Status

- Abbenes is een dorp in de provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer.

- Onder het dorp Abbenes vallen ook de buurtschap Huigsloot en, alleen voor de postadressen, de buurtschap Vredeburg.

Naam

Oudere vermeldingen
Gebied: 1867 Abbenes. Vanaf 1874 wordt de naam als plaatsnaam vermeld.

Naamsverklaring
Recente vernoeming naar het verdwenen eiland (1342 Abnesse, 1344 Abenesse, 1615 Abnes), dat eens de afscheiding vormde tussen het Kagermeer en het Leidse Meer. Samenstelling van nes 'in water uitstekende punt land, landtong' en de persoonsnaam Abe. In 1851 schrijft Van der Aa(1): "Abbenes is thans binnen de bedijking van het Haarlemmermeer begrepen."(2) Op de dorpssite, in het hoofdstuk Geschiedenis, vinden we een andere verklaring: "Ons dorp dankt zijn naam aan 'Het nes van de abt'. Met 'nes' wordt bedoeld de natte en drassige landtong. 'Abt' komt van abdij. Het dorp behoorde vroeger namelijk aan abdij Leeuwenhorst onder Noordwijkerhout."

Ligging

Het dorp Abbenes ligt ZW van het dorp Nieuw-Vennep.

Statistische gegevens

Abbenes heeft ca. 450 huizen met ca. 1.200 inwoners.

Geschiedenis

"In de middeleeuwen behoorde Abbenes tot de abdij van Noordwijkerhout. Aan deze geschiedenis heeft het dorp haar naam te danken: ‘het nes van de abt’. Omdat het dorp oorspronkelijk een eiland was – te midden van de woeste ‘Waterwolf’ – kwam het na de drooglegging geïsoleerd in het polderlandschap te liggen. Vanuit de lucht zijn de vroegere contouren van het eiland goed te onderscheiden van de rechte en gelijkmatige kavels van het ‘nieuwe’ land.

Tot vlak na de Tweede Wereldoorlog was Abbenes nog altijd een agrarisch dorp; inwoners waren direct of indirect afhankelijk van de landbouw. In die tijd was de gemeenschap – door het isolement – naar binnen gekeerd en op zichzelf gericht. Met de aanleg van betere verbindingen en de ontwikkeling van enige bedrijvigheid raakten Abbenessers meer verbonden met de buitenwereld.

De eerste huizen in Abbenes werden gebouwd langs de Hoofdvaart. Vanaf de jaren ’60 is het dorp langs beide zijden van de vaart flink uitgebreid. De woningen uit deze periode kennen weinig variatie; de straten zijn strak en rechtlijnig. Omdat de woningvoorraad voor een derde bestaat uit corporatiewoningen, trekt het dorp lagere inkomensgroepen. Het gemiddeld besteedbaar inkomen is hier het laagste van alle kleine Haarlemmermeerse kernen. Toch is het aantal huishoudens dat rondkomt van het sociaal minimum beperkt: 20 van de 470. Nu steeds meer huurwoningen in de verkoop worden gedaan, kan het dorp sociaal-economisch gaan veranderen. Recentelijk is het kleinschalige bouwproject Zilvervloot met 22 nieuwbouwwoningen gerealiseerd. Door de nabijheid van Schiphol zijn er echter nauwelijks nog mogelijkheden tot verdere uitbreiding.

De geïsoleerde ligging in de Haarlemmermeer heeft waarschijnlijk bijgedragen aan het hechte gemeenschapsgevoel in het dorp. Bewoners wonen er al lang, kennen elkaar goed en organiseren samen veel activiteiten. De langere woonduur tekent de leeftijdsopbouw van Abbenes. De voor Haarlemmermeer zo karakteristieke bevolkingsgolven zijn hier afgevlakt. Het aantal kinderen en jongeren neemt in de komende jaren maar beperkt af. Basisschool De Tonne is in schooljaar 2016/2017 veranderd in een integraal kindcentrum (IKC), waar kinderen van 0 tot 13 jaar worden opgevangen. Het Kindcentrum levert een bijdrage aan de vitaliteit van het dorp. Niet alleen als brede voorziening voor kinderen, maar ook als ‘huis’ voor allerlei activiteiten in het dorp. De bevolking is tegelijkertijd wel aan het vergrijzen. De afgelopen vijftien jaar is het aandeel 65- en 75-plussers verdrievoudigd. Het aantal alleenstaande ouderen is in dezelfde mate toegenomen. Gebrek aan elementaire voorzieningen in de buurt maakt de veroudering van de bevolking een punt van aandacht." (bron: gemeente Haarlemmermeer, Team Onderzoek)

