Achterhoek (Rucphen)

Plaats
Buurtschap
Rucphen
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

achterhoek_rucphen_heimolen_voor_restauratie.jpg

De Heimolen in buurtschap Achterhoek bij Rucphen is in 2009 door de gemeente aangekocht. In 2012 is een restauratie gereedgekomen. Op deze foto de molen in 2009. (© Google)

De Heimolen in buurtschap Achterhoek bij Rucphen is in 2009 door de gemeente aangekocht. In 2012 is een restauratie gereedgekomen. Op deze foto de molen in 2009. (© Google)

achterhoek_rucphen_en_hoeven_kaart_eind_19e_eeuw_kopie.jpg

NW en N van Rucphen liggen twee buurtschappen Achterhoek: een in de ZW uithoek ('achterhoek') van voorheen gem. Hoeven, en een N van dorp Rucphen, die altijd al onder de gem. Rucphen heeft gevallen. Op deze kaart uit eind 19e eeuw zijn beide goed te zien.

NW en N van Rucphen liggen twee buurtschappen Achterhoek: een in de ZW uithoek ('achterhoek') van voorheen gem. Hoeven, en een N van dorp Rucphen, die altijd al onder de gem. Rucphen heeft gevallen. Op deze kaart uit eind 19e eeuw zijn beide goed te zien.

achterhoek_rucphen_en_hoeven_kaart_ca._1990_kopie.jpg

Ook op deze kaart uit ca. 1990 zijn beide los van elkaar gelegen buurtschappen Achterhoek goed te zien, met de geel gekleurde grens tussen de gemeenten Hoeven en Rucphen. Helaas is de plaatsnaam Achterhoek voor de W buurtschap van de kaart verdwenen.

Ook op deze kaart uit ca. 1990 zijn beide los van elkaar gelegen buurtschappen Achterhoek goed te zien, met de geel gekleurde grens tussen de gemeenten Hoeven en Rucphen. Helaas is de plaatsnaam Achterhoek voor de W buurtschap van de kaart verdwenen.

Achterhoek (Rucphen)

Terug naar boven

Status

- Achterhoek en Achterhoek zijn twee buurtschappen in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Rucphen. T/m 1996 deels gemeente Hoeven.

- De buurtschappen Achterhoek vallen, ook voor de postadressen, tegenwoordig beide onder het dorp Rucphen.

- In 1997 heeft hier een grenscorrectie plaatsgevonden; het deel Z van de A58 en N van de Zwarte Sloot, dat voorheen onder de gemeente Hoeven viel, is in dat jaar overgegaan naar de gemeente Rucphen om de grenzen een logischer verloop te geven; de grens tussen de gemeenten Hoeven en Rucphen werd hier voorheen gevormd door de Zwarte Sloot en loopt sinds 1997 ter plekke langs de A58.

- Een curieus en landelijk waarschijnlijk uniek geval is dat hier vandaag de dag dus sprake is van twee buurtschappen met dezelfde naam onder hetzelfde dorp. De twee buurtschappen zijn ook nog een keer zowat aan elkaar grenzend. Dat zit als volgt: 1) Er is een buurtschap Achterhoek rond de Heimolenweg. Dit was vanouds een ZW uithoek van de gemeente Hoeven en de buurtschap lag daarnaast voor een klein deel in de gemeente Rucphen. Door de in de vorige alinea beschreven grenscorrectie in 1997 is dit gebied geheel onder de gemeente en het dorp Rucphen komen te vallen. 2) Er is een buurtschap Achterhoek O van 1), gelegen rond de Bernhardstraat, tot en met 1996 grotendeels onder de gemeente en het dorp Rucphen en voor een klein deel onder de gemeente Hoeven (namelijk de enkele panden gelegen N van de Zwarte Sloot), welke door de beschreven grenscorrectie van 1997 eveneens geheel onder de gemeente en het dorp Rucphen is komen te vallen.

- De buurtschappen Achterhoek hebben geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschappen binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1840 Achterhoek.

