Azelo

Plaats
Buurtschap
Hof van Twente Borne Almelo
Twente
Overijssel

azelo_kdv_het_maantje_centraal_gelegen.jpg

Sommigen vinden een landelijk gelegen buurtschap zoals Azelo afgelegen. Kinderdagverblijf Het Maantje maakt juist een voordeel van de landelijke ligging door te stellen dat het centraal ligt tussen de kernen Borne, Bornerbroek, Delden en Zenderen.

Sommigen vinden een landelijk gelegen buurtschap zoals Azelo afgelegen. Kinderdagverblijf Het Maantje maakt juist een voordeel van de landelijke ligging door te stellen dat het centraal ligt tussen de kernen Borne, Bornerbroek, Delden en Zenderen.

Azelo Ambt Delden bord [640x480].jpg

Azelo heeft officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) en heeft dus een eigen bebouwde kom, maar voor de postadressen ligt het grotendeels 'in' de 'woonplaats' Ambt Delden.

Azelo heeft officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) en heeft dus een eigen bebouwde kom, maar voor de postadressen ligt het grotendeels 'in' de 'woonplaats' Ambt Delden.

Azelo bord Bornerbroeksestraat [640x480].jpg

Azelo is vanaf 2001 ook deels in de gem. Borne komen te liggen. In 2010 zijn vier borden Azelo in de gem. Borne geplaatst: aan de Bornerbroeksestraat, Braamhaarstraat en Retraitehuisweg, historisch correct, op de grens van de voorm. gem. Ambt Delden.

Azelo is vanaf 2001 ook deels in de gem. Borne komen te liggen. In 2010 zijn vier borden Azelo in de gem. Borne geplaatst: aan de Bornerbroeksestraat, Braamhaarstraat en Retraitehuisweg, historisch correct, op de grens van de voorm. gem. Ambt Delden.

Azelo Ambt Delden replica schooltje [640x480].jpg

Azelo, de replica van de school, vervaardigd in 1985, is in 2004 gerestaureerd

Azelo, de replica van de school, vervaardigd in 1985, is in 2004 gerestaureerd

Azelo

Terug naar boven

Status

- Azelo is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Twente, in grotendeels (2/3 deel) de gemeente Hof van Twente. T/m 2000 gemeente Ambt Delden. Door een grenscorrectie bij de herindelingen van 2001, waarbij de gemeentegrenzen alhier langs de A1 zijn komen te liggen, is in totaal 1/3 deel van de buurtschap deels in de gemeente Borne (waarbinnen deels kern Borne, deels kern Zenderen) en deels in de gemeente Almelo (kern Bornerbroek) komen te liggen. Het betrof respectievelijk 219 hectare met 34 huizen en 167 inwoners, en 198 hectare met 17 huizen en 50 inwoners.

- Zo ligt bijvoorbeeld het voormalige Asielzoekerscentrum Azelo - dat gevestigd was in het voormalige RK jongensinternaat van de fraters Maristen - postaal gezien sinds 2001 "in" Borne (Bornerbroeksestraat 103). Zie bij Recente ontwikkelingen. En ligt Bezinningscentrum De Zwanenhof nu postaal gezien 'in' Zenderen (zie bij Bezienswaardigheden).

- Door de grenscorrectie is Azelo dus onder 3 gemeenten (Hof van Twente, Borne, Almelo) en daarbinnen onder 4 postale plaatsnamen (Ambt Delden*, Borne, Zenderen en Bornerbroek) komen te vallen. Dat is topografisch gezien best bijzonder. Temeer als je bedenkt dat door herindelingen kernen vaker vanuit meer gemeenten, onder 1 gemeente komen te vallen dan andersom.**
* PostNL en de gemeente Hof van Twente zien het buitengebied van Delden (ook na de herindeling van 2001) nog steeds als "woonplaats" Ambt Delden, hoewel dat eigenlijk alleen maar een gemeentenaam is geweest en geen echte woonplaats. Voor nadere toelichting op deze materie zie bij Ambt Delden > Status.
** Extreme voorbeelden hiervan zijn Gemonde en Vinkel, die voorheen onder 4 resp. 5 gemeenten vielen.

