Attelaken

Plaats
Buurtschap
Etten-Leur
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

attelaken_etten_leur_to_attelakenseweg_6_mariakapel.jpg

Het Mariakapelletje in buurtschap Attelaken is gebouwd in 1934. Het hardstenen reliëf, voorstellende Maria met kind, is een creatie van Leurenaar Pierre Raaijmakers, gemaakt in opdracht van een onbekend gebleven weldoener.

Het Mariakapelletje in buurtschap Attelaken is gebouwd in 1934. Het hardstenen reliëf, voorstellende Maria met kind, is een creatie van Leurenaar Pierre Raaijmakers, gemaakt in opdracht van een onbekend gebleven weldoener.

attelaken_op_kaart_openstreetmap.jpg

Buurtschap Attelaken ligt rond de Attelakenseweg. De afgelopen jaren is ZW daarvan het bedrijventerrein Attelaken gerealiseerd. (© www.openstreetmap.org)

Buurtschap Attelaken ligt rond de Attelakenseweg. De afgelopen jaren is ZW daarvan het bedrijventerrein Attelaken gerealiseerd. (© www.openstreetmap.org)

Attelaken

Terug naar boven

Status

- Attelaken is een buurtschap en tegenwoordig ook bedrijventerrein in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Etten-Leur.

- De buurtschap Attelaken valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Etten-Leur.

- De buurtschap Attelaken ligt voor een klein deel binnen de bebouwde kom van Etten-Leur, maar heeft zelf geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Ettelik.

Oudere vermeldingen
Ettelake, Atteleec, Ettelacke, 1312-1350 Attelaken, 1326 Attelake, 1936 Atterlaken. "De afwisseling van de klanken a en e in hetzelfde woord is een gewoon taalverschijnsel. Zo komt bijvoorbeeld de Lage Donk in archiefstukken ook voor als Leechdonk. Tot op de dag van vandaag wordt in dialect nog weleens gesproken over de 'Lege Donk'." (bron: de Etten-Leurse heemkundige Jan Hendrickx op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum BHIC)

Naamsverklaring
"Etymologie onbekend. Oorspronkelijk een oude waternaam, een samenstelling van laak 'natuurlijke waterloop', in Brabant ook 'afwateringsgracht, turfvaart', en een eerste deel dat mogelijk in verband staat met de plaatsnaam Etten."(1)

“Laak zou in het westen van Noord-Brabant een waterloop zijn, ‘al dan niet dichtgeslibd, op de klei- of gorsgronden, of op de laaggelegen overgangsgronden tussen zand en klei’. Laak hangt samen met lekken; het is een kustwoord. In de Baronie liggen de laken ook wel in alluviale gebieden: het zijn soms oude rivierlopen (Laak = Oude Mark te Teteringen), dichtgegroeid met allerlei planten. In de omgeving van Diest lopen laken door broeken die het hele jaar door moerassig zijn. Laken liggen ook vaak op een grens. Eén laak-naam heeft het tot nederzetting gebracht: Attelaken onder Etten. De gelijknamige waterloop vormt voor een deel de grens tussen Etten en Princenhage. Atte zal te maken hebben met Etten. Het gehucht wordt ook wel aangeduid met Pattelaken en Plattelaken, tegenwoordig is de uitspraak Ettelik.”(2)

"In een oorkonde van 4 januari 1326 is bij een grensbeschrijving tussen Etten en Princenhage sprake van een plaats waar “de mont van Attelaken valt in de Marck”. Hier wordt dus kennelijk een waterloop bedoeld. De betekenis van ‘lake’ of ‘laak’ is plas, meer, water, grenswater, die nog voortleeft in de benaming ‘Laakse Vaart’. Er zijn bewoners van deze wijk en vooral ook in andere delen van het dorp, die menen dat er ook een naam ‘Patteluk’ bestaat, maar die is ontstaan uit de verbinding 'op Attelaken'. Het is een in het plaatselijke dialect minder verzorgde uitspraak van twee op elkaar volgende woorden waarbij de laatste twee letters zijn ingeslikt. Niets anders!" (bron: de Etten-Leurse heemkundige Jan Hendrickx op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum BHIC)