Eiland
Vroeger was Abbenes evenals Beinsdorp en Vennip een eilandje in het grote Haarlemmermeer, dat eigenlijk een samensmelting was van vier meren. Het eiland brokkelde in de loop der jaren steeds meer af, waardoor het vlak voor de droogmaking van het meer niet meer bewoond was. De oppervlakte bedroeg toen nog ongeveer 40 ha. Het Haarlemmermeer vormde een belangrijke handelsroute en het was ook een groot visserijgebied, maar was ook een bedreiging in verband met overstromiingsgevaar. Na eeuwenlang plannen maken gaat daarom in 1840 de schop letterlijk de grond in om het meer in te polderen. In vijf jaar tijd hebben duizenden arbeiders de gehele ringdijk aangelegd en dit alles met spade en schep...

In 1845 wordt gemaal Leeghwater in Buitenkaag in werking gesteld om het Haarlemmermeer droog te malen. Na enkele jaren volgen de gemalen Cruquius en Lijnden. Op 1 juli 1852 is het Haarlemmermeer droog. In hetzelfde jaar wordt eveneens handmatig de Hoofdvaart gegraven, die door de hele polder loopt. Die vaart loopt voor een groot deel kaarsrecht. Alleen bij Abbenes maakt deze een kleine bocht. De uitleg die daaraan wordt gegeven is dat men anders niet helemaal recht uit kwam voor gemaal Leeghwater, en dat het tevens de kortste route was door het eiland heen.

Groei
Omstreeks 1970 ondergaat Abbenes een grote verandering. Er wordt driftig gebouwd; nieuwe huizen verrijzen aan de Cornelia Sophialaan en in de nieuwe wijk Tonnekamp, genoemd naar de gelijknamige boerderij. De structuur van het dorp en zijn inwoners verandert daardoor vrij plotseling van een overwegend agrarisch dorpje naar een klein forensendorp met ca. 1.100 inwoners.

Zie verder de pagina Geschiedenis van Abbenes op de dorpssite.

Recente ontwikkelingen

Bos?
"Haarlems Dagblad publiceert plan gemeente Haarlemmermeer om bos te maken in Abbenes: dorpsraad weet van niets! Op 21 juli 2021 werd de dorpsraad min of meer opgeschrikt door een bericht in de IJmuider Courant en Haarlems Dagblad van Bart Boele: er zou een bos gepland staan in ons dorp, dat in 2022 al moet zijn gerealiseerd! Dit bericht kwam voor de dorpsraad als een complete verrassing, en dan niet in positieve zin. De dorpsraad heeft de laatste tijd regelmatig contact met de gemeente, zo is er laatst  nog een bespreking geweest over de ontsluitingsweg van de nieuwbouw in Lisserbroek, die langs de Nieuwkerkertocht moet komen te lopen, langs betreffend bos dus? Daar is níets over vermeld of verteld.

Als er nog érgens huizenbouw mogelijk is, wat essentieel voor het dorp is, dan is dat aan de westzijde in verband met de aanvliegroute van de Kaagbaan en dan wordt dat door dit plan van de gemeente weer genegeerd. En hoe staat het met de participatie inspanningen van de gemeente? Die zijn hier ver te zoeken lijkt het... In het artikel wordt gemeld dat het bos als recreatiegebied moet dienen ter compensatie van de nieuwbouw in Lisserbroek en Getsewoud én omdat het binnen 5 kilometer fietsafstand van de nieuw te bouwen wijken ligt. De gemeemnte gelooft toch zelf niet dat mensen vanuit Lisserbroek, laat staan vanuit Getsewoud, op de fiets naar het ´bos´ in Abbenes komen?" Aldus de Dorpsraad op de dorpssite.

Duinpolderweg
De dorpsraad van Abbenes maakt anno voorjaar 2018 bezwaar tegen een beoogde nieuwe weg tussen Lisserbroek en de A44 (afrit Kaag (dorp)) die langs het dorp zou komen te lopen. Het gaat om het zuidelijke deel van het project Duinpolderweg (het noordelijk deel is de verdubbeling van de Nieuwe Bennebroekerweg tussen de A4 en de Drie Merenweg richting Hillegom en Bollenstreek). Met het oog op de grootschalige woningbouw in Lisserbroek - het dorp gaat de komende jaren verdubbelen - willen de provincies Noord- en Zuid-Holland ook daar een nieuwe toegangsroute maken. De aanleg heeft "desastreuze gevolgen voor het nog weinige resterende karakteristieke agrarische gebied in Haarlemmermeer", vindt de Dorpsraad, die verder stelt dat het dorp hierdoor straks wordt ingesloten door verkeerswegen.

