Status

- Aalst is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Waalre. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1922.

- Wapen van de voormalige gemeente Aalst.

- Hoewel Aalst inmiddels groter is dan Waalre, heeft de gemeente Waalre in 1978 verzuimd voor het dorp een eigen postcode en plaatsnaam voor het in dat jaar in werking getreden postcodeboek aan te vragen. Daardoor ligt het dorp voor de postadressen sindsdien 'in' Waalre. Het dorp had tot 2011 (daarom?) alleen witte plaatsnaamborden. Sinds dat jaar heeft het dorp officiële, blauwe plaatsnaamborden (komborden), wat in ieder geval een zekere erkenning als eigen kern is, naast de kern Waalre. De inwoners hebben hiervoor geijverd, omdat zij - terecht - vinden dat ze in een dorp (dat je met blauwe plaatsnaamborden aanduidt) met een eigen identiteit wonen en niet 'slechts' een wijk (die met witte borden wordt aangegeven) van Waalre zijn.

- Onder het dorp Aalst vallen ook de buurtschappen Achtereind en Ekenrooi.

Naam

In het Brabants
Aolst.

Alternatieve naam
Het dorp wordt vaak Aalst-Waalre genoemd, om het te onderscheiden van het gelijknamige Gelderse dorp in de Bommelerwaard.

Oudere vermeldingen
1281 Alst, 1306 Henrico investito de Haelst, 1458 Aelst, 1773 Aalst.

Naamsverklaring
Vroeger opgevat als een afleiding met het verzamelsuffix -t bij de boomnaam els (Alnus), vergelijk Elst (Utrecht), met als betekenis 'plaats waar elzen staan'. Tegenwoordig sluit men aan bij de etymologie zoals die is geopperd voor Aalst (Bommelerwaard).(1)

Ligging

Het dorp ligt Z van de stad Eindhoven en NO van het dorp Waalre. Oorspronkelijk was het een langgerekt lintdorp; in de streek doet het gezegde "lang en smal gelijk Aalst" de ronde.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Aalst 89 huizen met 573 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 44/281 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Achtereind 6/39, Ekenrooi 11/71 en Laareind 28/182. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 4.200 huizen met ca. 10.500 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Stichting Waalres Erfgoed is opgericht in 1986 om het erfgoed van Aalst en Waalre veilig te stellen voor de inwoners en hun nageslacht. Zij doet dit door het verzamelen, bestuderen en beschrijven van documenten en foto's. Daarnaast wil Waalres Erfgoed het dagelijks leven van de inwoners door de eeuwen heen zo veel mogelijk inzichtelijk maken. Projectgroepen leggen de resultaten van hun onderzoek vast en maken dat openbaar door lezingen en publicaties. Verzamelingen die aan Waalres Erfgoed worden toevertrouwd, worden beheerd en toegankelijk gemaakt. Waalres Erfgoed adviseert lokale en regionale overheden en instanties over de historische waarde van plekken waar nieuwbouw gepland staat. Zij doet dit alles primair voor de huidige inwoners en hun nageslacht, maar ook voor alle personen die interesse hebben in het erfgoed van Waalre, zoals bijvoorbeeld de journalistiek.

- Het Waalres Museum (Willibrorduslaan 4, Waalre) heeft een intiem karakter en bevindt zich in de voormalige Linnenfabriek Swane, waarvan het oostelijk deel in 1861 gebouwd is als een fabriek voor linnen en pellen. In 1899 is de fabriek uitgebreid tot de huidige vorm. In 1998 verwerft Stichting Het Waalres Museum het gebouw, waarna restauratie volgt. In 2000 is de restauratie voltooid en wordt het complex geklasseerd als rijksmonument. Het museum richt zich op het organiseren en presenteren van tentoonstellingen en activiteiten, waarbij de nadruk ligt op het industrieel erfgoed uit de gemeente Waalre (= het gelijknamige dorp plus het dorp Aalst), waaronder de Brabantia collectie (huishoudelijke artikelen) en de Simplexcollectie (speelgoed en puzzels), alsmede textiel, waaronder antiek damast uit de periode 1550-1950. Bij het tonen van het industriële erfgoed wordt waar mogelijk een verbinding gemaakt met de actualiteit van huidige industriële activiteiten. Daarnaast biedt Het Waalres Museum een platform voor voornamelijk Waalrese kunstenaars en zijn er diverse exposities van hedendaagse kunst en bijzondere particuliere verzamelingen.

