Barsingerhorn

Plaats
Dorp
Hollands Kroon
Kop van Noord-Holland
Noord-Holland

NH gemeente Barsingerhorn in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Barsingerhorn in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Barsingerhorn in ca. 1870, kaart J. Kuijper

barsingerhorn_kadasterkaart_1820.jpg

Barsingerhorn, kadasterkaart 1820, met de kerk aan de dijk, de Kruisakker en de loop van de voormalige rivier de Leek (© www.huisvanhilde.nl)

Barsingerhorn, kadasterkaart 1820, met de kerk aan de dijk, de Kruisakker en de loop van de voormalige rivier de Leek (© www.huisvanhilde.nl)

Barsingerhorn

Terug naar boven

Status

- Barsingerhorn is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Hollands Kroon. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1989. In 1990 (deels, zie daarvoor de volgende alinea) over naar gemeente Niedorp, in 2012 over naar gemeente Hollands Kroon.

- De gemeente Barsingerhorn is per 1-8-1970 vergroot met de gemeente Wieringerwaard. Bij de volgende herindelingsronde, in 1990, is de oorspronkelijke gemeente (van vóór 1-8-1970 dus) overgegaan naar de gemeente Niedorp, en het gebied van de voormalige gemeente Wieringerwaard overgegaan naar de gemeente Anna Paulowna.

- Wapen van de voormalige gemeente Barsingerhorn.

- Onder het dorp Barsingerhorn vallen ook de buurtschappen Kreil (grotendeels), Poolland (grotendeels), Tin (grotendeels) en 't Wad (deels).

Terug naar boven

Naam

In het Westfries
Barregórre.

Oudere vermeldingen
1289 Bersincshorne, 1343 Barsinghehorne, 1396 Bersingerhorn.

Naamsverklaring
- Betekent hoorn van Bersing, d.w.z. afstammeling van de persoon Barsi. Hoorn 'hoek' heeft in West-Friesland veelal betrekking op een knik of bocht in de dijk, in dit geval de Westfriese zeedijk.(1)

- "Voor een lintdorp langs een dijk lijkt de toevoeging 'horn' (hoek) wel wat vreemd. In de middeleeuwen was de omgeving van Barsingerhorn een veenlandschap, doorsneden door verschillende kleine riviertjes die, noordwaarts lopend, alle in de Kinloson uitstroomden. Zo liep daar de Leek, nu geheel verdwenen, behalve in de naam van de Leekerweg, die het oude tracé nog een heel eind volgt. Op de Leek kwam de rivier de Gouw vanuit noordoostelijke richting uit. De Gouw was waarschijnlijk het water waaraan het oude dorp heeft gelegen. Een rechte hoek valt echter nergens te ontwaren." (© Frans Diederik)

Terug naar boven

Ligging

De dorpskern van Barsingerhorn ligt O van Schagen, als ca. 3 km lange overwegend lintbebouwing rond de Heerenweg (een zeer oude dijk), met een bescheiden komvorming aan de oostkant. Het dorpsgebied wordt aan de noordkant doorsneden door de N248 (De Stolpen - Schagen - Wieringerwerf).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Barsingerhorn 331 huizen met 1.654 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 185/926 (= huizen/inwoners) en de dorpen Kolhorn 110/551 en Haringhuizen 36/177. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 400 huizen met ca. 930 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Historisch-geografisch
Het huidige 'dorp aan een dijk' lag oorspronkelijk ergens anders. De lange dijk waaraan het dorp nu ligt, strekt zich uit van Schagen tot Kolhorn en is hoogst waarschijnlijk aangelegd om stijgend water vanuit de Kinloson (zie daarvoor bij Naam) te verhinderen het zuidelijker gelegen land te overstromen. Dat de landerijen ten noorden van Barsingerhorn daadwerkelijk buitendijks hebben gelegen, wordt bevestigd door hun namen: 'Oosterkaag' en 'Westerkaag'. Het is dan ook aannemelijk dat de Leek werd afgedamd of dat er een sluis in deze dam werd gelegd. De hoge waterstand in de polders dreef de bewoners als vanzelf omhoog, het veilige dijklichaam op, waarlangs aan de buitenzijde een brede 'Graft' werd aangelegd. Dit water werd in later eeuwen doorgetrokken richting Schagen, welk gedeelte de 'Wester Graft' werd genoemd. (© Frans Diederik)

