Status

- Abbekerk is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Medemblik. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1978. In 1979 over naar gemeente Noorder-Koggenland, in 2007 over naar gemeente Medemblik.

- Wapen van de voormalige gemeente Abbekerk.

- De dorpen Abbekerk en Lambertschaag werken op veel gebieden samen, qua verenigingsleven, voorzieningen en dergelijke Ze worden dan ook als een tweelingdorp beschouwd.

Naam

Oudere vermeldingen
Ca. 1312 Abbenkerke, ca. 1338 Abbenkerke, 1414 Abbenkerc, 1429 Abbekerck, 1665 Abbekerck.

Naamsverklaring
Samenstelling van kerk 'eigenkerk' en de persoonsnaam Abbe.(1)

Ligging

Het dorp Abbekerk ligt ZW van de stad Medemblik en NO van het dorp Opmeer.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Abbekerk 124 huizen met 779 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 66/422 (= huizen/inwoners), het dorp Lambertschaag (de O helft) 34/206, en de buurtschappen De Weere (het Z deel) 20/128, Bennemeer (de W helft) 1/11 en Coppershorn 3/12. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.

Geschiedenis

In 1414 verleent graaf Willem de Zesde (de vader van Jacoba van Beieren) stadsrechten aan de dorpen Abbekerk, Twisk, Midwoud en Lambertschaag. Daartoe worden deze vier dorpen door hem samengevoegd onder de naam 'De Stede Abbekerk'. Dit stadsrecht eindigt met de Franse overheersing in de jaren 1795-1813. Een der privileges van het stadsrecht was het rechtspreken. Dat deed men in het Regthuys, met een 'regtbank' die ten dienste stond van de vier genoemde dorpen. Zie verder bij Bezienswaardigheden.

Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij Stichting Historisch Abbekerk en Lambertschaag (SHAL). "Er liggen genoeg uitdagingen voor de komende tijd. Wij willen het imago van een stoffige club die alleen wat oude foto's laat zien en oude verhalen oprakelen van ons afschudden. Ons streven is met de tijd mee te gaan en ook de jongere generatie enthousiast te maken voor ons werk en de doelstellingen. Wij zijn al gestart met de modernisering. Wij hebben inmiddels zeer veel digitaal materiaal. Om al dat moois te delen met onze donateurs hebben wij een paar beeldschermen aangeschaft, mogelijk gemaakt door een onverwachte schenking. Ook verkregen wij een paar beeldschermen van donateurs. Deze beeldschermen gebruiken wij o.a. bij de donateuravonden. Wij werken hard aan het verstrekken van allerlei interessante informatie via de sociale media zoals e-mail, Facebook en Google. Het is je vast niet ontgaan. Deze ontwikkeling wordt doorgezet. Wij gaan er voor. Blijf ons ondersteunen door het aanleveren van foto’s en/of leuke verhalen voor onze jaarboeken. Ook een extra steuntje in de rug is altijd welkom. Els Horsten-Bijlsma, voorzitter."

Recente ontwikkelingen

- Dorpsplan Abbekerk en Lambertschaag (2011). - Eind 2017 is een nieuwe Kernvisie verschenen.

- De gemeente wilde anno 2016 woningen bouwen in Abbekerk op het Nieuwe Veld en aan de Vekenweg/Reigersweg. De provincie heeft laten weten dat zij dat geen goed plan vindt omdat die gebieden in weidevogelleefgebieden liggen. De gemeente focust sindsdien voor nieuwbouw op de locaties Roskam, de voormalige gemeentewerf en de ijsbaan. Anno 2019 is besloten dat het dorp een nieuw MFA/IKC krijgt (waarvoor zie verder het hoofdstuk Links). Daar wordt ook de horeca van Het Nieuwe Bonte Paard in geïntegreerd. Op de locatie van dit horecapand beogen appartementen te komen.