- Een deel van Azelo is dichtbebouwd genoeg voor een 'bebouwde kom'. De buurtschap heeft daarom zowel blauwe plaatsnaamborden (binnen de bebouwde kom) als witte plaatsnaamborden (buiten de bebouwde kom).

Terug naar boven

Naam

In het Nedersaksisch
Oazel of Oazele.

Oudere vermeldingen
Asselo, 1333 Aselo, 1381-1383 to Azele, 1430 Azele, 1537 Azeloe, 1840 Aselo.

Naamsverklaring
Vermoedelijk lo 'bos' van de persoon Aso.(1)

Mais
Er is ook een maisras met deze naam: "Innoseeds introduceert in 2009 op de Aanbevelende Rassenlijst voor Landbouwgewassen 3 nieuwe energie- en zetmeelrijke maïsrassen met hoge drogestof opbrengsten: Azelo, Ayrro en Dualto. De eerstgenoemde onderscheidt zich positief met een zeer hoog zetmeelgehalte en de hoogste drogestof opbrengst in deze groep."

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap ligt N van Delden, W van Borne, ZO van het Knooppunt Azelo (A1/A35), waar deze plaatsnaam landelijk bekend van is. Wat precies tot de buurtschap wordt gerekend, wordt goed beschreven en op een kaart weergegeven op de site van de Stichting Gemeenschapsbelangen (groot) Azelo.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Azelo 41 huizen met 284 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners (vermoedelijk betreft dat alleen het gedeelte in de gemeente Hof van Twente en moet je daar eigenlijk de ca. 50 panden die sinds 2001 onder de gemeenten Almelo en Borne vallen, nog bij optellen).

Terug naar boven

Geschiedenis

Vanaf de late middeleeuwen tot het begin van de 19e eeuw was het drostambt Twente onderverdeeld in richterambten. Aan het hoofd van deze bestuurlijke eenheid stond de richter, die verantwoording schuldig was aan de drost. De Twentse richterambten waren onderverdeeld in marken, met aan het hoofd de markebesturen. De marke Azelo behoorde tot het richterambt Delden.

Marke
De marke was een aaneengesloten oppervlakte niet in cultuur gebrachte grond, die door de eigenaren of pachters van de volgewaarde erven gemeenschappelijk werd beheerd. Aanvankelijk waren de marken zuiver agrarische organisaties, later kwamen daar taken bij als de zorg voor een goede afwatering. De marke hield jaarlijks een vergadering waarop de gerechtigden allerlei zaken regelden onder voorzitterschap van de markerichter. Het markerichterschap van Azelo was verbonden aan het erve Graas. Na aankoop van dit erve kwam het markerichterschap erfelijk in handen van Twickel.

Opheffing marke
Vanaf de Franse tijd werd de verdeling van de markegronden op verschillende manieren bevorderd. Zo werd in 1798 de marken het openbaar bestuur ontnomen en werden ze gedegradeerd tot verenigingen. De marke Azelo werd opgeheven in 1845. De gemeenschappelijke gronden werden toegedeeld aan de gerechtigden in de marke.

Ontginningen
Aan het einde van de 19e eeuw werd begonnen met grootschalige ontginningen. De introductie van kunstmest, waarvan in 1890 de prijs enorm daalde, en de verbetering van de waterhuishouding namen de hindernissen hiertoe weg. Zo werd in Azelo onder andere de Goormeen aan het begin van de 20e eeuw ontgonnen. De ontginningen hadden een verdichting van de bewoningskrans tot gevolg.

