Aaksens

Plaats
Buurtschap
Súdwest-Fryslân
Fryslân

aaksens_buurtschapsgezicht.jpg

Buurtschap Aaksens omvat twee boerderijen met als postadressen Hemdijk 19 en 21 'in' Tjerkwerd. Het is topografisch gezien een complexe situatie. Zie daarvoor het hoofdstuk Ligging. (© Google StreetView)

Buurtschap Aaksens omvat twee boerderijen met als postadressen Hemdijk 19 en 21 'in' Tjerkwerd. Het is topografisch gezien een complexe situatie. Zie daarvoor het hoofdstuk Ligging. (© Google StreetView)

aaksens_op_actuele_kaart.jpg

Voor de Tjerkwerder buurtschap Aaksens moet je halverwege de weg van Blauwhuis naar Wolsum linksaf. De twee boerderijen aldaar hebben als adres Hemdijk 19 en 21 'in' Tjerkwerd. Zie verder het hoofdstuk Ligging. (© OpenStreetMap)

Voor de Tjerkwerder buurtschap Aaksens moet je halverwege de weg van Blauwhuis naar Wolsum linksaf. De twee boerderijen aldaar hebben als adres Hemdijk 19 en 21 'in' Tjerkwerd. Zie verder het hoofdstuk Ligging. (© OpenStreetMap)

aaksens_hemdijk_19-21_bordje.jpg

Waar de Hemdijk vanuit Tjerkwerd overgaat in de Vitusdyk te Blauwhuis, stónd dit attente bordje dat je voor Hemdijk 19-21 (= Aaksens) door Blauwhuis heen moet richting Wolsum. Helaas is dit bordje ergens na 2009 verdwenen.

Waar de Hemdijk vanuit Tjerkwerd overgaat in de Vitusdyk te Blauwhuis, stónd dit attente bordje dat je voor Hemdijk 19-21 (= Aaksens) door Blauwhuis heen moet richting Wolsum. Helaas is dit bordje ergens na 2009 verdwenen.

aaksens_spinnekopmolens_kopie.jpg

De twee spinnenkopmolens van Aaksens zijn rond 1926 vervangen door een elektrisch gemaaltje. Vermoedelijk zijn de arbeiders de sloot hier aan het baggeren t.b.v. de komst van het gemaal.

De twee spinnenkopmolens van Aaksens zijn rond 1926 vervangen door een elektrisch gemaaltje. Vermoedelijk zijn de arbeiders de sloot hier aan het baggeren t.b.v. de komst van het gemaal.

aaksens_gemaal_kopie.jpg

Zo te zien wordt het zojuist gereedgekomen gemaal van Aaksens hier officieel door notabelen in gebruik genomen.

Zo te zien wordt het zojuist gereedgekomen gemaal van Aaksens hier officieel door notabelen in gebruik genomen.

Aaksens

Terug naar boven

Status

- Aaksens is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 2010 grotendeels gemeente Wûnseradiel, deels (alleen stallen van een van de boerderijen) gemeente Wymbritseradiel. In 2011 in zijn geheel over naar gemeente Súdwest-Fryslân.

- De buurtschap Aaksens valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Tjerkwerd, van welks dorpsgebied het een uiterste uithoek is. Een klein deel van de buurtschap (zijnde stallen van een van de boerderijen) valt onder het dorpsgebied van Wolsum.

- Tegenwoordig staat Aaksens ten onrechte niet meer als buurtschap in de atlassen, want de bebouwing bestaat nog gewoon, dus is de buurtschap er ook nog altijd.

- De buurtschap Aaksens heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Aaksens.

Oudere vermeldingen
1718 Aaxens.

Naamsverklaring
Is wel verklaard als een afleiding met het suffix -ingi, met Friese evolutie tot -ens, van de persoonsnaam Age in de betekenis 'bij de lieden van Age', maar gezien de -ks-klank komt eerder een persoonsnaam van het type (Oudfries) Aesga in aanmerking.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Aaksens ligt ZO van het dorp Tjerkwerd, ZW van het dorp Wolsum, W van de buurtschap Jouswerd en N van het dorp Blauwhuis, aan een N zijtak van de Blauhúster Opfeart, die volgens Google Maps ook Blauhúster Opfeart heet. De buurtschap ligt aan het eind van een doodlopend weggetje dat loopt vanuit een punt iets N van het punt waar de Jouswerderdyk te Wolsum en de Jacobidyk te Blauwhuis in elkaar overgaan. De boerderijen hebben als adres Hemdijk 19 en 21, omdat de panden voor de postadressen 'in' Tjerkwerd liggen. De eigenlijke Hemdijk loopt tussen Tjerkwerd en Blauwhuis. Ter plekke is ook nog sprake van een huisnr. 23, met een oppervlakte van 10 m2, met 'overige gebruiksfunctie'. Vermoedelijk betreft dat het gemaal.

