Asperen

Plaats
Dorp
West Betuwe
Betuwe
Gelderland

Asperen.jpg

Asperen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente West Betuwe. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Lingewaal, in 2019 over naar gemeente West Betuwe.

Asperen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente West Betuwe. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Lingewaal, in 2019 over naar gemeente West Betuwe.

gemeente_asperen_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Asperen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Asperen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

asperen_stad.jpg

Asperen is in de middeleeuwen een stad geweest. Wat dat inhield, kun je hier lezen. Citaat uit 'Repertorium van de stadsrechten in Nederland' (dr. J.C.M. Cox, 2005).

Asperen is in de middeleeuwen een stad geweest. Wat dat inhield, kun je hier lezen. Citaat uit 'Repertorium van de stadsrechten in Nederland' (dr. J.C.M. Cox, 2005).

asperen_collage.jpg

Asperen, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Asperen, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Asperen..jpg

Dorpsgezicht Asperen, gezien over de rivier de Linge

Dorpsgezicht Asperen, gezien over de rivier de Linge

IMG_8096.jpg

De Hervormde Sint Catharinakerk  uit 1460 in Asperen

De Hervormde Sint Catharinakerk uit 1460 in Asperen

Asperen

Deze pagina wordt mede mogelijk gemaakt door:

Terug naar boven

Wonen

Mutters Makelaardij is dé specialist in de gemeenten West Betuwe, Vijfheerenlanden, Gorinchem, Culemborg en de Alblasserwaard. Al jarenlang bewijzen wij dat we het daadwerkelijk anders doen! Kijk hier voor ons aanbod in Asperen. U bent van harte welkom voor een oriënterend gesprek op onze kantoren in Leerdam, Vianen en Culemborg. Met ons motto: "Waarborg tot betrokkenheid" garanderen wij het hoge serviceniveau dat u van een makelaar mag verwachten. Wij beseffen dat het verkopen of aankopen van uw woning geen alledaagse zaak is, daarom nemen wij u bij de hand en begeleiden wij u in iedere stap van het proces.

Terug naar boven

Status

- Asperen is een dorp* in de provincie Gelderland**, in de streek Betuwe**, gemeente West Betuwe. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Lingewaal, in 2019 over naar gemeente West Betuwe.

* De plaats heeft weliswaar ooit stadsrechten gekregen en wordt daarom om nostalgische redenen soms nog altijd stad genoemd. Maar wij kwalificeren plaatsen op grond van de huidige geografische en maatschappelijke realiteit, en in dat opzicht is het gangbaar om een plaats alleen stad te noemen als die een zekere grootte en regionale verzorgingsfunctie heeft. Tenzij men lokaal erg aan de kwalificatie hecht. Maar we zien ook door inwoners de kwalificatie dorp regelmatig gebruikt worden, dus houden wij dat aan. En de gemeente kwalificeerde haar kern ook zelf als dorp, in ieder geval reeds in de Volkstelling van 1840. De plaats is qua grootte, voorzieningen en maatschappelijk ook zeer vergelijkbaar met overige dorpen in de omgeving zoals Herwijnen, Heukelum en Vuren.

** Bij de gemeentelijke herindeling van 1986 is deze gemeente overgegaan van de provincie Zuid-Holland naar de provincie Gelderland, en daarmee tevens overgegaan van de streek Vijfheerenlanden naar de streek Betuwe.

- Wapen van de voormalige gemeente Asperen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
893 kopie 1222 Asperen, 1026 vervalst kopie 12e eeuw Aspert, 1076-1081 vervalst? kopie 12e eeuw Asspera, laat in 11e eeuw Asporon, 1134 Aspre, 1139 vervalst? kopie 14e eeuw Aspere.

Naamsverklaring
Etymologie onzeker. Omdat deze plaats aan de Linge ligt, is de naam wel verklaard als een datief meervoud van een waternaam. Deze waternaam zou volgens sommigen een afleiding zijn van aspa 'esp, ratelpopulier (Populus tremula)' met het suffix -arô-, maar een boomnaam als basis voor een oude waternaam is onwaarschijnlijk. Een vergelijking met het Duitse Asperden (2e helft 11e eeuw Asporthon), dat wordt geduid als een afleiding met het verzamelsuffix -iþum bij een oergermaanse waternaam Aspurô*, leidt voor Asperen tot de betekenis 'nederzetting aan de Aspurô*', een waternaam die men ook vermoedt in de Oostvlaamse plaatsnaam Asper (960 vervalst 990-1055 Haspra). Het grondwoord van deze waternaam is misschien (h)aspa*- 'kromming, buiging, haak' en dan naar de meanderende loop van het water.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Asperen ligt direct Z van Leerdam en grenst in het N en O aan de rivier de Linge. De Linge vormt N van de stad de grens met de provincie Zuid-Holland.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Asperen, die slechts de gelijknamige plaats omvat, 191 huizen met 1.147 inwoners. In dat jaar valt een deel van de plaats ook nog onder de gemeente Herwijnen (met 25 huizen en 156 inwoners). Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.400 huizen met ca. 3.200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Stad
Evenals dit voor de andere nabijgelegen stadjes aan de Linge geldt, moet ook de stadsstichting van Asperen in het licht van de middeleeuwse regionale machtspolitiek worden gezien: de stad als Hollands steunpunt tegenover Gelre. De datum van stadsrechtverlening is niet precies bekend, evenmin is duidelijk door wie dit is verleend. Een doorgaans met het stadsrecht verbonden privilege als de aanleg van vestingwerken, lijkt aan het begin van de 14e eeuw aanwezig te zijn geweest: een ‘poort’ is hier in 1313 bekend. Een eeuw eerder stond er al een kerk op de plaats van de huidige gotische kerk aan het eind van de Voorstraat, zoals uit opgravingen is gebleken. Voor nadere informatie over de bijzonderheden met betrekking tot het 'stad zijn' in dit geval, zie de tekst in de afbeelding over dit onderwerp elders op deze pagina.