Scholen
Uit de doopboeken is bekend dat reeds in 1658 en 1662 Azelo een schoolmeester had. Hij woonde in de Meijerschoppe. Op de markevergadering van 5 januari 1796 wordt gesproken over een school die gedeeltelijk is afgebrand. Pas in 1807 wordt erop teruggekomen. De Heer van Twickel gaat er mee akkoord dat de school tijdelijk onderdak vindt in een kamer van erve Dubbelink. Op de markevergadering van 14 augustus 1810 wordt de rekening van f. 1.514,00 voor de bouw van de school goedgekeurd. De plaats waar de school werd gebouwd was een laaggelegen perceel tussen de boerderijen van B. Bos en Wensink (erve Peper, Graasweg 5). In 1839 wordt er een nieuwe school gebouwd aan de huidige Secretaris Engelbertinkstraat, tegenover de boerderij Imker (nr. 5). De plek waar het gebouw heeft gestaan wordt nu nog gemarkeerd door twee kastanjebomen, enkele eiken en een waterput. In 1954 wordt de huidige school in gebruik genomen.

- De geschiedenis van boerderij voorheen kasteel Dubbelink.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het programma Vitaal Azelo beslaat delen van het buitengebied van de gemeenten Borne en Hof van Twente en is door de Provincie Overijssel aangewezen als gebied waar natuur en recreatie de ruimte moeten krijgen. De beëindiging van 5 intensieve varkenshouderijen maakt onderdeel uit van het project. Sommigen hebben te kennen gegeven met hun bedrijf te willen stoppen, terwijl anderen het een meer toeristische bestemming willen geven. Ook is er sprake van de ontwikkeling van een nieuw landgoed en nieuwbouw van woningen. In totaal gaat het om een gebied van 36 hectare. Er komt 10 hectare nieuwe natuur. (aldus een bericht d.d. mei 2009)

- Het hiervoor genoemde programma Vitaal Azelo maakt deel uit van de Gebiedsuitwerking Azelerbeek, een project dat het gebied rond de Azelerbeek integraal "revitaliseert", rekening houdend met verbetering van de perspectieven voor zowel landbouw, natuur als toerisme en recreatie. Het project beslaat een gebied van ca. 600 hectare.

- Verslag overleg B&W Hof van Twente met buurtschap Azelo, d.d. juli 2012.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Azelo heeft 6 rijksmonumenten.

- Na de Eerste Wereldoorlog is er in Twente behoefte aan een eigen retraitehuis, waar mensen terecht kunnen voor een driedaagse retraite, een persoonlijke innerlijke vorming door stilte, overweging en gebed. De locatie wordt gevonden op een stuk heidegrond in Azelo, vlak bij een spoorwegstationnetje. In 1927 wordt op initiatief van verschillende Twentse rooms-katholieke standsorganisaties retraitehuis St. Jozef gesticht, door de kloosterorde van de Redemptoristen, in 1963 omgedoopt in De Zwanenhof. De retraites lopen geleidelijk terug en het accent komt meer op maatschappelijk engagement te liggen. De Kleine Zusters van de Heilige Joseph zorgden voor de huishoudelijke verzorging van de gasten. Er waren programma’s voor allerlei doelgroepen, zoals werkende jongeren, hogere middelbare schoolklassen, (middenstands)verenigingen, militairen, moeders en bejaarden. In de oorlogsjaren heeft het retraitehuis onderdak geboden aan evacués uit verschillende plaatsen in het land.

Het werk van de paters, broeders en zusters wordt in de loop der jaren steeds meer overgenomen door leken. In 1994 wordt de communiteit van de zusters opgeheven en in 1999 verlaten ook de laatste 5 paters de Zwanenhof. Nog altijd is de Zwanenhof een bezinningscentrum, waar mensen voor inspiratie en rust welkom zijn. De Zwanenhof is het enige retraitehuis in Nederland dat nog die functie heeft. De Zwanenhof ligt overigens wel in de buurtschap Azelo (t/m 2000 gemeente Ambt Delden), maar voor het postadres ligt het sinds de herindeling van 2001 'in' Zenderen, omdat de nieuwe gemeentegrens langs de A1 is getrokken, waardoor de Zwanenhof in de gemeente Borne is komen te liggen, met Zenderen als dichtstbijzijnde postale kern.

