Bergen NH

Plaats
Dorp en gemeente
Bergen NH
Kennemerland
Noord-Holland

bergen_nh_plaatsnaambord_kopie.jpg

Bergen is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland.

Bergen is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland.

gemeente_bergen_nh_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Bergen (NH) anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Bergen (NH) anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Bergen NH

Terug naar boven

Status

- Bergen is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland.

- De gemeente is in 2001 vergroot met de gemeenten Egmond en Schoorl (formeel was het een fusie tot een nieuwe gemeente).

- De gemeente omvat naast het gelijknamige dorp de dorpen Bergen aan Zee, Egmond aan den Hoef, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen, Groet en Schoorl, de buurtschappen Aagtdorp, Bregtdorp, Camperduin, Catrijp, Hargen, Het Woud, Leihoek (deels), Rinnegom, Schoorldam (deels), Westdorp, Wimmenum, Zanegeest en Zijpersluis (deels), en de badplaatsen zonder woonkern Hargen aan Zee en Schoorl aan Zee. In totaal zijn dit 7 dorpen, 13 buurtschappen en 2 badplaatsen. De voormalige Bergense buurtschap Oostdorp maakt tegenwoordig deel uit van de wijk Tuin- en Oostdorp.

- In juni 2015 hebben de gemeenteraden van de gemeenten Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo (in de regio de BUCH-gemeenten genoemd) besloten om de ambtelijke diensten van de gemeenten per 1 januari 2017 samen te voegen in werkorganisatie De Buch. Dit is daarmee een 'ambtelijke fusie' (d.w.z. de gemeentelijke organisaties fuseren, maar de gemeenten als zodanig - nog - niet). Voor nadere toelichting op het begrip 'ambtelijke fusie' zie de links onderaan de pagina 'gemeentelijke herindelingen'.

- Wapen van de gemeente Bergen.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Bergen.

- Onder het dorp Bergen vallen ook de buurtschappen Het Woud (grotendeels), Westdorp en Zanegeest.

Terug naar boven

Naam

Gemeentenaam komt vaker voor
Dit is vandaag de dag nog de enige naam waar twee gemeenten van zijn met een identieke naam; naast deze gemeente in Noord-Holland is er namelijk ook nog de gemeente Bergen in Limburg.

Oudere vermeldingen
918-948 kopie 11e eeuw Bergum, 1094 Berga, 1130-1161 kopie ca. 1420 Bergan, 12e eeuw kopie ca. 1530 Bergen, 1206-1215 kopie 1339, 1306, 1573 Berghen.

Naamsverklaring
Datief meervoud (met plaatsaanduidende functie) van het Oudnederlandse berga = berg 'terreinverheffing, heuvel', hier met betrekking tot de hoge duinenrij.(1)

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Bergen ligt aan de Noordzee en ligt verder W van de stad Alkmaar en de dorpen Burgerbrug, Eenigenburg, Warmenhuizen, Oudkarspel, Noord-Scharwoude, Zuid-Scharwoude, Broek op Langedijk, Koedijk en Heiloo, NW van het dorp Limmen, N van de dorpen Castricum en Bakkum en Z van het dorp Petten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Bergen 149 huizen met 952 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 41/239 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Oudburg 11/64, Zanegeest 15/119, Oostdorp 28/200, De Bergermeer (polder) 20/120, Het Woud (Het Woudt, 't Woud, Noord-Wimmenum) 14/91 en Westdorp 20/119. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 12.000 huizen met ca. 30.000 inwoners. Het gelijknamige dorp heeft ca. 5.000 huizen met ca. 12.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Bergen, kun je terecht bij de volgende instanties:

- Historische Vereniging Bergen is opgericht in 1993 en heeft dus in 2018 het 25-jarig jubileum gevierd. De vereniging stelt zich ten doel: de belangstelling voor en de studie van de geschiedenis c.q. heemkunde van de gemeente van voor de herindeling van 2001 te stimuleren; en de resultaten van bedoeld onderzoek en studie voor een breed publiek toegankelijk te maken. Zij beoogt dit doel onder meer te bereiken door: het verzamelen van gegevens en het verspreiden van meerdere kennis over de geschiedenis van de genoemde dorpen, zowel in druk als digitaal; het verrichten (al dan niet in werkgroepsverband) van systematisch onderzoek in archieven over deze dorpen; het organiseren van verenigingsbijeenkomsten en excursies; het uitgeven van een verenigingsperiodiek en andere kronieken en themanummers ter publicatie van onderzoeksresultaten; het onderhouden van een website ten behoeve van o.a. communicatie met de leden en publicatie van onderzoeksresultaten; het samenwerken met andere organisaties en instellingen op enig gebied van cultuur en historie. Op de site van de vereniging vind je o.a. een pagina met de bekendste hoogtepunten uit Bergens historie in chronologische volgorde.