Straatnaamgeving
Het vanaf 2000 aangelegde bedrijventerrein Attelaken, waar aan huis gebonden bedrijven zijn gevestigd, heeft toepasselijke straatnamen gekregen die naar ambachten zijn genoemd, zoals Ambachtslaan, Pottenbakkerstraat, Leerlooierstraat, Sigarenmakerstraat en Klompenmakerstraat.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Attelaken ligt direct O van (de noordkant van) het dorp Etten-Leur, rond de Attelakenseweg, rond de kruising van deze weg en de Liesbosweg en rond de overgang van de wegen Attelakenseweg en Lange Brugstraat. De gelijknamige woon-/werklocatie ligt direct ZW hiervan. De buurtschap ligt verder ZW van het dorp Prinsenbeek, W van de stad Breda, WNW van het Knooppunt Princeville (A16/A58) en het 'dorp in de stad' Princenhage, NW van het dorp Effen, N van het dorp Rijsbergen, ZO van de stad Zevenbergen en Z van het dorp Langeweg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Attelaken 45 huizen met 314 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners. De netto-oppervlakte van het gelijknamige bedrijventerrein is 15 hectare.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Op 23 februari 1523 kocht de Heer van Breda een hofstede met land grenzende aan het Liesbos op Attelaken en is het duidelijk dat deze naam zich van benaming van een waterloop ontwikkeld heeft tot de naam van een wijk. Het gebied beslaat een groot, driehoekig plateau op circa 5 tot 6 meter boven NAP tussen de Pleinstraat en het Liesbos. De ontgonnen grond bleef nagenoeg geheel landbouwgrond, totdat rond 2006 de woonwijk Schoenmakershoek werd gebouwd. De waterloop is nergens meer terug te vinden in de buurtschap. Na de ruilverkaveling werd het slechts een naamloos slootje. De in de 17e eeuw aangelegde zandweg bleef eeuwenlang onbestraat en was meestal belabberd te berijden. Pas rond 1900 is de weg bestraat." (bron: de Etten-Leurse heemkundige Jan Hendrickx op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum BHIC)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Mariakapel
Begin jaren dertig woont op de Leur de kunstzinnige en enigszins excentrieke familie Raaijmakers. Zoon Pierre is kunstenaar en dochter Mimi treedt toe tot de Catechisten in Breda, een religieuze rooms-katholieke groepering, werkzaam in buurten en wijken waar hulp nodig is en actief in de meisjesbescherming. De Catechisten, die destijds in Etten een dependance hebben naast de Lambertuskerk, kennen een sterke devotie tot Maria. Mimi Raaijmakers is eigenlijk zo’n beetje initiatiefneemster tot de oprichting van het kapelletje dat namens de jonge boerinnen op Attelaken een plaatsje krijgt. Het is in 1934 gebouwd bij het Dorenstraatje op grond van grootvader Vermunt. Het hardstenen reliëf, voorstellende Maria met kind, is een creatie van Pierre Raaijmakers, gemaakt in opdracht van een onbekend gebleven weldoener.

Omstreeks 1985 werd het veldkapelletje ontdaan van het vuil van jaren en meer in het zicht gezet. Na realisering van een nieuw rijwielpad raakte ‘Maria met haar kindeke’ echter in de verdrukking tussen de rijweg en het fietspad. Na een opknapbeurt waarbij de van oorsprong betonnen voetplaat, de omlijsting en het zadeldakje zijn vervangen door natuursteen, is het in 1988 naar de huidige locatie verplaatst (tegenover Attelakenseweg 6), waarvoor de familie Vermunt een stukje van haar tuin heeft afgestaan. Dit is gebeurd op initiatief van het Sint-Hubertusgilde die het kèske heeft geadopteerd, in samenwerking met buurtschap Patteluk. Rond de veldkapel zijn twee banken geplaatst voor fietsende en wandelende voorbijgangers. Op 21 november 1988 is het Mariakapelletje overgedragen aan de gemeente Etten-Leur, vertegenwoordigd door burgemeester M. van de Ven. (bron: Langs ’s Heren Wegen)