Dat levert nog meer overlast en geluidshinder op voor de inwoners, die nu al te kampen hebben met de A44 en de treinverbining Amsterdam-Leiden op 200 meter afstand, alsook de aanvliegroute van de Kaagbaan. Bovendien rijdt het de woningbouwplannen in de wielen waar het dorp al jaren voor strijdt om het dorp leefbaar te houden. Want in het westen van het dorp zijn daar mogelijkheden voor, maar niet als er pal naast een autoweg wordt aangelegd. Dit alles overwegend stelt de Dorpsraad een alternatieve route voor, van de 2e Poellaan in Lisse langs de Zuid-Hollandse kant van de Ringvaart naar de A44. Volgens hen kunnen de beoogde doelen hiermee ook worden gehaald, zonder dat daardoor de leefbaarheid in Abbenes wordt aangetast. (bron en voor nadere informatie zie Haarlems Dagblad, 21-2-2018)

Bezienswaardigheden

- Abbenes heeft 5 rijksmonumenten.

Hervormde kerk
Na de droogmaking van het Haarlemmermeer tot de Haarlemmermeerpolder rond 1850 gingen de Abbenessers aanvankelijk aan de overkant van de ringvaart in de Kaag naar de (Hervormde) kerk. De werkzaamheden aan de inpolderdering en ontginning van de Haarlemmermeer brachten een toestroom van arbeiders met zich mee. De kerk in Kaag werd te klein. Pogingen om die kerk te vergroten mislukten. In 1865 gaf het Classicaal Bestuur te Leiden toestemming voor fondsenwerving ten behoeve van de bouw van een kerk te Abbenes. Schoolmeester Pieter Boekel van de openbare school in het dorp schreef een boek over de geschiedenis van het Haarlemmermeer. De opbrengsten uit de verkoop van dit boek kwamen ten goede van het fonds voor de bouw van de kerk. In 1868 schonk de landelijk bekende dr. Jan Pieter Heije (arts, dichter en beheerder van de gronden rondom het dorp) 1/3 bunder grond namens de familie Van Voorst, gelegen naast de openbare school. Hierop zou de kerk gebouwd gaan worden. Op 29 maart 1869 is de Hervormde kerk (Hoofdweg 1764) plechtig in gebruik genomen. De samenwerking met de Kaag blijft echter nog wel bestaan.

In 1894 besluit de Algemene Synode dat het dorp in 1895 kerkelijk zal worden samengevoegd met de Hervormde kerk van Nieuw-Vennep. Dit samengaan zal duren tot 1990. In 1990 maakt de Hervormde kerk zich los van de Hervormde Kerk van Nieuw-Vennep. In dat jaar wordt een samenwerkingsovereenkomst gesloten met wijkgemeente Abbenes van de Gereformeerde Kerk te Nieuw-Vennep. In 2000 zijn alle stukken door de kerkelijke overheid goedgekeurd en is de lokale Samen Op Weg Gemeente een feit. In 2007 worden de eerste stappen gezet op de weg om te komen tot een Protestantse Gemeente. Wie meer wil weten over de geschiedenis van deze kerk, kan terecht bij het boekje '125 jaar kerk in Abbenes', geschreven door dhr. J. Tamboer. Het is te bestellen bij de kerkvoogdij. De kerk is een charmante kleine dorpskerk met torentje. Het is een gemeentelijk monument. Het orgel is in 1951 gebouwd door de firma Gebr. Van Vulpen (Utrecht). (bron: de lokale Protestantse Gemeente)

- Jan Pieter Heije, destijds eigenaar van verschillende boerderijen in de Haarlemmermeer, kindervriend, dichter en liedjesschrijver, komt op 24 februari 1876 te overlijden. Op zijn graftombe te Abbenes - waar hij op zijn nadrukkelijke verzoek is begraven - komt het opschrift te staan: “De Nederlandsche jeugd aan den kindervriend en dichter Dr. J.P. Heije 1809-1876. Een lied, een lied, Uw leven lang”. De arts J.P. Heije heeft onder meer de liedjes “De Zilvervloot”, “Zie de maan schijnt door de bomen”, en “Ferme jongens, stoere knapen” geschreven. Hij schenkt de school in het dorp een bibliotheek. Ook sticht hij er de Cornelia Sophiabewaar-, naai- en breischool. In 1876 zegt zijn weduwe toe dat 1/3 bunder land aanpalend aan de grafkelder in gebruik kan worden genomen als begraafplaats, tegen betaling van 1 gulden erfpacht per jaar. De begraafplaats word in de zomer van 1879 in gebruik genomen. In 1880 geeft de burgermeester opdracht tot het bouwen van een baarhuisje. De graftombe is een gemeentelijk monument, dat nog jaarlijks op de geboortedag van J.P. Heije door de schoolkinderen uit het dorp wordt bezocht.