- "Rond 1900 verandert het boerendorp Bergen razendsnel. Er komen kunstenaars, toeristen en hotels. Hoe het beeld van het oude dorpsleven te bewaren? Dat antwoord komt van Marie van Reenen-Völter, de echtgenote van burgemeester Jacob van Reenen. In een van de zalen van het raadhuis opent ze een Oud-Berger Kamer en daarmee is de voorloper van Het Sterkenhuis een feit. Vanaf het begin noteert Marie van Reenen alle schenkingen en aankopen met daarbij de naam van de schenker en de taxatiewaarde. Daardoor weten we nu dat het 18e-eeuwse album met tekeningen van Pieter Ellen in 1906 tien gulden waard was. Na meer dan honderd jaar blijkt dat toegenomen tot een veelvoud in euro’s. Na het overlijden van Marie van Reenen in 1925 breidt het verzamelgebied van Het Sterkenhuis uit. Het museum wordt meer dan alleen oudheidkamer. De textielcollectie verrast met haar juweeltjes van Hollandse streekmode uit de tijd van de barok en de Franse Revolutie tot en met de Victoriaanse tijd: jurken en rokken, maar ook elegante herenkleding, kinderkleding en korsetten. Daarnaast omvat de collectie exotisch bedrukte stoffen die in de 17e eeuw dankzij de handel van de VOC naar Nederland en naar Bergen kwamen.

Ruim tien jaar na de opening in 1903 verhuist de oudheidkamer naar een nieuwe locatie aan de overkant van de straat. De boerderij uit 1655 is na de Ruïnekerk het oudste pand van Bergen. De gemeente denkt aan sloop, maar Bergenaar Jacob Sterken weet dat te voorkomen. Als de collectie van de Oud-Berger Kamer erin wordt ondergebracht draagt het pand al de naam Het Sterkenhuis. De naam blijft, en op 2 mei 1915 wordt de eerste tentoonstelling geopend. Nog altijd behoren de stijlkamer en de boerenkeuken van rond 1900 tot de topstukken van Het Sterkenhuis. Naast bijzonder zilverwerk, glaswerk en sieraden herbergt het museum prachtige topografische prenten van het dorp Bergen van de hand van o.a. Johannes Graadt van Roggen, Jaap Veldheer en Tjipke Visser. Archeologische vondsten, daterend vanaf de steentijd, vertellen het verhaal van de vroegste bewoners van dit gebied.

Vanaf 1641 was Anthonis Studler van Surck Heer van Bergen. Aan die tijd herinneren twee zilveren herdenkingslepels. Zij zijn gemaakt ter nagedachtenis aan zijn echtgenote en zijn zoon. Uit de 18e eeuw dateert de glazen bokaal of ‘hensbeker’ die de droogmaking van de Bergermeer in 1564 markeert. Op de beker staat het wapen van Bergen gegraveerd, een malende molen en de namen van belangrijke bestuurders. Het Sterkenhuis vertelt ook het verhaal van 1799, een historische mijlpaal. In dat jaar is op verschillende plekken in het dorp gevochten, letterlijk voor de deur van het museum. Bij de strijd stonden de Bataafse (Nederlandse/Franse) troepen tegenover de Engelsen en Russen. Er sneuvelden tijdens die oorlog in deze regio 8.000 soldaten. Uniformen, kogels en geweren herinneren aan die tijd. Het Sterkenhuis bewaart ook twee herdenkingskransen uit 1901.

Het dorp is fraai in kaart gebracht in een aantal topografische prenten. Vier jaar na de droogmaking verschijnt Bergen in 1568 op een topografische kaart van Adriaan Anthonisz. Een eeuw later maakt de bekende landmeter Johannes Dou een plattegrond van de heerlijkheid. Ook zijn er twee ontwerptekeningen uit 1908 van het dorp Bergen aan Zee, van de hand van architect Berlage. Het Sterkenhuis maakt bestuurlijk deel uit van culturele buitenpaats Kranenburgh. Daarmee keert het op een bepaalde manier terug naar zijn oorsprong, want oprichtster Marie van Reenen behoort samen met haar echtgenoot tot de eerste bewoners van de villa van Kranenburgh. Dankzij haar beschikt het dorp nu over historische topstukken."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Stichting Mooier Bergen zet zich belangeloos in voor een alternatief plan voor de herbestemming van de Harmonielocatie. De initiatiefgroep bestaat uit een groep professionals waaronder deskundigen op gebied van stedenbouw, retail, verkeer, beleid en participatie, architectuur, vastgoed, projectmanagement, advocatuur en communicatie. De grond op de Harmonielocatie is vanaf de bibliotheek tot en met het Harmoniegebouw van de gemeente. Herbestemming van gemeentelijke gebouwen, zoals de Brandweerkazerne en het oude Politiebureau, om die meer in het dorpscentrum te integreren, is het uitgangspunt. Wij willen op de Harmonielocatie een maatschappelijk en commercieel aantrekkelijk plan ontwikkelen voor en door Bergenaren en haar bezoekers. Een dorps en duurzaam plan dat een economische en toeristische impuls geeft aan het kunstenaarsdorp en dat het cultuurhistorische karakter van ons dorp versterkt."

