Barneveld

Plaats
Dorp en gemeente
Barneveld
Veluwe
Gelderland

gemeente_barneveld_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Barneveld anno ca. 1870, kaart J. Kuijper, inclusief de in 1818 opgeheven gemeente Voorthuizen, exclusief de in 1818 opgeheven gemeente Garderen

Gemeente Barneveld anno ca. 1870, kaart J. Kuijper, inclusief de in 1818 opgeheven gemeente Voorthuizen, exclusief de in 1818 opgeheven gemeente Garderen

gemeente_garderen_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Garderen, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Garderen, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Barneveld

Terug naar boven

Status

- Barneveld is een dorp en gemeente in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe.

- De gemeente Barneveld is in 1818 vergroot met de gemeenten Garderen en Voorthuizen, nadat die eerst in 1812 van die gemeente waren afgesplitst.

- In de loop der jaren heeft de grens van de gemeente Barneveld met omliggende gemeenten diverse keren wijziging ondergaan. Met name in 1943, 1960, 1962, 1967 en 1993. De grootste grenscorrecties hebben plaatsgevonden in 1967. In één gecombineerde actie samen met de gemeente Apeldoorn hebben toen de grenzen rond Garderen, Kootwijk en Radio Kootwijk een praktischer verloop gekregen. Voor de details hiervan zie bij de respectievelijke dorpen.

- De gemeente Barneveld omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de dorpen Achterveld (deels), De Glind, Garderen, Kootwijk, Kootwijkerbroek, Stroe, Terschuur, Voorthuizen en Zwartebroek, en de buurtschappen Arkelbroek (grotendeels), Boeschoten, Boveneinde, Drieënhuizen, Essen, Esveld, Garderbroek, Harselaar, Havikhorst, Kallenbroek, Moorst (deels), Ouwendorp, Prinsenkamp (deels), 't Sol, Walderveen (deels), Wessel en Zeumeren. Dit zijn in totaal 10 dorpen en 17 buurtschappen.

- Wapen van de gemeente Barneveld.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Barneveld.

- Onder het dorp Barneveld vallen de buurtschappen Esveld, Harselaar (grotendeels), Walderveen (deels) en Wessel, en een klein deel van buurtschap Kallenbroek.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Barreveld.

Oudere vermeldingen
1174 vervalst? kopie 17e eeuw Barnevelde, 1307 Bernevelde, 1379 Berneuelt, 1381-1383 Bernevelde, 1401 Barnevelt, 1439 Barnefelt, 1494 Bernefelt, 1599 Barrevelt, 1665 Bernefelt, 1840 Barneveld.

Naamsverklaring
Het eerste deel behoort bij het werkwoord bernen, barnen 'branden'. Het kan enerzijds wijzen op het oude gebruik de heide op gezette tijden af te branden ten behoeve van de ontginning, anderzijds op een veld waar men zijn 'brandstof' (veen, heide) haalde. De verklaring, die in barn het woord bron ziet, is af te wijzen. Onder Barneveld lag vroeger een buurschap Barn, ca. 1400 "den guede to berenen". Vergelijk De Brand.(1)

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Barneveld ligt aan de W rand van de Veluwe, O van de stad Amersfoort, N van de stad Ede en Z van de stad Nijkerk en het dorp Putten. Het gelijknamige dorp ligt vrij centraal in de gemeente.

Terug naar boven

Stastistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Barneveld 777 huizen met 5.293 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 191/1.438 (= huizen/inwoners) met de buurtschappen Esveld 66/470, Kallenbroek (Callenbroek) 48/365 en Glinde (De Glind) 86/498, het dorp Voorthuizen 72/517 met de buurtschappen Zeumeren (Someren) 29/180, Harselaar 22/153 en Zwartebroek (Zwartbroek) 90/596, het dorp Garderen 39/247 met de buurtschappen Stroe 17/122, Essen 25/155 en Garderbroek 46/282 en het dorp Kootwijk 12/66 met de buurtschap Kootwijkerbroek 34/204. Tegenwoordig heeft de gemeente Barneveld ca. 22.000 huizen met ca. 56.000 inwoners, waarvan ca. 13.000 huizen met ca. 32.000 inwoners in het gelijknamige dorp.