Dit artikel suggereert dat de gemeente Wûnseradiel, wegens deze verwarrende situatie, het weggetje in 2005 een andere naam gegeven zou hebben. Dit artikel (zie pag. 5) stelt dat het college heeft voorgesteld de straatnaam te wijzigen in Aaksens, met huisnrs. 1 en 3. Maar dat is niet doorgegaan. Ook is in 2005 gesuggereerd om de panden onder het dorp Wolsum te brengen, wat geografisch inderdaad logischer zou zijn. Maar dat vergde destijds een grenscorrectie van gemeente Wûnseradiel naar gemeente Wymbritseradiel, en dat vond men toch teveel gedoe. Nu het sinds 2011 wél in een gemeente ligt, zou zo'n grenscorrectie daarvoor niet meer nodig zijn (hint...).

De gemeentegrens Wûnseradiel/Wymbritseradiel liep N van de buurtschap door (of langs) een N zijtak van de Blauhúster Opfeart (W ervan was Wûnseradiel, O ervan Wymbritseradiel). Het huizengroepje ligt O van de vaart, maar viel toch grotendeels onder de gemeente Wûnseradiel. Het was/is bijna een Baarle-Nassau-achtige toestand. Citaat uit het tweede gelinkte artikel in de vorige alinea van Michiel de Wolff: "Niemand kent Aaksens. De meeste mensen denken 'het zal wel een foutje zijn' en rijden naar Arkum, vlak onder Tjerkwerd. Het zou veel duidelijker zijn als wij bij Wolsum zouden horen. Jouswerderdyk 10 en 12 zouden we dan worden." En dan begint de schoen te wringen. De buurtschap ligt precies op de grens van voormalig Wûnseradiel en Wymbritseradiel. De Wolffs stallen staan in voormalig Wymbritseradiel, het woongedeelte van zijn boerderij in voormalig Wûnseradiel. Tjerkwerd hoorde bij Wûnseradiel, Wolsum bij Wymbritseradiel. De Hemdijk hoorde bij Wûnseradiel, het pad van het punt waar de Jouswerderdyk overgaat in de Jacobidyk naar Aaksens hoorde bij Wymbritseradiel (voor een visualisatie zie het kaartje elders op deze pagina, red.).

De buurtschap zonder slag of stoot aan Wolsum toekennen kan dus niet. Daar is een officiële grenscorrectie voor nodig, en dus moet de gemeente erover beslissen. In de loop der jaren zijn al verschillende oplossingen geopperd. Bijvoorbeeld het plaatsen van verwijzingsbordjes op de Hemdijk. Dat werkt niet, weet De Wolff. Nummer 9 en 11 hadden namelijk al eerder een verwijsbordje, maar dat is binnen de kortste keren door dronken stapjeugd vernield. Het veranderen van de straatnaam is al eerder onderzocht (en afgewezen), en even deed zelfs het idee de ronde om de plaatsnaam Aaksens maar helemaal uit de boeken te schrappen. De commissie Middelen en Welzijn van de gemeenteraad besloot op 14 maart 2005 dan maar in te stemmen met een grenscorrectie. Als beide betrokken gemeenteraden instemmen met een grensverlegging, zijn er geen juridische bezwaren.

Maar nee, zei portefeuillehouder burgemeester Piersma van Wûnseradiel, nog voor enig overleg met Wymbritseradiel had plaatsgehad. Dat schept alleen maar hinderlijke precedenten. Bovendien heeft het verlies van zeven inwoners en wat grond onoverkomelijke gevolgen voor de uitkering uit het gemeentefonds van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. En in Lopens is men meer op Lollum georiënteerd, terwijl die buurtschap ook gewoon bij Kûbaard blijft horen. Het college stelt voor de adressen Hemdijk 19 en 21 te wijzigen in Aaksens 1 en 3*, waarmee de kous maar eens af moet zijn. "Daar schieten we niets mee op", zeggen De Wolff en Flapper in koor. Michiel de Wolff: "Daarmee is de onbekendheid met de naam Aaksens niet opgelost en blijven we onvindbaar." (bron: Friesch Dagblad, 20-4-2005)
* Wat dus niet gebeurd is. Volgens ons (de redactie van Plaatsengids.nl) zou dat nu juist wél een goede oplossing zijn, omdat deze adressen dan ook een eigen postcode krijgen (een andere dus dan die van de eigenlijke Hemdijk, wat nu niet het geval is), waardoor navigatiesystemen er wél goed mee overweg kunnen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Aaksens 2 huizen met 16 inwoners, vallend onder het dorp Tjerkwerd, gemeente Wonseradeel. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd slechts 2 boerderijen, en zal een handvol inwoners hebben.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Mooi verhaal (in het Fries) over Bate Klazes Aukema (1862-1936), die op zijn boerderij op Aaksens een zondagsschool heeft gehad. Door Gerben Posthumus, die hier uit eigen ervaring over vertelt.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Vroeger stonden hier twee spinnenkopmolens die de bijbehorende polders bemaalden. Rond 1926 zijn deze gesloopt en vervangen door een elektrisch gemaaltje. Het gemaal staat er nog wel, maar is niet meer in functie. Vermoedelijk betreft dit het object met adres Hemdijk 23.

Reactie toevoegen