D.d. 5 juli 2020 lezen wij het volgende bericht op de Facebookpagina van de stichting: "Mooi, Mooier, Mooist. We springen een gat in de lucht! Op de Harmonielocatie naast de Deen komt écht géén grote Aldi, maar woningen, sociaal-maatschappelijke functies en groen. Een gedroomde uitkomst! De afgelopen 5 jaar hebben we intensief met elkaar opgetrokken. Wat een fantastisch eindresultaat. En daar zijn we enorm trots op. Bedankt voor jullie aller steun, strijdlust en doorzettingsvermogen. Het was het absoluut waard! Bedankt ook wethouder Klaas Valkering voor je vertrouwen in onze stichting. We gaan voor het mooiste Bergen!"

Aanleiding voor deze jubelstemming was het volgende persbericht van de gemeente d.d. 1-7-2020: "De gemeenteraad heeft unaniem ingestemd met een voorstel om de ontwikkeling van de Harmonielocatie in het dorpscentrum te realiseren zonder de komst van de Aldi. In plaats daarvan koopt de gemeente de locatie van horecagroothandel Scholten aan de Bergerweg aan, zodat de Aldi daar zijn langgekoesterde, nieuwe filiaal kan bouwen. Op deze manier wordt een doorbraak bereikt in de juridische en bestuurlijke impasse waarin gemeente, Aldi, ontwikkelaar Schrama en diverse bewonersgroepen zich al jaren bevinden. In haar besluit heeft de gemeenteraad haar akkoord gegeven op een door het college voorbereide miljoenendeal. In deze deal wordt de overeenkomst tussen ontwikkelaar Schrama en de gemeente beëindigd, wordt de Scholtenlocatie aangekocht en weer doorverkocht aan de Aldi en worden nieuwe afspraken gemaakt tussen de Aldi en de gemeente. Ook heeft de gemeenteraad gelijk de 'ruimtelijke randvoorwaarden' voor de beide locaties vastgesteld. Voor de Harmonielocatie zijn die randvoorwaarden opgesteld in overleg met Stichting Mooier Bergen en Bewonersvereniging Bergen Centrum. Beide partijen waren fel tegenstander van Schrama’s plan.

'Samen voor het Mooiste Bergen'. Wethouder Klaas Valkering: 'Het is lang stil geweest rond de plannen voor het dorpscentrum, maar achter de schermen zijn veel gesprekken gevoerd. Ik ben blij dat we nu kunnen delen wat die gesprekken hebben opgeleverd. Nu de Aldi elders een goede plek krijgt, geeft dat ademruimte op de Harmonielocatie. Ademruimte die hard nodig is in dit proces. Ruimte ook die we invullen in lijn met de voorwaarden die we samen met de hiervoor genoemde stichting en bewonersvereniging hebben opgesteld. Het is in de ogen van het college een oplossing die aan alle betrokken partijen recht doet en waar iedereen blij van wordt. We kunnen op de Scholtenlocatie zelfs wat extra woningbouw realiseren. Na de plannen 'Mooi' en 'Mooier' gaan we nu samen met onze inwoners voor het Mooiste Bergen.'

Aankoop Scholtenlocatie. De gemeente koopt de locatie van Scholten aan de rand van het dorp en de horecagroothandel zoekt een nieuwe plek voor het bedrijf. De gemeente verkoopt de Scholtenlocatie vervolgens aan de Aldi. Naast een Aldi is er ook ruimte voor woningbouw op de Scholtenlocatie. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat de groene bomenrand rond de locatie blijft staan. Daardoor verandert het uitzicht voor omwonenden niet. In het najaar van 2020 zal de gemeente het bestemmingsplan voor deze locatie al wijzigen, zodat de Aldi snel kan verhuizen. Met dezelfde snelheid zal ook het nieuwe bestemmingsplan voor de Harmonielocatie worden voorbereid. 'Zo kan na 50 jaar praten in Bergen Centrum eindelijk de schop in de grond', aldus wethouder Valkering."

- In 2013 is het voormalige Mobilisatiecomplex (MOB) Bergen (aan de Groeneweg) verkocht. Het is gegund aan Stichting Ecodorp die er, zoals de naam al suggereert, een ecodorp van wil maken. "In oktober 2009 vond de Landschapsconferentie Bergen plaats. Fredjan Twigt, van beroep architect, was hiervoor uitgenodigd. Tijdens de conferentie kwam ter sprake dat het voormalige MOB-complex op Groeneweg 14 een nieuwe bestemming zou krijgen én dat er behoefte is aan ateliers in het dorp. Dit bracht bij Twigt direct een oude droom tot leven: een duurzame woon-werkgemeenschap met aandacht voor kunst.