De gemeente Medemblik heeft voor Abbekerk een 5-jaren plan opgezet dat behalve het nieuwe MFA ook woningbouw op de gemeentewerf annex ijsbaan, verplaatsing ijsbaan en het huttendorp, herinrichting vrijkomende locatie van de huidige basisschool, de herinrichting van het Burgemeester P. Kromplein en de herontwikkeling van de locatie Het Nieuwe Bonte Paard omvat. Er is gekozen voor één programma van waaruit van 2019-2023 zal worden gewerkt. Planning: vaststelling van de kadernotitie voor het plangebied MFA: tweede kwartaal 2019. Voorontwerp en definitief ontwerp nieuw MFA: tweede kwartaal 2020. Vaststelling van het ontwerpbestemmingsplan: vierde kwartaal 2020. Sloop/bouwrijp maken: derde kwartaal 2021. Start bouw nieuw MFA: vierde kwartaal 2021. Ingebruikname MFA: eerste kwartaal 2023.

Bezienswaardigheden

- Abbekerk heeft 14 rijksmonumenten.

- Het schip van de Hervormde (PKN) kerk van Abbekerk (Dorpsstraat 42) is een beuk breed, het koor daarentegen is twee traveeën breed. Het dak van het schip is in de 17e of 18e eeuw vernieuwd, het dak van het koor is nog origineel. Het tongewelf is in 1756 vernieuwd. De muren van het schip zijn opgetrokken uit hergebruikte bakstenen. In het interieur vinden we o.a. een herenbank uit 1728, een tochtportaal uit 1838 met renaissancistische ornamenten, drie koperen kroonluchters, en een kerkorgel van Knipscheer.

- Het Regthuys (Dorpsstraat 48), met kerker, dateert uit 1584. Uit oude geschriften is op te maken dat het gebouw ooit veel groter is geweest. Het pand is in 1981 gerestaureerd en van mei t/m september te bezichtigen.

- Voormalig stationsgebouw van de spoorlijn Hoorn-Medemblik, in gebruik geweest van 1887 tot 1941. Dit station, genaamd Abbekerk-Lambertschaag, bedoeld voor deze beide dorpen dus, lag Z van het dorp aan de weg Stationsbuurt (nr. 1-3), die voor de postadressen onder het Z hiervan gelegen dorp Benningbroek valt. Benningbroek zelf had Z hiervan een eigen station, genaamd Benningbroek-Sijbekarspel. Er zijn plannen voor restauratie van het stationsgebouw, gecombineerd met herbouw van molen De Haen, die voorheen in Sijbekarspel stond, op de grens met Benningbroek. De bedoeling is dat er een molenschuur komt met restaurant en/of museum, met daarop de molen, en dat het geheel tevens een functie krijgt in relatie tot de toeristische stoomtramlijn Hoorn-Medemblik.

Station Abbekerk-Lambertschaag staat anno 2021 op de nominatie om een provinciaal monument te worden. In 2020 heeft Museum Stoomtram Hoorn-Medemblik het pand aangekocht van de gemeente. Het verbouwen tot woonhuis is de eerste fase. Een actieve vrijwilliger van het museum gaat in het gebouw wonen. Aan de buitenkant zal in de komende jaren wel een perron worden aangelegd, maar de wachtkamer zal de komende tien tot vijftien jaar nog niet in het gebouw terugkomen. Zie ook deze videoreportage over de plannen met het stationsgebouw (anno 2021).

- "Nederland wordt overspoeld door toeristen. Ze worden aangevoerd met vliegtuigen, cruiseschepen en touringcars. De grote steden en favoriete toeristenplaatsjes kunnen de stroom bijna niet meer aan. Tijd dus om West-Friesland te verkennen. Lopend of op de fiets. En dan kom je natuurlijk ook door het mooie Abbekerk en Lambertschaag. Maar zijn daar wel interessante en historische attracties te zien? Ja, die zijn er zeker. Ze zijn beschreven in dit historisch/toeristisch gidsje van onze dorpen, een initiatief van de lokale heemkundekring."

