Bergeijk

Plaats
Dorp en gemeente
Bergeijk
Zuidoost-Brabant Kempen
Noord-Brabant

gemeente_bergeijk_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Bergeijk anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Bergeijk anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Bergeijk

Terug naar boven

Status

- Bergeijk is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen.

- De gemeente Bergeijk is in 1997 vergroot met de gemeenten Luyksgestel, Riethoven en Westerhoven.

- De gemeente Bergeijk omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de dorpen 't Loo, Luyksgestel, Riethoven, Weebosch en Westerhoven, en de buurtschappen Berkt, Boscheind, Boshoven, Braambos, Broekhoven, De Aa, De Pielis, De Rund, Eind, Heiereind, Keersop (deels), Loveren, Muggenhool, Rijt, Sengelsbroek, Spaanrijt, Voort, Walik en Witrijt. Bij elkaar zijn dit 6 dorpen en 19 buurtschappen.

- Wapen van de gemeente Bergeijk.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Bergeijk.

- Onder het dorp Bergeijk vallen ook de buurtschappen Berkt en Muggenhool. Alleen voor de postadressen vallen ook de dorpen 't Loo en Weebosch en daarmee ook de bijbehorende buurtschappen De Aa, De Pielis (grotendeels), De Rund, Spaanrijt en Witrijt onder het dorp.

Terug naar boven

Naam

In het Brabants
Bérgààjk.

Oudere vermeldingen
1137 kopie 13e eeuw Echa, 1151-1152 kopie 12e eeuw Eka, 1312-1350 Eyke, 1e helft 15e eeuw Bercheyck, 1460 Eycke, 1665 Bergheyck, 1773 Bergeik.

Naamsverklaring
Betekent het Oudnederlandse eka 'eik', met de latere toevoeging berg 'terreinverheffing, heuvel'.(1)

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Bergeijk ligt ZW van Eindhoven, W van Valkenswaard en Z van de A67 en grenst in het W aan België en de Belgische plaats Retie, in het NW aan Bladel, Hapert, Eersel en Steensel, in het N aan Veldhoven, in het NO aan Waalre, in het O aan Dommelen en het tweelingdorp Borkel en Schaft, in het Z aan België en de Belgische plaatsen De Kolonie, Heide-Heuvel en Lommel en in het ZW ook aan België en de Belgische plaatsen Witgoor en Dessel. Het gelijknamige dorp ligt centraal in de gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente 331 huizen met 1.800 inwoners, verdeeld in dorp Eikereind of Bergeijk op het Hof 100/561 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Het Loo 70/351, De Broekstraat 60/321, Hooge Berkt 20/113, Lage Berkt 30/138 en Weebosch 51/316. De oorspronkelijke gemeente - dus van voor de herindelingen van 1997 - omvatte verder nog de buurtschappen Rund, Muggenhool, het Voorste Loo, het Middelste Loo, het Achterste Loo, Spaanreit, Groot Wilreit en Klein Wilreit. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 7.000 huizen met ca. 18.000 inwoners, waarvan ca. 3.600 huizen met ca. 9.000 inwoners in het gelijknamige dorp.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Bergeijk op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Toekomstvisie gemeente Bergeijk (2017). - Nota van Bevindingen ten behoeve van de Toekomstvisie (2017).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bergeijk heeft 19 rijksmonumenten.

- Bergeijk heeft 27 gemeentelijke monumenten.

- De Sint-Petrus' Bandenkerk of Hofkerk in Bergeijk (Hof 12) is een gotische kruiskerk zonder toren, maar met een klein kruistorentje, in pseudobasilikale stijl gebouwd. De toren is in 1650 omgevallen en nooit herbouwd. Het koor dateert uit 1422, het laatgotische bakstenen dwarspand en schip stammen uit begin 16e eeuw. Voor die tijd was het schip lager. Aan de zuidkant zijn de ramen hoger dan aan de noordkant, om een betere lichtval in de kerk te verkrijgen. Het interieur is sober. De kerk is van 1648 tot 1798 gebruikt voor de protestantse eredienst. Van 1888-1893 is de kerk gerestaureerd en vergroot door architect Caspar Franssen. Na de Tweede Wereldoorlog bouwen de katholieken een nieuwe, grotere kerk op de Elzenhof, waarin de belangrijkste monumenten uit het interieur worden geplaatst. De Hofkerk heeft van 1965-1994 leeggestaan.