- De website Barneveld in Cijfers biedt allerlei statistieken over de gemeente, verdeeld in een 15-tal thema's.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties:

- Oudheidkundige en Historische Vereniging Oud Barneveld heeft ten doel het bevorderen van de kennis van de geschiedenis van land en volk, het verzamelen van historische gegevens en voorwerpen, en het meewerken aan het behoud van historische monumenten en karakteristieke plekken, alles met betrekking tot het grondgebied van de gemeente. De vereniging beoogt dit doel onder meer te bereiken door: het houden van lezingen, voordrachten, excursies, tentoonstellingen en dergelijke; het verzamelen van historische en prehistorische voorwerpen, die in bruikleen kunnen worden afgestaan aan Museum Nairac; het bevorderen van plaatselijke onderzoeken op historisch gebied en het verzorgen van publicaties op dit gebied; het steunen van - en samenwerken met - instellingen, stichtingen en/of verenigingen, die een soortgelijk doel nastreven.

Een paar voorbeelden van hoe de vereniging deze doelstellingen beoogt te verwezenlijken: 4x per jaar verschijnt een uitgave van het tijdschrift Oud Barneveld, betreffende verhalen en onderzoeken over de historie van de gemeente in de breedste zins des woords; voorjaars-, zomer- en najaarsexcursies; filmavonden; lezingen; jaarvergadering voorafgegaan door een lezing; medewerking aan toekenning en uitreiking van De Pluim; beheer en redactie rubriek "Toen en Nu" in de Barneveldse Krant; samenwerking met o.a. de Barneveldse Middenstandsvereniging, Vereniging Plaatselijk belang, Museum Nairac en verschillende historische verenigingen in Gelderland. De vereniging zet zich ook in om alles wat van historische, stedenbouwkundige, architectonische en/of landschappelijke waarde is te beschermen en te behouden. Daaronder vallen bijv. ook beeldbepalende dorpsgezichten, bomen/bomengroepen en archeologische vondsten.

- Museum Nairac is gespecialiseerd in de geschiedenis van de gemeente Barneveld en van de Veluwe in bredere zin. Het museum heeft een uitgebreide collectie op het gebied van archeologie en cultureel erfgoed. Burgemeester Nairac en zijn gemeentebode Bouwheer deden in de 19e eeuw samen onderzoek naar de (voor)geschiedenis van de Veluwe. Zij legden een prachtige verzameling archeologische voorwerpen aan en stalden deze uit in een kamer in het gemeentehuis: de Oudheidkamer. De verzameling bestaat onder meer uit fraai versierde bekers uit de prehistorie, glad gepolijste stenen bijlen, vuurstenen pijlpuntjes en sieraden van brons en glas. Hun verzameling vormt de basis van de huidige archeologische collectie, die in de loop der tijd door bruiklenen en schenkingen flink is uitgebreid. Ook resultaten van latere archeologische opgravingen zijn toegevoegd, zoals de vondsten uit het Kootwijkerzand. Daar zijn tussen 1971 en 1974 de resten van een compleet middeleeuws dorp blootgelegd. Een maquette van dat dorpje en een videopresentatie over de opgravingen kun je in het museum bekijken.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Barneveld heeft 16 rijksmonumenten.

- Barneveld heeft 74 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) Oude Kerk (voorheen Grote Kerk of Odolphuskerk) (Torenplein 1) is een gotische hallenkerk. De kerk heeft 1.100 zitplaatsen en wordt gebruikt voor kerkdiensten, concerten en kooruitvoeringen.Het bisdom Utrecht maakt in de 12e of 13e eeuw voor het eerst melding van een kerk in Barneveld. Oorspronkelijk was het een kruiskerk. Door meerdere uitbreidingen (de laatste in 1930) is de huidige vorm ontstaan. In 1482, tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten, springt volgens de overlevering de in het nauw gedreven Kabeljauw Jan van Schaffelaar van de toren van de kerk. Op het kerkplein is een standbeeld van hem te zien. De vierkante kerktoren is in 1828 compleet herbouwd. Net onder de spits bevindt zich sinds 1963 het carillon. Dit was eerder lager in de toren gesitueerd. Het carillon bestaat uit 49 klokken. De beiaardier van het carillon is Boudewijn Zwart.