- Ter gelegenheid van 40 jaar bevrijding (5 mei 1985) is door de inwoners van Azelo een replica (schaal 1:3) van de school gebouwd, zoals deze tussen 1839 en 1952 in gebruik was. Hiermee werd deelgenomen aan de allegorische optocht in Borne. De replica was niet duurzaam gebouwd want eigenlijk alleen bedoeld voor de optocht. Het raakte in de loop der jaren dan ook in verval. Gelukkig zag men het cultuurhistorisch en toeristisch belang van dit object. Dankzij financiële bijdragen kon het mini-schooltje in 2004 door vrijwilligers worden gerestaureerd. De replica staat bij Buurtschapcentrum De Hoff (Secr. Engelbertinkstraat 18).

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Paasvuur.

- Azelo Arena Winterfestival (1 na laatste weekend voor kerst) met op zaterdag Azelo Live! en op zondag het Høk Kerstfeest.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- In 2014 is in de replica van het oude schooltje (zie bij Bezienswaardigheden) een Toeristisch Informatie Punt (TIP) gerealiseerd, waar je tevens koffie en frisdrank kunt verkrijgen.

Terug naar boven

Links / voorzieningen

- Belangenorganisatie: - De doelstelling van Stichting Gemeenschapsbelangen (groot) Azelo is: "Het behartigen van de belangen en bevorderen van het welzijn en de leefbaarheid van de buurtschap met zijn inwoners, om een zo goed mogelijk leefklimaat te scheppen in de ruimste zin van het woord". Vermoedelijk heeft men het element "(groot)" toegevoegd om daar mee aan te geven dat sinds de herindelingen en grenscorrecties van 2001 de buurtschap onder verschillende gemeenten valt, en dat men als vanouds de belangen van de hele buurtschap blijft behartigen, dus alle delen, in zowel de gemeenten Hof van Twente, Almelo als Borne.

- Buurthuis: - "Het bestuur van Gemeenschapscentrum De Hoff in Azelo heeft als doel activiteiten te organiseren voor jong en oud. Al meer dan 40 jaar organiseren we naast ontspannende ook educatieve avonden. De insteek was toen dat bijna elke avond de lampen moesten branden. Nou dat doen ze nu warempel bijna! De ene week vaker dan de andere week, maar toch kunnen we spreken van vele leuke gezellige activiteiten, die zowel overdag als ’s avonds worden gehouden. Kaarten, Jeu de Boules, klootschieten, beleggen, ouderensociëteit 60+, kokkerellen en Yoga zijn de vaste activiteiten. Wij willen je op de hoogte houden qua standen van diverse competities, wedstrijden en natuurlijk de nieuwe activiteiten die er komen gaan. Wil je zelf ook deelnemen aan een activiteit? Schroom niet en kom gerust geheel vrijblijvend de gemoedelijke sfeer meemaken. Misschien word je net zo enthousiast als de mensen die nu al meedoen.
Wil je eerst meer informatie mail of bel ons. Wij hopen je te mogen begroeten."

- Onderwijs en kinderopvang: - De basisschool en Kinderdagverblijf en peuterspeelzaal Het Maantje zijn gezamenlijk in één complex gevestigd onder de naam Kindcentrum Azelo. "Vlakbij Delden ligt landgoed Twickel. Een cultuurlandschap waarin bossen met eeuwenoude eiken, heidevelden en vennen, akkers en weilanden omzoomd met houtwallen elkaar afwisselen. Al ruim zeven eeuwen gaan cultuur en natuur hier samen. Onze kinderen groeien hier op in het kleinschalige coulisselandschap van Twickel met uitzicht op een prachtige boerderij, stevige bomen en een overvloed aan vogels. Deze natuurlijke omgeving is letterlijk het fundament waarop onze school is gebouwd. Wij bieden alle kinderen de ruimte om te spelen en te groeien op hun manier. Voel je thuis in Azelo!