Heerlijkheid en baronie
"In de decemberuitgave 2018 van het digitale magazine van Stichting Adel in Nederland stond onder meer een artikel over de baronie van Asperen, door jonkheer mr. Dolph Boddaert. Deze baronie was eeuwenlang in het bezit van het geslacht Van Boetzelaer en is na een onderbreking sinds 1938 opnieuw familiebezit van de Van Boetzelaers. De oudste geschiedenis van deze heerlijkheid, later baronie, is alleen fragmentarisch bekend. In de 12e eeuw was de heerlijkheid in het bezit van de heren van Arkel. Zo wordt vermeld, dat Jan III van Arkel overleed in 1112, waarna zijn zoon Volpert hem opvolgde als heer van Arkel. De zoon van Volpert, Gerrit, verkocht de heerlijkheid aan zijn neef Jan VII van Arkel. In 1204 verwoest graaf Willem I van Holland het vermoedelijk 12e-eeuwse kasteel Waddenstein van de familie van Arkel en de stad zelf. Johan van Arkel bouwt het kasteel weer op." Aldus het begin van het genoemde artikel, dat via de link in zijn geheel online is te lezen.

Opbouw van de nederzetting
Bepalend voor de plattegrond van het oude Asperen zijn een drietal min of meer evenwijdig lopende straten; de Voorstraat, de Achterstraat en de Middelweg. Deze straten zijn door enkele dwarsstraten onderling verbonden. De Voorstraat is aangelegd op de Lingedijk, de twee andere straten zijn buitendijks aangelegd, waartoe het terrein is opgehoogd. Hoogteverschillen tussen de dijk en de terreinen aan weerszijden daarvan zijn nog steeds zichtbaar. Vooral tussen de dijk en het binnendijkse gebied is dat verschil aanzienlijk. De buitendijkse aanleg heeft op tamelijk regelmatige wijze plaatsgevonden, waarbij per straat sprake is geweest van het uitzetten van erven met een vaste diepte, voor zover de erven niet werden afgesneden door de schuin op het stratenplan staande stadsmuur. De erven tussen de Minstraat en Achterstraat, en tussen de Achterstraat en stadswal hebben een uitzonderlijk grote diepte van ca. 90 m. Langs de achtererven van de huizen aan de Voorstraat liep aan de buitendijkse zijde een smal watertje, de Minstroom, die buiten de stad met de Linge in verbinding stond. Dit stroompje, waarvan de laatste resten wegens vervuiling in 1933 zijn gedempt en dat sindsdien Minstraat heet, kan worden gezien als het restant van een zijarm van de Linge.

Kasteel
Evenals bij de overige stadjes in de Vijfheerenlanden, maakte aanvankelijk een kasteel onderdeel uit van de nederzetting; in het geval van Asperen is wellicht sprake geweest van twee kastelen. Het in 1299 voor het eerst genoemde huis Waddestein of Wadenborch stond in de westelijke ‘punt’ van de stad, ter plaatse van het huidige gemeentehuis. Mogelijk stond nabij de voormalige Gellicumse poort aan de zuidzijde van de stad een versterkt huis dat in 1460 werd gesloopt. Niet geheel duidelijk is of dit huis geïdentificeerd mag worden met het uit het begin van de 14e eeuw bekende Lingestein.