Oorlogsmonument
Monument voor twee in de Tweede Wereldoorlog omgekomen geallieerde vliegers. "Op 6 juni 2015 heeft de burgemeester van Medemblik de heer F.Streng het oorlogsmonument in Abbekerk met behulp van drie leerlingen van OBS De Plaats onthuld. Hierbij waren o.a. de familie M. Tipper, de burgemeester van Kostrzyn, de heer Bigos (neef) en twee vertegenwoordigers van de gemeenteraad van Kostrzyn, vertegenwoordigers van de Poolse en Brits ambassade aanwezig. Veel inwoners gaven blijk van hun belangstelling. De voorafgaande week is er koortsachtig gewerkt om het monument te plaatsen en de omgeving waardig in te richten. Op maandagavond werd het monument op het fundament getild en vastgezet. Hierna was het de beurt aan de stratenmakers van Sandor Paulik, die om zeven uur ’s ochtends aan de gang gingen, die klus was rond elven klaar. Ondertussen liepen de mannen van de gemeente Medemblik zich warm. De grond werd verrijkt, de plantjes besteld en opgehaald door Nellie Bosstad en de plaats voor de vlaggenmasten bepaald.

Tussen de bedrijven door beoefenden de leerlingen van groep 7 de techniek van het hijsen van vlaggen: ze moesten maar een meter omhoog, maar wel gelijk! Andere leerlingen bekeken de situatie en oefenden het aanreiken van de bloemstukken. Op donderdagavond kwam Joke Meurs haar plaats als speelster van de Last Post bekijken. Op vrijdagochtend was alles klaar, zelfs de planten hadden keurig op tijd water gekregen, het was toen ca. 30 graden. In die temperatuur werd ook nog de brochure bij de drukker in Alkmaar opgehaald. Het bestelde gebak van Banketpartners uit Zwaag ging dus rechtstreeks de koelruimte in! In de ontvangstruimte werd een kleine tentoonstelling opgesteld, met voorwerpen van de Spitfire, foto’s en archiefstukken. Zaterdagochtend vroeg werd de parkeerplaats ingericht en de bewegwijzering daar naartoe aangebracht. De genodigden waren welkom in het Nieuwe Bonte Paard.

Door het prachtige weer werd het een waardige, maar ook ontspannen plechtigheid, geleid door Dirk Poot en Henk Bruinsma. Het geheel werd ingeleid door de burgemeester en de voorzitter van de W.O.A. De onthulling gebeurde door de burgemeester en Jet, Jim en Isa, leerlingen van OBS De Plaats. Na de Last Post, vertolkt door Joke Meurs, was er een minuut stilte. De vlaggen gingen in top, gehesen door Jet, Jim en Isa. Martin Tipper en Szymon Matysek hielden beiden een toespraak, Martin memoreerde het monument als een privilege voor de vlieger en zijn familie. Matysek schetste de rol die de Polen in de oorlog hadden gespeeld en de band die in de loop der jaren tussen Abbekerk en Kostrzyn is ontstaan. Hierna werden door de gasten een aantal bloemstukken rond het monument gelegd. Tot slot was er een defilé door alle aanwezigen. Wij bedanken u allen. Met vriendelijke groeten, Roelandt Paarlberg, Rene Veerman en Frits van der Starre." Het oorlogsmonument is ontworpen door beeldend kunstenaar Peter Koelemeijer uit Nibbixwoud.

- Gevelstenen in Abbekerk.

Jaarlijkse evenementen

- Jaarlijks komen zo'n 275 basisschoolkinderen uit Abbekerk, Lambertschaag, Hauwert, Midwoud, Oostwoud, Twisk en Opperdoes naar de ijsbaan in het dorp om tijdens het huttenbouwproject Kinder Spel en Bouw (hemelvaartsweekend) hun mooiste hutten te bouwen. Het weekend, dat door ca. 80 vrijwilligers wordt voorbereid en begeleid, wordt feestelijk afgesloten met een fakkeloptocht en slapen doen de kinderen in de zelfgemaakte hutten.

- De Triatlon Abbekerk (op een zondag begin september) is een van de langstlopende triatlons in Nederland. In 1984 gestart als kwarttriatlon, zijn daar inmiddels de achtste en de sprintafstand bij gekomen en wordt door sporters individueel en als team op de estafette gestart. Het evenement trekt circa 300 deelnemers.

