Status

Aalden is een esdorp in de provincie Drenthe, gemeente Coevorden. T/m 1997 gemeente Zweeloo.

Naam

Oudere vermeldingen
1332 Alede, 1381-1383 den hof tAelden, 1482 Eelde, 1483 Aelden 1548 Aelten, 1851-1855 Alen, 1936 Aalden.

Naamsverklaring
Is wel geduid als een samenstelling van aa 'water, rivier' en lêde 'gegraven of vergraven water', maar de uitspraak met heldere aa in plaats van donkere ao maakt dat onmogelijk. Men wijst verder op vergelijkbare namen als Aalten en enkele Duitse plaatsnamen. Mogelijk ligt een oude plant- of boomnaam ten oorsprong, met alud-* 'bitter of gevlamd' of een afleiding van de stam van het Gotische alan 'voeden', zoals in het Oudnoorse alað, 'voeding, spijs', het Oudnoorse aldin 'eetbare boomvrucht', en het Oudzweedse alda 'vruchtdragende eik'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Het dorp ligt W van de stad Emmen, N van de dorpen Dalen en Oosterhesselen, ZO van het dorp Westerbork en direct ZW van het dorp Zweeloo. Het dorp is aan elkaar gegroeid met buurdorp Zweeloo. Ze worden slechts van elkaar gescheiden door de Aelderstroom of Westerstroom. Het dorp zelf wordt door de Aelderstraat (provinciale weg N854) verdeeld in Oud-Aalden in het Z en het nieuwere gedeelte in het N.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Aalden 17 huizen met 116 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.

Recente ontwikkelingen

Aelderhooghe
Oud-Aalden heeft een sterke identiteit en samenhang door de herkenbare dorpsstraat met een dorpse, informele afwisseling van gebouwtypen, gebouwvolumes, kaprichtingen en materiaalgebruik. Het plangebied van het nieuwe buurtje Aelderhooghe, op de locatie van de voormalige openbare basisschool Aelder Hooghe en sporthal, sluit qua sfeer en beleving aan bij dit beschermde dorpsgezicht. Ook de wegen- en padenstructuur sluit aan bij de dorpskern. Belangrijk is de wandelroute die vanaf de dorpsstraat (Aelderstraat) via smalle paden (onder andere langs de supermarkt) door het projectgebied richting de Aelder Hooghe loopt en aansluit op de wandelroute door het beekdal. De nieuwe woonbuurt bestaat uit 8 tot 10 nieuwe bouwvolumes. De woningen variëren onderling in hoogte en volume, en sluiten daarmee aan op de bestaande bebouwing. De nieuwe bouwvolumes, boerderijtype en schuurtype, staan in een tweetal situaties als een ensemble naast elkaar en gedraaid ten opzichte van elkaar. Zo ontstaat een fraaie afwisseling.

De bestaande woning (op Aelder Hooghe 2) blijft gehandhaafd en is opgenomen in de stedenbouwkundige opzet. Bij mogelijke vervanging of verandering van deze woning moet worden aangesloten op het Beeldkwaliteitsplan. Bestaande openingen in de houtwallen worden benut om woningen te ontsluiten. Hiermee wordt de huidige karakteristieke groenstructuur behouden. Het water wordt door middel van bestaande en deels nieuwe greppels opgevangen en geïnfiltreerd in de bodem. De nieuwe ontsluiting is deels toegankelijk voor autoverkeer en sluit aan bij het kleinschalige karakter van het gebied. Door een smalle weg worden bewoners vanuit het dorp langs de woningen, hagen en houtwallen en fraaie boompartijen vanuit de dorpskern richting het beekdal geleid. De nieuwe bestratingsmaterialen sluiten aan bij de reeds aanwezige, te hergebruiken bestrating. De verlichting wordt voorzien van armaturen met duurzame LED-verlichting. "Misschien wel het mooiste plekje om te wonen in Drenthe: de Aelderhooghe in Aalden, met mooie glooiingen, oude bomen, zicht op natuur maar tegelijkertijd de winkels op de hoek. De gemeente Coevorden verkoopt het plekje voor een prikkie", stelde Henk Bouwers van Gemeentebelangen in 2016.