Naamsverklaring
Betekent achter 'achterwaarts gelegen' en hoek '(afgelegen) plaats, gebiedsdeel'.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschappen Achterhoek liggen: 1) NW van het dorp Rucphen, rond de Heimolendreef, en 2) N van Rucphen, rond de Bernhardstraat en de Achterhoeksestraat. De buurtschappen liggen verder O van de stad Roosendaal, Z van de A58, ZO van het dorp Zegge, Z van het dorp Bosschenhoofd, ZW van het dorp Hoeven, WZW van het dorp St. Willebrord en WNW van het dorp Sprundel.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat buurtschap Achterhoek 1), zoals omschreven onder Ligging, 16 huizen met 103 inwoners onder de gemeente Hoeven. Buurtschap Achterhoek 2), zoals omschreven onder Ligging, omvat in 1840 33 huizen met 151 inwoners onder de gemeente Rucphen. Tegenwoordig hebben beide buurtschappen (per stuk dus) circa 40 huizen met circa 100 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In 1997 heeft de gemeente en het dorp Rucphen er door de grenscorrectie bij buurtschap Achterhoek 1), zoals hierboven beschreven, een monument bij gekregen, namelijk de ronde stenen bergkorenmolen de Heimolen (Heimolendreef 24). Deze viel voorheen onder het dorp Bosschenhoofd, gemeente Hoeven. “Molennamen verraden dikwijls de gesteldheid van de bodem. De Heimolen is gebouwd op de rand van de Hoevense Heide die als gevolg van landbouwontginningen geheel is verdwenen” (86).

De huidige Heimolen is gebouwd in 1844 als houten achtkantige molen op een stenen achtkantige voet op een molenberg. In 1866 is de houten romp vervangen door een gemetselde achtkantige romp. Door een modern systeem kan de windkracht ten volle worden benut en blijft de maalvaardigheid verzekerd.

In het verleden heeft de Heimolen altijd consumptiemeel gemalen. Sinds 2000 was de molen in verval geraakt. De gemeente Rucphen nam de molen in 2009 over. Een restauratie is in 2012 gereedgekomen. Vrijwillige molenaars laten de Heimolen sindsdien weer draaien, maar tot 2014 werd er geen graan meer gemalen.

Vrijwilligers hebben de molen echter weer maalvaardig gemaakt. In 2014 heeft de gemeente Rucphen een overeenkomst gesloten met de initiatiefnemers om de Heimolen toekomstbestendig te maken door weer graan te gaan malen. Sinds 2015 gebeurt dat weer. De organisatie zoekt nog vrijwilligers die graag iets doen met oude ambachten of gewoon belangstelling hebben voor de molen. Wie interesse heeft kan contact opnemen met Harrie Tak op tel. 0165-343727. Verder waren er plannen om van de molen een 'zorgmolen' te maken: het was de bedoeling dat mensen met een beperking bijvoorbeeld meel gingen verpakken of koffie gingen schenken aan bezoekers. In mei 2016 is dit echter vooralsnog 'afgeblazen'. Ontwikkelingen nadien zijn ons nog niet bekend. - Site van de Heimolen. - Heemschut maakt zich anno 2017 zorgen over het achterstallig onderhoud aan de molen. - Zie hierover ook het artikel in BN/De Stem d.d. 11-4-2017.

- Op Heimolendreef 15 kun je de zelfgebouwde windmolen bewonderen van Harrie Tak, de secretaris van De Gewiekste, de West-Brabantse vereniging voor ‘liefhebbers van en zelfbouwers in de alternatieve energie’.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- In maart 2018 is Natuurommetje De Achterhoek feestelijk geopend, door wethouder Laura Matthijssen. Startpunt van het ommetje is bij het informatiepaneel op de hoek van de Gastelsebaan en de Gastelseweg. Het is het tweede ommetje dat gerealiseerd is door NatuurWerkgroep gemeente Rucphen. Het andere bevindt zich in St. Willebrord ('t Gaegelpad). Het natuurommetje leidt je langs een heideveldje, langs akkers, en door en langs bosjes, poelen en weiden. Je ziet delen van het Natuur Netwerk Brabant (NNB), zoals de diverse bosjes, de droge ecologische verbindingszone (EVZ) Posthoorn Noord en de natte EVZ Zwarte Sloot. De wandeling is bijna vijf kilometer lang.

Reactie toevoegen