Het idee van Ecodorp Bergen werd uitgewerkt door een groeiende groep mensen. Volgens deze initiatiefnemers is er een transitie nodig van individueel materialistisch naar duurzaam gemeenschappelijk en van centraal aangestuurd naar lokaal georganiseerd. Ecodorpen bieden een weg die direct ingeslagen kan worden. Door terug te gaan naar kleinschalige duurzame principes kunnen de aarde en de samenleving weer gezond worden. Het Ecodorp sloot zich aan bij Global Ecovillage Network (GEN). GEN verenigt initiatieven op het gebied van duurzame gemeenschapsvorming. Ze hadden het voormalige MOB-complex op het oog om daar een proeftuin te ontwikkelen met de ambitie om voorop te lopen in de transitie naar duurzame leef- en werkvormen.

Het voormalige MOB terrein aan de Groeneweg is een ideale plaats voor de ontwikkeling naar een ecodorp. Er is sprake van een ingrijpende transitie omdat de voormalige militaire opslagplaats moet veranderen in een ecologische leefgemeenschap. Stichting Bergen Energie heeft zich met dit initiatief verbonden om van hieruit de transitie naar het gebruik van duurzame energie binnen de gemeente te inspireren. Het gezamenlijke project is Ecodorp Bergen genoemd. Het terrein is 15 ha groot en zou ruimte kunnen bieden aan ongeveer 80 bewoners van alle leeftijden. Er is een Beeldkwaliteitsplan gemaakt. De bestaande bebouwing is al grotendeels gesloopt. Aan de zuidkant van het terrein zal een open, waterrijke verbinding zijn met het natuurgebied.

In november 2014 heeft Ecodorp Bergen het Ontwerpbestemmingsplan ingediend. De bebouwing in de vorm van woningen is gepland in het oostelijk deel van het terrein. Het totale bouwvolume past in de in de structuurvisie van de gemeente, waarin extensieve bebouwing wordt voorgesteld. Aan de noordzijde kan hogere begroeiing komen met kastanje-, noten- en fruitbomen. Het grootste deel van het terrein zal echter gebruikt worden voor tuinen volgens het principe van permacultuur. Deze tuinen kunnen voor een belangrijk deel het voedsel leveren dat de bewoners nodig hebben.

Het plan sluit aan bij millenniumdoel 7 (in 2015 leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu) dat door de gemeente is omarmd in haar streven om de millenniumdoelen van de VN te realiseren. Het plan past ook bij het streven van de gemeente om in 2030 een energieneutrale gemeente te zijn. Ook kan voor een deel aan de behoefte aan meer atelierruimte binnen de gemeente tegemoet worden gekomen. De academie kan zich verbinden met scholen in Bergen en omgeving. De culturele activiteiten zijn bedoeld voor iedereen. Ook het idee voor een museum voor de historie van het terrein en de omgeving kan hier vorm krijgen. Er wordt voorzien in duurzame recreatie en in het plan van de groep kan uitvoering van de beheerfunctie van het nog te ontwikkelen natuurgebied aan de zuidgrens van het MOB terrein in overleg met Natuurmonumenten worden opgenomen. Omdat bewoners voor een groot deel ook op het terrein werkzaam zijn, zal er weinig verkeersoverlast zijn. Het eigendom van het terrein is ondergebracht in Ecodorp Steunstichting. De te bouwen huizen zijn eigendom van de stichting en dus geen individueel eigendom.

Het terrein is als vliegveld aangelegd in 1939. Onder andere de drie grote betonnen platformen zijn toen gestort. Een deel bestaat uit een groot weiland, de voormalige landingsbaan. Hier komt een natuurgebied. Het deel met loodsen en rangeerterreinen heeft Ecodorp Bergen gekocht. Dit deel is 15 ha groot. In de jaren ’50 is het omgebouwd tot een Mobilisatiecomplex met 10.000 m2 aan gebouwen (kantoor, loodsen voor vrachtwagens en bijgebouwen voor munitie en diesel). Dat was de ‘Koude Oorlog’. Begin jaren 2000 kwamen de gedachten bij Defensie om dit als militair terrein op te heffen. Een deel van het terrein is vervuild, 1 ha groot. Dit wordt biologisch gesaneerd. Er zijn echter ook veel plantensoorten aangetroffen tijdens een planteninventarisatie van de KNNV.

Medio 2015 is het westelijke en deels het middelste platform verwijderd inclusief de loodsen er omheen. In 2016 ook het derde plein gesloopt, waarmee 4 ha beton is verwijderd, dat is ca 12.000 ton! Ook zijn een aantal waterlopen aangelegd. De toplaag is verbeterd met organisch materiaal en schone aarde. In 2017 zijn de eerste tuinen aangelegd op het westelijke plein. Jelle Visser heeft een museum over het voormalige vliegveld ingericht in de commandobunker op ons terrein. In 2014 is een documentaire met bijzondere filmbeelden van het voormalige Vliegveld en MOB-terrein Bergen gemaakt, door leerlingen van de Berger scholengemeenschap (VWO)."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het dorp Bergen heeft 60 rijksmonumenten.

- De gemeente Bergen heeft 53 gemeentelijke monumenten.