Dorpsvisie
Dorpsvisie Aalden 2015-2019 bouwt voort op het project Vijf Sterren Dorp uit 2011. Er staat in beschreven op welke wijze het bestuur van Dorpsbelangen zijn rol wil vervullen en welke onderwerpen aangepakt worden. Anno 2018 is de Dorpsvisie aan herziening toe. Het streven is dat samen met de inwoners vorm te geven.

Geldautomaat
Inwoners en Dorpsbelangen Aalden waren onaangenaam verrast dat de Rabobank eind juni 2017 onaangekondigd de geldautomaat had verwijderd. De bank bleek de locatie een te groot veiligheidsrisico te vinden. Na overleg met het dorp heeft de bank in september 2017 een geldautomaat teruggeplaatst, en wel in de Coop-supermarkt.

Bezienswaardigheden

- Aalden heeft 13 rijksmonumenten.

- Oud-Aalden, het deel van het dorp Z van de Aelderstraat (N854), is een beschermd dorpsgezicht.

Gereformeerde kerk
De eerste Gereformeerde kerk in Aalden verrijst in 1849 aan de Aelderstraat. Deze wordt in 1901 afgebroken en vervangen door een nieuw exemplaar. Deze wordt gesloopt in 1954. Ter plaatse staan nu seniorenwoningen. De opvolger is de huidige Gereformeerde (PKN) kerk De Drieklank (Kerkstraat 16).

Molen
De achtkantige beltmolen Jantina Hellingmolen in Aalden (Molenwijk 13), ook bekend als de Aeldermeul, heeft als functie korenmolen en dateert uit 1891. Al sinds 1652 staat hier een molen. In 1740 wordt de familie Helling eigenaar van de molen. In 1835 wordt de molen vervangen door een nieuw exemplaar, dat in 1890 tijdens een zwaar onweer af en daarom in 1891 door de huidige molen is vervangen. De molen is genoemd naar Jantiena Helling, die van 1899 tot 1919 eigenaar was. Bij de verkoop in 1949 is bedongen dat de molen naar haar genoemd moest blijven. Door de jaren heen zijn diverse restauraties uitgevoerd. Sinds 1981 zorgt vereniging Vrienden van de Aeldermeul voor het in goede staat houden van de molen. In 1978 werd de gemeente Zweeloo eigenaar, na de herindeling werd dat de gemeente Coevorden, die de molen eind 2018 heeft overgedragen aan Stichting Het Drentse Landschap, die uiteindelijk alle molens van de gemeente overgedragen krijgt, omdat de gemeente het beheren van molens niet als gemeentelijke kerntaak beschouwt.

"Rond de molen in Aalden bestaat al sinds jaar en dag een levendig vrijwilligersnetwerk. Het bestuur van de Vrienden van de Aeldermeul is hier bijzonder trots op. Dit netwerk valt of staat bij het vermogen om mensen te enthousiasmeren en te binden. Voor onze molenvereniging is instandhouding van het vrijwilligersnetwerk een voortdurend punt van aandacht. Het dreigend tekort aan vrijwilligers vormt landelijk een van de grootste knelpunten voor het toekomstig molenbehoud. Gelukkig gaat deze zorg aan onze deur voorbij, want we kunnen bogen op een grote groep enthousiaste molenvrienden. Bouwkundige werkzaamheden aan onze molen worden door de beroepsmatige molenmaker Molema uitgevoerd. Deze molenmaker uit Heiligerlee vormt, met zijn jarenlange gespecialiseerde ervaring in restauratie- en onderhoudswerk aan de molen, een belangrijke schakel binnen het molenbehoud.

Bij het beheer leveren onze vrijwilligers een groot aandeel, wat een levendige, optimistische sfeer op de molen creëert. Ook in de toekomst zal deze unieke groep van gedreven vrijwilligers een belangrijke spil zijn. Verwondering over, kennis van, liefde voor: die drie dingen vormen de basis om de toekomst van onze molen veilig te stellen. De molen is een voorname cultuurdrager in het algemeen, zo ook in Aalden, en het is belangrijk dat de overheid deze monumenten, hun omgeving, degenen die ze beheren én degenen die ervan genieten, blijvend ondersteunt." Aldus Jan Hooge, voorzitter van de Vrienden van de Aeldermeul.

