Baflo

Plaats
Dorp
Het Hogeland
Hoogeland
Groningen

Baflo plaatsnaambord [640x480].JPG

Baflo is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1989. In 1990 over naar gemeente Winsum, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.

Baflo is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1989. In 1990 over naar gemeente Winsum, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.

gemeente_baflo_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Baflo in ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Baflo in ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

baflo_hervormde_pkn_laurentiuskerk_interieur_kopie.jpg

Interieur van de Hervormde (PKN) Laurentiuskerk in Baflo, een van de oudste kerken in de provincie Groningen. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2019/09/14/van-baflo-naar-leens-op-open-monumentendag)

Interieur van de Hervormde (PKN) Laurentiuskerk in Baflo, een van de oudste kerken in de provincie Groningen. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2019/09/14/van-baflo-naar-leens-op-ope...)

Baflo

Terug naar boven

Status

- Baflo is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1989. In 1990 over naar gemeente Winsum, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.

- Wapen van de voormalige gemeente Baflo.

- Onder het dorp Baflo vallen ook een deel, namelijk de helft van de buurtschap Lutke Saaxum en de buurtschap Dingen.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Bavvelt, Bavveld.

Oudere vermeldingen
Baffelo, middeleeuwen Befelo, 944 kopie 1150-1158 Bestlon lees: Beftlon, 10e-11e eeuw Bahtlon, 11e eeuw Baflon, 1211 Beftlo, 1285 Baftlo, 1473 Bafflo, 1506 Baffelt, ca. 1660 Baffelt, 1781 Bafflo, 1883 en 1936 Bafloo.

Naamsverklaring
Beft- en Baht- wijzen op het Oudfriese befta, en het Middelnederlandse bacht(en) 'achter'. Voor -lon, datief meervoud van lo 'licht, open bos', zou in eerste instantie gedacht moeten worden aan een moerasbos. Anderen gaan uit van lo 'poel' met als betekenis 'achter de poelen'. Men heeft tevens gewezen op de overeenkomst in oude vormen met Beaulo (bos bij Saint-Omer, Frankrijk), ca. 1182 Belo, ca. 1183 kopie 1775 Bethlo, maar zonder nadere verklaring.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Baflo ligt N van het dorp Winsum, O van het dorp Eenrum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Baflo 327 huizen met 2.178 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 99/682 (= huizen/inwoners), de dorpen Den Andel 87/616, Saaxumhuizen 24/151 en Tinallinge 26/156, de buurtschappen Rasquert 62/371, Lutke-Saaxum 2/26, Dingen 3/15, Abbeweer 3/27, Vennen 3/20 en Hiddingerzijl 2/17, en de Noordpolder (deels) 16/97. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Baflo was eertijds hoofdplaats van het Halfambt.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen van) deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de in 1990 opgerichte Historische Kring Baflo. De vereniging behartigt vele aspecten van de geschiedenis van de dorpen in deze voormalige gemeente, die naast het gelijknamige dorp verder nog de dorpen Den Andel, Rasquert, Saaxumhuizen en Tinallinge omvat. Twee keer per jaar verschijnt voor de leden van de Historische Kring een aflevering van 'Het losbladig systeem', met foto's, verhalen en wetenswaardigheden uit de geschiedenis van de genoemde dorpen. Via de link is een aantal artikelen ook online te lezen. Twee maal per jaar wordt een donateursavond gehouden, waarbij sprekers worden uitgenodigd.

Verder werkt de Historische Kring samen met de scholen om de geschiedenis van de voormalige gemeente Baflo niet verloren te laten gaan. Een voorbeeld is het project 'De Dubbele Foto' waarbij leerlingen met behulp van oude foto's in de eigen omgeving op onderzoek gingen. De dorpswandelingen met opdrachten kunnen aangevraagd worden bij de Historische Kring. Ook werkt de Historische Kring mee aan allerlei projecten op het gebied van kunst, ambachten en muziek, zoals de Open Monumentendag en middeleeuwse muziek rond de persoon Rudolph Agricola.