- Verhalen over de geschiedenis van Aalst op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Bezienswaardigheden

- Aalst heeft 7 rijksmonumenten.

- Aalst heeft 14 gemeentelijke monumenten.

- De neogotische RK Onze Lieve Vrouw Presentatiekerk (Eindhovenseweg 63a) is ingewijd in 1906 en volgde de middeleeuwse voorganger op die in dat jaar is afgebroken. De kerk is ontworpen door architect Caspar Franssen en in 1934 verbouwd en uitgebreid door Joseph Franssen, waarbij een transept en een koepel zijn toegevoegd. - Beschrijving orgel Maria Presentatiekerk te Aalst. - De geloofsgemeenschap maakt deel uit van de in 2014 opgerichte Parochie H. Willibrord die het grondgebied van de gemeenten Valkenswaard en Waalre omvat.

- Mariakapel.

- Hervormde (PKN) Agnus Dei-kerk uit 1959, met onder de link o.a. een uitvoerige beschrijving van het Flentrop-orgel. - Nog een beschrijving van het orgel in de Agnus Dei-kerk.

- De Aalstermolen (Raadhuisstraat 28) dateert oorspronkelijk uit 1904 en is gebouwd opdat de plaatselijke boeren niet meer naar de Genneper Watermolen hoefden te gaan, wat een moeizaam transport betekende. Het is een ronde stenen molen van het type beltmolen die in gebruik is geweest als korenmolen. In 1936 is de molen afgebrand en herbouwd. De roeden, de as en het kruiwerk waren afkomstig van de gesloopte Molen van Boom te Maasniel. De wieken werden als eerste in Nederland voorzien van het stroomlijnsysteem-Van Bussel. In 1986 is dit vervangen door het oud-Hollandse wiekenkruis. In 1955 komt de molen in bezit van de molenaarsfamilie Van Stekelenburg. De molen wordt echter al kort daarna buiten bedrijf gesteld, waarop het verval intreedt. In 1986 is de molen gerestaureerd, maar in 2001 is deze opnieuw buiten werking gesteld. In 2017 is wederom een restauratie uitgevoerd, waarbij het Van Busselsysteem opnieuw is aangebracht.

- Voormalig Raadhuis uit 1911.

- Het Bevrijdingsmonument in Aalst (Iman van den Boschlaan) is een bronzen beeldengroep van drie mensenfiguren die uit een koker komen. Het kunstwerk beeldt de gevoelens uit die bij Brabanders ontstonden tijdens de bevrijdingsdagen van Market Garden. De drie mensenfiguren ontdoen zich letterlijk van het keurslijf van de nazibezetting. Opgesloten in een cocon was er nauwelijks bewegingsvrijheid in de donkere en enge wereld waarin men was opgesloten. Nu echter barst de cocon open en is de weg vrij naar een nieuw leven vol licht, ruimte en bewegingsvrijheid.

Evenementen en activiteiten

- Evenementen- en Activiteitenagenda Aalst.

- "Stichting 'De Vrienden van Aalst' (VVA) is een initiatief van een aantal inwoners die door middel van het organiseren van allerlei activiteiten het dorp nog beter op de kaart te wil zetten. Het eerste evenement was in december 2010, waar een heus glazen huis werd gebouwd om zo geld in te zamelen voor de gelijknamige actie van 3FM's Serious Request. Vanwege het grote enthousiasme van zowel de Vrienden als de inwoners werd besloten de stichting door te zetten en het evenementenpakket uit te breiden." Tegenwoordig houden ze zich bezig met de organisatie van onder meer het Locomotief Weekend Festival, de Sinterklaasintocht en het Hennie Kantelberg 6x6 toernooi.

- Elk jaar in het tweede weekend van november organiseert Scouting Aalst-Waalre een Speelgoedbeurs. Deze beurs is van groot financieel belang voor de groep. Door de opbrengsten kunnen ze de contributie namelijk relatief laag houden, de blokhutten in goede staat houden en de kampmaterialen vernieuwen en uitbreiden. Het houden van een speelgoedbeurs betekent uitdelen van folders bij alle woonhuizen in het dorp, aanbellen voor speelgoed, verkopen van steunbonnen en het verkopen van de opgehaalde spullen op de speelgoedbeurs zelf.