Naoorlogse uitbreidingen
Tot ver in de 20e eeuw is de structuur van de kern niet veranderd. Kenmerkend voor die structuur was de dichte bebouwing aan beide zijden van de Voorstraat, de eenzijdig bebouwde Minstraat en de veel schaarsere bebouwing in het overige gebied. Volgens de 17e- en 18e-eeuwse kaarten waren op de onbebouwde erven volop boomgaarden aanwezig. Pas in de loop van de 20e eeuw raken de meeste onbebouwde erven bebouwd. Waar dit overwegend met vrijstaande huizen plaatsvond (Middelweg, Achterstraat) en de ruime erven als (moes)tuin in stand bleven, is meer van een landelijk dan van een stedelijk beeld sprake. In de jaren vijftig en zestig komt een woonwijkje met enkele nieuw aangelegde straten in het noordelijk deel van de stad tot stand. Pas ver na de Tweede Wereldoorlog vindt buiten het omveste gebied uitbreiding van bebouwing in de vorm van woonwijken plaats.

Bedrijvigheid
De geringe omvang van de kern als ook het lange tijd ontbreken van uitbreidingen en andere ruimtelijke ontwikkelingen wijzen op een bescheiden economische basis. De ligging aan de Linge heeft nauwelijks geleid tot handel of scheepvaartactiviteiten van enig belang; aanlegplaatsen voor de schepen waren dan ook slechts in beperkte mate aanwezig. Tot in de 20e eeuw is de agrarische sector dominant geweest: daarin speelde van de 17e eeuw tot in de 19e eeuw de paardenfokkerij en -handel een belangrijke rol.

De boerenbedrijven lagen in de kern, de landerijen bevonden zich in de Tielerwaard, die door de lage ligging en de situering in het inundatiegebied oostelijk van de linie Diefdijk - Lingedijken, nauwelijks voor bewoning geschikt was. Nog in 1930 was ca. 30 procent van de stedelijke bevolking werkzaam in de landbouw. Tot voor kort bestond in Asperen de voor Nederland tamelijk unieke situatie van een hoofdstraat (Voorstraat) die aan een zijde vrijwel geheel uit boerderijen bestond: in 1950 lagen in de stad nog 60 boerenbedrijven, in 1968 20 en in 1983 ca. 10 nog als zodanig functionerende boerderijen. Deze sterke achteruitgang is bevorderd door de ruilverkaveling Tielerwaard-West, waardoor in dat gebied tal van nieuwe vestigingsplaatsen voor boeren zijn geschapen en de bedrijven de stad verlaten om zich gunstiger ten opzichte van de landerijen te vestigen.(2)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de volgende instantie, sites en literatuur:

- Vereniging Oud-Asperen. "Gijs de Man is de beheerder van onze Fotocollectie en heeft regelmatig aanwinsten die hieraan worden toegevoegd. Onze fotocollectie staat opline op onze website, maar indien je specifieke vragen hebt aangaande fotos, dia’s of filmmateriaal dan kun je altijd contact met hem opnemen. Wij verzoeken je in dit kader ook expliciet om fotos, dia’s en films niet weg te gooien maar om ze, indien ze te veel plek in beslag nemen, in bruikleen aan onze vereniging te geven. Wij digitaliseren alle fotos of films met een lokaal historisch belang en maken ze beschikbaar voor iedere geïnteresseerde. Ook boeken en oorkonden die een beeld geven van langvervlogen of redelijk recent verleden kun je (al dan niet in bruikleen) geven aan onze vereniging. Wij bewaren de stukken en maken ze voor een ieder toegankelijk.

De vereniging beheert ook het in 1982 gerealiseerde Museum Oud Asperen, gevestigd in een kleine 19e-eeuwse arbeiderswoning, die zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat is teruggebracht. Het was oorspronkelijk een erg kleine woning, maar de vroegere bewoners hebben deze vergroot door er aan de achterzijde een ruimte aan te bouwen. Het pand heeft, nadat de laatste bewoners vertrokken waren, jaren dienst gedaan als verenigingsgebouw voor de plaatselijke postduivenvereniging ‘De Snelle Vogel’. Het voorste gedeelte, de oorspronkelijke woning, is ingericht als oudheidkamer. Deze tracht een getrouw beeld te geven van de wijze waarop een arbeidersgezin woonde aan het eind van de 19e eeuw. Een bezichtiging van het museum is zeker de moeite waard. De toegang is gratis, maar een gift is altijd welkom. Openingstijden: zaterdag 13.30-16.00 uur. Op andere dagen, uitgezonderd zondagen, is het museum op afspraak geopend."

- Geschiedenis van Asperen (naar onderen scrollen op de pagina tot je bij deze plaats bent of zoeken met ctrl-F).

- Het boek 'Beschreiving van de Stad en Baronnie Asperen, vertoonende haare oudheid, gebouwen, hooge en verdere regeering enz.' (Martinus Beekman, 406 pag., 1745) is via de link ook online te lezen. Het is even wennen, want het is wel in de spelling van die tijd...

- Geschiedenis van de Reformatie in Asperen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Ter verbetering van de verkeersveiligheid zijn de Voorstraat en de daaraan parallel lopende Stadswal in het centrum medio 2020 heringericht. In de Voorstraat leverden het ontbreken van een trottoir en het parkeren problemen op. Bovendien waren de klinkers verzakt, was de riolering aan vervanging toe en moest de straat worden heringericht om te hard rijden tegen te gaan. Als die weg is aangepakt, bestaat de vrees dat meer verkeer gebruik gaat maken van de Stadswal. Daarom zijn daar ook maatregelen genomen om dat tegen te gaan.