Bestuurlijk
In 1415 ontvangen Barsingerhorn (waaronder dan ook Kolhorn valt) en Haringhuizen gezamenlijk stadsrechten. Die 'stede Barsingerhorn' is in die tijd een van de vele 'plattelandssteden' in West-Friesland. In 1811 wordt de stede opgeheven en wordt de gemeente opgericht, die eveneens de 3 genoemde kernen omvat. Voor het latere bestuurlijke verloop zie bij Status.

Kerkelijk
In 1574 krijgt Barsingerhorn een protestantse kerk. Reeds in 1641 wordt deze herbouwd. In 1901 wordt de toren vernieuwd. De oude kerk wordt in 1968 wegens bouwvalligheid afgebroken, waarbij de toren met explosieven wordt opgeblazen. De luidklok van de gebroeders Hemony hangt sindsdien in de Buiksloterkerk te Buiksloot, en de Hervormde inwoners gaan sindsdien ter kerke in buurdorp Winkel. De kerk heeft gestaan op de terp waar na de afbraak de woning Heerenweg 238 op is gebouwd. De terp is nog steeds duidelijk herkenbaar.

"Meestal is de plek van de kerk dicht bij het oudste gedeelte van het dorp en dat blijkt ook hier zo te zijn. De oude St. Laurenskerk lag tot 1968 aan de Heerenweg, zoals de dijk nu heet. Het gebouw was in zo'n slechte staat dat het moest worden afgebroken. Archeologisch onderzoek in 1988 bracht het oude grondplan aan het licht en de vermoedelijke oudste bouwfase uit de eerste helft van de 16e eeuw.

Gelukkig waren er andere dingen in de bodem die de archeologen op het spoor zetten van een veel oudere voorganger van de St. Laurens - zandstenen sarcofagen! Deze stammen meestal uit de 12e eeuw en moeten dus afkomstig zijn van een voorganger van de kerk aan de Heerenweg. Een paar honderd meter ten zuiden van de kerk lag vroeger de 'Kruisakker' en die naam suggereert een middeleeuwse kerk met kerkhof. Hier moet de herkomst van de sarcofagen worden gezocht. Bij het archeologisch onderzoek is, midden in de kerk, een complete sarcofaag gevonden met een driekwart bewaard deksel. Tijdens de nieuwbouw op het oude kerkterrein in 1990 is een complete zandstenen deksel geborgen. Sarcofagen zijn van oorsprong afkomstig uit de antieke wereld en het woord betekent zoveel als 'vleeseter'. We treffen in Friesland en in West-Friesland vaker sarcofagen aan van rood zandsteen die waarschijnlijk afkomstig is uit de omgeving van Bremen in Noord-Duitsland." (© archeologisch adviesbureau Frans Diederik)

- Inventaris van het archief van de gemeente Barsingerhorn 1534-1814.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Beheersverordening Kolhorn, Barsingerhorn en Haringhuizen (2013).

- Basisschool De Schakel in Barsingerhorn is sinds schooljaar 2014-2015 gefuseerd met, en in de praktijk ingetrokken bij, basisschool De Dubbele Punt in Kolhorn. De school dreigde een zwakke kwalificatie te krijgen, maar de kwaliteit is wel verhoogd door inspanningen van scholenkoepel Surplus en de gemeente. Ondertussen had een aantal ouders hun kinderen al 'verhuisd' naar scholen in Schagen, waardoor mede het aantal leerlingen te klein was geworden om nog een school van goede kwaliteit te kunnen handhaven. De scholen zijn gezamenlijk verder gegaan onder de naam basisschool Op Avontuur.