- "Barneveld staat bekend als de bakermat van de Nederlandse pluimveehouderij. En die leidende rol vervult het nog steeds. Logisch dus dat het Nederlands Pluimveemuseum daar staat. Een uniek museum waar de geschiedenis van kip en ei op boeiende wijze wordt getoond. Hier maak je een reis door de tijd van de Nederlandse pluimveehouderij. Bekijk een antieke broedmachine die nog in bedrijf is en volg een kuikentje als het uit het ei komt. Kinderen mogen de schattige kuikentjes zelf vasthouden en knuffelen. In de hoendertuin tonen meer dan 20 Oudhollandse rassen hun mooiste kleuren. Voor de kinderen is er een speurbrief voor een spannende tocht door het museum.

In het authentieke veilinglokaal kun je meedoen aan een veiling. Door met een druk op de knop de veilingklok zelf op het juiste moment stil te zetten, word je de eigenaar van een leuk aandenken, een doosje Barneveldse eieren of een flesje advocaat. Geniet in de koffiekamer van een kopje koffie, thee of een glaasje fris. Neem er een koek of een tosti en, uiteraard, kippensoep bij. Voor je het museum verlaat kun je de museumwinkel nog even bezoeken voor originele cadeautjes en andere artikelen. Alles natuurlijk met kip en ei als thema. Het Pluimveemuseum draait geheel op vrijwilligers. Bestuur, ontvangst van groepen, rondleidingen, de winkel, het onderhoud van de uitgestrekte hoendertuin: het wordt allemaal gedaan door de ruim 100 enthousiaste vrijwilligers. En zonder subsidie van de overheid! Draag je dit museum een warm hart toe? Word dan vriend!"

- "Peter Luttikhuizen kocht in 2018 het bijna 200 jaar oude statige herenhuis op Amersfoortsestraat 38 in Barneveld, een gemeentelijk monument. "Het was flink gedateerd, maar daar kon ik wel doorheen kijken." Samen met een architect maakte Peter een plan om het monument te moderniseren en te verduurzamen, met behoud van het oorspronkelijke karakter. "De Monumentencommissie stelt terecht strenge eisen, maar die maken het wél erg moeilijk om een monumentaal pand te verduurzamen. Het dak moesten we bijvoorbeeld van binnenuit isoleren omdat het niet tien centimeter hoger mocht worden. En ook het gebruik van standaard isolatieglas is bij monumenten niet toegestaan." De kozijnen in de gevels zijn gerestaureerd. Verder is het herenhuis in een jaar tijd volledig verbouwd en aan de achterzijde uitgebreid met een tuinkamer. De specialisten van de lokale firma Campus Installatietechniek slaagden erin om het monument ondanks de vele obstakels toch te verduurzamen, onder meer door de plaatsing van zonnepanelen, een warmtepomp en een warmteterugwin-installatie. En als kersje op de taart: "Misschien weten Barnevelders nog wel dat hier altijd een gazon lag in de vorm van een ei, omgeven door grind. Die vorm hebben we laten terugkomen in de nieuwe tuin." (bron: Campus Installatietechniek, februari 2021)

- Gevelstenen in Barneveld.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De Oud Veluwse Markt is al sinds 1966 gedurende 6 donderdagen in juli en augustus dé plek om heen te gaan. Hier bruist het dan van de zomerse activiteiten; demonstraties van tientallen oude ambachten, een gezellige kindervlooienmarkt, ca. 200 kramen, torenklimmen, een authentieke Barneveldse broodmaaltijd, boerenveilingen en heel veel muziek en dans. "Uniek aan onze markt (die je absoluut geen braderie mag noemen!) zijn de houten kramen en de vele klederdracht die gedragen wordt. Tevens is er een grote collectie aan standhouders. Je zult dus niet vaak het zelfde tegenkomen." Aldus de site van het evenement.

- Op een zaterdag begin september is er het evenement Dorpsgolf Barneveld (in 2019 voor de 8e keer). Ca. 30 teams van 4 personen (Flights) leggen het parcours van 27 holes af door het centrum en rondom Kasteel De Schaffelaar. Het spel wordt gespeeld met zachte golfballen. Het parcours wordt speciaal voor deze dag aangelegd en bestaat uit korte 'golf'banen van tussen de 5 en 50 meter op leuke en bijzondere locaties. Alle 27 holes zijn door lokale bedrijven 'geadopteerd' en elk bedrijf geeft er zijn eigen invulling aan. Naast de reguliere prijswinnaars is er ook een prijs voor de meest originele hole. De opbrengst van de dag komt ten goede aan lokale goede doelen.