- In 2017 is bedrijventerrein De Oven heringericht. Een werkgroep van ondernemers, omwonenden en gemeente heeft de handen ineengeslagen om het gebied mooier en veiliger te maken. Zo zijn de lichtmasten voorzien van led-verlichting, zijn er lichtmasten bijgeplaatst, is er een welkomstbord geplaatst, is er meer ruimte gekomen om te parkeren en is er meer beplanting gekomen in de vorm van hagen en bomen. Ook is een hondenlosloopgebied aangelegd en een bank geplaatst.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Asperen heeft 7 rijksmonumenten.

- Asperen heeft 16 gemeentelijke monumenten.

- Catharinakerk van de Hervormde Gemeente Asperen. Tot de inventaris van de Catharinakerk behoort sinds 2010 een monumentaal orgel dat in 1894 is gebouwd door J.F. Witte uit Utrecht, afkomstig uit de gesloopte Noorderkerk te Rotterdam. - Nog een beschrijving van het orgel.

- De Gereformeerde (PKN) kerk (Middelweg 5) uit 1892 is een zaalkerk zonder toren, in neoromaanse vormen. - Nieuws van de Gereformeerde Kerk op Facebook.

- Op de Molenwal staat sinds 1700 al een molen. Op de kaart van Blaeu zien we een houten molen. In 1868 wordt een nieuwe stellingmolen gebouwd. In 1948 ontstaat er brand, waarbij alleen de romp overeind blijft. De gemeente vraagt subsidie voor herbouw aan bij de provincie en bij vereniging De Hollandse Molen. De subsidie wordt echter afgewezen omdat blijkt dat de molenaar het verzekeringsgeld heeft gebruikt om te investeren in een elektrische maalderij. De romp is op enig moment verkocht aan de gemeente (Asperen dan wel Lingewaal), voor het symbolische bedrag van 1 gulden, omdat zij er wel oren naar had om de molen te restaureren. Maar dat bleek toch wel erg prijzig uit te pakken. Toen zijn die plannen 'in de ijskast gezet', vandaar dat vandaag de dag nog altijd slechts sprake is van de molenromp van Molen De Haas.

- Fort bij Asperen (Langendijk 60) valt gezien naamgeving en ligging tot dit dorpsgebied te rekenen, hoewel het voor het postadres formeel onder buurdorp Acquoy valt. De grens tussen deze dorpsgebieden loopt hier namelijk direct W van het fort. Het fort is een zogeheten torenfort en is gebouwd vanaf 1840. In de Nieuwe Hollandse Waterlinie, waar het fort deel van uitmaakt, werden vaak torenforten gebouwd. De toren is van zwaar metselwerk (de buitenmuren zijn 1,5 meter dik) en heeft een doorsnede van 33 meter. Het fort bestaat uit drie verdiepingen en de indeling bestaat uit drie schillen. In de kern is een licht- en luchtkoker van vijf meter doorsnee die door alle verdiepingen heen gaat. Daaromheen ligt een ringvormig vertrek: de gang. In de buitenste schil liggen de vertrekken. Het fort is omgeven door een gracht en is bereikbaar via een houten brug.

In 2015 is een restauratie van het fort gereedgekomen (kosten: circa 3,5 miljoen euro). Zo is de aarden laag op het dak van het fort verwijderd, is metselwerk hersteld, zijn rottende houten delen vervangen en zijn maatregelen genomen om verdere scheurvorming te voorkomen. Verder zijn de wallen rondom het fort gerestaureerd en is er een nieuwe houten brug aangelegd. Eveneens in 2015 is een glazen koepel geplaatst op de lichtschacht van Fort Asperen. Deze verhindert dat de regen binnendringt, maar is tegelijk zo open dat vleermuizen goed naar hun winterverblijf kunnen vliegen. De koepel is een bijzonder kunstwerk geworden. De circa 300 glazen dakpannen van de koepel zijn gemaakt door schoolkinderen uit de omgeving. De dakpannen hangen in een stevige en mooie constructie van hout en staal. Van beneden af zie je alle glazen kunstwerken. En als je op het dak staat kun je de prachtige houten koepel met alle glaskunst bewonderen.

Sinds 1985 presenteerde Stichting KunstFort Asperen hier eigentijdse kunst op een monumentale plek; spraakmakende exposities in een decor van militair erfgoed en het landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Per 1-1-2018 is deze stichting opgeheven. Sindsdien ligt de verantwoordelijkheid voor beheer en exploitatie van het fort weer in handen van eigenaar Staatsbosbeheer. Van april tot en met september geven de rondleiders op zondagmiddag een rondleiding in het Fort.