- Het dorp is ontstaan rond een kapel op de plek van de huidige Hervormde (PKN) Ruïnekerk (Raadhuisstraat 2). Na het Mirakel van Bergen in 1422 is de kapel vervangen door een eenbeukige kerk, later vergroot tot een driebeukige hallenkerk, gewijd aan de apostelen Petrus en Paulus, om de vele pelgrims te ontvangen. Het was destijds een van de grootste kerken van Holland. In 1574, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, is de kerk geplunderd en afgebrand door geuzen onder leiding van Diederik Sonoy, als deel van een 'tactiek van de verschroeide aarde' rond Alkmaar om de Spanjaarden te beletten het Beleg van Alkmaar weer te hervatten. Hierbij ging een groot deel van de kerk, waaronder de toren, verloren. In de periode tot 1597 is het koor van de geruïneerde kerk herbouwd. Na de Reformatie is de Ruïnekerk in gebruik genomen als protestantse kerk. Tijdens de Slag bij Bergen in 1799 is er rond de kerk zwaar gevochten. De vele kogelgaten en -inslagen in de kerk herinneren hier nog aan.

Er vinden regelmatig klassieke muziekconcerten plaats in de Ruïnekerk. Het gebouw staat bekend om de goede akoestiek. Het kerkorgel uit 1886, gebouwd door Johan Frederik Kruse, is afkomstig uit de Hervormde kerk van Koog aan de Zaan. Het is in 1913 aangekocht door de Hervormde Gemeente Bergen. In 1960 is het orgel gerestaureerd. Buiten de kerk (maar binnen de ruïnemuren) bevinden zich zo'n 25 grafzerken. In de kerk bevindt zich de Grafkelder van Nassau-Bergen. Alleen het graf van Wigbold Adriaan van Nassau (1729-1797) is overgebleven. Kerk en kerkgemeenschap vallen tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Bergen (PGB).

"Stichting Ruïnekerk heeft als doel het gebouw beschikbaar te stellen aan de gemeenschap en daarbij voor een zodanige exploitatie zorg te dragen dat het gebouw het benodigde onderhoud krijgt. Naast het onderhoud heeft de stichting als doel de Ruïnekerk beschikbaar te stellen als een feestelijke ambiance voor allerlei evenementen. Het onderhoud en beheer van het gebouw zijn volledig ondergebracht bij Stichting Ruïnekerk, die sinds 2009 een in meerderheid niet-kerkelijk bestuur heeft. Het bestuur van Stichting Ruïnekerk functioneert onafhankelijk van de Protestantse Gemeente Bergen (PGB)."

"Stichting Vrienden van de Ruïnekerk is opgericht om de Ruïnekerk als uniek cultureel historisch erfgoed voor de toekomst te waarborgen. Het onderhoud en de exploitatie van de Ruïnekerk dient uit eigen middelen te komen. Om de instandhouding van dit unieke erfgoed voor de toekomst te waarborgen is deze Vriendengroep opgericht. Was het vroeger alleen voor het woord van God de rust en geborgenheid, tegenwoordig heeft de Ruïnekerk uiteenlopende mogelijkheden op het gebied van evenementen, muzikale uitvoeringen, lezingen, presentaties, workshops, vergaderingen (jubileum-, personeels-, verjaardags-)feesten en vele andere activiteiten."

- Oude Begraafplaats aan de Ruïnelaan. - Ruïnekerkhof.

- De Damlandermolen in Bergen (Meerweg 24) is een omstreeks 1700 gebouwde poldermolen. Het is een rietgedekte achtkantige molen van het type grondzeiler met een oudhollands wiekenkruis. De molen is, zoals meer Noord-Hollandse poldermolens, een binnenkruier. Nadat in 1951 een elektrisch gemaal naast de molen was geplaatst, is de Damlandermolen verkocht aan een particulier, die rond 1957 het gaande werk uit de molen heeft laten verwijderen. In 1967 is nog een nieuw wiekenkruis aangebracht, maar de molen is sinds die tijd matig onderhouden. Tijdens een storm op 25 november 2012 zijn bij een stevige windvlaag beide roeden gebroken. Deze zijn vervolgens verwijderd. In 2013 zijn de vele begroeiingen rond de molen gekapt en deels verwijderd. Sinds 2016 staat de kap naast de molen op een dieplader en is het achtkant voorzien van een noodafdekking. In fasen wordt gewerkt aan herstel van de molen.

- De Philisteinse Molen (Voert 5) is een poldermolen in het buitengebied van Bergen, tegenover buurtschap Het Woud. De Philisteinse Polder werd vanaf de 16e eeuw bemalen. Er is een aantal voorgangers geweest. De laatste brandde in 1896 af, waarna in 1897 de huidige molen werd gebouwd als vijzelmolen. In 1927 werd een Eriksson hulpmotorbemaling aangebracht. Deze is in 1948 verbeterd. Begin jaren vijftig is de molen buiten gebruik genomen. Sindsdien werd er alleen nog elektrisch gemalen. Tot 1972 fungeerde de molen als vakantiebedrijf. In dat jaar kocht de gemeente de molen en liet hem in 1975/76 restaureren. In de verbetering van 1948 is de vijzel versmald. Deze is eigenlijk iets te smal voor de capaciteit van de molen. De molen is uitgerust met licht en zwaar werk, waardoor de vijzel met twee overbrengingsverhoudingen kan draaien. De vijzel is nog altijd voor bemaling in gebruik. De motor is inmiddels verwijderd. De molen is te bezoeken als hij draait en op afspraak.