- De Abbekerker en Lambertschager IJsvereniging (ALIJV) verzorgt niet alleen de lokale ijspret in de winter, maar organiseert ook een veldloop op een zondag eind oktober, met een mooi en gevarieerd parcours over wegen, fruittuinen, weilanden, parken et cetera. Deze veldloop is voor veel atleten een mooie training, zo vlak voor het begin van het crossloopseizoen. Je kunt kiezen uit de afstanden 5 en 10 kilometer.

- "AZOV Musicals, voorheen Abbekerker Zang en Operette Vereniging, is al meer dan 60 jaar op een enthousiaste en semiprofessionele wijze met muziek bezig. De laatste 20 jaar voert de vereniging musicals uit. Als we hierop terugkijken kunnen we vaststellen dat het artistieke niveau een stijgende lijn vertoont. De professionele kwaliteit van de uitvoeringen doet menigeen verbazen. Niet alleen de prestaties op het gebied van zang, dans en acteren zijn van hoog niveau, dat geldt ook voor de kostuums, decors en geluids- en lichttechniek. Elk jaar wordt eind oktober, begin november een musical opgevoerd. Alle leden staan dan in de schijnwerpers en worden daarbij ondersteund door vrijwilligers achter de schermen. Voorop staat dat iedereen daar plezier in heeft. Plezier op het podium straalt immers af op het publiek."

Landschap, natuur en recreatie

- Zwembad De Spetter is een verwarmd buitenzwembad. Het is geopend van eind april tot begin september. Er is een 25-meterbad dat zeer geschikt is voor zwemlessen en banen zwemmen. Tevens is er een lage en een 3,5 meter hoge duikplank. Recreatiebad met twee glijbanen en een spuitelement. Verder is er een verwarmd peuterbad voor de allerkleinste gasten met hun ouders/verzorgers.

- "Het Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL) Abbekerk en omgeving is het Westfriese poldergebied rond de genoemde kern en de kern Opperdoes. Het gebied wordt aan de noordzijde begrensd door de Westfriese Omringdijk en de N239. Aan de zuidzijde wordt de grens gevormd door de oude bebouwingslinten van Gouwe, Sijbekarspel, Benningbroek, Midwoud, Oostwoud en Veldhuis. Aan de oostzijde ligt de grens op de provinciale weg N240. De snelweg A7 doorsnijdt het gebied in noord-zuid richting. Het BPL omvat het beschermd dorpsgezicht van lintdorp Twisk met zijn vele monumenten en het traject van de historische spoorlijn Hoorn - Medemblik (waarover recreanten een rit met een historische stoomtrein kunnen maken). Het BPL vormt een landschappelijke buffer tussen de grootschalige glastuinbouwclusters ten noorden en ten zuiden van dit gebied.

Het landschap van West-Friesland en zo ook het BPL Abbekerk en omgeving vertoont lokaal verschillen door de invloed die de zee ooit op dit gebied had, door ruilverkavelingen en door het huidige agrarisch landgebruik. De mate waarin de verkaveling van het oude veenlandschap nog zichtbaar is en oorspronkelijke waterlopen aanwezig zijn varieert. Hierdoor varieert ook de landschappelijke en cultuurhistorische waarde. Het overgrote deel van het BPL is een geschikt habitat voor weidevogels. Meerdere vochtige graslanden en waterlichamen in de omgeving zijn opgenomen in het Natuurnetwerk Nederland (NNN). De waterlopen, oevers en aangrenzende natuurgebieden maken deel uit van een uitgebreid netwerk van natte natuurverbindingen in West-Friesland. Het BPL maakt deel uit van het ensemble West-Friesland Midden en Oost in de Leidraad Landschap en Cultuurhistorie.

Het gebied rond Abbekerk is ontstaan uit grote hoeveelheden sediment die zijn afgezet door het zeewater dat door het Zeegat van Bergen stroomde. Door het getij ontstond in het binnenland opslibbing van zand en klei. Vanaf de IJzertijd vernatte het gebied en ontstond een veenpakket. Al in de 8e of 9e eeuw werden de veengebieden ontgonnen om ze geschikt te maken voor landbouw. Vanuit de veenrivieren werden parallelle sloten gegraven als basis voor de veenontginningen. Nadat het gebied was ontgonnen, gingen de boeren in lange bebouwingslinten in het gebied wonen. Door de ontginning startte een proces van veenoxidatie en inklinking waardoor het maaiveld daalde. Oorspronkelijk laaggelegen gebieden, zoals kreekbeddingen, kwamen daardoor hoger te liggen dan het ingeklonken veen. Dit heet een ‘inversielandschap’. Om droge voeten te houden werden de nederzettingen verplaatst naar de hoogste plaatsen in het landschap; de kreekruggen (voormalige kreekbeddingen, restanten van getijdegeulen). Door voortgaande bodemdaling ontstonden verschillende binnenmeren, waaronder het Bennemeer.

