- Berg is een buurtschap in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Eijsden-Margraten. T/m 4-8-1828 gemeente Heer en Keer (geheel), per 5-8-1828 grotendeels gemeente Heer (dit betrof slechts een wijziging van de gemeentenaam Heer en Keer in Heer per die datum), en voor een klein deel over naar gemeente Cadier en Keer (die t/m 4-8-1828 gemeente Cadier heette). Per 1-7-1970 is het gedeelte van de buurtschap in de toen opgeheven gemeente Heer, door middel van een grenscorrectie, overgegaan naar de gemeente Cadier en Keer (en niet samen met de rest van Heer overgegaan naar de gemeente Maastricht). In 1982 over naar gemeente Margraten, in 2011 over naar gemeente Eijsden-Margraten.
- De buurtschap Berg valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Cadier en Keer.
- De buurtschap Berg heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.
Terug naar bovenIn het Limburgs
Berg.
Naamsverklaring
Betekent ongetwijfeld net als het nabijgelegen Berg (en Terblijt) letterlijk ´bij of op de berg´ (= terreinverheffing, heuvel).
De buurtschap Berg ligt WNW van het dorp Margraten en direct NW van het dorp Cadier en Keer, op de helling van de Heerderberg / Keerderberg, en ligt rond de Pater Kustersweg en de Rijksweg (de N278). De buurtschap ligt verder O van de stad Maastricht en het 'dorp in de stad' Heer, ZO van het 'dorp in de stad' Amby, ZW van het dorp Bemelen en NNO van het dorp Gronsveld.
Terug naar bovenDe buurtschap Berg heeft ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.
Terug naar boven- Zowel in het voormalige Ursulinenklooster (Rijksweg 8), dat wordt beschreven in het hoofdstuk Bezienswaardigheden, als op het omliggende terrein (circa 15.000 m2) is in 2018 woonplan ‘Op de Keere Berg’ gerealiseerd, met in totaal 29 comfortabele woningen, parkeerfaciliteiten en groenvoorzieningen. In het kloostercomplex en de daarbij behorende oude gymzaal zijn 10 riante en karakteristieke woningen gerealiseerd. Verder zijn er 19 nieuwbouwwoningen gebouwd onderverdeeld in 3 woningtypen, comfortabele 2-kappers, ruime stadswoningen en geschakelde woningen, waarvan de meeste met een ‘levensloopbestendig’ karakter. - Bekijk hier een mooie animatie van het project van HVN Architecten.
Terug naar boven- Als je vanaf de Rijksweg in buurtschap Berg de smalle Pater Kustersweg betreedt, zie je na een paar honderd meter aan de linkerkant op nr. 24 het majestueuze Huize Sint Gerlach, ooit gebouwd als katholiek sanatorium voor drankzuchtigen, later in gebruik als vergadercentrum en gasthuis voor paters van het H. Hart van Jezus. Het is een rijksmonument uit 1915, in een traditionele bouwstijl naar een ontwerp van architect N. Ramakers uit Sittard. Als je nog een paar honderd meter doorloopt, tot na het dierenparkje, kun je genieten van een fraai uitzicht op de Maastrichtse wijk Heer en het heuvelachtige achterland.
- Huize Sint Jozef in Berg (Pater Kustersweg 8) was aanvankelijk een internaat voor moeilijk te plaatsen kinderen en weeskinderen. Er was een scholencomplex bij waar zowel interne als externe leerlingen opgeleid werden in de meest voorkomende technische beroepen. Momenteel doet het dienst als jeugdinrichting onder de naam Het Keerpunt, waarvoor zie verder het hoofdstuk Links.