- "Museum Kranenburgh is opgericht in 1993, destijds gehuisvest in villa Kranenburgh. Het fundament van de collectie van Museum Kranenburgh wordt gevormd door de Bergense School. In de collectie, die 3.500 kunstwerken uit de periode 1900 - heden omvat, bevinden zich een aantal topwerken uit deze periode, van ondere andere Leo Gestel, Dirk Filarski, Jan Sluijters, Gustave de Smet, Charley Toorop, Else Berg en John Raedecker. Het museum herbergt tevens een bijzondere collectie foto’s van Eva Besnyö die een schitterend beeld geven van de hechte kunstenaarskring in Bergen. Topstukken uit latere periodes zijn van kunstenaars Lucebert, Edgar Fernhout en Emo Verkerk en - recenter - Awoiska van der Molen. Het museum dankt zijn collectie veelal aan particuliere schenkingen en heeft naast deze werken in eigen bezit, ook werken van andere musea en particulieren in bruikleen.

Museum Kranenburgh beheert bovendien de collecties van de gemeente Bergen (2.500 kunstwerken) en het Noord-Hollands Kunstcentrum (NHKC). Een aantal werken uit de collectie van de gemeente is afkomstig uit de Boendermakercollectie. Na de oorlog heeft de gemeente actief de BKR-regeling uitgevoerd. Het NHKC is in de jaren vijftig van de vorige eeuw opgericht met als doel de kunst in deze gemeente in het algemeen te bevorderen. Op aanraden van kunstenaars werd gestart met het verzamelen van Bergense kunst."

- Gevelstenen in Bergen.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Woodlands Festival (weekend begin juni, in 2021 voor de 10e keer) is een fantastisch feestje in Bergen met bands en dj’s op zeven verschillende podia, een markt met kleine ondernemers vanuit het hele land en zelfs een echte speciaalbierbar. Er kan gedanst worden in de Silent Disco, geknutseld en geschminkt worden bij de Kidsaera en je kunt genieten van verschillende soorten kunst op het festivalterrein. Natuurlijk kan er ook heerlijk gegeten worden bij een van de vele aanwezige foodtrucks met eten vanuit alle landen en culturen. Op de zondag kan er heerlijk gechillt worden in het zonnetje. Zij zorgen voor de zomerse deuntjes, geheel akoestisch. Er kan gestruind worden over de markt en kunst en cultuur is in overvloed aanwezig. Woodlands Festival is waar mogelijk opgebouwd uit restproducten en afval. De barren worden gemaakt van pallets en resthout en ze beogen alles op te bouwen met ‘tweede kans materialen’.

- In de zomer is er wekelijks op woensdag een Kunstmarkt en op donderdag een Braderie.

- Jazz & Sail (weekend begin september) is 3 dagen live muziek op tientallen locaties in het dorp en in buurdorp Bergen aan Zee, met tevens catamaranraces op het strand. Voor een indruk van het evenement zie de aftermovie van Jazz & Sail 2017.

- Buurtfeest Tuindorp (3e zaterdag van september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Z van het dorp ligt de Bergermeerpolder in grotendeels gemeente Bergen, deels gemeente Alkmaar. Op grondgebied van de gemeente Alkmaar is in de jaren zeventig de woonwijk Bergermeer gerealiseerd. In het Bergense deel ligt ook het door Natuurmonumenten beheerde natuurgebied de Loterijlanden. Hier zijn plannen voor ondergrondse gasopslag. Natuurmonumenten is hiertegen in beroep gegaan vanwege de aantasting van de natuur die het project tot gevolg zou hebben. Dit heeft niet mogen baten; de Raad van State heeft de plannen inmiddels goedgekeurd.

- In 2015/2016 is het voormalige vliegveld Bergen heringericht tot natuurgebied met waterberging. "Het werk bestaat uit drie delen, te weten: 1. herinrichting voormalig vliegveld: de aanleg van een waterberging op het voormalige vliegveld gecombineerd met natuur; 2. de toevoer naar de waterberging vanuit de Damlander- en Philisteinsepolder, waarbij we bestaande sloten over een lengte van circa drie kilometer verbreden en enkele duikers en stuwen vervangen; 3. de onderleider onder de ringvaart van de Bergermeer naar de waterberging op het voormalige vliegveld. De onderleider is een constructie die de wateren aan weerszijden van de ringvaart onder de grond met elkaar verbindt. De waterberging verbetert de waterhuishouding van de Bergermeer, de Damlander- en Philisteinsepolder.

