Gemeente Aarle-Rixtel anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
- Aarle-Rixtel is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant en daarbinnen in de streek Peelland, gemeente Laarbeek. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.
- Wapen van de voormalige gemeente Aarle-Rixtel.
- Toen Aarle en Rixtel nog twee aparte kernen waren, was Aarle de hoofdplaats.
- Onder het dorp Aarle-Rixtel vallen ook de buurtschappen Croy (grotendeels), De Biezen, De Wolfsputten (deels), Heikant, Het Laar (grotendeels), Peeldijk (deels), Scheepstal (deels) en Strijp. Dat zijn 8 buurtschappen in totaal.
Terug naar bovenUitspraak
Aarle: Aole.
Oudere vermeldingen
Aarle: 1249 Arleh, 1256 en 1312-1350 Arle, 1773 Aarle, 1839 "Aarle, of zoo als de Meijerijenaars zeggen, Aale genoemd".
Rixtel: 1179 kopie 13e eeuw Ricstelle, 1182 kopie 13e eeuw Rixstelle, 1173-eind 13e eeuw Ricstel, 1202 Rikestelle, 1249 Rixtelle, 1312-1350 Rixtele, Rixstel, 1773 Rixtel.
1883 Aarle-Rikstel.
Naamsverklaring
Aarle: Samenstelling van lo 'licht, open bos' met een oude boomnaam are* 'ahorn', zoals recentelijk ook Taarlo, Tynaarlo en Ten Arlo worden geduid. Oudere verklaringen voor het eerste deel waren: 1. aar uit aver, dialectisch voor over 'aan de andere kant', 2. een samenstelling van het Germaanse ahwô-* = aa 'water, rivier', in combinatie met -warja-*, met als betekenis 'bos toebehorend aan de bewoners langs het water de Aa' en tenslotte 3. ar(n)u 'arend' en aldus 'bos waarin arenden huizen'.
Rixtel: Samenstelling van stelle 'stal, veilige verblijfplaats' met een moeilijk te duiden eerste deel, misschien rîc 'rijk, machtig', dan wel ric 'smalle strook, pad'. In vergelijking met Boxtel, waarin buk 'reebok', denkt men aan rekke, rikke 'reegeit', maar de varianten van dit woord zijn pas laat (na 1700) overgeleverd.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Ganzegat.
Het dorp Aarle-Rixtel ligt N van de stad Helmond en NO van de stad Eindhoven.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Aarle-Rixtel 225 huizen met 1.303 inwoners, verdeeld in dorp Aarle 135/701 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Rixtel 26/154, Heikant 30/210, Laar 9/69 en Strijp 25/169. De gemeente omvatte verder de buurtschappen Aschdonk, Koudenberg, Het Groenewoud, Overbrug en de Kijbroeken of Rijtbroeken. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.500 huizen met ca. 6.000 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Aarle-Rixtel, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Heemkundekring Barthold van Heessel heeft verschillende werkgroepen, namelijk Archeologie, Dorpswandelingen, Fotowerkgroep, Heemhuis, Lezingen/excursies, en Redactie Het Hagelkruis. De doelstelling van de Fotowerkgroep is het verzamelen, vastleggen en digitaal toegankelijk maken van al het beeldmateriaal over de geschiedenis van Aarle-Rixtel en zijn inwoners. De fotocollectie kan in het Heemhuis (zie daarvoor de volgende alinea) tijdens de openingstijden - onder begeleiding - worden geraadpleegd. De Fotowerkgroep is elke woensdagavond aanwezig van 20.00-22.00 uur. Heb je oude foto’s, negatieven of ander beeldmateriaal van het dorp of zijn inwoners? Dan houden ze zich graag aanbevolen voor een schenking. Gooi nooit zomaar oude foto’s weg. Ook als je ze niet wilt/kunt schenken, dan willen ze ze ook graag inscannen en dan kun je de originelen weer meenemen.