- Tegenover het in 1892 gestichte Missiehuis in buurtschap Berg verrees rond 1900 een door de bekende architect Pierre Cuypers ontworpen klooster van de zusters Ursulinen (Rijksweg 8) die, evenals de missiepaters, ten gevolge van de antikatholieke seculariseringspolitiek uit Frankrijk waren verdreven. Zij beheerden daar een lagere school en wilden er ook een pensionaat oprichten, dat echter geen bisschoppelijke toestemming kreeg omdat er al genoeg meisjespensionaten in het bisdom aanwezig waren. Het leegstaande klooster werd in 1902 aangekocht door de Zusters van de Miséricorde, die eveneens uit Frankrijk waren verdreven. In 1903 kwamen de zusters aan en om in hun levensonderhoud te voorzien produceerden ze naai- en borduurwerk. De lagere school kreeg weinig leerlingen, les in naaien en borduren vereiste kennis van de Nederlandse taal, uiteindelijk - in 1908 - lukte het een aantal zusters om een onderwijsdiploma te behalen. De lagere school werd echter in 1909 opgeheven wegens gebrek aan leerlingen, aangezien ze ver van het dorp verwijderd was. De school werd daarom verplaatst naar de kern van Cadier en Keer, waar de school tientallen jaren succesvol functioneerde en groeide.
Ook in Berg was sprake van groei. Er kwam een pensionaat en juvenaat (Internaat der Heilige Familie) en er was sprake van intredingen. Er werden enkele vleugels aangebouwd. Van 1917-1919 zijn er gevluchte Franse kinderen opgenomen en ook gezinnen van Belgische vluchtelingen vonden er onderdak. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is nog een vglo-school toegevoegd en in 1946 een mulo-opleiding. In 1969 werd door de terugloop van het aantal religieuzen het schoolbestuur geseculariseerd. Het kloostertje werd een particuliere woning en de school kreeg een agrarische bestemming. De overgebleven zusters verhuisden naar hun collega's in de nabijgelegen dorpskern. In 1977 is het complex verkocht aan de Stichting Centrum Ontmoeting der Volkeren. Deze stichting hield zich bezig met het opzetten van projecten in Derde Wereld landen, met name in Afrika. Daarnaast verzorgde de stichting tot 2006 dagopvang voor ouderen in het complex. In 2007 kwam het complex leeg te staan, waarna het is verkocht. Voor de actuele ontwikkelingen rond dit complex zie het hoofdstuk Recent ontwikkelingen. In 2017 zijn het klooster en de gymzaal gemeentelijke monumenten geworden. - Geschiedenis van het klooster op de site van Historische Kring Cadier en Keer.
- Oorlogsmonument (na het dierenparkje linksaf). Op 12 september 1944 naderden de Amerikaanse bevrijders het zuidelijk deel van Limburg. Op dat moment waren mannen en vrouwen van het Belgische Geheime Leger door de Duitsers in de kelders van huize Sint Joseph in buurtschap Berg gevangen gezet. Deze verzetsstrijders waren twee dagen eerder door de Duitsers opgepakt in de bossen van het Belgische Rotem. De nadering van de bevrijders en de op handen zijnde nederlaag moet de Duitsers tot een geweldig wraakgevoel hebben aangezet. In de avond van 12 september werden twaalf van de verzetsstrijders, elf Belgen en een Rus, wiens identiteit nooit bekend is geworden, zonder enige vorm van proces doodgeschoten. De Amerikaanse bevrijders bevonden zich op enkele kilometers van Huize Sint Joseph. Een dag later werden Noorbeek en Mesch bevrijd, weer een dag later Heer en Maastricht. Ook de veertien overgebleven leden van het Geheime Leger werden uit de kelders gehaald. Voor twaalf van hen kwam de bevrijding echter een dag te laat.
Burgemeester Kessen van de toenmalige gemeente Heer nam in 1945 het initiatief om jaarlijks rond 12 september een herdenking te houden. Ook wilde hij het houten kruis, dat na de bevrijding op de executieplaats in buurtschap Berg was neergezet, vervangen door een duurzaam gedenkteken. De gemeente Heer, verenigingen, ondernemers en particulieren brachten 3.500 gulden bij elkaar. Beeldhouwer Weerts uit Maastricht vervaardigde een stenen beeld, voorstellend een drietal krijgshaftige mannen die met de vlag voorop ten strijde trekken. Zij worden geflankeerd door de Vlaamse Leeuw. Vier jaar na de laffe moord op de twaalf werd het monument onthuld. Jaarlijks wordt op de tweede zondag van september een herdenkingsplechtigheid gehouden bij het monument, georganiseerd door de Wapenbroeders Heuvelland, die het gedenkteken geadopteerd hebben.