In de jaren 70 van de 20e eeuw is de kerk tot rijksmonument verklaard en gerestaureerd. Ze is aanvankelijk slechts voor bijzondere diensten gebruikt, maar toen het aantal kerkgangers verminderde heeft men de Hofkerk weer als parochiekerk in gebruik genomen en is de nieuwe kerk, op de toren na, gesloopt. Het interieur bevat beelden van Sint Jan en Sinte Lucia uit 1490. Het Johannesbeeld wordt toegeschreven aan Meester Arndt van Utrecht en het Luciabeeld aan de Meester van de Heiligenbeelden uit Leende. Er is een apostelbeeld uit 1480, een tweetal Mariabeelden, een biechtstoel en een communiebank dateren uit de 18e eeuw. Het orgel dateert uit 1902 en is gebouwd door Michaël Maarschalkerweerd voor de Hervormde kerk te Geervliet, gerestaureerd van 1999-2001 en daarna in Bergeijk geplaatst. Bij de kerk staat ook het enige klokhuis van Noord-Brabant. De kerk valt tegenwoordig onder de Parochie H. Bernardus van Clairvaux. - Beschrijving orgel Sint-Petrus' Bandenkerk of Hofkerk.

- "De Hervormde (PKN) kerk (Hof 56) is een eenvoudig bakstenen zaalkerkje met dakruiter en driezijdig gesloten kopse gevels. De kerk is gebouwd in 1812 naar plannen van Pieter Willems en herbouwd in 1857. Lodewijk Napoleon schonk 6000 gulden voor de bouw van de kerk. Het wordt daarom een Napoleonskerkje of Lodewijkskerkje genoemd. Onder een Napoleonskerk verstaat men in Nederland een doorgaans protestants kerkgebouw dat in het begin van de 19e eeuw werd gebouwd tijdens de regeringsperiode van koning Lodewijk Napoleon (1806-1810). De aanleiding tot de bouw was gelegen in het feit dat de protestanten aan het eind van de 18e eeuw veel van hun in 1648 overgenomen kerkgebouwen weer aan de katholieken moesten teruggeven. Dit speelde met name in de huidige provincie Noord-Brabant. Aangezien de protestanten hierdoor in een aantal plaatsen zonder kerkgebouw zaten, werden ze financieel tegemoetgekomen in de bouw van voor hen geschikte kerken. Met name Lodewijk Napoleon toonde zich hierin genereus, vandaar de naam. Het betreft voor het merendeel kerken die neoclassicistische stijlelementen vertonen. Het zijn sobere, meestal kleine, zaalkerkjes. Dit kerkje is ook nog een zogeheten Waterstaatskerk." (bron en voor nadere informatie zie de site van de Protestantse Gemeente Bergeijk) - Beschrijving orgel Protestantse Kerk.

- Mariakapellen.

- De voormalige Weverij De Ploeg in Bergeijk uit 1957 en het omliggende Ploegpark zijn in 2010 benoemd tot rijksmonument. Het complex behoort tot de 100 topmonumenten uit de periode 1940-1958. De open ruimtes van het complex kenmerken zich door langgerekte glasgevels, halfronde sheddaken en de daardoor unieke lichtinval. Het ging ontwerper Gerrit Rietveld dan ook vooral om de ruimtewerking. Het fabriekscomplex ligt in een modernistisch landschapspark, ontworpen door landschapsarchitecte Mien Ruys. De directie van De Ploeg wilde vooral een plezierige en groene omgeving voor de arbeiders. Industrie en natuur moesten hand in hand gaan. Rietveld en Ruys bleken een perfecte match.

Na de sluiting van de weverij in 2007 zijn het gebouw en het bijbehorende park in verval geraakt. Eind 2015 heeft de Bergeijkse onderneming Bruns - gespecialiseerd in het ontwikkelen van interieurs voor musea en tentoonstellingen wereldwijd - het complex gekocht. Zij heeft het complex in 2016 gerestaureerd en herbestemd tot productieruimte en kantoor. De buitenkant bleef intact. Aan de binnenkant zijn hedendaagse kunst en techniek toegevoegd. In het fabriekscomplex van 11.000 m2 zijn de kantoren, de productiehallen en het magazijn van Bruns ondergebracht. Aan de voorkant is Bezoekerscentrum De Ploeg gerealiseerd, als interactieve showroom en expositieruimte.