"De Schakel telde anno 2013 nog 59 leerlingen en krimpt nog hard verder. De kwaliteit van de school in Barsingerhorn is op peil maar de belasting van het kleine team van - door het geringe leerlingaantal nog maar - 6 leerkrachten is te groot. De ontwikkelingen op het gebied van passend onderwijs, de intensiteit van het lesgeven aan combinatieklassen en de organisatie van 101 activiteiten drukken disproportioneel zwaar op het kleine team met onder andere een groot ziekteverzuim als gevolg. Bovendien vraagt de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen om grotere groepen waarin zij goed leren samenwerken en omgaan met verschillen. Een derde reden voor de fusie is de slechte staat van het gebouw. Nieuwbouw voor de school in Barsingerhorn is door de leerlingenkrimp geen optie meer", aldus Surplus in een brief aan de ouders.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Dit stukje West-Friesland is nooit drastisch herverkaveld en ligt er nog vrijwel hetzelfde bij als honderden jaren geleden. Dat is dan ook de reden waarom Barsingerhorn met zijn directe omgeving in 1994 door de Provincie Noord-Holland is aangewezen als Provinciaal Beschermd Dorpsgezicht. Het is het eerste en vooralsnog enige dorp in Noord-Holland dat deze status heeft verkregen. Een en ander betekent dat het verleden gerestaureerd en beschermd wordt, maar tegelijkertijd als uitgangspunt dient voor eventuele veranderingen. Zo zullen ook volgende generaties nog kunnen genieten dit nog behoorlijk authentieke stukje West-Friesland.

- Barsingerhorn heeft 6 rijksmonumenten, zijnde 3 terprestanten, de boerderij uit 1898 op Heerenweg 128, molenromp De Ster / Molen van Buis uit 1761 op nr. 73a en het voormalige Regthuis / Raadhuis.

- Voormalige pastorie van de gesloopte Hervormde kerk (Heerenweg 206). In 1968 wordt een deel van de pastorie verbouwd tot kerkzaal en aula. Ook het kerkelijk bureau van de Protestantse Gemeente Winkel e.o. is van 1968 tot 2014 in dit 'Hervormd Centrum' gevestigd. In 2014 is het pand herbestemd tot woonhuis.

- De voormalige Doopsgezinde Vermaning van Barsingerhorn (Heerenweg 48) (provinciaal monument) is gebouwd in 1862. In 1972 wordt de kerk gesloten wegens samenvoeging met de Doopsgezinde Gemeente van Schagen. Er komt een kunstenaar in het pand. In 1995 is het gebouw gekocht door een kledingontwerpster die het in gebruik neemt als woon- en atelierruimte. Het is toen volledig gerenoveerd. Anno 2016 staat het pand te koop.

- In 1622 komt het 'Regthuis' (Heerenweg 150) van de - toen nog - stad gereed. In de top van de gevel staat nog een afbeelding van Vrouwe Justitia als teken dat in 'de stede Barsingerhorn' recht werd gesproken. Op die gevel zie je ook het stedewapen, geflankeerd door twee leeuwenkoppen. Bijzonder is de forse klokkentoren in het midden van het gebouw, met een balustrade en bekroond door een achtzijdige lantaarn inclusief uurwerk. Tot 1811 is dit gebouw als 'Regthuys' gebruikt. Op de parkeerplaats aan de achterzijde is nog de aanduiding te vinden waar eertijds de galg stond. Vanaf 1813, na het vertrek van de Fransen, tot de gemeentelijke herindeling van 1970, is het als Raadhuis gebruikt. Op de bel-etage ligt de voormalige raadzaal en beneden is nog het oude cachot te vinden.