- De Noorder Lingesluis, een dubbele waaiersluis, is in 2011 gerestaureerd. De sluizen maken deel uit van het historische verdedigingswerk de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De waaiersluis is een uitvinding van Jan Blanken, Inspecteur-Generaal bij Rijkswaterstaat ten tijde van Napoleon. Door een speciale constructie kunnen de deuren van een waaiersluis ook tegen de stroming in worden geopend of gesloten. Als de waaiersluizen worden gesloten stremt het water in de Linge. Zo kon het omringende land onder water worden gezet om de opmars van de vijand te stuiten. In de hele wereld zijn nog slechts 7 waaiersluizen te vinden. De dubbele waaersluis alhier is zelfs nog de enige in de hele wereld.

De Nieuwe Hollandse Waterlinie is hier nog volledig intact. Dat maakt de kracht en werking van het verdedigingswerk goed zichtbaar. Fort Asperen, de Wapenplaats en Fort Nieuwe Steeg beschermden met hun vuurkracht het systeem van sluizen en andere waterwerken. De ligging aan de slingerende Linge, de uiterwaarden en de fruitboomgaarden maakt van de sluizen bovendien een zeer attractieve plek. De imposante 20.000 kilo wegende en 7,5 meter hoge sluisdeuren zijn in 2016 vernieuwd. Maar om ze opnieuw te kunnen maken moesten ze wel eerst worden opgemeten. Daarvoor wilde men ze uit het water tillen, maar dat bleek niet te kunnen zonder ze onherstelbaar te beschadigen. En zolang de nieuwe deuren nog niet klaar zijn moesten ze nog wel hun werk kunnen blijven doen. Daarom zijn ze met hulp van duikers opgemeten.

- Het gemeentehuis van Asperen heeft na de gemeentelijke herindeling van 2019 zijn functie verloren, omdat de gemeentelijke functies van de nieuwe gemeente West Betuwe geconcentreerd zijn in Geldermalsen. Het kasteeltje is overgedragen aan Stichting Geldersch Landschap & Kasteelen.

- Heb jij je ook altijd afgevraagd waar de 'brug die nergens naartoe gaat' aan de Nieuwe Zuiderlingedijk voor dient of diende? Die brug hoort ook bij de Hollandse Waterlinie. Het is een duiker/keersluis, waarmee de Asperense Wetering, die onder de dijk loopt, kon worden afgesloten en geopend om in tijd van oorlog de Westelijke Tielerwaard onder water te zetten.

- Het Fort bij Asperen ligt nog net op grondgebied van buurdorp Acquoy en wordt daarom aldaar beschreven.

- Nationaal Autominiatuurmuseum Minidome van Berndt Roelvink is het enige autominiatuurmuseum in Nederland en zelfs in Europa. De collectie van Roelvink (1946) die er op zijn 7e mee is begonnen, omvat inmiddels ca. 7.000 miniatuurauto's. Met o.a. oude Budgie-toys, Burago, Corgi-toys, Danbury mint, Dinky-toys, Duvi, Franklin mint, Gama, Husky, Lion-car, Lone-star, Majorette, Matchbox, Mebetoys, Mercury, Metosul, Norev, Pilen, Polistil, Politoys, Schuco, Solido, Spot-on etc.

- Als je komend vanuit Leerdam over de Lingebrug niet linksaf gaat over de Oude Zuiderlingedijk naar Asperen, maar rechtsaf over diezelfde dijk, kom je in een bijna onbebouwde bijna-enclave van het dorp, een landelijke 'taartpunt' omsloten door de provincialeweg in het O, de Linge in het W en Kasteel Heukelum in het Z. Op deze idyllische locatie vind je beeldentuin Land en Beeld, gevestigd bij een voormalig stoomgemaal. Ernst Löwensteyn en Helen Stenfert Kroese laten hier zien dat het mogelijk is om met bescheiden financiële middelen en met respect voor de omgeving een landschapstuin van 15.000 m2 te creëren waar rozen bloeien, fruitbomen groeien en je door brede lanen kunt wandelen. Waar kunst en omgeving samensmelten tot een unieke beeldentuin.

Trial en error hebben de afgelopen jaren geleerd dat de natuur het wint van traditionele borders. Doorzettingsvermogen van henzelf, vrienden en familie hebben ervoor gezorgd dat er hagen en struiken zijn geplant die nu onderdeel zijn geworden van het landschap. Advies van experts heeft geleerd welke flora zich thuis voelt op het land. Kortom: handelen in samenhang met de natuurlijke oorsprong van het gebied. Hierdoor ontwikkelt zich een landschap met cultuurwaarde voor nu en voor de toekomst. Enkele tientallen kunstenaars presenteren er hun werk. Zowel de kunstenaars als de werken zijn aan (on)regelmatige verandering onderhevig. Een wandeling - denk aan goede wandelschoenen en bij regenachtig weer aan waterdicht schoeisel! - door de parktuin is een ware ontdekkingstocht door de wereld van de moderne driedimensionale kunst. De beeldentuin is alleen te bezichtigen op afspraak (tel. 06-21908504). Entreeprijs €7,50 incl. koffie/thee en iets lekkers.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Koffiebar Overstag organiseert jaarlijks een Nieuwjaarsduik in het Wiel. Deelnemers kunnen zich laten sponsoren. De opbrengst is voor Voedselbank Leerdam.