Wethouder Mathijs Kuijken is er blij mee: “Het was al lange tijd een diepgekoesterde wens van de gemeente dat dit bijzondere complex een herbestemming zou krijgen. Het is dankzij het lef van een Bergeijkse ondernemer en de hulp van de Provincie dat er nu een oplossing is. Sterker nog, de best mogelijke oplossing, denk ik. Directeur Jan Burgmans van de fa. Bruns begrijpt de historie van De Ploeg en wil haar allure behouden. De Ploeg en het park zijn van grote waarde voor onze inwoners, niet alleen emotioneel, maar ook qua recreatieve waarde. ”Het Ploegpark blijft openbaar toegankelijk. In het gebouw wordt een ruimte gewijd aan de architecten Gerrit Rietveld en Mien Ruys, die respectievelijk het complex en het park ontwierpen. Ook daar kan iedereen een bezoek aan brengen. Om de investering betaalbaar te maken, komen op een deel van het terrein enkele woningen. De woningbouw, geïnspireerd op de stijl van Rietveld, is in 2017 gestart. (bron en zie verder: de reportage in Brabant Magazine, editie maart 2017)

Prinses Beatrix heeft in april 2019 een reconstructie van een tegelreliëf van kunstenaar Ad Dekkers (1938-1974) onthuld in het Ploegpark. Dekkers is bekend om zijn reliëfs en abstract-geometrische werken. Het tegelreliëf van 9x18 meter is in 1971 aangebracht in de toenmalige MTS in Gouda. Door uitbreiding van de school dreigde het kunstwerk te verdwijnen. Erfgoedvereniging Heemschut en Bruns hebben het kunstwerk kunnen behouden en hebben het gereconstrueerd in het Ploegpark. Aansluitend bezocht prinses Beatrix ook een tentoonstelling over Ad Dekkers waar voor het eerst alle maquettes van zijn werken bij elkaar waren gebracht. Het kunstwerk in het park is voor iedereen vrij te bezoeken.

"Sinds 2007 stelt Stichting Rietveld & Ruys zich ten doel het erfgoed van de architecten Gerrit Rietveld en Mien Ruys in het dorp nationaal en internationaal onder de aandacht te brengen. Na het succesvolle Rietveld & Ruysjaar in 2008, volgde jaarlijkse programmering van exposities en activiteiten in de leegstaande fabriek van De Ploeg, het enige industriële ontwerp van Gerrit Rietveld. De stichting heeft het herbestemmingsproces van het complex (inmiddels rijksmonument) positief beïnvloed en daarnaast de professionele restauratie van Rietvelds abri en klok gestimuleerd. Sinds 2017 werken we aan een duurzame infrastructuur van Bergeijk als Rietvelddorp. In het kader van het landelijk evenement ‘100 jaar De Stijl - Mondrian to Dutch Design’ is in 2017 het park-'event' De Stijlparade georganiseerd.

Het verhaal van Rietveld & Ruys beleven? Boek via VisitBergeijk (voorheen VVV) een Rietveldsafari met gids of download de wandel-app voor een zelfstandige Rietveldwandelroute. Nieuw sinds 2018 is de Tour Rietveldhuis, een exclusieve rondleiding door Woonhuis Van Daalen met authentiek interieur uit de jaren '50. Elke 1e vrijdag van de maand."

- Standerdmolen Bergeijk.

- Het Eicha Museum (gevestigd in het Teutenhuis) is het Archeologisch Streekmuseum voor de Nederlandse Kempen. De verzameling geeft een overzichtelijk beeld van ruim 12.000 jaar geschiedenis. De vondsten zijn veelal het resultaat van opgravingen in dit gebied, aangevuld met particuliere collecties. Zo zien we hier de stenen gebruiksvoorwerpen van de vroegste zwervers en bewoners van deze streek. Herinneringen aan de Brons- en IJzertijd zijn de grafheuvels en de urnenvelden, die nog in het landschap bewaard zijn. Urnen met crematieresten van de doden zijn hiervan stille getuigen. Aardewerk, glas en sieraden van de Romeinen pronken broederlijk naast die van de Franken. En niet op de laatste plaats komt het gevarieerde middeleeuwse volksaardewerk, alles prachtig gerestaureerd.

- "Wij zijn een club van enthousiaste mensen, die het oude ambacht van het handmatig sigaren maken levend willen houden. Daarom hebben we besloten om een museum te starten: Museum De Sigarenmaker. Omdat veel mensen niet snel de drempel van een museum over gaan, komen wij ook zoveel mogelijk naar de mensen toe, door het geven van demonstraties en lezingen over dit ambacht op onder meer oude-ambachtenmarkten, jaarmarkten, scholen, zorgcentra, bedrijven en instellingen. Daar laten wij zien hoe men vroeger met de hand sigaren maakte. We hebben ook diverse museale stukken bij ons en geven uitleg over de herkomst en verwerking van tabak." In deze videoreportage van LocalTV Bergeijk over Museum De Sigarenmaker krijg je een indruk van wat het museum te bieden heeft, én kun je zien hoe het handmatig sigaren maken eraan toegaat.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Bij de Crazy Cross (op een zaterdag in april, voor auto's, brommers, zijspannen, quads, motoren en buggy's) staat niet de snelheid voorop, maar of je een origineel en creatief voertuig hebt. - Reportage Crazy Cross 2015.