In 1994 wil de gemeente het monumentale Raadhuis van Barsingerhorn te koop zetten. Maar caféhouders Puck en Max Kaptijn van het naastgelegen Café De Fortuin laten weten het te kunnen exploiteren. Ze willen het graag beheren. En zo geschiedt. "Het pand staat naast ons café, dus wij zagen er wel iets in", aldus Max Kaptijn. "Maar niet alleen qua onderneming. Het is zo'n schitterend pand, dat wilden we behouden voor de gemeenschap. Er was sprake van dat er een showroom in zou komen voor een grote onderneming uit Schagen. Maar dan gaat de deur natuurlijk op slot voor de dorpsbewoners. Dat leek ons geen goed plan." Ze hadden er elke week een zangclub van 20 vrouwen uit de buurt die er kwam repeteren. En een fotoclub. Ze hadden er ook een museum, een winkeltje waar je kleine boodschappen kon krijgen, en ze exposeerden er vaak. Daarbij verhuurden ze de zaal ook voor vergaderingen en trouwerijen en was er 4x per jaar een Open Podium. (bron: Oneindig Noord-Holland) Max en Puck hebben echter begin 2019 hun Café De Fortuin verkocht en zijn met pensioen gegaan. Wij nemen aan dat daarmee ook een einde is gekomen aan hun activiteiten in het Raadhuis.

- Barsingerhorn ligt aan de belangrijkste vaarroute van Kolhorn naar Schagen, met daaraan boerderijen en herenhuizen die vaak via bruggetjes bereikbaar zijn. Vooral de karakteristieke schilddaken van de stolpboerderijen en stolpschuren vallen op. De monumentale boerderijen rond 'de blauwe brug' zijn juweeltjes. Het is hier nog lekker landelijk en rustig, je ruikt de verschillende geuren van het platteland tussen de sobere houten schuren. De sloten zijn er kaarsrecht, de dijken juist kronkelig. Vanaf die dijken heb je een ruim uitzicht met veel horizon, niet verstoord door kassen of andersoortige bebouwing. Uitnodigende bruggetjes over de Mient (de voorsloot) voeren naar eenvoudige woonhuizen of stoere stolpboerderijen.

- Bij Heerenweg 1 in Barsingerhorn bevindt zich een wachthuisje ('abri') van de vroegere, in 1907 opgerichte NV Tramweg Wieringen-Schagen (de WS). Het is een provinciaal monument. Het gebouwtje is van algemeen architectuurhistorisch belang vanwege de gave hoofdvorm, het materiaalgebruik en de gevelindeling, maar ook als zeldzaam geworden voorbeeld van dit bouwtype in Nederland. Het pand is tevens van sociaalhistorisch belang als gaaf en zeldzaam geworden onderdeel van de geschiedenis van het verkeer over land, in het bijzonder de spoor- en tramwegen in Noord-Holland.

De firma Nesprojecten uit Schagen heeft samen mert Buro Architekt Wil Schagen uit Nieuwe Niedorp plannen voor een herinrichting van het terrein. Zo komt er een kanosteiger, en komen er 2 recreatiewoningen, waarvan 1 een kopie wordt van tramstation dat bij de melkfabriek in Lutjewinkel heeft gestaan. Het wordt een mini-openluchtmuseum en tevens een openbaar recreatieterrein. De initiatiefnemers staan open voor eventuele verdere initiatieven en activiteiten op dit gebied. Anno augustus 2017 moeten er nog procedures worden doorlopen voor aanpassing van het bestemmingsplan, dus de uitvoering zal dan allicht medio 2018 plaatsvinden.