De commissie Toren Baflo organiseert dorpswandelingen. Te voet maak je kennis met de historie van het dorp, onder verhalende begeleiding van Kees Danhof. Tijdens een verrassende wandeling van ongeveer 2,5 uur ga je van de toren door het dorp op zoek naar o.a. de voetsporen van Rudolf Agricola, de vele cafés, langs het station en het mooi gerestaureerde Kunsthuis “Stol-Vennemahuis”. Na vele verhalen eindigt de tocht bij de Laurentiuskerk. De toren en de Laurentiuskerk worden bezichtigd. Halverwege de tocht wordt er even gepauzeerd voor een kop koffie/thee of drankje. Kosten p.p.: € 2,00, excl. koffie, thee, drankje. Opgave via Kees Danhof. Ook een rondleiding op maat voor je groep, bijvoorbeeld als familie- of bedrijfsuitje, is mogelijk.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Baflo heeft 7 rijksmonumenten (onder de link staat het getal 8, maar wij tellen er 7).

- De Hervormde (PKN) Laurentiuskerk (Kostersgang 8) is een van de oudste kerken in de provincie Groningen. Waarschijnlijk is er een voorganger geweest van de huidige kerk die nog in de 8e eeuw gesticht is door Liudger. Baflo was een van de proosdijen in de Ommelanden, waarvan wordt aangenomen dat deze teruggaan op de kerkstichtingen van Liudger. De kerk was oorspronkelijk gewijd aan de heilige Laurentius. Keizer Hendrik III schonk de kerk aan de bisschop van Münster. De huidige kerk is gebouwd in het begin van de 12e eeuw, misschien eind 11e eeuw. Het is een eenbeukige kerk met een rechtgesloten koor. De kerk wordt voor het eerst genoemd in 1211 en was toen opgebouwd uit tufsteen, waarvan nog stukken resteren in het schip. Het huidige koor met versierde rondboogvensters en -nissen dateert waarschijnlijk uit de 13e eeuw. In 1594 verloor de kerk bij de Reductie van Groningen haar positie als proosdij.

De westgevel is begin 18e eeuw vernieuwd en bevat gevelstenen uit 1656 en 1808 die wijzen op andere verbouwingen dan wel restauraties. Het huidige kerkorgel met twee klavieren en aangehangen pedaal is in 1877 gebouwd door Roelf Meijer. De herenbanken dateren van 1878. Verder bevinden zich in de kerk onder meer een offerblok en acht metalen schilden van de grafkisten van het geslacht Jarges. In de kerk liggen een aantal grafzerken; de oudste is van Jacob Halsema (overleden in 1587). De preekstoel is in 1972 overgebracht vanuit de kerk van Engelbert, die als compensatie de preekstoel uit het afgebroken dorp Oterdum heeft gekregen.

Op enkele meters ten zuidoosten van de kerk staat de ongelede kerktoren met zadeldak en dakruiter. De onderbouw met rondbogige galmgaten dateert waarschijnlijk uit de 13e eeuw. Mogelijk is de toren rond 1500 verhoogd en voorzien van de spitsbogige galmgaten boven de ingang. De toren kreeg in 1502 haar klokkenstoel met een luidklok (diameter: 87,3 cm) van Geert van Wou. In 1818 is aan de zuidzijde een stenen zonnewijzerplaat geplaatst. Alleen de toren is eigendom van Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK). Kerk en kerkgemeenschap vallen onder de Protestantse Gemeente Baflo c.a.. - De kerkdiensten kun je hier terugluisteren.

- De oorspronkelijke boerderij De Blokken (Maarhuizerweg 1, direct ZW van de dorpskern) is in 1873 door de bliksem getroffen en geheel afgebrand. Het jaar daarop is op dezelfde plaats een nieuwe boerderij gebouwd. In 1915 geeft eigenaar Klaas van der Tuuk opdracht aan architect Temme Reitsema uit Leens om een nieuw voorhuis te ontwerpen. Reitsema geeft het voorhuis de vorm van een villa, die hij construeert in een overgangsstijl, met diverse Jugendstilelementen. Boven de ingang zijn diverse Jugendstilversieringen aangebracht met onder meer de naam van de boerderij tussen twee pauwen. De boerderij is erkend als rijksmonument onder meer vanwege de gaafheid, de esthetische kwaliteit, de ornamentiek en de beeldbepalende ligging. Het is een voorbeeld van de wijze waarop boeren in dit deel van Nederland in een tijd van voorspoed voor de landbouw hun villaboerderijen lieten bouwen. In 1936 is het schuurgedeelte ingrijpend gewijzigd en omgebouwd tot een tweekapsschuur.