- De Oranjerit (op een zondag eind april) is er in twee varianten: een oriëntatierit en een toerrit. De toervariant is voor menners en ruiterequipes. Het is een goed georganiseerde buitenrit van ca. 25-30 km, waar plezier vooropstaat. De puzzel-/oriëntatierit is eveneens voor ruiterequipes en menners, over een afstand van 25-30 km, die in een vooraf bepaalde snelheid moet worden afgelegd. Sneller of langzamer levert strafpunten op. Dat geldt ook voor de vragen die je tijdens de rit moet oplossen: foute antwoorden op de vragen leveren eveneens strafpunten op. - Reportage Oranjerit 2015.

- Het Ploegfestival (weekend eind augustus, in 2019 voor de 12e keer) is een muziekfestival met vele livebands en artiesten, en wordt gehouden op een van de fraaiste groene locaties van Nederland: het Ploegpark te Bergeijk, ontworpen door Mien Ruys. Als achtergronddecor en artiestenonderkomen fungeert de prachtige Ploegfabriek. Gratis toegang.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Theater de Kattendans in Bergeijk laat je graag kennismaken met de bijzondere wereld van theater, dans en muziek. Het is een plek om te ontspannen tijdens een gezellig avondje uit. Laat je verrassen! We bieden zowel amateur- als professionele artiesten een podium. Het theater biedt plaats aan bijna 300 personen en presenteert met grote regelmaat bekend en onbekend talent. Een team van enthousiaste medewerkers staat voor je klaar met als doel je een heerlijke avond te bezorgen. Welkom en geniet!"

- In 2011 heeft ZLTO (Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie) afd. Bergeijk een fietstocht langs een aantal agrarische bedrijven georganiseerd. De 700 enthousiaste bezoekers waren een stimulans om hier een structureel vervolg aan te geven. Na inspiratie te hebben opgedaan bij de prieeltjes van de collega's van ZLTO afd. Boekel, is in de gemeente het Hooihuiskesproject gerealiseerd, afgeleid van de hooimijt, als vroeger veelgebruikte opslagplaats voor het hooi een kenmerkend beeld op het platteland. Inmiddels staat bij een negental verschillende agrarische bedrijven, verdeeld over drie fietsroutes, een Hooihuiske, waar je af kunt stappen en een filmpje kunt bekijken over het desbetreffende bedrijf. Met deze fietsroutes willen deze agrariërs je graag laten kennismaken met de vele facetten van de agrarische sector. Neem de tijd en geniet van de films, het uitzicht en de rust op het Bergeijkse platteland. Bij elk huiske staat een picknickbank waar je je meegebrachte etenswaren kunt nuttigen. Onderweg kom je ook nog langs culturele en landschappelijke bezienswaardigheden, en kun je verschillende horecagelegenheden aandoen.

- Het in 2014 gereedgekomen project Kavelruil Bergeijk heeft geleid tot meer samenhang en structuur in het voorheen sterk versnipperde buitengebied van de gemeente. Boeren hebben hun grond nu dichter bij huis, met versnipperde akkers geruild tot een aaneengesloten akker. Dat is niet alleen praktischer, maar ook efficiënter. Ze hoeven nu minder lang en ver met hun tractor de weg op. Dat scheelt in tijd en kosten. Onder leiding van het Kadaster is in 30 ruilingen 707 hectare grond van eigenaar gewisseld. Van gepachte gronden is 317 hectare geruild en er is 56 hectare natuur (EHS) gerealiseerd.

Naast de voordelen voor de agrarische ondernemers, heeft het project Kavelruil Bergeijk bijgedragen aan de aanleg van de nieuwe ecologische verbindingszone ‘De Goorloop’. Voormalige agrarische percelen maken plaats voor bloemrijke graslanden, vochtige hooilanden en graankruidenpercelen met nieuwe poelen en struiken. Ze dienen als voedsel-, broed- en/of schuilplek voor vogels en andere dieren. Wandelaars kunnen verschillende ommetjes maken om van het gebied te genieten. Het project maakt deel uit van de herinrichting van het platteland, ook wel reconstructie genoemd. Op veel plaatsen kan de landbouw zich ontwikkelen op duurzame locaties, komen nieuwe natuurgebieden tot stand, krijgen rivieren de ruimte en blijven dorpen leefbaar. Samen zorgen alle projecten voor een vitaal, mooi en schoon platteland voor zowel inwoners als recreanten.

- Bergeijk heeft Goud gewonnen in de verkiezing Groenste Dorp van Europa 2012. - Lipdub Groenste Dorp.