- In Heemhuis Barthold van Heessel vind je een groot aantal themagerichte collecties betrekking hebbend op Aarle-Rixtel, waaronder archeologie, oude gereedschappen, klokkengieterij Petit & Fritsen, devotionalia/religieus erfgoed en een authentieke boerenherd met een uitgebreide inventaris. In 2017 is het nieuwe heemhuis geopend. Het ziet er fantastisch uit (aldus de site. We zijn er zelf nog niet geweest, red.). Behalve het museumgedeelte is er ook de 'goei kamer' die je geheel vrijblijvend kunt bezoeken en waar je een praatje kan maken, eventueel onder het genot van een kopje koffie of thee. Ook is er een gezellig buitenterras. Het heemhuis is elke zondag te bezoeken tussen 14.00 en 17.00 uur, en elke woensdag tussen 10.00-12.00 uur, 14.00-16.30 uur en 19.30-22.00 uur (in juli en augustus is er geen avondopenstelling). De entree bedraagt 2,50 euro voor volwassenen en 1 euro voor kinderen t/m 12 jaar.
- Verhalen over de geschiedenis van Aarle-Rixtel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
Terug naar boven- Stichting Tiny Houses Laarbeek is ontstaan vanuit de woningbehoefte binnen de gemeente Laarbeek. De stichting wil duurzaam en betaalbaar wonen mogelijk maken, om zo de woningmarkt ook voor starters toegankelijker te maken. Vanuit deze gedachte is het plan 'De Hopman' met tien kleinschalige koopwoningen in Aarle-Rixtel ontstaan. Deze voldoen allemaal aan het Bouwbesluit. De insteek van het plan is om alles zo groen mogelijk te doen. Binnen plan 'De Hopman' is gekozen voor 10 woningen op het voormalig scoutingterrein aan de Jan van Rixtelstraat. Zes wat kleinere woningen, drie iets grotere en een rolstoelaangepaste (gelijkvloerse) woning. De grond voor deze woningen wordt gepacht van de gemeente Laarbeek. Hiervoor is een pachtperiode van 15 jaar overeengekomen. Bij het ontwikkelen van het plan is zoveel mogelijk rekening gehouden met de omwonenden met betrekking tot de ligging en plaatsing van de woningen. Zo is het aantal woningen bijvoorbeeld teruggebracht van 16 naar 10 en is het uitgangspunt voor het terrein 'autovrij en groen'. De Omgevingsvegunning is in juli 2019 goedgekeurd. Zie ook het interview met initiatiefnemer Johan van Bakel in het Eindhovens Dagblad, 14-2-2018.
Terug naar boven- Aarle-Rixtel heeft 31 rijksmonumenten.
- Aarle-Rixtel heeft 19 gemeentelijke monumenten.
- Aarle-Rixtel bestaat uit de vroegere kernen Aarle en zuidoostelijk daarvan Rixtel. Beide plaatsen hadden een parochiekerk. Deze kerken zijn in 1648 door de protestanten overgenomen. Na 1672 is er een RK schuurkerk gebouwd tussen beide parochies in, waardoor de parochies aaneengroeiden. De protestanten waren met zo weinigen dat ze niet in staat waren de twee voormalige parochiekerken te onderhouden. Ze raakten in verval en de parochiekerk van Rixtel is in 1818 gesloopt. De Aarlese kerk, de voormalige Mariakerk, is nog geruime tijd door de protestanten gebruikt. In 1798 krijgen de katholieken de gelegenheid om de Mariakerk terug te nemen, maar ze willen liever in de schuurkerk blijven en vervolgens een nieuwe kerk bouwen. Ook de protestanten geven de voorkeur aan een nieuwe kerk, daar herstel van de Mariakerk niet haalbaar bleek.