- Gevelstenen in Barsingerhorn.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- K-Boem Kinderpret is een vereniging die door het jaar heen allerlei activiteiten organiseert voor alle kinderen in Barsingerhorn e.o. t/m groep 8 van de basisschool. 6 zeer enthousiaste ouders (Rika, Edith, Dénis, Carina, Ivo en Anneke) organiseren het Kindercarnaval, eieren zoeken met Pasen, Koningsdag, Kidskamp en de Sinterklaasintocht. Ze hebben als vereniging geen leden, ze heffen geen entree, alle activiteiten zijn dus kosteloos. Maar dit alles kost natuurlijk wél veel geld! Zij organiseren daarom regelmatig diverse acties om geld te verdienen voor K-Boem, zoals oliebollenverkoop, verkoop K-Boemkalender, Vomarkaart. Bij al deze acties hebben zij gelukkig altijd veel hulp van vrijwilligers.

- 2x per jaar, in het voor- en najaar, is er Open Podium in 't Raedthuys te Barsingerhorn (voor beschrijving van dit pand zie bij Bezienswaardigheden). Organisator Greetje van Roon ontvangt dan allerhande schrijvers, muzikanten en/of toneelspelers uit de omgeving die ca. 20 minuten lang hun kunsten mogen vertonen, professional of niet. "Ik vind het niveau behoorlijk hoog. En als er een keer een artiest niet kan optreden, dan vullen mijn man en ik dat gat, want wij maken zelf ook muziek. Het loopt goed, het zit vaak vol met zo'n 50 á 60 mensen." Informatie over de eerstvolgende keer én hoe je jezelf eventueel kunt aanmelden vind je onder de link.

- Stichting Noord-Hollandse Geluid Sporten Phoenix organiseert door het jaar heen diverse malen een clubwedstrijd (motorcross) op het terrein aan de Gouw in Barsingerhorn.

- Wanneer er weer Bingo is in Café De Fortuin vind je onder de link.

- Het idee van de Baggerdag is in 2004 ontstaan bij jeugdvereniging De Haringhutters. Deze groep besloot een grotere activiteit te organiseren samen met de vereniging Jeugdsoos Flashback uit Barsingerhorn. Het thema van deze sportactiviteit werd Bagger. Hieruit is de naam Baggerdag ontstaan. In 2005 was de eerste Baggerdag een feit. De spellen waren o.a. een opblaassurvivalbaan, een zwembad en de buikschuifbaan. In 2008 is jeugdclub 't Veld aan de organisatie toegevoegd. Sinds 2013 is Baggerdag een zelfstandige vereniging.

Baggerdag (op een zondag in juni) is een activiteitenmiddag voor jongeren tussen 8 en 14 jaar georganiseerd, door een groep enthousiaste jongeren uit de gemeente Hollands Kroon. De teams worden ingedeeld in leeftijdsgroepen, zodat de allerjongsten niet tegen de ouderen strijden. Alle spelletjes op de Baggerdag staan in het thema van bagger, vandaar de ondertitel van het evenement: "De dag dat je smerig móet worden!" Er rijdt een gratis bus langs de dorpen in de voormalige gemeente Niedorp om de deelnemers uit die dorpen op te halen en weer thuis te brengen.

- Het evenement 'Nazomeren in Niedorp' (3e volledige weekend van augustus) vindt jaarlijks plaats in alle 9 dorpen van deze voormalige gemeente. Ca. 150 deelnemers laten op ca. 100 locaties van alles zien en er is van alles te doen op het gebied van tuinieren, kunst, cultuur en muziek. Voor nadere informatie zie de link.

- Op een zaterdag eind augustus is er de jaarlijkse Rommelmarkt Barsingerhorn, waar inwoners hun overtollige spullen verkopen in allemaal verschillende kraampjes langs de Heerenweg in dit prachtige lintdorp. Het dorp en de zelfgemaakte kraampjes, tuinen en bruggen zijn mooi verlicht en juist die spulletjes die je net niet zocht, maar wel graag wilt hebben tref je hier aan. Volgens de organisatie is het de gezelligste rommelmarkt van Noord-Holland. Een markt voor jong en ouder. Verrassende rommel, veel lekkere eetwaar, leuke hebbedingetjes, kleding, geen kraam is hetzelfde, en als klap op de vuurpijl speelt muziekvereniging De Toekomst voor ‘t Raedthuys. Bij Café De Fortuin kun je even een pitstop maken om uit te rusten, iets te nuttigen en te plassen. De markt begint om 17.00 uur en duurt tot 22.00 uur. De lengte van het markttraject is ruim een kilometer.