Vloeiweidecomplex
- In het uiterste zuidoostpuntje van het dorpsgebied van Bergeijk, O van de provinciale weg N69, die ter plekke Barrier heet, bevindt zich een zeer bijzonder vloeiweidecomplex, genaamd de Pelterheggen, onderdeel van natuurgebied De Plateaux/Hageven. Van dit type zijn er maar twee in heel Nederland (het andere is Het Lankheet bij Haaksbergen in Overijssel). In 1851 werd begonnen met de aanleg ervan. Om van de schrale Brabantse zandgronden genoeg gras en hooi te kunnen halen voor de paarden, heeft men de grond hier vruchtbaarder gemaakt door een kanaal van 3,7 kilometer lengte te graven, dat kalkrijk Maaswater vanuit de Ardennen aanvoert, met daarbij een ingenieus systeem van sloten, stuwen en kleine geulen. Door de kalkrijke graslanden is het vandaag de dag een waardevol natuurgebied, dat wordt beheerd door Natuurmonumenten.

Het kleinschalige beheer is arbeidsintensief. De boswachters zijn hier regelmatig bezig om stuwen open of dicht te draaien, sloten te blokkeren of juist te openen, om de weiden te bevloeien en de loop van het water naar hun hand te zetten voor een optimale biotoop. Maar het loont de moeite. Onder meer de specht, de wielewaal, de bronlibel en de bosbeekjuffer voelen zich thuis in de Pelterheggen. En de idyllische weilanden staan vol met zeldzame bloemen, zoals de gele klokjes van de gulden sleutelbloem en de groene bladeren van herfsttijloos, die in de herfst roze gaat bloeien. En in mei komen verschillende orchideeën de grond uit. Al met al een lust voor het oog en een walhalla voor vlinders en bijen. Een uitvoerige beschrijving van verleden, heden en beoogde toekomst van dit gebied vind je in het artikel 'De Pelterheggen, vloeiweiden van de Plateaux' (2007), door ir. Nynke van der Ploeg van Natuurmonumenten.

"Natuurmonumenten heeft in juli 2021 via een openbare inschrijving bij het Groenontwikkelfonds Brabant 7 hectare grond aangekocht. De aanwinst staat bekend als de Brouwersweijer en is onderdeel van het visvijver- en vloeiveldcomplex langs de Beekloop, gelegen ten zuidoosten van het dorp Bergeijk. Het complex is een uitzonderlijk wetland op de hoge zandgronden en staat bekend om bijzondere water- en moerasvogels en grote aantallen bijzondere libellen. Bijzondere cultuurhistorie. De Brouwersweijer is een aanwinst in het natuurnetwerk vanwege de landschappelijke schoonheid en de cultuurhistorische waarde. In het verleden werd het perceel bevloeid met water uit de Beekloop, zodat hier hooi verbouwd kon worden. Op het perceel en in de omgeving zijn de structuren en de restanten van de waterregelwerken van het vloeiveldverleden nog prachtig zichtbaar.

Samen aan de slag. Waterschap de Dommel en Natuurmonumenten slaan de handen ineen om hier de cultuurhistorische waarde te behouden en natuur te ontwikkelen. Door oude waterwerkjes te herstellen wordt de aanvoer van water vanuit de Beekloop weer mogelijk. Het gebied kan zo bij hoogwatersituaties worden ingezet als waterbergingsgebied. Ook gaat de grondwaterstand omhoog, waardoor er waardevol grasland en moerasnatuur ontstaat. Droogte bestrijden. Het watertekort van de afgelopen jaren is voor Natuurmonumenten en Waterschap de Dommel de aanleiding geweest om grootschalige herstelmaatregelen uit te voeren in de omgeving van de Brouwersweijer bij Bergeijk. Een aantal zomers achter elkaar stokte daar de watertoevoer en vielen de vijvers van de Liskes en de Pastoorsweijer droog. Met het herstel van dijkjes, aanvoersloten en waterregelwerken houden we water in het gebied en willen we droogte zo veel mogelijk voorkomen. Water vasthouden is nodig om de meest kwetsbare delen van het visvijvercomplex te beschermen omdat deze cruciaal zijn voor de moerasvogels en libellen. Wanneer er voldoende water is, houden we in een groter gebied water vast en dragen we daarmee bij aan het aanvullen van de grondwatervoorraad in de omgeving." (bron: Natuurmonumenten)

"Bevloeiing grasland voorgedragen voor UNESCO-lijst immaterieel erfgoed
Samen met een aantal andere Europese landen heeft Nederland de techniek van graslandbevloeiing voorgedragen voor de UNESCO-lijst voor immaterieel erfgoed. Op deze zogenoemde 'Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid' staan tradities, gebruiken en ambachten uit de hele wereld die het waard zijn door te blijven geven. In Nederland wordt graslandbevloeiing al vanaf de middeleeuwen toegepast. In delen van Overijssel en Noord-Brabant wordt de techniek nog altijd toegepast. Staatssecretaris Günay Uslu (Cultuur en Media): “Graslandbevloeiing is niet alleen een beproefde techniek die nuttig is voor landbouwers en natuur, maar ook een traditie die mensen verbindt in Nederland en daarbuiten. De beoefenaars bezitten een schat aan kennis en vaardigheden. Met deze voordracht wordt dit immateriële erfgoed doorgegeven aan toekomstige generaties.”

