraad heeft echter in januari 2019 opdracht gegeven aan B&W om eerst een duurzaamheidsbeleid uit te werken, op grond waarvan overwogen kan worden bepaald of een zonnepark op voorheen Distriport ja of nee wenselijk is.

- Er waren ook plannen om in het buitengebied van het dorp een aantal grote windturbines te plaatsen. Ook daar waren de omwonenden niet blij mee. Ze waren niet van plan zich daarbij neer te leggen en hebben hier uiteraard tegen geprotesteerd. In februari 2015 heeft Gedeputeerde Staten voorgesteld om de minimale afstand tussen windturbines en woonhuizen te vergroten, waardoor o.a. de locatie Berkhout/Bobeldijk zou afvallen. Provinciale Staten heeft hier in maart 2015 mee ingestemd, waardoor deze potentiële locatie voor windturbines dus van de baan is.

Bezienswaardigheden

- Berkhout heeft 7 rijksmonumenten, zijnde de kerk met baarhuisje (dat zijn 2 rijksmonumenten), de stolphoeve uit ca. 1850 op Bobeldijk 22, boerderij Anna Hoeve uit 1875 op Oosteinde 107, de stolpboerderij uit 1910 op Westeinde 276, de stolpboerderij uit 1877 op nr. 312, en woonhuis Troostwijk uit 1875 op nr. 314.

- Stichting Berkhouter Kerk beheert de Hervormde (PKN) kerk van Berkhout (Kerkebuurt 172) uit 1884. De doelstelling van de stichting is om het kerkgebouw als rijksmonument te behouden. Het kerkgebouw is na een restauratie die in 2013 is gereedgekomen, beschikbaar voor erediensten - die er ca. 1x in de 3 weken nog altijd plaatsvinden, in roulatie met Avenhorn en Ursem, samen de Protestantse Gemeente Koggenland vormend - en voor activiteiten die worden georganiseerd door instellingen met een maatschappelijke of culturele achtergrond. Heb je een concert, ander optreden, vergadering of wil je een workshop of expositie organiseren? Dat is allemaal mogelijk in Cultureel Centrum Berkhouter Kerk.

Het gebouw is een multifunctionele ruimte met eigentijds comfort en voorzieningen. De kerk kan voor velerlei doelen gebruikt worden. Door het verplaatsbare podium is de inrichting en opstelling heel flexibel. Naast de kerkbanken beschikken ze over comfortabele stoelen. Zo kan ruimte geboden worden aan ca. 200 personen. Ook kleinere gezelschappen zijn welkom; er kunnen intieme ruimtes worden gecreëerd. Voor muzikale begeleiding kan gebruik gemaakt worden van het monumentale Van Dam orgel of van de piano. Verder is er nog een kleine vergaderruimte, voor ongeveer 15 personen. Deze is helemaal in oude stijl teruggebracht. Vrijwilligers van de stichting verzorgen de koffie en andere drankjes tijdens de bijeenkomsten, tenzij daar andere afspraken over gemaakt worden.

- In 1996 kreeg Berkhouter Cor Grotenhuis een oldtimer bromfiets. Met deze gulle gift was de aanzet tot het Bromfietsmuseum geboren. Sinds 2000 is Bromfietsmuseum Berkhout dé plek voor brommerliefhebbers uit heel Nederland en ver daarbuiten. Vooral Duitse brommers behoren tot de favorieten van brommerfanaat Grotenhuis. De Kreidlers, DKW's en Zundapps nemen dan ook een prominente plek in in dit museum, dat de bezoeker doet terugverlangen naar de jaren vijftig en zestig, toen de jongens de meisjes het hof probeerden te maken op hun tuffende pronkstukken.

Restauratie van de brommers doet Grotenhuis helemaal zelf. En daarbij gaat hij rigoureus te werk: tot op het laatste boutje wordt de bromfiets uit elkaar gehaald, schoongemaakt en in de verf gezet. Versleten onderdelen worden vervangen, wat de nodige uitdagingen oplevert vanwege het feit dat de brommers al jaren niet meer in productie zijn. Naast de bromfietsen heeft het museum ook een grote collectie radio's. Wil je het museum bezoeken, bel Cor dan even om een afspraak te maken (de tel.nrs. vind je onder de link).

