Abtsregt is een voormalige gemeente, heerlijkheid en buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in grotendeels gemeente Delft, deels gemeente Pijnacker-Nootdorp. Het gebied lag - de plaatsnaam is tegenwoordig niet meer in gebruik - Z van Delft en Delfgauw.
- Abtsregt is een voormalige gemeente, heerlijkheid en buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in grotendeels gemeente Delft, deels gemeente Pijnacker-Nootdorp.
- Abtsregt was tot 1795 een ambachtsheerlijkheid en van 1795 tot 1798 een municipaliteit. In de Bataafse tijd was het van 1798 t/m 1811 een gemeente. Per 1 januari 1812 is de gemeente opgeheven en toegevoegd aan de gemeente Pijnacker. Per 1 april 1817 is deze toevoeging ongedaan gemaakt en wordt het opnieuw een zelfstandige gemeente. Per 1 september 1855 is de gemeente weer opgeheven en toegevoegd aan de gemeente Vrijenban.
- Het grondgebied van het vroegere Abtsregt - de plaatsnaam is tegenwoordig niet mee in gebruik - ligt tegenwoordig grotendeels op grondgebied van de stad (en gemeente) Delft, deels op grondgebied van Delfgauw (gemeente Pijnacker-Nootdorp).
- Wapen van de voormalige gemeente Abtsregt.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
Absregt, Abtsrecht.
Naamsverklaring
Vroeger was dit een heerlijkheid, die “een eigendom van den Abt van Egmond was, die er het regt had, om, in geval van een der ingezetenen hier kwam te overlijden, het beste pand uit den boedel te mogen kiezen, maar niet, ingeval dit sterfgeval buiten het regtsgebied plaats had. Deze dienstbaarheid, waarvan de heerlijkheid zijnen naam ontleend heeft, bestond nog tot in het jaar 1593, toen die van Abtsregt het, voor eene som van zeshonderd gulden van de Heeren Staten van Holland en West-Friesland afkochten”.(1)
Het grondgebied van het vroegere Abtsregt ligt (in het) ZO van Delft. De bebouwing bevond zich grotendeels aan de Rotterdamseweg in Delft (dat was de W grens van de gemeente. Wij denken dat de bebouwing globaal betrekking had op de huidige huisnrs. 388 t/m 472), deels aan de dunner bebouwde Zuideindseweg in het huidige Delfgauw, alleen de W, even kant (want dit was de O grens van de gemeente. De gemeentegrens zal er vermoedelijk midden door de weg hebben gelopen). Daar zal het de huidige huisnrs. 78-124 hebben betroffen. Volgens Van der Aa bevatte de gemeente slechts "verstrooid liggende huizen". In de praktijk betrof het de twee hiervoor beschreven lintbebouwingen. Het tussengelegen (agrarisch) gebied was, zo te zien op oude kaarten, onbebouwd. De huidige A13 deelt het gebied bruut verticaal doormidden.
De gemeente Abtsregt grensde in het N aan de gemeente Vrijenban, in het W aan de Schie (in Van der Aa staat dat de gemeente in het O aan de Schie grensde, maar in dat gebied lag de buurtschap Abtswoude, dus dat is een schrijf-/drukfout), in het Z aan de Ackerdijkseweg en in het O liep de gemeente t/m de Zuideindseweg (vermoedelijk alleen de W helft).
N.B. laat je niet verwarren door de in de nabijheid, in het N van buurtschap Abtswoude gelegen weg Abtsregt, met de daaraan gelegen bebouwing. Die naam suggereert immers dat daar die nederzetting heeft gelegen, maar dat is dus niet zo. De naam aldaar heeft dus geen relatie met het gelijknamige geografische gebied.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Abtsregt, die alleen de gelijknamige buurtschap omvat, 23 huizen met 170 inwoners.
Terug naar bovenZoals uit de beschrijvingen hierboven al blijkt, was Abtsregt een gemeente van zeer bescheiden omvang, met slechts enkele tientallen huizen en nog geen 200 inwoners. Er was daarom geen kerk en ook geen school. De RK en Hervormde inwoners gingen in Schipluiden ter kerke, en de kinderen werden in Schipluiden, Delft en Delfgauw ‘ter schole gezonden’. De inwoners vonden in de 19e eeuw hun bestaan in landbouw en veehandel.
- Inventaris van archiefstukken m.b.t. Abtsregt in het archief van het Hoogheemraadschap van Delfland.
- In Museum Prinsenhof in Delft bevindt zich een zilveren bodebus van de gemeente Abtsregt uit 1797, gemaakt door Jan Reghter de oude.
Terug naar boven- Kaart van de gemeente Abtsregt anno 1824.
- Als je op de link onder de kaart onder deze link klikt, krijg je een globaal beeld van de vroegere gemeente Abtsregt, geprojecteerd op een actuele plattegrond. Dit soort kaarten is niet heel nauwkeurig, dus neem vooral de randen niet te letterlijk; zo loopt het gebied in werkelijkheid aan de O kant nog een klein stukje verder door (immers de W helft van de Zuideindseweg viel er ook nog onder) en hoorde vermoedelijk een Z aansluitende, soortgelijke strook als de afgebeelde er ook nog bij. Zoals onder Ligging vermeld, stelde Van der Aa immers dat de gemeente in het Z aan de Ackersdijkseweg grensde.
Terug naar boven- Genealogie: - Doop-, trouw- en begraafregisters gemeente Abtsregt 1806-1811. - Geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten van deze gemeente 1818-1855. - Huwelijken in deze gemeente 1818-1855.
Reactie toevoegen