Wat is graslandbevloeiing? Graslandbevloeiing houdt in dat je water uit een rivier, beek of bron op zo’n manier omleidt dat het over een weide stroomt. Door het stromende water komen water en voedingsstoffen op het land terecht, waardoor het land vruchtbaarder wordt, minder snel uitdroogt en beter tegen vorst kan. Het omleiden is een ingenieus proces dat veel expertise en samenwerking vereist: het gebeurt onder andere door het bedienen van sluizen, het aanleggen van dammen en het graven van geulen. Graslandbevloeiing stimuleert daarnaast de flora en fauna op het land en in de bodem. Het is bovendien een manier om verdroging tegen te gaan - een van de gevolgen van klimaatverandering. In Nederland gebruiken nog slechts twee gemeenschappen de techniek van graslandbevloeiing: Het Lankheet in de Overijsselse buurtschap Langelo-Honesch bij Haaksbergen en in de Pelterheggen bij Bergeijk in Noord-Brabant. De kennis gaat daar over van generatie op generatie. Tussen de beoefenaars in Nederland, Oostenrijk, België, Zwitserland, Duitsland, Luxemburg en Italië bestaan veel internationale contacten. Daarom hebben deze landen samen besloten om deze techniek voor te dragen voor de UNESCO-lijst.

Levend houden en kennis doorgeven. De 'Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid' is in 2012 in het leven geroepen om immaterieel erfgoed te beschermen. Immaterieel erfgoed bestaat uit tradities, rituelen, gebruiken en ambachten die mensen niet verloren willen laten gaan en die ze willen doorgeven aan volgende generaties. Dat vraagt een andere aanpak dan het beschermen van materieel erfgoed als monumenten en museumobjecten. In het geval van immaterieel erfgoed betekent ‘beschermen’ dan ook levend houden en kennis en vaardigheden doorgeven aan toekomstige generaties. Nederlands immaterieel erfgoed. Naast de internationale UNESCO-lijst bestaat er ook een Nederlandse lijst voor immaterieel erfgoed uit ons land: de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Tradities moeten eerst in deze nationale lijst staan voordat ze voorgedragen kunnen worden voor de internationale Unesco-lijst. De coördinatie van deze inventaris is in handen van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Er staan op dit moment drie Nederlandse tradities in de UNESCO-lijst: het ambacht van molenaar, de corsocultuur en de valkerij." (bron: Rijksoverheid.nl, maart 2022)

Natuurgebied Kromhurken
"Het natuurgebied Kromhurken ten zuiden van Bergeijk maakt onderdeel uit van het Natura 2000-gebied Leenderbos, Groote Heide en De Plateaux. In dit gebied moeten we de stikstofgevoelige natuur in stand houden. Naast Natura 2000-gebied is Kromhurken ook een Natte Natuurparel en onderdeel van het Natuurnetwerk Brabant. Het gebied ligt tussen de Vlieterdijk en Looerheideweg en de beek de Keersop stroomt van zuid naar noord door het gebied. In het Projectplan Waterwet Kromhurken zijn de herstelwerkzaamheden opgenomen om het natuurlijke watersysteem in het gebied te verbeteren, deze werkzaamheden moeten uiterlijk in 2021 worden afgerond. Het project maakt onderdeel uit van de maatregelen uit het Beheerplan Natura 2000-gebied Leenderbos, Groote Heide en De Plateaux.

Herstelmaatregelen Kromhurken. De herstelmaatregelen in het gebied bestaan onder meer uit: ontgraven en dempen van watergangen en wijzigen van de leggerstatus van (delen van) watergangen; aanbrengen en verplaatsen van een schotbalkstuw; aanbrengen, verplaatsen en verlengen van duikers; verwijderen van een duiker en dam; verlagen (delen) van oevers; overige zogeheten niet-waterstaatswerken (ontgraven, aanleg houtwallen, verwijderen rasters). Deze maatregelen dragen bij aan de realisatie van de water- en natuuropgaven volgens de kaders die gelden voor Natura 2000, de Kaderrichtlijn Water, Natte Natuurparels, het Natuurnetwerk Brabant en het actieplan ‘Leven de Dommel’.