- Toen de in de vorige alinea vermelde Klaas van der Tuuk rond 1929 ging rentenieren, liet hij in de dorpskern van Baflo een rentenierswoning bouwen, die hij Nieuw Blokken noemde. Deze woning is ontworpen door architect Willem Reitsema, zoon van de architect die De Blokken had ontworpen. Ook dit pand is een rijksmonument. De in een regionale variant van de Amsterdamse School opgetrokken woning is markant gelegen op de hoek van de Willem de Zwijgerstraat (huisnr. 2). De rentenierswoning met hek is van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang: als voorbeeld van een fraaie rentenierswoning uit 1929; vanwege de esthetische kwaliteit van het ontwerp; vanwege het verzorgde materiaalgebruik; als gaaf voorbeeld van het gevarieerde oeuvre van architect Willem Reitsema; vanwege zijn markante ligging op de hoek van de Willem de Zwijgerstraat.

- Standbeeld van de beroemde humanist Rudolf Agricola, die in Baflo is geboren.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Popfestival Graspop is in 1992 in Baflo ontstaan en ca. 20 jaar daar georganiseerd, maar sinds 2011 is het festival in buurdorp Rasquert, vandaar dat wij dit festival nu daar beschrijven.

- Stichting Bruisend Baflo organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten voor jong en ouder. Zoals de Coop Bafloop, een leuke run door het prachtige Hoogeland. In 2018 organiseert de stichting verder o.a. een klaverjasavond, een viswedstrijd voor jeugd, een dartwedstrijd, en een fietspuzzeltocht. Ook is er op een zondag een carmeeting met opvallende gepimpte auto’s.

- De Algemene Oranjevereniging Baflo zorgt jaarlijks voor een veelzijdig feestprogramma voor Koningsdag, ook bestemd voor de buurdorpen Rasquert en Tinallinge en ook voor andere belangstellenden 'van buiten' natuurlijkj. Wandelliefhebbers kunnen zich tussen 9.00 en 9.30 uur in de kantine van Rood Zwart aan de Kievit inschrijven voor de traditionele wandeltochten. De afstanden waaruit gekozen kan worden zijn 5, 10 of 15 kilometer. De officiële opening van Koningsdag is om 10.30 uur bij zorgcentrum Viskenij aan de Gebr. Gootjesstraat. Daar geven de plaatselijke muziekverenigingen Excelsior en Sereno een Oranjeconcert.

Om 13.00 uur start de Vrijmarkt, gecombineerd met allerlei kinderactiviteiten. Tijdens de vrijmarkt, die tot 16.00 uur duurt, is er voor basisschoolkinderen een uitvoerig nevenprogramma: rodeostier, workshop cup cakes versieren, springkussen, ponyrijden en tafeltennistafel. Ook zal een traktatie niet ontbreken. Op het Concordia-plein begint gelijktijdig muziekfestival Kelder Open Air (in 2020 voor de 15e keer). Een groot aantal bands met ieder hun eigen muziekgenre verzorgt tot 20.45 uur optredens. Dit programmaonderdeel is ook erg in trek bij mensen van buitenaf. Ook is er de Oranjerit voor auto’s. Men kan zich hiervoor vanaf 17.30 uur inschrijven. De eerste deelnemers vertrekken om 18.00 uur. Voor de deelnemers met de minste strafpunten zijn er prijzen beschikbaar. Na 20.45 uur krijgt muziekfestival Kelder Open Air nog een vervolg met een afterparty in Jeugdsoos De Kelder aan de Wier.