Om te kunnen groeien heeft elke boom wortels nodig om voeding op te kunnen nemen. Hiermee leg je een krachtige basis voor de toekomst. Kinderen hebben eveneens wortels nodig, een stevige basis: ze mogen zijn wie ze zijn en willen geliefd worden zoals ze zijn. Op school leggen we samen met de kinderen de grondslag voor taal, lezen en rekenen. Daarnaast krijgen ze ook alle ruimte om zichzelf op verschillende vlakken te ontwikkelen. Kinderen krijgen binnen de gestelde kaders de ruimte om hun eigen weg te gaan, om eigen keuzes te maken die passen bij hun behoeften. Om de vleugels te durven en te kunnen gebruiken heeft elk kind een bepaalde mate van ondersteuning nodig. Daarmee kan het kind met zijn eigen route op de juiste plek komen."

Het Maantje beschikt naast een nieuwe accommodatie over een ruime buitenspeelplaats, met een groot grasveld en een zandbak. Het Maantje onderscheidt zich door de vele mogelijkheden en grote flexibiliteit. Bij kinderdagverblijf Het Maantje kunnen kinderen van 0 tot 4 jaar terecht op alle werkdagen, waarbij kinderen de hele dag of een dagdeel kunnen komen. Ook is er de mogelijkheid om naar keus dagen af te nemen. Afwijkende (ruimere) openingstijden zijn in overleg met de groepsleiding mogelijk.

- AZC: - Asielzoekerscentrum (AZC) Azelo, dat gevestigd was in het voormalige jongensinternaat van de fraters Maristen, is aanvankelijk in 2012 gesloten. In december 2014 is het opnieuw geopend wegens de op dat moment hoge instroom van vluchtelingen. De locatie had een opvangcapaciteit van 375 personen. - In november 2017 is het AZC weer gesloten. In 2019 is het AZC wederom weer even in functie geweest, wegens een kennelijk opnieuw toegenomen stroom vluchtelingen. Gemeente en omwonenden waren daar niet blij mee, maar de gemeente had nu eenmaal een overeenkomst dat het COA het pand tot eind 2019 kon gebruiken. Eind 2019 is het AZC nu écht definitief gesloten - zo was althans de intentie - en/want verkocht aan de gemeente Borne. In november 2019 heeft de gemeente een oproep gedaan aan de inwoners om met ideeën te komen voor een herbestemming van het complex en het terrein, die wel moeten voldoen aan een aantal eisen van de gemeente. Een van de mogelijkheden zou een zonnepark kunnen zijn, of een recreatieve invulling. Het terrein kan eventueel ook worden 'opgeknipt' ten behoeve van verschillende herbestemmingen. Anno medio 2020 was de gemeente in dat kader in gesprek met overnamekandidaten.

In november 2020 wordt echter gemeld dat AZC Azelo toch weer als zodanig in gebruik wordt genomen (voor de 4e keer dus), voor de duur van 3 jaar: van februari 2021 tot februari 2024. De gemeente koos voor het weer verhuren aan het COA, omdat er op korte termijn geen andere invulling kon worden gevonden. Althans, niet zonder dat het de gemeente Borne geld zou kosten. En dat zou volgens wethouder Kotteman ingaan tegen de voorwaarden waaronder de gemeenteraad in 2018 instemde met de aankoop van het complex. Bovendien kampte het COA met een tekort aan opvangplekken voor met name vluchtelingen met een verblijfsvergunning, die wachten op een woning. Op deze locatie is, met kleine aanpassingen, ruimte voor 299 van hen. De gemeente Borne beloofde nu dat er na februari 2024 echt een einde komt aan het AZC. Voor de langere termijn wordt het verouderde complex als ongeschikt beschouwd. Bovendien wordt het terrein door het COA na de drie jaar ‘schoon’ opgeleverd. Dat betekent dat de meeste panden worden gesloopt. Alleen de villa en eventueel het hoofdgebouw kunnen blijven staan. - Nog een artikel over de heropening van het AZC. - Nog een artikel over de heropening van het AZC.

Reactie toevoegen