- Op een vrijdagavond begin november (in 2019 voor de 6e keer) staat het dorpscentrum van Barneveld in het teken van de sfeervolle Run by Night. Vanaf 18.15 uur kunnen deelnemers hun chips en startnummers afhalen bij de inschrijftenten van Run2day op het Raadhuisplein. Om 19.30 uur klinkt het startschot voor de 7,5 kilometer en de bedrijvenrun van 5 kilometer. Om 20.30 uur klinkt het startschot van de 5 kilometer. Start en finish van beide afstanden vinden plaats op het Raadhuisplein. Voor beide starts geldt een maximum van 450 deelnemers.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Het Schaffelaartheater in Barneveld is een prachtig en sfeervol theater in het midden van het land. Bekijk het programma-aanbod voor een lekker avondje uit."

- In Barneveld Centrum vind je grote merken met bekende namen, plaatselijke winkels met een verrassend aanbod, en gezellige horecagelegenheden. De Facebookpagina onder de link houdt je op de hoogte van alle activiteiten en acties.

- Wereldwinkel Barneveld verkoopt originele cadeaus en (h)eerlijke levensmiddelen uit andere culturen. De producten zijn gemaakt met respect voor mens en milieu. Omdat de producenten - zoals zilversmeden, pottenbakkers en koffieboeren - er een rechtvaardige prijs voor krijgen, kunnen ze een menswaardig bestaan opbouwen. Met jouw aankoop help je hen daarbij.

- IVN afdeling Barneveld kent een groot aantal werkgroepen, die ieder een specifiek thema onder hun hoede nemen. Zo is er bijvoorbeeld de werkgroep Natuurbeheer, die in de periode september tot april eens per twee weken op zaterdagmorgen kleine landschapselementen onderhoudt. Het gaat daarbij onder meer om het knotten van wilgen, grafheuvels ontdoen van ongewenste begroeiing en het schonen van een heideveld. Verder zijn er onder meer werkgroepen voor vogels, vlinders, planten, de jeugd, fotografie, natuurtuin en pr.

- "Samen maken we het landschap! Stichting Landschapsbeheer Gelderland voert projecten uit met bewoners, vrijwilligersgroepen zijn actief en wandelaars genieten van de Klompenpaden. Welke projecten zijn in uitvoering of worden verwacht? Op deze pagina vind je een overzicht van de activiteiten, vrijwilligersgroepen en Klompenpaden in de gemeente Barneveld."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Barneveld, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Barneveld op Facebook.

- Oude ansichtkaarten van Barneveld.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Barneveld (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Barneveld. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Nieuws: - Nieuws van huis-aan-huiskrant Barneveld Vandaag op Facebook. - Nieuws van de Barneveldse Krant op Facebook.

- Onderwijs: - Van Lodenstein College.

- Lezen/educatie: - "De bibliotheek is veel meer dan een uitleenpunt van boeken. De bibliotheek is dé plek om kennis te verbreden, te verdiepen en om deze met anderen te delen. Naast het lenen van boeken kun je bij Bibliotheek Barneveld ook terecht voor studeren, cursussen, lezingen en leesbevordering. Daarbij bieden we een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten; laagdrempelig en voor iedereen."

- Muziek: - "Samen met anderen met ontzettend veel plezier muziek maken. Dat is een van de belangrijkste aspecten van Muziekgezelschap De Harmonie Barneveld. Samen muziek maken en vooral ook samen gezelligheid creëren. Dit maakt de vereniging uniek en zorgt ervoor dat musiceren meer dan alleen een hobby wordt. Muziekgezelschap De Harmonie is een veelzijdige en actieve vereniging. De vereniging heeft ongeveer 130 leden en biedt ruimte aan verschillende orkesten, waaronder het Barnevelds Philharmonisch Orkest, De Jonge Phil, Phil Good en boerenkapel De Barre Bloazers. De verschillende orkesten geven meerdere concerten per jaar, waarbij het publiek altijd kan rekenen op een ontspannen avond uit met goede muziek. Wij heten je dan ook graag welkom bij een van onze uiteenlopende concerten."