- Asperen Rock City (op een zaterdag eind januari, in 2021 voor de 17e keer) is een festival waar bands van elk pluimage de kans krijgen hun kunsten op het podium te vertonen. Het trekt met ca. 400 bezoekers altijd een 'volle bak' in het dorpshuis. Mede dankzij de sponsoren kunnen de entreeprijzen schappelijk worden gehouden. In combinatie met het gevarieerde aanbod van bands zijn dit de ingredienten voor een publieksvriendelijk evenement. De Asperse pretrockers van ONSLOW organiseren het festival en zijn meestal zelf ook van de partij op het podium.

- Feestweek rond Koningsdag.

- De Jaarmarkt (op een zaterdag in mei, in 2021 voor de 44e keer) wordt georganiseerd door muziekvereniging Ad Astra. Naast de gebruikelijke kraampjes worden ook staanplaatsen voor een particuliere kofferbakverkoop aangeboden. Tijdens de Jaarmarkt kan de kerktoren (gratis) worden beklommen. Ook het inwendige van de toren, met o.a. de klokverdieping en de voormalige gevangenis, kan worden bezichtigd. Het is een hele klim, over een smalle steile wenteltrap. Eenmaal boven gekomen is er de beloning van een prachtig uitzicht over de wijde omgeving. Uit veiligheidsoogpunt kan ieder half uur (tussen 10.00 en 15.00 uur) een groep onder begeleiding naar boven. De torenbeklimming is geheel op eigen risico.

- Op de laatste zaterdag van juni (in 2021 voor de 22e keer) is er de Oldtimer Toertocht (met ca. 100 auto's van minimaal 25 jaar oud), georganiseerd door Nationaal Autominiatuurmuseum Minidome in Asperen. De auto's maken een tocht van ca. 90 km door de regio, met onderweg een gezellige koffiestop. Alle chauffeurs en bijrijders kunnen bovendien gratis het Nationaal Autominiatuurmuseum Minidome bezoeken. Ook als toeschouwer is het natuurlijk een belevenis om de ca. 100 prachtige oldtimers, die je normaal niet snel tegenkomt, te bekijken.

- Beachvolleybaltoernooi (juli, in 2021 voor de 12e keer), bij natuurbad de Wiel, georganiseerd door volleybalvereniging WHV.

- In de laatste week van de zomervakantie (augustus) organiseert Speelweek Asperen voor de jeugd van 2,5 t/m 12 jaar een week vol sport, cultuur, natuur en vormgeving.

- Sinterklaas.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsclub Asperen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Rondwandeling Asperen - Heukelum - Asperen (15 km).

- Het Galgenwiel, gelegen tussen de Leerdamseweg en de Oude Zuiderlingedijk, is een binnenmeer dat in 1658 na een dijkdoorbraak is ontstaan.

- In de bossen Z van de Nieuwe Zuiderlingedijk houdt Staatsbosbeheer een hoger waterpeil aan om bijvoorbeeld puperreigers, waterrallen en blauwborsten te verleiden in dit gebied te broeden. Dat gebeurt door het water uit de Linge, dat in de nabijgelegen vijvers is gepompt, door middel van een windmolen naar het omringende bos te sturen. Daardoor ontstaat een echt moerasbos waar orchideeën en bevers kunnen leven.

- Dankzij het initiatief van een groep inwoners is in 2019 een nieuwe grote speeltuin bij de ijsbaan gerealiseerd. Zij hadden aanvankelijk een locatie bij het gemeentehuis op het oog. Omdat dat pand vanwege de fusie op termijn wellicht verkocht gaat worden en dat lastig is met een speeltuin in 'achtertuin', is gezocht naar alternatieven. Dat is gevonden bij de ijsbaan. Speeltuinvereniging Asperen zet zich in voor het realiseren van de nieuwe speeltuin en voor het behoud van de bestaande speeltuintjes elders in het dorp. De combinatie van speeltuin en ijsbaan zorgt voor een verdere verfraaiing van de strook langs de Leerdamseweg. Er ontstaat zo een sportzone van de sporthal met de voetbalvelden tot aan de waterberging bij het gemeentehuis.