In tijden van extreme neerslag kan in de berging tijdelijk overtollig water worden opgeslagen. Hiermee verkleint het hoogheemraadschap de kans op wateroverlast. De waterberging stroomt alleen bij zeer extreme regenval voor enkele dagen vol. De rest van de tijd staat de waterberging droog en maakt zij deel uit van het natuurgebied. In het gebied leggen we ook een ringsloot met natuurvriendelijke oevers aan. Daarnaast gaan we verder met het verschralen van de grond, waardoor een bloemrijk weidegebied ontstaat. Hier profiteren orchideeën en andere bijzondere planten van, maar ook bijvoorbeeld grutto's en tureluurs. Dit versterkt het Noord-Hollandse natuurnetwerk langs de duinen." (aldus het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bergen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten van Bergen en Schoorl.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Bergen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Bergen. - Bestuurlijke informatie van de gemeente (o.a. B&W vergaderingen, raadsvergaderingen).

- Media / nieuws: - RTV80 is de lokale omroep van de gemeente Bergen. Te horen en zien op Ziggo kanaal 44 en 105.9FM in de ether.

- "Flessenpost informeert je iedere week over de lokale politiek - uitgaan - cultuur - eten & drinken - exposities - strandactiviteiten en nog veel meer van wat er te doen is in het dorp en buurdorp Bergen aan Zee."

- Belangenorganisatie: - In 1967 wordt door een groep Bergenaren Vereniging Nieuw Bergen opgericht, omdat ze ontevreden waren over het beleid van de gemeente inzake ontwikkelingen die volgens hen een ongunstige invloed hadden op de leefbaarheid in het dorp/de gemeente. Na het overlijden in 2000 van (de in 1915 geboren) oud-voorzitter mr. Frits Zeiler, besluit men de activiteiten van de vereniging voort te zetten in Stichting mr. Frits Zeiler*, die zich blijkens het briefhoofd op haar brieven (zie pag. 3 onder de link) inzet voor 'het behoud van dorpsschoon, landschap en leefbaarheid'. Voor zover ons bekend is deze stichting niet met een website of -pagina op het internet aanwezig. Wij vinden op het internet wel een opinie over deze stichting, van columnist Rob van de Pas. * Niet te verwarren met Frits David Zeiler (naar wij aannemen een zoon van mr. Frits), tot eind 2017 raadslid van Gemeentebelangen BES, sindsdien verder gegaan in de eenmans-fractie Zeiler en bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018 niet in de gemeenteraad gekozen.

- Welzijn: - "Samenleveninbergen.nl is de website voor al je vragen over zorg en ondersteuning, jeugdhulp, werk en inkomen en actief worden in de buurt. De website bestaat uit 2 onderdelen: informatieve teksten en een sociale kaart. Een groot aantal organisaties in en om de gemeente Bergen heeft informatie beschikbaar gesteld in de sociale kaart. Het doel van de teksten is om iedereen zo goed mogelijk te informeren, te adviseren en te ondersteunen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. De inhoud van de teksten is gebaseerd op informatie van professionele instanties en andere betrouwbare bronnen, zoals de Rijksoverheid, gemeenten, het UWV, brancheverenigingen en kennis- en thema-instituten.

De teksten over opvoeden en opgroeien zijn afkomstig van Opvoedinformatie Nederland. De informatie is primair ontwikkeld ten behoeve van (aanstaande) ouders en opvoeders. Opvoedinformatie Nederland laat de tips en adviezen over opvoeden, opgroeien en gezondheid voortdurend toetsen aan wetenschappelijke inzichten, richtlijnen, protocollen, actualiteit en praktijkervaring door wetenschappers en praktijkprofessionals. De teksten over het onderwerp Werk en Inkomen worden beheerd door Stimulansz in samenwerking met Elkander. Stimulansz is een stichting zonder winstoogmerk met grote deskundigheid op het gebied van werken inkomen en het sociaal domein. Op de website staat ook informatie die is geschreven en wordt onderhouden door de gemeente Bergen. De gemeente controleert deze informatie jaarlijks en voegt zo nodig nieuwe informatie toe. De ervaringsverhalen zijn gebaseerd op waargebeurde verhalen. De persoonsgegevens zijn wel fictief. De ervaringsverhalen worden beheerd door Elkander."

- Welstand: - "Iedereen wil prettig wonen, winkelen, werken of wandelen. Mensen moeten hun leefomgeving optimaal kunnen gebruiken en het geheel moet duurzaam en veilig zijn. Bovendien wil men er ook nog eens van kunnen genieten. Het oog wil ook wat. Een mooie buurt verhoogt de waarde van de individuele woningen. De gemeente gaat ervan uit dat mensen allereerst zelf verantwoordelijk zijn voor hun woning, hun tuin en hun straat. Maar waar mensen samenleven zijn afspraken nodig. Bij al die afspraken moet een afweging worden gemaakt tussen de individuele vrijheid en het algemeen belang. De individuele vrijheid gaat tot waar een ander er last van heeft, of tot waar ‘het geheel’ eronder lijdt. De gevels van gebouwen en andere bouwwerken vormen samen met de openbare ruimte de dagelijkse leefomgeving van de mensen in Bergen. Dat betekent dat de verschijningsvorm van een bouwwerk geen zaak is van de eigenaar alleen; elke voorbijganger wordt ermee geconfronteerd, of hij nu wil of niet.