Het aantal leden van de Hervormde Gemeente was inmiddels gegroeid, mede door toedoen van de Maatschappij van Welstand, die boerderijen had opgekocht waar protestantse boeren in kwamen te wonen. In 1847 is daarom een waterstaatskerk gebouwd. Het was een achtkantig zaalkerkje. Bouwkundig gezien was het slecht geconstrueerd en reeds in 1872 stort de voorgevel in, waarna de kerk in 1873 is gesloopt en in 1874 een nieuwe kerk is gebouwd, naar ontwerp van architect Martin Dreesen. Deze kerk staat tegenwoordig bekend als het Kouwenbergs Kerkje (Kouwenberg 35). Vanwege het dalend aantal kerkgangers is de kerk door de Hervormde Gemeente in 1976 afgestoten en verkocht aan de toenmalige gemeente Aarle-Rixtel. Deze verkocht het kerkje in 1989 aan de Nieuw-apostolische kerk. Deze staakte haar erediensten rond 2006. Opnieuw volgde leegstand. In december 2008 is het pand gekocht door Stichting het Kouwenbergs Kerkje, die zich inzet voor het behoud ervan en het verhuurt voor onder meer huwelijken, concerten, boekpresentaties en exposities. Zie daarvoor verder het hoofdstuk Evenementen etc.
- De RK kerk Onze Lieve Vrouw Presentatie (Dorpsstraat 5), van 1844-1846 gebouwd door Waterstaatsingenieur E.C.B. Ridder van Rappard, is een van de mooiste Waterstaatskerken; oorspronkelijk een zaalkerk, later van zijbeuken voorzien. Graatgewelven op korinthische pilasters met imposten. Altaarretabel in barokke trant, preekstoel met beelden van Christus en de Samaritaanse, biechtstoel met beelden van David, Petrus en de Verloren Zoon, Maria Egyptiaca, Maria Magdalena en de Goede Herder. Fraaie orgelkas met orgel uit 1853 van F.C. Smits, met beeld van David en eronder Barbara en Margaretha met de draak. Grote vroeg 19e-eeuwse crucifix. Lichte gebrandschilderde vensterglazen. Fraaie voorgevel met middentoren. - Beschrijving orgel RK kerk Onze Lieve Vrouw Presentatie.
- Hagelkruis.
- Mariakapel O.L. Vrouw in 't Zand.
- Gevelstenen in Aarle-Rixtel.
Terug naar boven- Het Kouwenbergs Kerkje (Kouwenberg 35) is in korte tijd uitgegroeid tot een cultureel en sociaal centrum voor Aarle-Rixtel. Het project levert een bijdrage aan de leefbaarheid van de kern. Er zijn huiskamersessies met spraakmakende gasten, maar ook gewone mensen kunnen er hun verhaal vertellen of exposeren. Dit project laat zien dat particulier initiatief kan uitmonden in een levensvatbaar project. Door inzet van vrijwilligers en de vele activiteiten en gebruiksmogelijkheden kan de exploitatie zonder subsidie plaatsvinden. Het project is een goed voorbeeld voor anderen die ook zoeken naar een manier om cultuurhistorisch waardevolle gebouwen in stand te houden.
- "In 2009 is jazzliefhebber Wim Beeren begonnen met het organiseren van jamsessions in Café Van Bracht in Aarle-Rixtel. Het huidige bestuur van Wim Beeren Jazz Society heeft destijds in 2009 na het overlijden van Wim het stokje overgenomen en heeft de jazz society omgevormd tot een bloeiende jazzclub in het zuiden des lands. Schitterende concerten hebben er plaatsgevonden, die mede tot stand kwamen door een prachtige locatie, de hulp van onmisbare medewerkers voor en achter de schermen, een enthousiast en trouw publiek, fantastische muzikanten en niet in de laatste plaats de financiële hulp van een aantal trouwe sponsors. Met trots en een heel positief gevoel kijken we daarop terug. Echter, met pijn in het hart moeten wij helaas aankondigen dat het doek gaat vallen voor de maandelijkse Wim Beeren Jazz Society. Op 21 juni 2017 heeft het laatste, concert plaatsgevonden. We beogen wel in de toekomst nog eens een incidenteel concert te organiseren." Aldus het bestuur van de Wim Beeren Jazz Society. In mei 2019 organiseerden ze een uitverkocht concert in Café Van Bracht van het Amerikaanse fusionjazz-kwartet Yellowjackets. Hopelijk hebben ze hierdoor de smaak te pakken gekregen om dit weer vaker te gaan doen.