Glanshaverhooiland
"Staatsbosbeheer gaat op 4,2 hectare grasland langs de Linge aan de Nieuwe Steeg bij Asperen de natuurontwikkeling een boost geven. We gaan hier de groei van glanshaverhooiland stimuleren: een kruidenrijk graslandtype dat veel insecten lokt. Goede kans. Glanshaverhooiland is een in Nederland zeldzaam geworden type natuur. Vanwege de vele kruiden en bloemen die er groeien, is het voor insecten heel aantrekkelijke natuur. En veel insecten trekken weer veel vogels aan. Glanshaverhooiland heeft vooral langs rivieren een goede kans, omdat het droge en vochtige omstandigheden en reliëf nodig heeft. De oeverwal van de Linge aan de Nieuwe Steeg leent zich goed voor glanshaverhooiland. Hij heeft veel reliëf en ligt tegen de dijk met een deel waar het water langer blijft staan. Plantensoorten die we er verwachten zijn onder andere karwijvarkenskervel, groot streepzaad en mogelijk zelfs veldsalie. Door de variatie wordt het een goed leefgebied voor patrijs en kleine vogels als geelgors en putter.

Toplaag afgraven. Dit soort type natuur gedijt bij een voedselarme bodem. Door de toplaag af te graven scheppen we de voorwaarden voor dit natuurtype glanshaverhooiland. Daarom hebben we in maart en april 2022 20-25 centimeter voedselrijke bovenlaag afgegraven. De afgegraven grond gaat naar de boeren in de omgeving. In het najaar brengen we hooi met zaad uit een andere uiterwaard in om de ontwikkeling van kruiden en bloemen een goede start te geven. De biodiversiteit van het grasland kan zich daarna ontwikkelen." (bron: Staatsbosbeheer, maart 2022)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Asperen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's en ansichtkaarten van Asperen op Facebook. - Nog meer oude foto's en ansichtkaarten van deze plaats op Facebook.

- Eind 2018 is Comité Filmerfgoed Asperen opgericht. Ton Kleyn, Gijs de Man, Erik Jas en Gijs van Duffelen gaan oude 8 mm-fims digitaliseren om ze zo te conserveren voor het nageslacht en bij gelegenheden in het dorp te kunnen vertonen. De vader van Kleyn is al in 1936 begonnen met het maken van amateurfilmpjes. Ook van huisarts Kors was dit een hobby. Met name deze collecties en films van de lokale historische vereniging worden gedigitaliseerd. De films worden door een professioneel bedrijf gedigitaliseerd. De apparatuur is zo professioneel dat zelfs over- en onderbelichte beelden worden gecorrigeerd. De werkgroepleden maken van bepaalde fragmenten met mensen erop losso foto's, wat de zoektocht naar de namen vergemakkelijkt. De digitalisering schept ook mogelijkheden om er nieuwe compilaties van te maken waarin bepaalde thema's worden uitgelicht.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Asperen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Asperen van het dorpshuis op Facebook.

- Dorpshuis: - Voor het geval je je net als wij altijd hebt afgevraagd waar de naam van Dorpshuis EMM vandaan komt; dat betekent Eendracht Maakt Macht, de naam waaronder het dorpshuis in 1889 is gesticht (dat pand is inmiddels vervangen door het huidige pand). Volgens het AD is dit het oudste dorpshuis van Nederland. "Het dorpshuis vervult een belangrijke rol in Asperen. Wekelijks maken diverse verenigingen gebruik van de faciliteiten van ons dorpshuis. Ook wordt er regelmatig van alles georganiseerd. Je kunt ook bij ons terecht voor de huur van ruimte voor bijvoorbeeld een bruiloft, verjaardag, familiefeest, receptie of voorstelling. Het Oranje Fonds heeft ons Dorpshuis uitgeroepen tot Toplocatie. In 2018 is het dorpshuis gerenoveerd, waardoor het nu weer helemaal modern, fris en up-to-date is. Kom je genieten van koffie met wat lekkers of een lunch, dan word je geholpen door een van de medewerkers van Syndion - mensen met een verstandelijke beperking. Onder begeleiding doen zij onder andere de taken in de keuken en de bediening in de dorpskamer, en bij mooi weer op ons terras. Zij nemen je bestelling op en laten je graag zien wat ze doen en wat ze kunnen. Syndion ondersteunt hun cliënten zo, dat zij kunnen opgroeien, leren en werken op een manier die zij zelf prettig vinden."

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Zandheuvel. - Basisschool De Open Poort. - Peuterspeelzaal Piggelmee. - BSO Fortkanjers.