Jaarlijkse evenementen

- Oranje Evenementen Vereniging (OEV) Abbenes is in 1995 opgericht door een aantal actieve vrijwilligers. Het was een "fusie" tussen het Oranje Comité, dat al vele jaren actief was, en de Feestcommissie, die net opgestart was. Door de jaren heen heeft de OEV geregeld grote feesten georganiseerd waaronder: braderieën, een barbecue met het hele dorp, helikoptervluchten boven het dorp, kinderkermis, off-the-roadshow, een telekraan van 55 meter hoog waar je in een bak over het hele dorp kon kijken, country-avond, après-skifeesten, elk jaar Koninginnedag (tegenwoordig Koningsdag) en nog vele andere activiteiten.

Er is nog drie jaar samengewerkt met Limbowiel, waarbij bekende artiesten naar Abbenes werden gehaald, zoals George Baker en Arie Ribbens, maar dat was helaas te groot voor het dorp, zodoende zijn ze weer op eigen kracht verder gegaan. Nu richt de vereniging zich op lokale evenementen zoals Koningsdag, playbackshow, themafeest, dorps-bbq, Halloween en kerstmarkt. De vereniging ervaart een zeer prettige samenwerking met de Jeugdraad en Toneelvereniging Spelenderwijs, en krijgt regelmatig financiële steun van de Dorpsraad. Natuurlijk zijn ook de vele sponsors erg belangrijk voor de vereniging. De vereniging heeft een "eigen" terrein van de gemeente Haarlemmermeer tot haar beschikking gekregen: het multifunctioneel terrein (MFT) aan de Van Voorstlaan, waar de meeste evenementen plaatsvinden.

- "Op een zaterdag eind oktober (in 2019 voor de 16e keer) organiseren de Werkgroep Halloween van de OEV en de Jeugdraad samen met heel veel vrijwilligers het Halloweenfeest, ook wel Griezelnes genaamd. Abbenes was het eerste dorp in de Haarlemmermeer dat dit feest ging vieren en in de loop der jaren is het een begrip geworden in het dorp maar ook in de wijde omgeving, want de deelnemers komen uit veel dorpen van de Haarlemmermeer en zelfs van daar buiten. Het Halloweenfeest wordt hier gevierd in 2 leeftijdsgroepen: De eerste groep is voor de kleintjes van 0 tot en met ongeveer 14 jaar. De ouders en kinderen van rond de 14 jaar moeten zelf beslissen in welke groep ze meegaan. De groep vanaf 14 jaar en ouder kan best heel erg griezelig zijn, dus houdt daar rekening mee. De OEV heeft deze leeftijdgrens verhoogd omdat er de laatste jaren jonge groepen al snel de tocht verlieten omdat het toch te eng was en dan zijn er te lange tussenpozen voor de figuranten in het bos. Het evenement is altijd volgboekt dus zorg dat je er op tijd bij bent. De Halloween speurtocht is gratis voor OEV leden. Voor niet-leden zijn de kosten € 5,00 per persoon."

- Oranje Evenementen Vereniging (OEV) Abbenes organiseert op de 2e zaterdag van december de traditionele Kerstmarkt aan de Van Voorstlaan. Iedereen die hier een kraam wil bemannen, iets wil verdienen voor een vereniging, stichting, goede doel, club of gewoon voor zichzelf, kan gratis deelnemen. Er mag geen eten of drinken verkocht worden, de catering is namelijk in handen van de OEV. Het is een gezellige markt, met glühwein en een lekker hapje eten. Ook rijdt de arrenslee door het dorp en kan er een gratis rondrit worden gemaakt. Natuurlijk ontbreekt een kerstman niet en mag publiek met hem op de foto. Voor de jeugd is er een springkussen. De kerstmarkt duurt van 16.00 tot 20.00 uur.

Links

- Algemeen: - De website Abbenes.net is sinds 2002 uitgegroeid tot een gerenommeerd 'digitaal dorpsplein' waar het actuele nieuws over het dorp te vinden is. Wethouder Tom Horn heeft in november 2017 de 'Meer voor Elkaar-pluim' uitgereikt aan John van den Berg en Ria Baars (video) voor hun inzet voor de dorpssite, destijds de eerste in zijn soort in de gemeente Haarlemmermeer.