Jaarlijkse evenementen

- Tijdens Nieuwjaarsloop Aalden Rondomme (op een zaterdag in de eerste helft van januari) is de Jantina Hellingmolen of Aeldermeul de ideale plek om de circa 500 lopers aan te moedigen. Bij de doorkomst onder de molen staan dan ook altijd talrijke supporters. De lopers kunnen de aanmoediging wel gebruiken, want het is bepaald een uitdaging om deze pittige en uitdagende hardloopcross over naar keuze 6,5 of 10 km te volbrengen. De doorkomst onder de molen is voor zowel deelnemers als toeschouwers iets heel bijzonders. "Fantastisch dat we onder dit monument door kunnen lopen. Het geeft nog eens een extra dimensie en motivatie. Een heel speciaal moment en heel mooi dat dit beeldbepalende monument bij dit schitterende hardloopevenement wordt betrokken. Zeker voor herhaling vatbaar", aldus een van de deelnemers.

- Op Moederdag is er jaarlijks een sfeervolle Moederdagmarkt in het dorp. Diverse standhouders zijn aanwezig, met onder andere kleding, fashion, lederwaren, sieraden, snoepgoed, boeken, snuisterijen, brocante en nog veel meer. Tevens is er een gedeelte met vlooienmarkt waar particulieren hun spulletjes van zolder en schuur voor leuke prijsjes verkopen. Kom gezellig struinen naar leuke koopjes of het leuke cadeautje speciaal voor moeder. De markt wordt gehouden op het ‘marktterrein’ aan de Aelderstraat in Aalden en duurt van 11.00-17.00 uur.

- Tijdens het Folk veur Volk Festival (op een zaterdag in juni, in 2019 voor de 25e keer) kun je met volle teugen genieten van een zeer veelzijdig repertoire folkmuziek, in de sfeervolle boerenhof van de familie Schepers in Oud-Aalden. Een prachtig podium waar alle topacts het beste van zichzelf geven. Het Folk veur Volk Festival is alom bekend door de gezellige en intieme sfeer die er kan heersen tot in de late uurtjes, mede door de vermaarde Irish Pub ‘De Stille Knip’. Ook het kinderprogramma is ondertussen wijd en zijd bekend. Sinds 2016 is er als 'spin off' jaarlijks in september een soortgelijk festival in Nieuw-Schoonebeek.

- Op een zaterdag eind juli is er in Aalden de traditionele boekenmarkt van de Vrienden van de Aeldermeul. Van 10.30 tot 16.00 uur is in en rondom de molen een groot aantal antiquarische en tweedehandsboeken te koop. De boekenmarkt geldt als een van de grootste in de regio en trekt jaarlijks vele honderden bezoekers. Boekenwurmen en liefhebbers van oude boeken en bijzondere exemplaren komen op het molenterrein volop aan hun trekken. Bij slechte weersomstandigheden wordt uitgeweken naar De Drieklank.

- De twee predikanten in Zweeloo nemen in de zomer van 1958 het initiatief tot de oprichting van een openluchtspel. Het leek hen een goed idee om amateurtoneelspelers van alle gezindten in de gemeente Zweeloo samen te brengen, buiten het verband van hun eigen verenigingen. Er wordt een werkgroep samengesteld om een en ander voor te bereiden, en op 11 september 1958 is de première van het eerste Openluchtspel. Het experiment blijkt een groot succes (600 bezoekers in twee avonden), dus besluit men er een jaarlijks evenement (in juli en augustus) van te maken. Het evenement vindt plaats in Openluchttheater Aalden (Aelder Hooghe 1).

- Herfstfair (op een zaterdag eind september).

Natuur en recreatie

- Stichting Aelder Hooghe Kunsten (AHK) is in 2005 door een groep enthousiaste vrienden opgericht en stelt zich ten doel om vanuit Aalden kunstzinnige projecten te organiseren en te realiseren. Ze beogen zo divers en vernieuwend mogelijk te opereren.

- Een van de projecten van AHK is de in september 2018 feestelijk geopende, 15 km lange wandelroute De Rode Draad, tussen Aalden, Oosterhesselen en Benneveld. De intentie is dat geleidelijk alle andere dorpen in de gemeente bij het initatief aanhaken, waardoor uiteindelijk een wandelnetwerk door de hele gemeente ontstaat met een lengte van naar schatting 200 kilometer. Centraal thema van het project is verbinding: verbinding van de dorpen en stad binnen de gemeente Coevorden, verbinding van de bewoners en verbinding met de natuur en omgeving. Vandaar de titel van de route. Vele partijen zijn al met elkaar verbonden, voor zover ze dat niet reeds waren, omdat ze samen aan dit project hebben gewerkt, zoals gemeente, diverse dorpsbelangenverenigingen, Magisch Drenthe, Natuurmonumenten, Recreatieschap Drenthe en BOKD.