- Toneelvereniging Barsingerhorn is een kleine groep enthousiaste amateurspelers die elk jaar in oktober en/of november een nieuw stuk op de planken brengt.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De voormalige tramhalte (abri) bij Heernweg 1 in Barsingerhorn is enkele jaren geleden in oude stijl herbouwd (zie daarvoor verder bij Bezienswaardigheden). Wandelaars en fietsers kunnen zich er oriënteren en op de banken langs het water is het heerlijk toeven. Er zijn picknicktafels en kanovaarders kunnen er makkelijk aanleggen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Barsingerhorn, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Diaserie van oude ansichtkaarten van Barsingerhorn.

- Mooie dronevideo van Barsingerhorn.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Barsingerhorn.

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Barsingerhorn op Facebook.

- Kinderopvang: - Kinderopvang De Hooijbergh is gevestigd in buurtschap Tin en wordt daarom aldaar beschreven.

- Sport: - Paardensportvereniging Bucephalus is een vereniging van mensen die (van) paarden houden en meestal direct bij de paardensport betrokken zijn, zowel actief als passief. De vereniging bestaat uit ruiters en menners die elkaar ontmoeten tijdens de wekelijkse lessen, het vrij-rijden, op de wedstrijden of bij andere activiteiten. De vereniging heeft 2 rijhallen en 1 buitenbaan.

- Tennisvereniging Barsingerhorn is een bruisende, gezellige vereniging waar je op 3 kunstgrasbanen zowel 's zomers als 's winters kunt tennissen.

- "Hengelsportvereniging HSV Vischlust is opgericht in 1934. Het is een actieve vereniging die zijn oorsprong vindt in de dorpjes Barsingerhorn en Kolhorn. Elk jaar worden er diverse baarswedstrijden/competities georganiseerd. Hier wordt het typische Noord-Hollandse "baarspeuteren" tot een ware kunst verheven. Tevens vinden er snoekwedstrijden plaats. Ook de jeugd wordt bij dit alles niet vergeten. Punt van samenkomst is de voetbalkantine van v.v. Kaagvogels. Het verenigingwater is grofweg gelegen in de polder Schagerkogge in de nabijheid van de genoemde dorpjes. Enkele bekende namen van wateren zijn o.a. de Hoogsloot, Westergraftvaart en Bansloot. De visstand is uitstekend. Alle voor de sportvisser interessante vissoorten zijn er te vangen. Denk hierbij o.a. aan karper, voorn, baars, snoekbaars en snoek. Het viswater van HSV Vischlust is ingebracht in de gezamenlijke lijst van Nederlandse viswateren. Dit betekent dat ook niet-leden die in het bezit zijn van een Vispas in ons water mogen vissen.

De wateren van HSV Vischlust zijn alle min of meer gelegen in zogeheten kleipolders, dit in combinatie met de bijna altijd aanwezige stroming zorgt er voor dat het water vaak wat donker gekleurd is. Iets minder ideaal voor snoek, maar weer goed voor andere vissoorten als baars en snoekbaars. We zijn erg zuinig op onze snoek! In 2006 heeft HSV Vischlust er een aanzienlijk stuk viswater bij gekregen, namelijk de in 2005 gegraven vaart naar het nieuwe gemaal de Schagerkogge. Deze vaart staat in verbinding met het nieuw aangelegde "natte" natuurgebied voor o.a. lepelaars. Aan deze vaart zijn een viertal vissteigers met parkeergelegenheid aangelegd."

- Zorg: - Zorgboerderij Kastanjehof.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de Algemene begraafplaats.. - Doop-, Trouw- en Begraafregisters Barsingerhorn.

Reactie toevoegen