Overstromingen in het gebied dwongen de bewoners om vanaf de 11e eeuw dijken aan te leggen. Vanaf de tweede helft van de 13e eeuw vormden deze dijken één geheel: de Westfriese Omringdijk. De dijk is regelmatig doorbroken. Dat is nog steeds zichtbaar in het grillige verloop van de dijk en de ‘braken’ die langs de dijk liggen. Ontwatering van het veen leidde tot verdergaande veenoxidatie, waardoor de onderliggende zeekleibodem uiteindelijk aan het maaiveld kwam. Het gebied heeft de ruimtelijke karakteristieken van de veenontginningen behouden. In de 17e eeuw werden de kleine binnenmeren drooggemalen. Een stoomtram, aangelegd in 1887, verbond Hoorn met Medemblik. Het agrarisch gebruik is mee blijven veranderen met de tijd. Door de ruilverkavelingen in de tweede helft van de 20e eeuw is het landschap dan ook opnieuw ingrijpend veranderd. Veel sloten zijn gedempt en er werd een wegennetwerk aangelegd. Ook is veel van het aanwezig reliëf geëgaliseerd. In dit BPL is het historische landschap echter in grote delen intact gebleven. Ook de kleinschalige droogmakerij de Bennemeer is volledig behouden gebleven." (bron en voor nadere informatie zie de beschrijving Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL) Abbekerk en omgeving)

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Abbekerk en Lambertschaag van de Dorpsraad op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Abbekerk-Lambertschaag is een schakel tussen de bewoners en de gemeente, een aanspreekpunt voor zowel de burger als de gemeente. Het is een van de manieren om de bewoners te betrekken bij de voorbereiding en uitvoering van het beleid. De gemeente gaat uit van behoorlijk bestuur en vanuit de dorpsraad beoogt men meerwaarde te hebben voor het bevorderen van de leefbaarheid. Een dorpsraad heeft geen beslissende maar wel een adviserende rol en we kunnen kritisch advies geven. Als dorpsraad nodigen we de bewoners dan ook uit om mee te denken, we kunnen die inbreng goed gebruiken.

De Dorpsraad heeft de volgende doelstellingen geformuleerd: het behartigen van belangen van de dorpsbewoners.Tevens het oplossen van knelpunten die de leefbaarheid van de dorpsbewoners bedreigen; het onderhouden van contacten met het gemeentelijk apparaat. Het verstrekken van adviezen, gevraagd en ongevraagd aan het gemeentebestuur, gemeentelijke instellingen en andere instellingen van belang; het bevorderen van inspraakmogelijkheden; het aanmoedigen en handhaven van sociaal-culturele en sportieve activiteiten voor de bewoners van de dorpskernen; bevorderen en coördinatie van sociale en maatschappelijke dienstverlening; bevorderen van de handhaving van de huidige voorzieningen en indien nodig en mogelijk uitbreiding hiervan in al haar facetten; voorwaarden en omstandigheden helpen creëren en stimuleren. voor recreanten."

- Dorpshuis/MFA: - Dorpshuis De Nieuwe Haven is het sociale en culturele hart van Abbekerk, waar iedereen elkaar ontmoet en waar van alles plaatsvindt. Een sfeervol gebouw, met gezellige bar en foyer. Compleet met alle voorzieningen, zoals verhuur van zalen van verschillende afmetingen voor diverse doeleinden. Voor jong en ouder, particulieren en bedrijven. In de meeste zalen is WiFi beschikbaar. Het dorpshuis met inpandige gymzaal dateert uit 1964 (en in 2004 is jeugdcentrum De Bunke er aangebouwd), is vandaag de dag verouderd en voldoet niet meer aan de eisen des tijds. Het interimbestuur van Stichting Dorpshuis besloot in 2015 om vanaf dan alleen nog het hoogstnoodzakelijke onderhoud te verrichten.