- Begraafplaats van kloosterlingen (bij het oorlogsmonument).
- Op de hoek Pater Kustersweg-Rijksweg in Berg staat een ongevalskruis. Op 18 december 1840 verongelukte hier Christiaan Servaes Schrijnemaeckers. Tekst op het kruis: “Eenen opregten dinaer van God. Hij was geenen Dronkkar of Godslasterar."
Terug naar boven- Het dierenparkje van huize St. Joseph in buurtschap Berg (Pater Kustersweg, na de witte huizen aan je linkerhand) heet formeel hertenkamp, maar er lopen ook allerlei andere soorten dieren rond. De meeste zijn er door schenking terechtgekomen. Het park wordt onderhouden en opgeknapt door leerlingen van het internaat.
- Ter hoogte van het dierenparkje in Berg bevind je je bij de Nieuwe Sint-Josephgroeve en de Scharnderberg (genoemd naar de nabijgelegen Maastrichtse wijk Scharn). Beide zijn voormalige onderaardse kalksteengroeven, waar bouwstenen zijn gewonnen, onder meer voor de bouw van Huize Sint Joseph. In de Tweede Wereldoorlog hebben zij als schuilkelder dienst gedaan. De groeven zijn nu in beheer bij de Studiegroep Onderaardse Kalksteengroeven* van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg. De groeven zijn ingericht als natuurreservaat ter bescherming van de overwinterende vleermuizen. De onderaardse gangenstelsels zijn een natuurmonument vanwege de historische en mijnbouwkundige waarden.
* Tel. 043-3505490.
- Tegen de beboste mergelhellingen van de Keerderberg ligt in buurtschap Berg Landgoed Heerdeberg (Pater Kustersweg 20). Een verrassend groene plek omringd door boomgaarden en weilanden, onderaardse grotten, met uitzicht op Maastricht en de Sint Pietersberg. Op dit landgoed zijn natuur, cultuur en streekproducten samengebracht. Het landgoed is in eigendom van een familie die ernaar streeft om voor deze en volgende generaties er een bijzondere plek van te maken. Zo zetten ze zich er onder meer voor in om oorspronkelijke agrarische functies in ere te herstellen. Je vindt er o.a. Bonte Bentheimer biggen die er vrij rondscharrelen, kippen, schapen, als ook een Afrikaanse Beeldentuin, slagerij en café waar de producten van het land geproefd en gekocht kunnen worden.
De varkenshouderij van Landgoed Heerdeberg heeft in juli 2017 van Stichting Varkens in Nood de kwalificatie 'vijfsterren-varkensboer' toegekend gekregen. Anno 2018 zijn er daar nog slechts ca. 40 van in heel Nederland, en in Limburg is dit zelfs tot heden de enige. Varkenshouderijen die het vijfsterren-predicaat van Varkens in Nood hebben gekregen, houden hun dieren allemaal in een zo natuurlijk mogelijke omgeving. Ook worden de biggetjes niet te vroeg weggehaald bij de moederzeug. (bron en voor nadere informatie zie de videoreportage van 1Limburg, 2-7-2017)
Met de Afrikaanse Beeldentuin steunt de familie, o.a. startende vrouwelijke ondernemers in Zimbabwe middels het verstrekken van microkredieten. Zo wordt de economie gestimuleerd op de plek waar de beelden oorspronkelijk vandaan komen. Hiervoor is de Bernard Matemera Foundation opgericht. Een fonds dat de naam draagt van Bernard Matemera, de vader van de Zimbabwe kunstenaars. In het hoogseizoen geven ervaren kunstenaars uit Zimbabwe hier beeldhouw-workshops.