- Carnaval. - Carnaval in Ganzegat - zoals Aarle-Rixtel in carnavalstijd heet - is een begrip. Als een van de oudste verenigingen in de omgeving is Stichting Organisatie Carnaval Ganzegat er tot nu toe steeds in geslaagd om van carnaval een feest te maken waaraan heel Ganzegat plezier beleeft. Een greep uit de vele hoogtepunten: kindercarnaval, met haar eigen residentie, want wie de jeugd heeft, heeft de toekomst; een muziekrijke optocht die ieder jaar meer mensen trekt; de Ganzekwekavonden, met steeds meer talent van eigen bodem; de verkiezing van de beste kletser; dweilen, hét muzikale hoogtepunt van het carnaval; de senioren- en bejaardenmiddag. Al deze activiteiten leveren het bewijs dat carnaval in Ganzegat echt leeft. Dat wordt mogelijk gemaakt door de vrijwillige inzet van vele inwoners. Om het hoge niveau van de feestelijkheden ook de komende jaren te garanderen blijft financiële steun altijd welkom. - Jeugdcarnavalsvereniging Jong Ganzegat.
- Op Volle Kracht Bij Van Bracht (feest in maart en november).
- Dorpsfeesten (gedurende vier dagen rond Hemelvaartsdag).
- Stichting Jeugd3daagse Aarle-Rixtel organiseert elk jaar in de laatste vakantieweek het kindervakantiewerk in het dorp voor alle kinderen in de basisschoolleeftijd.
- Oktoberfest Aarle-Rixtel (eerste weekend van oktober) is een tweedaags feest in het teken van de Duitse bierfeesten.
- Sinterklaas.
Terug naar boven- Nieuws van de winkeliers, horecaondernemers en andere bedrijven uit Aarle-Rixtel op Facebook.
- "In juli 2020 hebben twee 'werkplaatsen' (meedenk-workshops) plaatsgevonden voor de (her)ontwikkeling van de 'Kop van Aarle-Rixtel'. Inwoners van het gebied en direct betrokkenen waren uitgenodigd om mee te denken over de verdere invulling van de ontwikkelingen in de Kop, onderdeel van ’t Gulden Land. ’t Gulden Land. Ingeklemd tussen de oude en nieuwe Zuid-Willemsvaart, O van Aarle-Rixtel en N van Helmond, ligt een natuurgebied genaamd ’t Gulden Land. Waterschap Aa en Maas, gemeente Helmond en gemeente Laarbeek hebben de handen ineengeslagen om dit gebied te (her)ontwikkelen. ’t Gulden Land moet een plek worden waar groen, water, cultuurhistorie en recreatie hand in hand gaan.
De Kop van Aarle-Rixtel maakt deel uit van deze ontwikkelingen in ’t Gulden Land. Met hulp van inwoners en belanghebbenden is er in 2019 een Visie voor 't Gulden Land opgesteld. In de Kop, het noordelijkste gedeelte van het te ontwikkelen gebied, wordt ruimte gecreëerd voor natuur, water en recreatie. Om de plannen verder in te vullen, zijn in juli 2020 werkplaatsen georganiseerd met inwoners en belanghebbenden. Tijdens de twee werkplaatsen, begeleid door advies- en ontwerpbureau Kragten, hebben deelnemers verdere invulling gegeven aan het plan met behulp van zogeheten ‘moodboards’. De vier moodboards ‘Natuur’, ‘Water’, ‘Recreatie’ en ‘Wat willen we zeker niet’ werden gevuld met verschillende foto’s en sfeerbeelden. Zo werd in kaart gebracht welke kansen, waarden en sfeer de deelnemers in de Kop willen behouden of realiseren.