- Gevelstenen in Berkhout.

Jaarlijkse evenementen

- Stichting Berkhouter Dorpsvertier organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten.

- De commissie Kap en Dek van het Westfries Genootschap - die zich inzet voor behoud van de streekdracht en hoofdtooi - organiseert jaarlijks op de 1e zaterdag van februari een veiling in Café De Ridder in Berkhout (Kerkebuurt 171), waar je vanaf 12.30 uur de kavels kunt bezichtigen. Zolders en kasten zijn leeggehaald waarbij telkens een schat aan kavels tevoorschijn komt. Van oude gebruiksartikelen tot serviesgoed, van historisch ondergoed tot kostuums, van textiel tot merklappen en originele sieraden. Voorafgaand aan de veiling showen de dames van de kostuumcursussen wat in vele uurtjes naaiwerk is gemaakt. Mooie creaties van de Westfriese streekdracht die tijdens het komende folkloreseizoen weer met plezier gedragen worden. Een lust voor het oog en velen beleven hier veel kijkplezier. Zaal open: 12.30 uur. Kostuumshow: 13.30 uur. Veiling: 14.30 uur.

- Stichting Berkhouse organiseert jaarlijks wat ze noemen de Kermisborrel Berkhout (op een zaterdag begin mei, in 2019 voor de 12e keer), wat in de praktijk een dance/houseparty is. Volgens hun Facebookpagina is het "het hoogtepunt van de kermissen in West-Friesland". Voor een indruk van hoe het eraan toegaat zie de Aftermovie Kermisborrel 2017.

- Op een zondag eind mei of begin juni is er jaarlijks het evenement Berkhout Beach, georganiseerd door de ijsclub. Varen en feesten op de oevers van 't Wijdt. Om 12.00 uur starten ze met het programma voor de kids. Daarna varen en puzzelen. Op 't Wijdt dansen op de tropische beats van een dj. En natuurlijk zijn er koele drankjes en smakelijke happen.

- Op een zondag eind juni is er de Amusementtocht. De tocht brengt je langs diverse locaties in en om Berkhout en op iedere locatie krijg je een hapje en een drankje geserveerd. Bovendien is er live muziek. Je gaat bijvoorbeeld langs bij een loonbedrijf, boerderij, windmolens, camping, gemaal en een manege. De tocht is zo'n 15 km lang en je legt hem af per fiets of brommer. Wie heel sportief is, kan de route natuurlijk ook lopen. Op het deelnameformulier staan een aantal puzzelopdrachten, waarmee mooie prijzen te winnen zijn.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de in 1987 gerealiseerde IJsbaan 't Wijdt van IJsclub Berkhout. Onder de 1e link vind je een videoreportage van de opening van de ijsbaan in 1987.

Natuur en recreatie

- In 2018 is Natuurspeeltuin de Buitenholle - een verwijzing naar Basisschool Geert Holle - gerealiseerd. De speeltuin ligt vooraan het Lijsbeth Tijs park. Het is een initiatief van doe-team Jeugdvoorzieningen Berkhout. Kinderen kunnen er onder meer roetsjen van de kabelbaan, ontdekken, spelen met water en via de touwbruggen naar het eiland. De kabelbaan is een van de favoriete elementen. Ook de waterpomp is door de kinderen duidelijk als wens aangegeven. De waterpomp haalt water uit de grond naar boven, waarna het via een oude boomstam verder de speeltuin inloopt. Behalve de waterpomp zijn er touwbruggen, een nestschommel en tal van andere elementen aangebracht waar de kinderen zich kunnen uitleven.

Ook de omgeving is heringericht. Zo is er gras- en bloemmengsel ingezaaid en zijn er struiken en bomen geplant. Burgemeester Posthumus concludeerde bij de feestelijke opening in juli 2018: "Ik ben blij dat er weer een concreet resultaat is van onze dorpsgesprekken. Na het dorpsgesprek in Berkhout is het 'doe-team Jeugdvoorzieningen' ontstaan. Ik heb vanmiddag genoten van het trotse doe-team en de blije gezichten van aanwezigen, groot en klein. De natuurspeeltuin is een verrijking voor het dorp en laat zien wat een doe-team voor verschil kan maken."