- Inwoners van Baflo, Rasquert en Tinallinge worden verzocht om op 4 mei vanaf 18.00 uur de vlag halfstok te hangen. Om 20.00 uur vindt de traditionele herdenkingsplechtigheid plaats bij het monument aan de zuidzijde van de Laurentiuskerk. Na de kranslegging houdt een vertegenwoordiger van gemeente Het Hogeland een korte toespraak. Kinderen van OBS Noordewier en CDBS Ichthus lezen daarna enkele gedichten voor en leggen bloemen bij het monument. De muzikale omlijsting van de plechtigheid wordt verzorgd door Muziekvereniging Sereno en het Warffums Mannenkoor. Tijdens de herdenking worden twee coupletten van het Wilhelmus gespeeld, waarbij de aanwezigen kunnen meezingen. Na vertrek van de stoet kan een ieder (zelf mee te nemen) bloemen leggen bij het monument.

- Op een zaterdagmiddag (13.00-16.00 uur) in mei of juni is er op het plein voor Viskenij (Gebroeders Gootjesstraat 2 te Baflo) de jaarlijkse Pleinmarkt. Er zijn tweedehands spullen te koop en ook cadeau-artikelen en mooie kaarten die door de bewoners van Viskenij zijn gemaakt. Natuurlijk is er ook gelegenheid en ruimte om gezellig koffie en thee te drinken, met wat lekkers erbij. Heb je overtallige bruikbare spullen die je kwijt wilt, dan houden ze zich aanbevolen, t.b.v. de volgende Pleinmarkt. Deze kun je inleveren in Viskenij (geen grote spullen zoals meubelen, tuinmeubelen en matrassen). De opbrengst van de markt is bestemd voor activiteiten voor en met de bewoners. Honderd meter verderop start op hetzelfde tijdstip de Rommelmarkt. De opbrengst daarvan is voor Jeugdsoos Eagle.

- "Op een zaterdag eind juni is er jaarlijks de Zitmaaierrace ‘t Hogeland Baflo. Gratis entree! Wij organiseren wedstrijden in de volgende klasses: superstandaard; special klasse; super klasse. Ook worden er in de “barrel klasse” gereden met de volgende categorieën: Cross brommers; Cross motoren; Quads; Dirt karts. Voor de gezinnen is er een uitgebreide braderie, met een springkussen en een skelterrace voor de kleine kinderen. Een prachtig evenement voor jong en oud!"

- Feestweek (juli).

- Tijdens de manifestatie Monnikenwerk (gedurende 6 woensdagen in juli en augustus, in 2020 voor de 3e keer) werken kunstenaars in de sobere ruimten van middeleeuwse kerken in de regio aan hun 'monnikenwerk' - kunst, die soms raakt aan iets dat groter is dan wij. Aan het einde van de werkdag zijn bezoekers welkom om kerk en kunst te ervaren. De deelnemers beogen samen met bezoekers te ontdekken waartoe de verstilde sacrale ruimte van een kerk uitnodigt. De kerken zijn tijdens het evenement van 17.00-20.00 uur open voor bezoek. Tijdens de 1e editie, in 2018, ging het om 5 kunstenaars in 4 kerken. Omdat dat voor zowel de kunstenaars als de bezoekers een ontroerende ervaring was, is het tijdens editie 2019 uitgebreid naar 10 kunstenaars in 9 kerken. En omdat het ideaal is om een handvol van de deelnemers te bekijken als onderdeel van een fietstocht door dit prachtige landschap, hadden ze er twee fietsroutes van gemaakt: Ronde Noord (in Baflo, Den Andel, Saaxumhuizen, Eenrum en Westernieland) en Ronde Oost (in Loppersum, Eenum, Leermens en Westeremden).

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportages van flora, fauna, monumentale panden en andere bezienswaardige objecten in Baflo en omgeving, door Harry Perton.

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Baflo en Rasquert van Dorpsbelangen op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelangen Baflo en Rasquert zet zich in voor behoud en waar mogelijk verbetering van de leefbaarheid van beide dorpen. Ze houden zich bezig met o.a verkeersveiligheid, speelterreinen, projectsubsidies en dorpsactiviteiten.