Het mag duidelijk zijn dat ze dat niet alleen kunnen. Met name voor het rondgaan aan de deuren is veel medewerking nodig. Maar vele handen maken licht werk, dus als er van ieder lid een ouder meehelpt is het werk in enkele uurtjes geklaard. Men voorkomt hiermee een contributieverhoging van zo'n 50 euro per jaar en je maakt tevens kennis met het groepsgevoel. Daarnaast is de Speelgoedbeurs heel gezellig om een keertje te hebben meegemaakt. Je kunt er meedoen aan een loterij, poffertjes kopen etc., maar bovenal is er de verkoop van leuk speelgoed. Het is al jaren een begrip in Aalst-Waalre. Kom eens langs in het tweede weekend van november. De Speelgoedbeurs is op vrijdagavond van 19.00-21.00 uur en op zaterdag van 11.00-14.00 uur en wordt gehouden op blokhut De Meerberg (Heistraat 64).

Landschap, natuur en recreatie

- Dinsdagmarkt (Den Hof, 13-17 uur).

- De Tongelreep is een zijriviertje van de Dommel dat in België bij Neerpelt ontspringt. De Tongelreep stroomt via Valkenswaard en Aalst naar Eindhoven en komt daar met de Dommel samen. De beek is in de jaren 1960 vrijwel geheel gekanaliseerd om snel af te wateren voor de landbouw. Door deze snelle afvoer is het gebied verdroogd geraakt en zat er nauwelijks meer stroming in het water. Dit is slecht voor de kwaliteit van het water.

De afgelopen jaren heeft Waterschap De Dommel in fases (t/m 2014) gewerkt aan het herstel van de Tongelreep. Vanaf de Achelse Kluis, langs de visvijvers in Valkenswaard en bij de Hurken tot aan de Wilhelminalaan in Aalst. Daardoor heeft de beek tegenwoordig weer een veel natuurlijker verloop. In 2006 is de Tongelreep bij de visvijvers in Valkenswaard volledig heringericht. Hier is niet alleen de beek én het beekdal over een aanzienlijke lengte hersteld, maar zijn oo alle stuwen vispasseerbaar gemaakt.

In 2010 is in Aalst de Tongelreep tussen de Achtereindstraat en de Burgemeester Mollaan aangepakt. Er is een nieuwe meander gegraven, waardoor de Tongelreep nu door het landschap kronkelt en de omliggende graslanden zijn natuurlijker ingericht. En begin 2014 is ook de Tongelreep bij het Brabantiaterrein aangepakt en opnieuw ingericht. Hierdoor heeft de Tongelreep hier niet alleen zijn natuurlijke karakter weer terug gekregen, maar is ook de kwaliteit van het water en de omgeving verbeterd. Een aantal maanden na de uitvoering waren er al positieve resultaten: in de nieuw gegraven meanders zijn al bijzondere vissen als het bermpje en de riviergrondel gespot en boven het water vliegt de bosbeekjuffer.

Met een paar fraaie meanders langs de sportvelden en een maatwerkbocht door het bos heeft het waterschap de beschikbare ruimte goed weten te benutten. Door deze aanpassingen wordt de beek langer en ontstaat er meer variatie in stroming. Dit is goed voor de kwaliteit van het water, maar ook voor dieren en planten. Waar de ruimte er niet was heeft men geëxperimenteerd met hout en grindbankjes in het water, om zo meer stroomsnelheid te creëren.

Ook de oostelijk gelegen graslanden zijn opnieuw ingericht. Er is ruimte gemaakt voor bloemrijk grasland. Door op een aantal plaatsen nieuwe beplanting en bomenrijen aan te leggen worden de perceelgrenzen weer duidelijker zichtbaar. De breed uitgroeiende heggen zijn met hun bloesem, vruchten en beschutting een belangrijk onderdeel van het landschap voor allerlei dieren. Onder de brug bij de Wilhelminalaan kunnen dieren nu zonder gevaar via de faunapassage onder de weg door. Een eeuwenoude boomstam, opgegraven uit de Tongelreep, doet voortaan dienst als zitbank op een plek met uitzicht over het Tongelreepdal. (bron: Waterschap De Dommel)

Beeld

- Foto's, filmpjes e.d. van Aalst in vroeger tijden op Facebook.

Links

- Nieuws: - Weekblad De Schakel houdt je op de hoogte van het laatste nieuws uit Aalst en Waalre. Via de link is de krant ook online te lezen. - Weekblad De Uitstraling is via de link ook online te lezen.