Vervolg. De input die is opgehaald tijdens de werkplaatsen wordt door het projectteam 'Kop van Aarle-Rixtel' bij de verdere invulling van het plan meegenomen. Zij zorgen ervoor dat het aansluit op de andere deelprojecten binnen ’t Gulden Land. Ontwikkelingen binnen dit deelproject worden teruggekoppeld aan de deelnemers van de werkplaatsen. Naar verwachting is de inrichtingsschets voor dit gebied eind 2020 gereed. Nieuwsbrief. Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in ’t Gulden Land? Meld je dan aan voor de Nieuwsbrief op de website van Waterschap Aa en Maas." (bron: gemeente Helmond)
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Aarle-Rixtel op Facebook.
- Belangenvereniging: - Dorpsplatform Aarle-Rixtel. - Nieuws van het Dorpsplatform op Facebook.
- Onderwijs en kinderopvang: - Kindcentrum Klimop biedt vertrouwde en professionele opvang en educatie voor kinderen van 0 t/m 13 jaar. Lekker spelen op de klimtoestellen, rennen of fietsen in de grote tuin: bij kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang Klimop kunnen kinderen hun energie volop kwijt. De leefruimtes zijn huiselijk ingericht, met een grote eethoek, keuken, gezellige zithoek en verschillende speelhoekjes. Voor de jongsten zijn er grote grondboxen. Ontdekken, ervaren en samen spelen staan voorop bij Klimop.
- Jeugd: - Scouting Aarle-Rixtel biedt Laarbeekse kinderen en jongeren een plezierige vrijetijdsbesteding. Samenwerken, avontuur, respect voor elkaar en de leefomgeving, zelfstandigheid en ontplooiing zijn belangrijke waarden die de jeugd worden bijgebracht. De activiteiten zijn erop gericht dat, naarmate de kinderen ouder worden, de begeleiding afneemt en hun zelfstandigheid toeneemt.
- Muziek: - Harmonie De Goede Hoop in Aarle-Rixtel is in 1874 begonnen als fanfare. In 1903 is het een harmonie geworden. Sinds 1986 heeft de harmonie de opleidingen geheel in eigen hand. Een aantal goede docenten, daarbij ondersteund door een opleidingscommissie, zorgt ervoor dat jaarlijks circa 20 jonge en oudere muzikanten een examen afleggen. Resultaat is een aantal leerlingen van circa 60, een leerlingenorkest, een opleidingsorkest en twee "oudere jongeren"-orkesten. Harmonie De Goede Hoop is uitgegroeid tot een dynamische vereniging met circa 180 leden - in leeftijd variërend van circa 10 tot 80 jaar - die, ieder op zijn of haar eigen wijze, veel plezier beleven aan de muziek. De clubgeest staat hoog in het vaandel.
- Het is verfrissend om tussen alle juichverhalen op verenigingssites ook eens een ironische biografie te lezen, en wel van de Goez Hool Band: "Een verschrikkelijk waardeloze, niet naar te luisteren, van valsheid doordrenkte afzichtelijke band uit het nog lelijkere Aarle-Rixtel. Bij het luisteren naar de voornamelijk eentonige arrangementen gaan je tenen meer dan krommen. Het enige wat ze eigenlijk echt goed kunnen is bier drinken, maar daar worden ze ook niet gezelliger van. De leden spelen al zolang met elkaar dat ze elkaar ondertussen wel kunnen schieten en eigenlijk wekelijks in groepjes moeten repeteren, anders wordt het ruzie. Op het podium slaat deze spanning vrijwel direct over op het publiek, waardoor het gegarandeerd uitloopt op een grote puinzooi. Kortom: na een keer heb je meer dan genoeg gezien en zeker gehoord."