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Berkhout, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Site van de familie Beemsterboer met honderden oude ansichtkaarten en foto's van Berkhout* en omgeving (De Goorn, Middelweg, De Hulk, Bobeldijk, Avenhorn en Grosthuizen / Scharwoude), waaronder veel zeldzame en zelfs unieke exemplaren. Extra bijzonder is dat zij naast de oude ansichtkaart of foto tevens een foto hebben gemaakt en geplaatst van de huidige situatie, zodat je in één oogopslag kunt zien wat er van vroeger al dan niet nog in het huidige straatbeeld te herkennen is.
* Verdeeld in Westeinde, Kerkebuurt, Oosteinde, Slagterslaan.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Berkhout (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Berkhout op Facebook.

- Onderwijs en kinderopvang: - "Basisschool Geert Holle in Berkhout is een school waar we: betrokkenheid; zelfstandigheid; verantwoordelijkheid; het nemen van initiatieven; creativiteit; respect hebben voor elkaar, binnen een veilige omgeving, stimuleren. Wij werken daarom van groep 1 t/m 8 met materialen die leerlingen uitdagen verder te denken en samen tot nieuwe oplossingen te laten komen. Het onderwijs op OBS Geert Holle sluit aan bij de beleving en de behoeften van kinderen zodat ook de leerlingen het aanbod als betekenisvol ervaren." - Hier kun je lezen wie meester Geert Holle was.

. - "Peuterspeelzaal De Berkabouter is gehuisvest in hetzelfde gebouw als de basisschool. Zo is de overstap van de peuterklas naar de kleuterschool minder ingrijpend. Peuters willen zelf de wereld ontdekken en nieuwe dingen leren. Een peuterspeelzaal is hier de ideale plek voor. Bij onze peuterspeelzaal mogen kinderen zelf keuzes maken en stimuleren wij de zelfstandigheid van het kind. Peuters zijn vrij om zelfstandig te spelen maar ook om gezamenlijk activiteiten te doen. Alle ontwikkelingsgebieden komen aan de orde. Daarbij wordt, naast de verstandelijke ontwikkeling, veel aandacht besteed aan de sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling." Ook de KDV/BSO/TSO is in het schoolgebouw gevestigd.

- Jongeren: - "J.C. De Kist is een jongerenclub die eens in de twee weken geopend is voor jongeren van 12 t/m 16 jaar. Kom eens gezellig langs met je vrienden!"

- Muziek: - Muziekvereniging Volharding is een harmonieorkest bestaande uit ca. 30 muzikanten. Ze spelen een grote verscheidenheid aan muziekgenres en -stijlen. Naast het harmonieorkest heeft de Volharding ook een Opleidingsorkest. Dit orkest bestaat uit ca. 35 muzikanten, op de meest uiteenlopende instrumenten. Traditionele instrumenten aangevuld met keyboard, viool, gitaar en blokfluit zorgen voor een uniek geluid.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Berkhout heeft ook een zaalvoetbal-tak.

- Tennisvereniging De Berk is een gezellige, sfeervolle tennisvereniging met 4 verlichte kunstgrasbanen, waarop veel activiteiten georganiseerd worden voor alle leeftijden.

- Gymvereniging Olympia.

- Zorg: - Verzorgingshuis De Berkenhof bestaat uit 33 zorgappartementen en 32 aanleunwoningen (waarvan 16 van de gemeente Koggenland). In de recreatiezaal worden regelmatig activiteiten georganiseerd. Ook buurtbewoners zijn daarbij welkom.

- Huisartsengroep de Waterling.

- Welzijn: - De Zonnebloem afdeling Berkhout/Bobeldijk organiseert activiteiten voor mensen met een lichamelijke beperking.

- Veiligheid: - Brandweer Berkhout.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Berkhout.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)