- Dorpshuis: - In Gemeenschapscentrum De Pracht in Aalst (De Pracht 2) is regelmatig van alles te doen voor jong en ouder. - Sinds 2015 beschikt De Pracht over een juridisch spreekuur. Iedere derde zaterdag van de maand, tussen 10 en 12 uur, vindt het gratis inloopspreekuur plaats. Particulieren en bedrijven kunnen hier terecht met al hun juridische vragen en/of problemen. De hulp van mr. Roland Willems bestaat concreet in het geven van een juridisch advies of eventuele doorverwijzing naar een instantie die u kan ondersteunen. De advocaat werkt op geheel vrijwillige basis mee aan het juridisch spreekuur. Het spreekuur is voor iedereen toegankelijk, laagdrempelig, anoniem en geheel kosteloos. Een vrijwillige bijdrage is welkom.

Eveneens iedere derde zaterdag van de maand, tussen 9 en 12 uur, kunnen jong en ouder met kapotte spullen terecht bij Repair Café Waalre in De Pracht. Vrijwilligers met kennis van elektronica, hout en naaiwerk staan klaar om je te helpen en de spullen zo mogelijk te repareren. Ook voor adviezen over zelf kleren maken of veranderen kun je er terecht. Zo helpen we niet alleen elkaar, maar ook het milieu. Wie vroeg komt heeft de meeste kans snel geholpen te worden. Na 11.30 uur worden geen reparaties meer aangenomen. Kosten: vrijwillige bijdrage.

- Onderwijs en kinderopvang: - Kindercentrum Ekenrooi is gevestigd in de Brede School Aalst. In een aparte vleugel op de begane grond vind je het kinderdagverblijf en de jongste kinderen van de bso. De oudere kinderen van de bso hebben een plekje op de eerste verdieping, met uitzicht op het bos. Behalve de kinderopvang, die naast het kdv en de bso ook een peuterspeelzaal herbergt, zijn ook de Christoffelschool en Openbare Basisschool Ekenrooi in het pand gevestigd. Met beide scholen wordt nauw samengewerkt. Zo bieden ze op het kinderdagverblijf speciale 3+ activiteiten aan, vaak in samenwerking met de kleuterklassen. Op die manier wordt de overgang naar de basisschool aanmerkelijk makkelijker. Ook de bso-kinderen voelen zich snel thuis: ze blijven immers in de vertrouwde omgeving, óók na school, als spelen en plezier hebben het weer overnemen van opletten en leren. - Basisschool De Meent.

- Jeugd en jongeren: - Scouting St. Tarcisius in Aalst is opgericht in 1945 en groeit al vrij snel uit tot een grote groep. De eerste bloei-jaren komen rond 1955, als ook de eerste plannen worden gemaakt voor bouw van blokhut De Kraal. In 1957 komt deze blokhut gereed voor gebruik en beleeft Scouting St. Tarcisius goede jaren. Men beschikt naar eigen zeggen over de mooiste blokhut van Nederland, heeft een eigen drumband en in 1958 kan men trots de tweede Rowanafdeling van Nederland installeren. Even later wordt nog een voortrekkersstam opgericht en ontbreekt het nergens meer aan.

Dit blijft goed gaan tot aan het eind van de jaren 1960. In heel Nederland beleven de Verkenners dan een dieptepunt, ook in Aalst, waar zich intussen al een groep afgescheiden had en in Waalre begonnen was, onder de naam Wilibrordusgroep. In 1970 wordt de troep opgeheven. De Rowans waren toen al non-actief. Ondanks de moeilijke tijden, waren het de Welpen die het vol wisten te houden. En in 1974 komen er weer enkele actieve leiders die de Verkennerij nieuw leven inblazen. De troep groeit bijzonder snel, mede dankzij het goed samenwerkende stichtingbestuur van toen. Tot heden is Scouting Aalst-Waalre nog altijd een goed draaiende scoutinggroep. Na jaren van voorbereidingen is in 2006 de prachtige nieuwe blokhut De Meerberg gerealiseerd.

- Muziek: - Muziekonderwijs Aalst-Waalre (MAW) is een vereniging van gediplomeerde muziekdocenten. Bij MAW kun je naast instrumentale en vocale lessen terecht voor algemene muzikale vorming, muziek op schoot, stemvorming, kinderkoor, jeugdkoor, orkesten en heterogene en homogene ensembles. Individuele lessen zijn te verkrijgen voor accordeon, altviool, baritontrompet, basgitaar, blokfluit, cello, contrabas, dwarsfluit, gitaar, harp, hoorn, keyboard, klarinet, piano, saxofoon, slagwerk, trombone, trompet, tuba, viool en zang.