Er is ook een serieuze(re) versie: "De Goez Hool Band uit Aarle-Rixtel is in 1980 begonnen als Ganzegats Hofkapel en is in die hoedanigheid nog steeds tijdens carnavalsdagen in de kroegen te vinden. Sinds 1996 speelt de band ook naast het carnaval op leuke festivals. De 25-koppige band is de afgelopen jaren vrijwel niet van samenstelling gewijzigd, waardoor een hechte muzikale gezelligheidsclub is ontstaan waar ouwehoeren, bier drinken en muziek maken op de eerste, tweede en derde plaats staan. De arrangementen worden door eigen bandleden op maat geschreven en staan bol van de meerstemmigheid en niet bestaande tegenmelodieën."
- Sport: - T.S.C. Aan de Wielen is een recreatieve fietsvereniging met allerlei activiteiten, zowel in de zomer als in de winter. Zij organiseren vele fietstochten, met diverse afstanden en verschillende snelheden. Deze tochten kunnen zowel individueel als in groepverband gereden worden. Ook in de winter zijn er vele activiteiten zoals kaartavonden, crossen, een koppelcross, veldtoertochten, gezelligheidsavond, wandelen, kerstspeurtocht et cetera. - Voetbalvereniging ASV '33 is opgericht in... inderdaad. :-)
- Zorg: - In Mariëngaarde wonen mensen die langdurige zorg nodig hebben. Zij wonen in drie kleinschalige groepswoningen met elk zeven bewoners. In deze groepswoningen wonen psychogeriatrische bewoners: mensen die beschermd wonen omdat ze bijvoorbeeld dementerend zijn. Daarnaast kent Mariëngaarde twee kleinschalige woningen voor jonge mensen met dementie (afdeling De Molendreef) en twee groepswoningen voor mensen met een lichamelijke beperking.
Op het terrein van Mariëngaarde ligt ook de voormalige kapel, die is omgevormd tot medisch centrum. Deze historische kapel is mede behouden gebleven dankzij Stichting Monumentenbehoud Aarle-Rixtel en biedt onderdak aan een huisarts, tandarts en apotheek. Ook Zorgboog in Balans heeft hier haar intrek genomen. Je kunt bij hen terecht voor advies en behandeling voor lichamelijke of psychische klachten die het gevolg zijn van een chronische ziekte of die horen bij het ouder worden. Mariëngaarde ligt tegen het centrum van het dorp. Wat deze locatie onder meer zo bijzonder maakt, is de tuin. Deze biedt niet alleen een mooi zicht vanuit de woningen, maar ook de mogelijkheid voor een wandeling op eigen terrein.
- Veiligheid: - EHBO Aarle-Rixtel is opgericht in 1953 en is aangesloten bij de Nationale Bond voor EHBO, waarmee de kwaliteit van de lessen wordt gegarandeerd. Er zijn een professionele kaderinstructrice en twee LOTUS-instructeurs (Landelijke Opleiding Tot Uitbeelding Slachtoffers). De lessen worden gegeven in de eigen oefenruimte in multifunctioneel gebouw De Dreef. In het dorp is ook een netwerk van vrijwilligers die kunnen reanimeren met behulp van een AED. Zij maken deel uit van AED Alert en kunnen in geval van nood worden opgeroepen. Tijdens een opleiding reanimatie hebben zij ook geleerd hoe een AED (Automatische Externe Defibrillator) bediend moet worden. Deze AED's hangen op veel plaatsen in het dorp en zijn dag en nacht toegankelijk.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Aarle-Rixtel en - idem, pro. begr. (we nemen aan dat ze daar 'protestantse begraafplaats' mee bedoelen).
Reactie toevoegen