Het gebied kent een rijke historie die terug gaat tot de 15e eeuw. Landgoed Heerdeberg was oorspronkelijk onderdeel van een voogdij voor jongens in Heer, Maastricht. De agrarische gebouwen en weides voorzagen in een groot deel van de voedselvoorziening van het klooster. Langs de steile rand van het plateau loopt een ecologische corridor in noord-zuid richting, van het Savelsbos via de Trichterweg en Riesenberg naar de Scharnderberg. Deze bestaat uit bossen en graften. Samen met het bos bij Huize St. Joseph vormt het bos van de Scharnderberg een belangrijke stepping stone in dit lint van bossen en graften. Een bijzonderheid is dat het bos zich als een hellingbos boven een groevecomplex bevindt.
Het aangelegde park dat toegang geeft tot het aangrenzende Savelsbos maakt van Landgoed Heerdeberg de entreepoort tot een uniek natuurgebied. In de loop van de eeuwen hebben er bijzondere beschermde dieren- en plantensoorten overleefd. Na recente aanpassingen zijn de natuurwaarden verder verbeterd.
Terug naar boven- Onderwijs: - Op Pater Kustersweg 6 in buurtschap Berg was voorheen Internaat Huize St. Joseph (‘Sint Joep’) gevestigd, een school voor SO en VSO onderwijs. Tegenwoordig heet het instituut Praktech. Praktech biedt jongeren die nét iets meer begeleiding nodig hebben dan gemiddeld, technisch onderwijs. Het doel is doorstromen naar arbeid of vervolgonderwijs.
- Zorg: - Het onder Bezienswaardigheden vermelde Huize Sint Gerlach (Pater Kustersweg 24) biedt onderdak aan een locatie van Vincere-GGZ Verslavingszorg. "De behandellocatie in Cadier en Keer ligt in het prachtige Zuid-Limburgse landschap. Hier kom je los uit je eigen leefomgeving en ontsnap je aan dagelijkse triggers om te gaan gebruiken. Een mooie plek om te herstellen dus. Als een poliklinische behandeling niet goed werkt, kun je worden opgenomen in een van onze klinieken. Vincere GGZ heeft meerdere locaties waar je opgenomen kunt worden; oftewel een klinische behandeling kunt volgen. Daar kun je op een ontspannen manier werken aan je herstel. Cadier en Keer is een van deze locaties."
- Justitiële Jeugdinstelling: - "Via Het Keerpunt in buurtschap Berg bij Cadier en Keer (Pater Kustersweg 8) is de enige Justitiële Jeugdinstelling (JJI) in Limburg. In Het Keerpunt verblijven jongeren en jongvolwassenen die een strafbaar feit hebben gepleegd of daarvan worden verdacht. Het Keerpunt is uniek omdat het samen met Icarus op hetzelfde terrein gehuisvest is. Zo maken jongeren gebruik van dezelfde voorzieningen op het gebied van zorg, onderwijs, sport en vrije tijd. Het Keerpunt is niet alleen in Limburg, maar ook landelijk dé specialist met betrekking tot de meest complexe doelgroep binnen de jeugdzorg, namelijk de ITA-afdeling. In totaal kunnen er 56 strafrechtelijk geplaatste jongeren in Het Keerpunt verblijven." In juni 2019 is bekend geworden dat de jeugdgevangenissen Het Poortje Juvaid in het Drenthse Veenhuizen en Via Het Keerpunt in het Limburgse Cadier en Keer gaan sluiten, in respectievelijk 2021 en 2020. Dat kondigde minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) aan in een brief aan de Tweede Kamer. De sluitingen moeten onder andere het overschot aan plaatsen verhelpen, maar ook ruimte bieden voor meer 'maatwerk'. Personeel, directie en bestuur van Het Keepunt lichten hier toe waarom Het Keerpunt volgens hen beter gehandhaafd zou kunnen blijven.
Reactie toevoegen