De beide basisscholen, de peuterspeelzaal en de BSO zijn sinds medio 2019 gehuisvest in een nieuwe 'Brede School'. De bouw daarvan is in mei 2018 gestart. Het is een ontwerp van Van Hoogevest Architecten. De intentie is om van de Brede School een internationaal erkende duurzame school te maken via het programma Eco-Schools. Eco-Schools biedt een leidraad waarmee scholen hun duurzaamheidsonderwijs kunnen inrichten. Na het doorlopen van het zeven-stappenplan van Eco-Schools wordt een school officieel erkend als duurzame school en ontvangt daarvoor het internationale keurmerk de Groene Vlag. Beoogd wordt dat duurzaamheid terug komt in alle facetten van het onderwijsaanbod. Zo worden de duurzaamheidsthema’s geïmplementeerd in reguliere vakken. Naast het curriculum is er ook oog voor gedrag van leerlingen en medewerkers en kleine technische maatregelen die genomen kunnen worden om een duurzame school te worden. Het eco-team in Asperen gaat zich het eerste jaar richten op de realisatie van een groen, uitdagend schoolplein. In het tweede jaar, waarin beide scholen samen in het nieuwe gebouw zitten, zal het team breder aan de slag gaan met het thema duurzaamheid. - Gastouderopvang De Kleine Uiltjes.

- Muziek: - Muziekvereniging Ad Astra is opgericht in 1898. De vereniging bestond aanvankelijk alleen uit een fanfareorkest, en is later uitgebreid met een leerlingenorkest, een slagwerkgroep en dweilorkest Ad Bloastra.

- Sport: - Sportaccommodatie De Wiel is in 2016 gerealiseerd.

- Voetbalvereniging v.v. Asperen. Een aparte club daarbinnen zijn de All Stars, in 2011 overgekomen vanuit Rhelico. - Foto's van de teams van de v.v. door de jaren heen op Facebook. - Facebookpagina Vrouwen 1.

- Paardensportvereniging De Waddesteijnruiters.

- Volleybalvereniging WHV (Wij Houden Vol) heeft tegenwoordig ook een afdeling WHV Beach; bij zwembad De Wiel is een beachveld aangelegd.

- Ook de Gymnastiekvereniging heet WHV en dat staat ook hier voor 'Wij Houden Vol'. Dat de vereniging het al lange tijd volhoudt, blijkt uit het oprichtingsjaar; 1946. De vereniging is er voor zowel meisjes als jongens. Er is al peutergym vanaf 3 jaar. Ontzettend leuk en erg belangrijk voor de motorische ontwikkeling van je kind. Ook is er de mogelijkheid om deel te nemen aan selectietrainingen indien het kind daar de capaciteiten voor heeft.

- Hengelaarsvereniging Asperen heeft al sinds 1975 het visrecht op De Wiel. Sinds 2017 hebben ze ook het visrecht op het water aan de Perendreef en de grote vijver langs de Leerdamseweg, die ook dienst doet als waterberging. In de nieuw verworven wateren is 100 kilo aan snelgroeiende graskarpers uitgezet, om extreme plantengroei in de vijvers te voorkomen. De graskarper is namelijk een planteneter.

- Badmintonvereniging BC Wammes is opgericht in 1979 en speelt in sporthal De Wiel in Asperen. Het is een recreatieve vereniging met ca. 80 leden. Recreatief betekent dat zij niet bij de Nederlandse Badminton Bond zijn aangesloten en ook geen bondscompetitie spelen. Wel spelen ze een regiocompetitie met andere niet-bondsverenigingen en regelmatig toernooien bij andere verenigingen. Dit doen zij niet alleen met de senioren, maar ook de junioren en jeugdleden spelen regiocompetitie en toernooien. Je zou kunnen zeggen dat zij in de eerste plaats voor de gezelligheid en de sociale contacten spelen en op de tweede plaats pas voor de 'sportieve' prestatie. Dit betekent echter niet dat er niet fanatiek gespeeld wordt op de speelavonden. Integendeel zelfs!

- Overige verenigingen: - v.p.ka. en o. Nieuw Leven is een zogeheten 'kleindiervereniging'. De mysterieuze letters voor de naam blijken te staan voor 'Vereniging voor Pluimvee en Konijnen Asperen en Omstreken'. De vereniging is er voor alle jonge 'kleine' dieren die jaarlijks worden geboren. Jaarlijks organiseert Nieuw Leven de evenementen Jongdierendag (2e zaterdag in september), Clubtentoonstelling (3e vrijdag in november) en - al sinds 1952 - de Sinterklaasintocht (de zaterdag na de 3e vrijdag in november, oftewel de dag na de Clubtentoonstelling).

- Zorg: - Thomashuis Asperen biedt mensen met een verstandelijke en/of meervoudige beperking een veilige en huiselijke omgeving.

- GGZ-instelling Yulius heeft een aantal huizen voor beschermd wonen in Asperen.

- Veiligheid: - WhatsApp groep Asperen Alert is een bewonersinitiatief in samenwerking met politie en gemeente om de alertheid bij verdachte situaties te vergroten.

- Preventieteam Asperen is regelmatig in de avond- en nachtelijke uren preventief op straat en staat in nauw contact met gemeente en politie.

- Genealogie: - Doop-, Trouw- en Lidmatenregisters Asperen 1636-1812. - Overzicht van begravenen op de begraafplaats, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen