Status

Bakel en Milheeze is een voormalige gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Peelland. De gemeente is in 1997 opgeheven en opgegaan in de nieuwe gemeente Gemert-Bakel.

"In de jaren negentig van de vorige eeuw ontstond het voornemen om het aantal gemeenten in de provincie Noord-Brabant terug te brengen van 114 stuks naar 71. En zo gebeurde het dat op 1 januari 1997 de gemeenten Gemert en 'Bakel en Milheeze' van de kaart werden geveegd. De nieuwe gemeente Gemert-Bakel was een feit. Vooral Bakelnaren hebben deze dag niet met onverdeeld genoegen beleefd. Zij zagen in meerderheid tegen de fusie op. Ze stelden dat er nauwelijks een band bestond tussen Bakel en Gemert en vreesden hun zelfstandigheid en zeggenschap kwijt te raken. Er verschenen zelfs protestborden bij de toenmalige onderlinge gemeentegrens.

Een gemeentelijke herindeling is een wijziging van de grenzen van gemeenten, waarbij grondgebied van de ene gemeente naar de andere gaat, of nieuwe gemeentes (fusiegemeentes) worden gevormd uit oude. De Nederlandse overheid wilde in de jaren negentig van de vorige eeuw graag bepaalde taken en bevoegdheden aan de gemeenten overdragen. Deze decentralisatie moest gemeenten meer armslag en verantwoordelijkheden geven. Omdat men aannam dat veel kleine gemeenten deze nieuwe bevoegdheden niet of niet voldoende aankonden, werden deze heringedeeld tot grotere gemeenten. Men ging uit van de veronderstelling dat grotere gemeenten een professioneler en zakelijker bestuur opleverden. In Bakel en Milheeze zag men die noodzaak absoluut niet en werd het samengaan met Gemert meer als een annexatie dan als een fusie gezien.

Over het algemeen heelt de tijd alle wonden. Als mogelijke opmaat daartoe zijn in 2002 de grenspalen tussen de twee oorspronkelijke gemeenten tijdens een feestelijke, historische wandeltocht heropgericht. Niet als scheiding, maar als monument. En er werd gewezen op de oude dwarsverbindingen tussen Bakel en Gemert, die er toch wel bleken te zijn. De Gemertse gelovigen dienden ‘in den beginne’, vóór 1437, helemaal naar Bakel te lopen om ter kerke te kunnen gaan. De Commanderij van Gemert heeft destijds veel bezittingen in Bakel en Milheeze verworven. En de duidelijkste overeenkomst is dat zowel Bakel als Gemert aan de rand van de Peel liggen. De sfeer en de eigenheid die de nabijheid van die grote, ontoegankelijke vlakte met zich meebracht, is in de genen van de ‘randbewoners’ gekropen. De geur van turf, de schaapskudden die in de Peel konden grazen, de heideplaggen die in de stal werden vermengd met de mest van het vee; dat alles vormde een gemeenschappelijke factor, en tegelijkertijd ook een bron van haat en nijd. Bakel en Gemert hebben in het verleden diverse aanvaringen gehad over de grenzen en het gebruik van hun gemeijnte in de Peel.

Inmiddels is men gewend aan de naam Gemert-Bakel. Natuurlijk, iemand uit Bakel zal nooit zeggen dat hij uit Gemert-Bakel komt. Verwacht dat ook niet van een Gemertenaar. Maar de gemeenteraad is gevuld met vertegenwoordigers uit alle zeven kerkdorpen. De drie heemkundekringen (De Rips heeft een eigen kring) werken heel goed samen. Het gemeentearchief omvat en bewaart zowel de Bakelse als de Gemertse documenten van weleer. En het hout van de protestborden aan de gemeentegrens is al lang vergaan..." (bron: Heemkundekring Bakel en Milheeze)

Naam

Alternatieve benaming
De gemeente werd ook wel Bakel c.a. genoemd, en rond 1930 ook wel kortweg Bakel.

Naamgeving
Vóór 8-5-1819 heette de gemeente Bakel. Per 8-5-1819 is de gemeente van naam gewijzigd in Bakel en Milheeze. Dat was dus geen fusie!

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Bakel en Milheeze 305 huizen met 1.756 inwoners, verdeeld in de dorpen Bakel 48/277 (= huizen/inwoners) en Milheeze 101/579 en de buurtschappen Zand (Sant) 4/38, Geneneind (Genenend) 12/60, Esp 8/76, Neerstraat 14/63, Nieuweneind (Nieuwereind, Nieuweind) 10/44, Mathijseind (Mathyseind) 8/48, Benthem 26/128, Overschot 21/52, Helakker (Hilakker) 9/84, Schouw 4/24, Ravensgat 2/30, Brug (Bakelse Brug) 11/56, Rijpelberg 3/25, Brouwhuis 6/45, Kruisschot 4/35 en Grootel (Grotel) 14/92.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de volgende instantie en sites:

- Heemkundekring Bakel en Milheeze (ook wel afgekort tot HKK BM) legt op verschillende manieren de geschiedenis van deze voormalige gemeente vast (bijvoorbeeld door middel van foto's, films, boeken en interviews) en brengt deze onder de aandacht van een breed puliek, in de vorm van lezingen, heemkameravonden, en diverse andere activiteiten. "Regelmatig stellen we de Heemkamer open, zodat geïnteresseerden terecht kunnen voor allerlei vragen betreffende de heemkunde. Ook kun je rondsnuffelen in de aanwezige archieven of in gesprek gaan met een van de HKK-leden en de en de andere bezoekers. De Heemkamer is op de woensdagmiddag en tweewekelijks op de donderdagavond open. Je bent van harte welkom. Raadpleeg voor de openingsdagen en -tijden onze Agenda. Ben je geïnteresseerd in heemkunde en die van onze voormalige gemeente in het bijzonder? Schrijf je dan in als lid van onze HKK!"

- Verhalen over de geschiedenis van Bakel en Milheeze op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).