- Sport: - Voetbalvereniging DVS (Door Vriendschap Samengebracht) is opgericht in 1929 als fusie van twee voetbalverenigingen; "O.V.V." en "De Treffers". O.V.V. bestond voornamelijk uit mensen geboren en getogen in Aalst, terwijl De Treffers was opgericht door mensen afkomstig uit Groesbeek die zich wegens de betere bestaansmogelijkheden hier hadden gevestigd. Om de grote onderlinge rivaliteit de kop in te drukken is DVS opgericht.

- Bravo is de volleybalvereniging voor de woonkernen Aalst*, Dommelen*, Valkenswaard, Waalre en Westerhoven*. Zij hebben meer dan 250 leden, vanaf 6 jaar oud, en zijn actief in zowel de competitie van de Nevobo (Nederlandse Volleybal Bond) als de regionale competities voor recreanten. * In deze plaatsen trainen ze in sporthallen.

- Wat doet Toerclub Aalst-Waalre?: iedere zondagochtend in het zomerseizoen een rit variërend van 60 tot 100 km; iedere maand een speciale rit op de zaterdag, waarbij ze een bijzondere omgeving aandoen (bijvoorbeeld Limburg, de Ardennen of de Veluwe); iedere donderdag een trainingsrit van ca. 70 km, als er belangstelling voor is; iedere zaterdagmiddag in de wintermaanden een ATB trainingsrit. Veder krijgen de leden een verzekering bij NTFU, een abonnement op Fietssport-magazine, prijzen in diverse clubkampioenschappen en wielerspellen, en jaarlijks een feestavond of een barbecue.

- Senioren: - De Aalster Senioren Vereniging richt zich op het behartigen van belangen van ouderen en op bevordering van sociale contacten. Er zijn contacten met andere organisaties voor senioren, consumentenorganisaties en tal van andere organisaties die je van dienst kunnen zijn. De vereniging heeft bijna 500 leden en organiseert verschillende activiteiten voor haar leden.

- Overige verenigingen: - De Nederlandse Bijenhoudersvereniging afd. Aalst-Waalre presenteert zich jaarlijks tijdens de Landelijke Open Imkerijdag. Bezoekers kunnen er genieten van 'Wolderse' honing (is ook te koop) en leden vertellen met veel enthousiasme over het houden van bijen. Op hun site vind je veel informatie over het houden van bijen en ook hoe je de bijenstand kunt bevorderen door het planten van bijvriendelijke planten en het maken van een bijenhotel.

- Zorg: - Het karakteristieke en monumentale pand van Rosorum Zorgvilla Waalre ligt in het hart van het centrum van Aalst, op een prachtige plek direct bij allerlei faciliteiten zoals winkels, restaurantjes en een gezondheidscentrum. Het pand is in 1908 gebouwd als franciscanessenklooster en was de afgelopen twee decennia, na het vertrek van de nonnen, in gebruik als gezondheidscentrum en deels als woonhuis. Van maart 2017 tot maart 2018 heeft Rosorum het pand verbouwd, waarbij het uitgangspunt was om voor toekomstige bewoners maximaal wooncomfort en een huiselijke sfeer te creëren met behoud van de karakteristieke details van het pand.

- Welzijn: - Voedselbank Aalst-Waalre is werkzaam sinds 2006. De stichting heeft als hoofddoel het bestrijden van (verborgen) armoede door het wekelijks verstrekken van een voedselpakket aan mensen die daarvoor volgens de geldende criteria in aanmerking komen. Een tweede doel, daaraan gekoppeld, is het tegengaan van voedselverspilling.

- Veiligheid: - EHBO-vereniging Aalst-Waalre is opgericht in 1954. Zij verzorgt opleidingen voor nieuwe EHBO-ers, de basiskennis hulpverlening (inclusief verbandleer), reanimatie en het gebruik van een AED. Bovendien verzorgt zij vervolglessen voor gevorderde EHBO-ers om de kennis op peil te houden. Leden van de vereniging doen, op vrijwillige basis, dienst bij lokale evenementen. - Brandweer Aalst-Waalre.

- Openbaar vervoer: - Buurtbus Waalre gaat van Aalst naar Veldhoven v.v., via Waalre.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)