De wandeling over voornamelijk onverharde paden is volledig bewegwijzerd, waardoor je op elk willekeurig punt kunt starten. Langs de route staan vier speciaal ontworpen tweezijdige bankjes op locaties die strategisch zijn gekozen bij de diverse dorpen, om zo de onderlinge verbinding te benadrukken. Het is de bedoeling dat later de bankjes langs de hele toekomstige route te vinden zijn. Als onderdeel van de wandelroute is ook een vogelkijkhut gerealiseerd, aan de Koemarsendrift Z van de dorpskern van Aalden. De flyer met de routebeschrijving is verkrijgbaar bij de toeristische informatiepunten (TIP's).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp van Dorpsbelangen op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelangen Aalden is opgericht in 1998. De missie van het bestuur is het bevorderen van de leefbaarheid in het dorp en de behartiging van de belangen van de inwoners bij instanties. Zij baseert haar werkzaamheden op een visie voor de komende jaren (zie daarvoor het kopje Recente ontwikkelingen), met jaarlijks een jaarplan en begroting.

- MFC: - De beoogde sluiting van de bibliotheek in het dorp per september 2015 was eind 2014/begin 2015 al aanleiding voor Dorpsbelangen om met Stichting Bibliotheek Coevorden hierover in gesprek te gaan. Naar aanleiding hiervan heeft zij het initiatief genomen om een plan te maken voor het onderbrengen van alle activiteiten op het gebied van kunst, cultuur en onderwijs op een locatie: multifunctioneel centrum MFC De Aelder Meent (in het gelijknamige complex waren reeds de basisscholen van het dorp gevestigd). Naast het Kindcentrum voor basisonderwijs en kinderopvang maakt ook een bibliotheekvoorziening-nieuwe-stijl daarvan onderdeel uit, en er kunnen activiteiten plaatsvinden zoals bijvoorbeeld muziekles en samen koken.

De gemeente en de provincie hebben beide financiële steun aan het project toegezegd, omdat ze dit van belang vinden voor de leefbaarheid van het dorp. Gedeputeerde Henk Jumelet: "Samen met gemeenten en andere partijen werken we aan het versterken van de leefbaarheid van het Drentse platteland. Hier hebben we ook het programma Vitaal Platteland voor opgezet. Het is goed om te zien dat Dorpsbelangen en de gemeente Coevorden de handen ineenslaan om iets te doen aan de leefbaarheid van het dorp. Het voortbestaan van een dergelijke voorziening komt de leefbaarheid van het dorp ten goede." Ook de gemeente Coevorden heeft veel waardering voor het eigen initiatief van Dorpsbelangen, dat goed aansluit bij het bestuursprogramma ‘Coevorden Verbindt’. Wethouder Jeroen Huizing: "Inwoners die zelf met ideeën en plannen komen om hun dorp aantrekkelijk te houden: dat is wat we graag willen. Prachtig dat mensen hun nek uitsteken voor dergelijke ontwikkelingen. Mooi is ook dat op deze manier ook de bibliotheekfunctie terugkeert in Aalden. Zo heeft de Aelder Meent voorzieningen voor kinderen én cultuur onder een dak."

- Onderwijs: - "OBS De Anwende is een openbare school die openstaat voor elke leerling. De school is schitterend gesitueerd aan de rand van het Drentse zanddorp Aalden. Op dit moment gaan er circa 120 kinderen naar onze school. Ze worden begeleid door een enthousiast onderwijsteam van 13 personeelsleden. Ons onderwijs is toekomstgericht en we werken aan een actieve en betrokken houding van onze leerlingen. We gebruiken hierbij interactieve en coöperatieve werkvormen. Leerlingen werken vanuit eigen motivatie en zijn eigenaar van hun eigen leerproces. Onder de knop 'informatie' op onze site tref je meer informatie aan over onze missie en visie. Natuurlijk kun je ook altijd contact met ons opnemen voor meer informatie of een persoonlijke kennismaking met de school."