Flora en Fauna. Het belangrijkste doel van het herstelplan voor Kromhurken is om de zeldzame habitattypen hoogveenbos en vochtige alluviale bossen te behouden en te stimuleren. De meest bijzondere soort in de Kromhurken is de slangenwortel, een moerasplant met witte bekervormige bloemen. Verder staan er in het natte bos plantensoorten als holpijp, wateraardbei en verschillende zeggesoorten en veenmossen. In de Keersop en langs de oever daarvan komen ook bosbeekjuffers (een zeldzame libellensoort) voor en diverse zeldzame kokerjuffersoorten (in het volwassen stadium schietmotten genoemd). Hieruit blijkt dat het water van een goede kwaliteit is en dat er geschikte onderwater- en oeverhabitats aanwezig zijn voor deze soorten. Samenwerking. Waterschap de Dommel heeft het projectplan Kromhurken tot stand gebracht in nauwe samenwerking met direct belanghebbenden in de omgeving, Gemeente Bergeijk, Staatsbosbeheer en provincie Noord-Brabant." (bron: Provincie Noord-Brabant, 30-4-2020)

Herinrichting Keersop
"Waterschap De Dommel is in maart 2022 gestart met de werkzaamheden aan de Keersop ter hoogte van de Kromhurken. Het gaat om het gebied tussen de Vlieterdijk en de Looerheideweg in Bergeijk. Het deelproject ‘Beekherstel Keersop Kromhurken’ is onderdeel van een groter plan om de Keersop opnieuw in te richten. Er komt een beekdal dat de gevolgen van de verandering van het klimaat beter op kan vangen. Dit is belangrijk voor droge en natte periodes. De maatregelen maken de kans op wateroverlast kleiner, gaan verdroging tegen en maken de kwetsbare natuur sterker. In het najaar van 2022 is het werk klaar.

Een klimaatrobuust beekdal. Langs de beek wordt op delen de bovenste voedselrijke grondlaag 20 tot 40 cm afgegraven. Er ontstaat zo meer ruimte om het water op te vangen. De kans op wateroverlast in het landbouwgebied en in de natuur wordt zo kleiner. Een deel van de afgegraven grond blijft in het gebied, om een aantal percelen binnen de Kromhurken op te hogen. Na de zomer start de aannemer met het aanplanten van de singels die onderdeel vormen van het Natuur Netwerk Brabant (NNB). In het beekdal ontstaat o.a. een kruiden- en faunarijk grasland en vochtig hooiland. Dit type natuur past goed bij de bestaande natuur van de Kromhurken.

Beheer door omwonende agrariërs. De plannen zijn gemaakt samen met perceeleigenaren. Een deel van de landbouwgronden richt het waterschap in als natuur, als onderdeel van het Ondernemend Natuurnetwerk Brabant. Een aantal agrariërs die in de buurt wonen, gaan in de toekomst het beheer verzorgen. Totale herinrichting Keersop beekdal. Het project ‘Beekherstel Keersop Kromhurken’ is onderdeel van een groter plan om de Keersop opnieuw in te richten. Dat gebeurt in fasen. De voorbereiding voor de uitvoering van het project Keersopperbeemden is in gang. Dit is het stuk tussen de Loonderweg en Loverensedijk bij Dommelen. Het plan voor het tussengelegen deelgebied Keersop Midden is nog in voorbereiding. Waterschap De Dommel werkt in 2022 samen met de omgeving aan de invulling van het het projectplan. De laatste informatie is te vinden op de projectpagina Keersop Kromhurken. Samenwerking en financiering. Het project is een samenwerking tussen Waterschap De Dommel, gemeente Bergeijk en Staatsbosbeheer. Het waterschap werkt nauw samen met betrokken partijen. Het project is mede mogelijk gemaakt met financiële steun van de provincie Noord-Brabant." (bron: Waterschap De Dommel, maart 2022)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bergeijk, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Bergeijk door Kees Wittenbols uit Breda.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehandsboeken over Bergeijk (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente : - Officiële site van de gemeente Bergeijk. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Media/nieuws: - KempenTV is de lokale omroep voor de gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden.

- LocalTV maakt, met een team vrijwilligers, allerlei soorten video’s, over uiteenlopende onderwerpen, zoals festivals, bedrijfsfilms, gebeurtenissen enz. in de Nederlandse gemeente Bergeijk en de Belgische gemeente Lommel.

- Zang/dans/spel: - Me On Stage is een stichting in Bergeijk die van oktober t/m juli lesgeeft in zang, dans en spel, in diverse plaatsen in de regio en in Noord-Limburg, om aan het einde van het seizoen een spectaculaire voorstelling neer te zetten in een professioneel theater. Bij Me On Stage werken ze niet met audities en is ieder kind welkom om mee te doen. De repetities vinden wekelijks plaats en in de lessen besteden ze naast de musicaldisciplines veel aandacht aan de ontwikkeling per individu en richten ze zich op zijn/haar zelfvertrouwen. Ook stimuleren ze het samenwerken en vinden ze het belangrijk dat alle kinderen zichzelf kunnen en durven zijn.