Hekwerk en kunstwerk
Van het in 2013 geplaatste 300 meter lange hekwerk in de Pottenbakkerstraat op bedrijventerrein Attelaken is gelijktijdig een kunstwerk gemaakt. Het ontwerp van kunstenaar Tijmen Smit slaat op arbeid en recreatie. Het hekwerk is zo geconstrueerd dat het golvend water uitbeeldt. Het begin en einde van het hekwerk is gemarkeerd door abstracte fietsers (hier nog een foto ervan), gegoten uit aluminium, die zowel het fietspad aangeven als het thema recreatie uitbeelden. De onderbrekingen van de abstracte waterstroom bij de uitritten van de bedrijven staan voor het thema werk. Op de hoeken van de Klompenmakerstraat zijn abstracte fonteinen geplaatst om zo het belang van het water uit te beelden. Tijdens carnaval wordt een van de fietsers in carnavaklskledij gestoken.

Terug naar boven

Beeld

- Diverse kaarten van Attelaken door de jaren heen vanaf 1850 tot heden.

Terug naar boven

Links

- Bedrijfsleven / Ondernemen: - "Eind vorige eeuw was het midden- en kleinbedrijf voor Etten-Leur een belangrijke banenmotor. De vraag naar kleine kavels voor de huisvesting van ambachtelijke en verzorgende bedrijven was groot. Daarnaast was er sprake van een toenemende vraag naar mogelijkheden om aan huis een bedrijf te vestigen. Binnen de bestaande woningvoorraad waren de mogelijkheden niet altijd voldoende. Het gemeentebestuur besloot voor deze doelgroep een nieuwe werklocatie te ontwikkelen: een locatie waar aan huis gebonden beroepen, ambachtelijke en verzorgende bedrijven, eenmanszaken of zaken met beperkt personeel en dienstverlenende bedrijven (zowel zakelijk als persoonlijk) met beperkte omvang konden worden gehuisvest.

De ontwikkeling van de woon-/werklocatie Attelaken had tot doel om in deze vraag te voorzien. Daarnaast bood de locatie ruimte aan kleine bedrijven voor productie, bewerking, verwerking, reparatie en onderhoud van goederen alsmede aan groothandels en lichte logistieke bedrijven. Alleen bedrijven met een beperkte milieuhinder (maximaal milieucategorie 3) werden toegestaan. Het bestemmingsplan is erop gericht om het bestaande karakter van de locatie te behouden. De oppervlakte van de kavels varieert van ca. 800 m2 tot 3000 m2.

De woon-werklocatie is gelegen aan de noordoostzijde van de gemeente. Het gebied wordt omsloten door Lange Brugstraat (noordzijde), de Pleinstraat (oostkant), de spoorlijn Breda-Roosendaal (aan de zuidzijde) en de Kasteellaan (westkant). Ook de Vijfhuizenweg is bij het plangebied betrokken. Deze weg is verbreed om te kunnen fungeren als ontsluitingsweg, waarbij tevens de aansluiting met het Lichttorenhoofd is gewijzigd. De ontsluiting vanaf de Lange Brugstraat vindt plaats via de Ambachtlaan en de Pottenbakkerstraat. Beide wegen zijn aangesloten op de Vijfhuizenweg. Vervolgens is rijksweg A58 via de Lage Vaartkant op eenvoudige en snelle wijze te bereiken. Het totale gebied heeft een bruto-oppervlakte van ongeveer 21 hectare. Op dit moment is het gehele gebied ingevuld. Eventuele vrijkomende bedrijfsgebouwen kun je op deze website vinden." (bron: gemeente Etten-Leur) Voor nadere informatie zie het Bestemmingsplan Attelaken.

Reactie toevoegen