- Nieuws: - Nieuws uit Abbenes op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Ons dorp wordt bestuurd vanuit Hoofddorp. De besluitvorming is in hoge mate gebaseerd op de visie van de grootste politieke partijen in de gemeenteraad, waarin doorgaans een vertegenwoordiger uit ons dorp ontbreekt. Om de belangen van de Abbenesser bevolking onder de aandacht te brengen van onze gemeentebestuurders blijkt de dorpsraad een effectief instrument te zijn. Als niet-politieke belangengroep is Dorpsraad Abbenes volwaardig gesprekspartner van de gemeente. Dat betekent dat de dorpsraad in het dorp moet steunen op een zo breed mogelijk draagvlak. Dit draagvlak bestaat uit afgevaardigden van vrijwel alle verenigingen, clubs en andere groeperingen in het dorp, tezamen vormend de Dorpsraad. De dorpsraad stimuleert het verenigingsleven, clubs etc. en komt op voor de leefbaarheid in het dorp en het welzijn van de bewoners. Voor de uitvoering van specifieke werkzaam­heden kent de dorpsraad een aantal werkgroepen/commissies. Tegenwoordig zijn dat alleen nog de Jeugdraad (disco, spelavonden enz.) en de Handenarbeidclub."

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Tonne is in 2018 getransformeerd tot integraal kindcentrum IKC De Lente, dat onderwijs en opvang biedt aan kinderen van 0-12 jaar. Zij werken in een doorgaande leerlijn en met kleine groepen om zo ieder kind op zijn niveau voldoende aandacht te kunnen geven. Ze vinden het belangrijk dat er gewerkt wordt vanuit het welbevinden van het kind, waarbij kinderen zelfvertrouwen krijgen, zich veilig voelen en zich optimaal kunnen ontwikkelen. Op De Lente kennen alle leerkrachten alle kinderen. Ze beogen het onderwijs en de opvang zo in te richten dat het aansluit bij de ontwikkeling van het kind. Er wordt projectmatig gewerkt. Met inzet van de methoden Peuterplein, Kleuterplein en Alles-in-1 krijgen alle vakken een plaats binnen het gekozen thema.

- Sport: - s.v. Abbenes heeft afdelingen voor voetbal, tennis en darts. Al sinds 1976 werd er aan de westzijde van de Hoofdvaart door twee verenigingen sport gefaciliteerd: voetbal en tennis. Sinds 2007 zijn de verenigingen gefuseerd tot Sportvereniging Abbenes en hebben ze gezamenlijk het park en de accommodatie vernieuwd. In 2016 heeft een groep darters zich bij de vereniging aangesloten. De vereniging is aangesloten bij zowel de voetbalbond (KNVB) als de tennisbond (KNLTB), waardoor leden aan verschillende competitievormen kunnen meedoen.

- Zorg: - "Kwekerij De Fruitbloem in Abbenes biedt dagbesteding aan mensen die daarvoor in aanmerking komen. Belangrijk voor de cliënten is het sociale contact dat ze houden met ons, onze klanten en met elkaar. De belangrijkste activiteiten voor de zorgboerderij zijn alle activiteiten die te maken hebben met de teelt en het onderhoud van onze gewassen. Dat is een jaar rond werk, want als we klaar zijn met oogsten ruimen we alles netjes op en moeten we alles klaarmaken voor het volgende seizoen in de kassen. Zodoende zijn de deelnemers volledig betrokken bij de groei en ontwikkeling van de gewassen en het bedrijf. Het leuke hiervan is dat de cliënten ook zelf kunnen meedenken met de groei van het gewas.Zo krijgen we het bijvoorbeeld te horen als er luizen gezien zijn in de planten en dat we daar wat aan moeten doen. Ook het water geven vinden ze een belangrijke activiteit bij de start van de dag. Er kan immers niks groeien als we niet goed water geven."

- Veiligheid: - "Help mee om je dorp veiliger te maken en sluit je aan bij WhatsApp Buurtpreventie Abbenes. Buurtpreventiegroepen zijn extra ogen en oren voor de politie. Zodra je iets verdachts ziet of hoort, zoals (vermoedens van) inbraak, oplichting, vernieling, straatroof, bedreiging of mishandeling, dan kun je eenvoudig via de WhatsApp groep een melding maken. Op die manier is iedereen in de buurt direct op de hoogte."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Abbenes, met foto's van de grafzerken.

• 1. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden,
  van der Aa, A.J.
  , p.ca. 10.000, (1851)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)