- "De Schutse is een christelijke basisschool die openstaat voor iedereen. Wij vinden dat ieder kind een kostbaar geschenk is en geven alle kinderen de kans om dat ook zelf te ervaren. Alle kinderen krijgen de mogelijkheid om hun eigen kwaliteiten en talenten in te zetten en te ontwikkelen. Wij laten ze ervaren dat ze ergens goed in zijn en geven ze complimenten. Kinderen groeien hierdoor in hun zelfvertrouwen. Dit biedt hen de basis die ze nodig hebben om nieuwe stappen te zetten in de leerstof, op nieuwe paden, in de school en in de wereld. CBS De Schutse is een TOM-school. TOM staat voor Team Onderwijs op Maat. De lokalen zijn ingedeeld in 'rijken'. Zo kennen wij het speel-leerrijk voor groep 1-2-3 en het leesrijk, rekenrijk en taalrijk voor groep 4 - 8. Binnen deze rijke leeromgeving krijgen de leerlingen van groep 4-8, iedere ochtend, op vaste tijden instructie op reken-, taal- en spellinggebied. Deze instructies worden gegeven door onze leerkrachten die alleen taal/spelling of alleen rekeninstructies geven. Zo zorgen we voor een doorgaande lijn van de gestelde doelen."

- Basisschool De Smeltkroes is een school voor eerste opvang van asielzoekerskinderen en anderstaligen in de gemeente Coevorden en omliggende gemeenten. De kinderen die deze school in Aalden bezoeken zijn kinderen van ouders die gevlucht zijn uit hun eigen land en instromen via het COA, en kinderen van nieuwkomers vooral afkomstig uit Midden- en Oost-Europese landen. Op een doorsnee schooldag ontmoeten kinderen van meer dan 20 nationaliteiten elkaar.

- Muziek: - "Gospelgroep Marturia repeteert iedere dinsdagavond van 20.00-21.30 uur in de Drieklank (Gereformeerde kerk, Kerkstraat 16 in Aalden). Marturia is Grieks voor: "getuige/getuigenis". Door onze muziek willen we zingend getuigen van ons geloof in Jezus. Dat doen we door een mix van Nederlandse en Engelse gospelmuziek, maar ook middels popsongs met "inhoud". Ben je nieuwsgierig naar het zingen in een gospelgroep, wil je het eens een keertje beleven en/of meezingen? Kom gerust langs op de dinsdagavond. Voor de zekerheid kun je het beste wel even e-mailen van tevoren, naar marturia@ziggo.nl, want heel soms slaan we een repetitie over." Gospelgroep Marturia is opgericht in 1969 en heeft dus in 2019 het 50-jarig bestaan gevierd.

- Zorg en welzijn: - "Woonzorgcentrum De Korenhof is een klein wooncomplex met aanleunwoningen en koopwoningen in het centrum van Aalden. Het is een plek waar je zelfstandig woont en waar je alle zorg en hulp kunt krijgen die je nodig hebt. De bewonerscommissie van De Korenhof organiseert samen met de activiteitenbegeleiders allerlei activiteiten. Daarbij zijn alle bewoners en wijkbewoners van harte welkom. Mensen doen hier veel samen: bewonerscommissie, keukenpersoneel, medewerkers van de dagverzorging, het zorgteam en de cliëntenraad. Bewoners en omwonenden kunnen ook een hapje eten in het restaurant van De Korenhof. De dagverzorging in de Korenhof biedt ondersteuning bij de structuur van de dag en kan ter ontlasting van de familie zijn. Hier ontmoet je andere mensen, er wordt gezamenlijk koffie en thee gedronken en een maaltijd aangeboden. Op een ontspannen manier wordt de dag ingedeeld. Echt een aanrader voor iemand die verantwoord langer thuis wil blijven wonen."

- AZC: - AZC Zweeloo in Aalden is sinds 1996 in gebruik als asielzoekerscentrum. Het heeft een capaciteit van maximaal 450 opvangplaatsen. Op het AZC woont een deel van de bewoners in duurzame woningen. Deze zijn in 2010 gebouwd ter vervanging van oude semipermanente woningen. Het terrein en de gebouwen hebben een bijzondere historie. In de Tweede Wereldoorlog is het terrein in gebruik geweest bij de Sicherheitsdienst. In 1949 is het ter beschikking gesteld van de Sociale Jeugdzorg. Tot begin jaren negentig zijn er jongens van 8 tot 14 jaar opgevangen.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)