- Welzijn: - "Stichting Present Barneveld gelooft dat mensen best bereid zijn om zich in te zetten voor de ander en de samenleving. De kloof tussen die bereidheid en het daadwerkelijk in actie komen is voor veel mensen echter (te) groot. Er is een brug, een verbindende schakel nodig. Stichting Present wil die schakel zijn. Vrijwilligerswerk met Present heeft zin! De methode Present is opgenomen in de Databank Effectieve Sociale Interventies. Volgens de onderzoekers is Present effectief in het verbinden van informele en formele zorg. De inzet van een groep vrijwilligers van Present versterkt de professionele hulpverlening en draagt bij aan de ontwikkeling van de hulpvrager. Daarnaast sluit de methode naadloos aan bij de moderne vrijwilliger die zich graag op projectbasis wil inzetten."

- Welzijn Barneveld is een ondernemende welzijnsorganisatie voor alle inwoners van deze gemeente. Zij biedt maatschappelijke ondersteuning aan vrijwilligers, mantelzorgers, senioren, volwassen en jongeren. Door een vraaggestuurd diensten- en activiteitenaanbod wil zij de zelfredzaamheid, de participatie en het welzijn onder de lokale bevolking vergroten.

- De vrijwilligers en beroepskrachten van VluchtelingenWerk Barneveld begeleiden vluchtelingen bij hun asielprocedure, huisvesting, integratie, taal en werk.

- Alzheimer Salon Barneveld biedt contactmogelijkheden voor mensen met dementie, hun familie, partner en/of mantelzorgers, waarbij telkens een bepaald onderwerp centraal staat. Elke derde donderdag van de maand (behalve in juli en augustus). De toegang is gratis.

- Duurzaamheid: - De gemeente Barneveld wil in 2050 energieneutraal zijn. In 2015 heeft ze daarom een Energievisie opgesteld waarin is vastgesteld hoeveel duurzame energie tot 2020 moet worden opgewekt. Deze ambitie is verder uitgewerkt in de Windvisie. In de anno 2019 op te stellen Structuurvisie Windenergie wil de gemeente het beleid nog een stap verder uitwerken door geschikte locaties voor de plaatsing van windturbines in beeld te brengen. Naast deze gemeentelijke doelstelling heeft de gemeente ook een rol in de regionale energiedoelstellingen die samen met de andere gemeenten in de regio moet worden opgepakt. Dit wordt uitgewerkt in de Regionale Energiestrategie (RES) Food Valley.

Voordat de gemeenteraad besluit over de Structuurvisie worden de milieugevolgen onderzocht in een milieueffectrapport (MER). De gemeenteraad heeft de Commissie MER gevraagd het rapport te toetsen. De commissie adviseert om in het milieueffectrapport helder en transparant te beschrijven hoe de selectie voor locaties voor windmolens tot stand komt. Daarbij moet in het bijzonder aandacht worden besteed aan de Wet Natuurbescherming, omdat de gemeente Barneveld ook wil onderzoeken of windenergie in de bosgebieden van de Veluwe mogelijk is. De commissie adviseert in haar rapport daarnaast de zoektocht naar randvoorwaarden voor de plaatsing van windturbines centraal te zetten. Het onderzoek naar energieopbrengst en effecten op leefomgeving, landschap en natuur moet hiervoor aanknopingspunten bieden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan maatregelen voor natuur of aan regels die hinder door nachtelijk verlichting van turbines voorkomen. (bron: Commissie MER, 20-12-2018)

- Veiligheid: - Vereniging Eerste Hulp Bij Ongelukken Barneveld is opgericht in 1980. Het doel van de vereniging is het bevorderen van de verlening van eerste hulp bij ongelukken. Dit doen zij onder meer door het organiseren van diverse EHBO-cursussen, waarbij zowel theoretisch als praktisch onderricht wordt gegeven.

- Bedrijfsleven/ondernemen: - Business in Barneveld is een magazine vol met business nieuws, economische achtergronden en interviews met ondernemers.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Barneveld.

Reactie toevoegen