Het college van B&W kwam met vier toekomstscenario's voor het dorpshuis. Twee ervan behelsden behoud en renovatie/verbouwing van het bestaande pand. Optie 3 was nieuwbouw, met of zonder gymzaal (dat was de voorkeur van B&W). Met horecagelegenheid Het Nieuwe Bonte Paard was er de gezamenlijke wens voor één horecagelegenheid voor het dorp. Optie vier was sluiting van het pand en voortaan gebruik maken van andere accommodaties in het dorp. Eind 2018 heeft de gemeente besloten dat er een nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA) komt. Het bleek niet rendabel om het oude dorpshuis nog te renoveren. Het MFA wordt een dorpshuis met sportzaal, gecombineerd met huisartsenpraktijk plus daarbij de basisschool (waarvan het bestaande pand uit 1974 dateert) met kinderopvang, oftewel een integraal kindcentrum (IKC). Ook de horeca van Het Nieuwe Bonte Paard wordt erin geïntegreerd. Op die locatie beogen appartementen te komen. Het nieuwe complex beoogt medio 2023 gereed te komen. Zie daarvoor ook het hoofdstuk Recente ontwikkelingen.

- Onderwijs en kinderopvang: - "Openbare basisschool De Plaats is een actieve school, centraal gelegen in Abbekerk. Het team betrekt de kinderen en hun verzorgers bij het leerproces om zelfstandig, gemotiveerd en samen te leren werken in een rijke leeromgeving. De werkelijke leefwereld speelt een grote rol. We werken met moderne methoden en een breed aanbod van gevarieerde thema's. Samen proberen we er uit te halen wat erin zit!"

"Op de in het dorpshuis gevestigde Peuterspeelgroep 't Tweide Woidje doet je kind nieuwe ontdekkingen. Een peuterspeelgroep van Berend Botje is vergelijkbaar met een peuterspeelzaal. Je kind speelt met spelmateriaal speciaal voor zijn of haar leeftijd en doet zo op speelse wijze veel vaardigheden op. Door samen te zingen, luisteren, dansen, spelen en knutselen, maken de kinderen contact met andere peuters en de medewerkers. Zo raken ze eraan gewend om in een groep te spelen en door andere volwassenen begeleid te worden. Het maakt de stap naar de basisschool vaak makkelijker."

- Jongeren: - Jongerencentrum De Bunker.

- Sport: - Voetbalvereniging VV ALC.

- "Tennisvereniging TV Abbekerk is een bloeiende vereniging, opgericht in 1978. De vereniging heeft circa 100 seniorleden en 25 juniorleden. De accommodatie is centraal in het dorp gelegen, midden in een prachtige groene omgeving. De vereniging beschikt over drie kunstgrasbanen en een oefenkooi en een zeer gezellige kantine. De vereniging wordt gedragen en in stand gehouden door vrijwilligers. Mocht je nog geen lid zijn van onze mooie vereniging dan ben je uiteraard van harte welkom."

- Bridgeclub BC Abbekerk is opgericht in 1995 en heeft ruim 50 leden.

- Bij Sportgymclub SVW (= Steeds Voorwaarts) worden wekelijks lessen gegeven onder gediplomeerde en enthousiaste leiding. De mogelijkheden zijn: Gym voor alle leeftijden, Aerobics, Total body workout, en Bewegen voor senioren.

- Zorg: - Verpleeghuis De Watermolen in Abbekerk beschikt over vijf woongroepen voor mensen met dementie. In de woongroepen woont men in een huiselijke omgeving. Samen met de verzorgende en 5 à 7 medebewoners deelt men de eigen dag in. Uitgangspunt is dat iedereen die in De Watermolen woont, zelf de regie voert over het leven. In De Watermolen kan men ook zelfstandig wonen in een huurwoning. Deze woningen zijn geschikt voor mensen zonder zorgindicatie. Indien gewenst kan men gebruik maken van de (thuis)zorg van Omring.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)