Al aan het begin van de vorige eeuw kregen gemeenten in Nederland het welstandstoezicht in handen om ervoor te zorgen dat nieuwe en bestaande gebouwen een positieve bijdrage zouden leveren aan ‘het geheel’ van de gebouwde omgeving. Met welstandstoezicht regisseert de gemeente, als vertegenwoordiger van het algemeen belang, het uiterlijk aanzien van het dorp of de stad. De meeste mensen willen daaraan best meewerken. Maar de uitvoering van het welstandstoezicht in de gemeente Bergen riep tot nu toe veel vragen op. Dat gaf onzekerheid en vaak ook irritatie, omdat pas in een laat stadium van het ontwerpproces duidelijk werd waar de welstandsbeoordeling op was gericht. In het proces van ontwerpen en beoordelen / toetsen speelt de bekwaamheid van de ontwerpers ook een rol in het ontstaan van irritatie. Burgers vragen om meer openheid en duidelijkheid rondom de welstandsbeoordeling. Men wil vooraf weten welke aspecten een rol spelen bij de welstandsbeoordeling en binnen welke kaders die beoordeling zich afspeelt. Er moeten afspraken worden gemaakt over hoe we als burgers, als samenleving, omgaan met onze gemeenschappelijk leefruimte en waar de balans ligt tussen individuele vrijheid en algemeen belang.

Het gemeentebestuur van Bergen geeft daarvoor met deze Welstandsnota (2004) een aanzet. De welstandsnota is vooral een sturend en stimulerend hulpmiddel en niet zozeer een instrument om van alles te verbieden. Natuurlijk is het wel de bedoeling ontsieringen tegen te gaan. Voorkomen moet worden dat er gebouwen ontstaan die afbreuk doen aan de omgeving. In zo'n geval krijgt de indiener echter de gelegenheid de plannen aan te passen. Ook dat hoort bij sturen en stimuleren. Het gaat er vooral om - naast de gebruikswaarde - volop aandacht te geven aan het aanzicht en de belevingswaarde. Voortaan kan ieder op elk moment opzoeken welke welstandscriteria bij de welstandsbeoordeling een rol zullen spelen. De welstandscriteria zijn duidelijk geformuleerd en afgeleid van de bestaande omgeving. Het uitgangspunt is dat ieder de waardevolle karakteristieken van zijn eigen buurt kan herkennen. Bij het ontwerpen van nieuwe gebouwen of aanpassingen van bestaande bouwwerken moet daarmee rekening worden gehouden. Wie heel afwijkende ideeën of wensen heeft, kan al vroeg in het ontwerpproces in overleg treden met de gemeente zodat snel duidelijk is of die plannen kans van slagen hebben."

- Toeristische woningverhuur: - "Sinds april 2021 zijn er nieuwe regels voor huizenbezitters in de gemeente Bergen die hun woning toeristisch willen verhuren. Zij moeten hun woning registreren, de verhuur per keer melden en het registratienummer bij advertenties vermelden. Deze regels gelden voor huizenbezitters met een woning met bestemming ‘wonen’. Wethouder Klaas Valkering geeft het belang van de maatregelen aan: “Deze woningen zijn om in te wonen. Het is geen verdienmodel voor beleggers van buiten de gemeente, zeker niet met de huidige woningschaarste. Omdat de toeristische verhuur wel bij het DNA van onze dorpen past, blijft het mogelijk om dit, met een maximum van 63 nachten per jaar, te doen. Deze nieuwe regels brengen rust terug op onze woningmarkt en in onze straten. Dit heeft als resultaat meer betaalbare woningen voor onze inwoners en een verbeterde leefbaarheid voor de buurt. Zónder dat dit ten koste gaat van ons toeristische karakter.”

Bij het hanteren van deze regels hoort ook toezicht en handhaving. Anders zullen beleggers nog steeds de woningen opkopen voor de toeristische verhuur. Er kunnen boetes opgelegd worden die bestaan uit hoge geldbedragen. Bij het niet aanvragen van een registratienummer, of deze niet vermelden in een advertentie horen boetes van 8700 euro. Voor het meer dan 63 nachten toeristisch verhuren kan 21.750 euro opgelegd worden bij de eerste overtreding. Zorg er dus voor dat u de regels kent en naleeft. Op deze pagina staat alle informatie over de nieuwe regelgeving, de bijbehorende boetes en de antwoorden op de meest gestelde vragen. Ook kunnen woningeigenaren hun woning via deze pagina registreren voor toeristische verhuur en een melding van verhuur doen." (bron: gemeente Bergen)

Reactie toevoegen