- Dorpshuis e.a. ontmoetingsplek: - Het gerenoveerde Dorpshuis Agricola is in februari 2019 feestelijk heropend door Coby de Groot. Jarenlang was zij bibliothecaresse van de in het dorpshuis gevestigde bibliotheek, die door bezuinigingen van de gemeente Winsum ten onder is gegaan. In het dorpshuis is een kleine bibliotheek overgebleven, waar lezers terecht kunnen voor het lenen van boeken uit het oude bezit en bestellingen bij de bibliotheek in Winsum. Het dorpshuis van Baflo trekt jaarlijks zo’n 15.000 bezoeken. Met een dorpskamer, de kleine bibliotheek, een biljartruimte, twee nieuwe keukens en een dartruimte is het dorpshuis weer helemaal bij de tijd. Tot de vaste gebruikers behoren een muziekvereniging, Het Nut Hogeland, Vrouwen van Nu, twee biljartclubs, en veel organisaties die Agricola als vergaderruimte gebruiken. Voorzitter van het dorpshuis Anne van der Molen is trots op de renovatie: "Talloze vrijwilligers hebben dit tot stand gebracht. De renovatie is uit eigen middelen gefinancierd."

- Sinds 2014 is er in Baflo het Noaberhoes, een ontmoetingsplek binnen het gebouw van Viskenij (waarvoor zie hieronder, kopje Zorg) en is een project van vrijwilligersorganisatie Goud Waark. Actieve senioren zetten zich in om andere senioren waar nodig te ondersteunen. Het Noaberhoes is een ontmoetingsplek waar iedereen welkom is voor een kopje koffie, een praatje, een spelletje, gezamenlijk een film kijken en er kan ook samen gegeten worden. Alles voor elkaar en met elkaar.

- Onderwijs en kinderopvang: - Onderwijs en kinderopvang m.b.t. Baflo vinden sinds 2018 plaats in het nieuw gerealiseerde MFC net over de dorpsgrens in buurdorp Rasquert, en worden daarom aldaar beschreven.

- Jeugd: - Jeugdsoos Eagle. - Jeugdsoos Kelder.

- Muziek: - Muziekvereniging Excelsior Baflo is opgericht in 1899. "De vereniging is in de loop der jaren in vele opzichten veranderd, maar het belangrijkste is altijd gebleven: plezier beleven aan het gezamenlijk muziek maken of twirlen! Wekelijks wordt er door malletband, orkest en twirlteam gerepeteerd en getraind. Daarnaast timmeren ook alle leerlingen hard aan de weg en investeert Excelsior veel in de jeugd. Natuurlijk doet iedereen zijn of haar best, maar gezelligheid en saamhorigheid zijn minstens zo belangrijk. Kom een keer langs!"

- Een jaar later, in 1900, is Muziekvereniging Sereno opgericht. Deze vereniging omvat een orkest en een malletband. "Sinds 2015 staat het orkest onder leiding van Aline Werkman-Schipper. Afgelopen jaren hebben we letterlijk en figuurlijk goed van ons laten horen. We hebben deelgenomen aan vele festivals (waaronder 3 spikers tijdens het Gouden Spiker Festival). Ook zijn we zo langzamerhand verslaafd geraakt aan het ONFK. Helemaal nadat we in 2013 en 2017 kampioen werden! Een wens die hoog op onze verlanglijst stond, was promoveren naar de vierde divisie. Dit is ons op 18 november 2017 eindelijk gelukt. Op 13 april 2018 kwamen we voor het eerst uit in de 4e divisie. Dat was wederom tijdens het ONFK. We kunnen het nog steeds niet geloven, maar we zijn momenteel zelfs regerend kampioen in de 4e divisie! Het was hard werken, maar wat zijn we trots op elkaar en op onze dirigente! Met z’n allen willen we graag goed muziek maken. We zijn een behoorlijk ambitieuze club; we houden ervan om stevig en serieus te repeteren. Daarnaast hebben we ook veel oog voor elkaar en is er tijd en ruimte voor gezelligheid."

- Zorg: - Viskenij is een woonplek voor ouderen met een intensieve zorgbehoefte en daarnaast een centrale ontmoetingsplaats in Baflo. Heb je hulp nodig, dan kun je bij hen (tijdelijk) wonen, logeren of alleen overdag bij hen komen. Woonzorgcentrum Viskenij ligt op een wierde, midden in het dorp. Landelijk, maar met verschillende winkels in het centrum en openbaar vervoer dichtbij. Viskenij is een kleinschalig woonzorgcentrum met een gemoedelijke sfeer. Een ideale plek om door te gaan met het leven zoals je dat gewend was.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Baflo.

Reactie toevoegen