Ze willen graag laten zien dat het bij hen niet draait om wie er kan zingen of dansen. Het gaat bij hen om plezier hebben, vertrouwen hebben in jezelf, samenwerken, contact maken met anderen en een veilige omgeving creëren waarin ieder kind zich kan ontwikkelen in zijn/haar eigen tempo. Tijdens de eindvoorstellingen kan iedereen zien wat de leerlingen afgelopen jaar allemaal geleerd hebben en hoeveel ze zijn gegroeid. De eindvoorstelling kleden ze aan met prachtige kostuums en decor en is in een echt theater. Naast in Bergeijk verzorgen ze ook cursussen in Valkenswaard, Venray, Hapert, Sevenum en Panningen.

- Sport: - Voetbalvereniging RKVV Bergeijk is opgericht in1928.

- Welzijn: - Stichting Voedselbank Bergeijk richt zich op de armste huishoudens in de gemeente door het gratis beschikbaar stellen van voedselpakketten; voedsel dat lokaal, regionaal en landelijk wordt ingezameld. Waarmee ze tevens een bijdrage leveren aan het tegengaan van voedselverspilling. Het is een 100% vrijwilligersorganisatie, die naast eigen acties haar fondsen en goederen grotendeels ontleent aan giften van particulieren, bedrijven en instellingen.

- Wonen: - "Voor het project Beter Benutten Bestaande Bouw spreken we verschillende mensen die belemmeringen tegenkomen, maar ook mensen die oplossingen zien. Een gemeente die oplossingen ziet en daar ook werk van maakt is de Brabantse gemeente Bergeijk. Wethouder Mathijs Kuijken licht ons het nieuwe woonbeleid toe. De gemeente telt zes kernen, 18.500 inwoners en heel veel bos en agrarische grond. De dorpen zijn ruim opgezet en bevatten grote kavels met vaak ruime woningen. Volgens Kuijken kent de gemeente een bestaande woningvoorraad die niet kan voldoen aan de huidige en toekomstige vraag. Hoewel de gemeente al jaren inzet op het bouwen voor de juiste doelgroepen, kan dit niet alleen worden opgelost met nieuwe woningen: “Er zijn te weinig woningen voor starters en dat is moeilijk te verhelpen met nieuwbouw. De woningmarkt is krap, de materialen zijn duur en er zijn veel eisen voor nieuwbouwwoningen. Voor starters is het heel moeilijk een woning te vinden onder de twee ton.”

Tegelijkertijd staan er in de gemeente veel ruime woningen die maar gedeeltelijk worden gebruikt. Kuijken: “Een ambtelijk team heeft een kort onderzoek uitgevoerd waaruit bleek dat er kansen zijn om de leegstaande woonruimte te gebruiken. Met een paar eenvoudige maatregelen en goede communicatie daarover kunnen we dit snel in gang zetten.” Het nieuwe beleid van de gemeente Bergeijk: staat tijdelijke bewoning van bijgebouwen sneller toe; maakt kamergewijze verhuur mogelijk; staat inwoning of gezamenlijke bewoning van meerdere huishoudens toe; en daarnaast wordt er eerder meegewerkt aan woningsplitsing of de sloop van een oude woning, als daar meerdere kleine woningen voor terugkomen. Inmiddels komen de eerste initiatieven binnen. Vooral op het bewonen van bijgebouwen wordt binnen de gemeente enthousiast gereageerd.

Kuijken: “Langs de lijn bij de voetbalclub spreek ik met ouders van wie hun zoon of dochter geen woning kan vinden, maar die graag het bijgebouw zouden willen betrekken.” Als er nog geen schuur of tuinhuisje staat, dan staat de gemeente ook toe om die te bouwen op de kavel. De gemeente staat niet alles toe maar beoordeelt per aanvraag. Hierdoor houdt ze grip op het aantal woningen en de spreiding over de zes kernen. Ook de provincie is voorstander van inbreiding; woningen creëren binnen de bebouwde kom. Alle maatregelen omtrent het beter benutten van de gemeente Bergeijk voldoen aan deze wens." (bron: Platform31, september 2020)

- Agrarisch: - Er dreigt een 'invasie' van megastallen in diverse kernen van de gemeente. Het gaat om varkens, kippen en nertsen. De kernen die het betreft zijn De Pielis, Riethoven en Walik. Het comité Stop Megastallen Bergeijk zet zich in om deze invasie waar mogelijk tegen te houden.

Reactie toevoegen