Status

- Oirsbeek is een dorp in de provincie Limburg, in de streken Westelijke Mijnstreek en Heuvelland, gemeente Beekdaelen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981. In 1982 over naar gemeente Schinnen, in 2019 over naar gemeente Beekdaelen.

- Wapen van de voormalige gemeente Oirsbeek.

- Onder het dorp Oirsbeek valt ook de buurtschap Klein-Doenrade.

Naam

Uitspraak
Uit te spreken als Oorsbeek (de i werd vroeger gebruikt om een verlenging van de vorige letter mee aan te geven).

In het Limburgs
Oeësjbik.

Oudere vermeldingen
1883 Oorsbeek.

Naamsverklaring
Het dorp ontleent zijn naam aan een beek (de Oir of Oëre) die nu, opgesloten in een buis onder het dorp, zijn weg vervolgt en via Schinnen en Spaubeek via de Geleenbeek in de Maas terechtkomt. (3076)

Ligging

Oirsbeek ligt ZO van Munstergeleen en Geleen, O van Puth, NO van Schinnen en de A76, N van Vaesrade, NW van Amstenrade, WZW van Merkelbeek en Z van Doenrade.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Oirsbeek 190 huizen met 1.086 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 30/160 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Gracht 29/168, Oppeven 55/290, Klein Doenrade 9/42 en Groot Doenrade 67/426. In 1982 is de gemeente opgeheven en opgegaan in de gemeente Schinnen met 709 hectare en 4.721 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.500 huizen met ca. 3.750 inwoners.

Geschiedenis

Oirsbeek is waarschijnlijk vanaf het begin van de jaartelling bewoond geweest. Men baseert dit onder meer op de aanwezigheid van een waterput in de Schepenbank die, wat vorm betreft, een Romeinse villa had kunnen zijn. Deze Schepenbank is gelegen op de kruising van twee wegen waar vermoedelijk een vesting is geweest.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Site over de geschiedenis van Oirsbeek, door Bart Lendfers, met veel oude foto's.

- Vereniging Historie Schinnen.

Bezienswaardigheden

- Oirsbeek heeft 9 rijksmonumenten.

- Oirsbeek heeft 16 gemeentelijke monumenten.

- Als je de huidige plattegrond van Oirsbeek bekijkt, dan valt het op dat er nog maar weinig van de typische oorspronkelijke bebouwing is overgebleven. Rondom de kerk staan nog enkele rijksmonumentale panden, maar veel oude panden zijn in de jaren zestig en zeventig verloren gegaan en vervangen door nieuwbouw.

- In en onder de Sint Lambertuskerk zijn elementen te vinden afkomstig uit diverse perioden binnen een tijdsspanne van negen eeuwen. De belangrijkste zijn 16e- en 20e-eeuws, namelijk de toren uit 1514 en het kerkgebouw uit 1945. De toren, gebouwd op de fundamenten van een oudere, heeft echter weer een bovenste geleding en een peervormige spits uit de 18e eeuw. De afwisseling van stroken van baksteen en mergelsteen op de onderbouw ervan is door architect Peutz overgenomen in de nieuwbouw van de kerk. Deze kerk verving een waterstaatskerk uit 1830, waarvan de structuur met slechts één zijbeuk aan de noordzijde werd herhaald.

Wat Peutz ook wenste te behouden en incorporeren waren delen van de 12e-eeuwse kerk, die nu te vinden zijn tegen de achterwand van het schip en onderin de toren. Ook in de crypte, waar oude grafkruisen en een misschien nog uit de eerste kerk ter plaatse afkomstige altaarsteen worden bewaard, kunnen we ouderdom opsnuiven. In de apsis is een grote moderne schildering waarmee een nabootsing van een 15e eeuwse Madonna op de maansikkel werd beoogd. Ook het uit 1828 stammende orgel en de fraaie glas-in-lood-ramen van deze kerk zijn een bezichtiging waard.(1)

- De Molen van Janssen (Molenweg 4) is een beltmolen uit 1878 die tot in de jaren veertig van de 20e eeuw dienst heeft gedaan als windaangedreven korenmolen. In 1970 is de molen door de familie Janssen verkocht aan de toenmalige gemeente Oirsbeek, die de Janssenmolen van 1975 tot 1978 heft gerestaureerd. In 2011 koopt Stichting Het Limburgs Landschap de molen voor het symbolische bedrag van 1 euro van de toenmalige gemeente Schinnen, met de verplichting om de molen weer op te knappen. Dat is gebeurd, en sindsdien is de molen weer maalvaardig. De molen heeft een ronde, uit baksteen opgetrokken romp met houten kap die is gedekt met dakleer en heeft een vlucht van 24,8 meter. De molen is voorzien van een Engels kruiwerk en kruilier en een Vlaamse vang (vangtrommel). De Janssenmolen is iedere 1e en 3e zaterdag van de maand open voor publiek en ook op andere tijden wanneer de wieken draaien of de wimpel uithangt. Bij voldoende wind wordt er Kollenberger Spelt gemalen, wat je kunt kopen om zelf je brood te bakken.

- Molen van Dortants (molenromp).

- De Schepenbank was vroeger de plaats waar recht gesproken werd. Het pand is in 1977 gerestaureerd en heeft nog enige tijd gediend als gemeentehuis van Oirsbeek en sinds 1982 van de heringedeelde gemeente Schinnen.

- Fatimagrot.

- Gevelstenen in Oirsbeek.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Sjepene. - Op carnavalszaterdag is er de Zonger Moere Zitting Oesjbik (ZMZO) op de Markt. "De entree is gratis, je krijgt je drankje tegen een zeer redelijke prijs en eetpunten zijn ook verzorgd. We leggen elk jaar topartiesten vast en de sfeer is ongekend. Als tegenprestatie voor dit alles vragen we je eigen drank thuis te laten." - Garde Du Corpse Oesjbik.

- Dorpsfeesten (weekend in april).

- Kermis (mei).

- Op een zaterdag in mei of juni is er jaarlijks het gratis toegankelijke popfestival Har Rock Open Air (in 2020 voor de 6e keer). Het popfestival heeft een groot buitenpodium en een binnenpodium en biedt plaats aan circa 1000 bezoekers. De brede programmering behelst ca. 15 popacts. Alle genres passeren de revue: van singer-songwriters tot pop en van indie naar (hard)rock. Ouders met kinderen zijn van harte welkom op Har Rock Open Air. Voor de kleinste bezoekers wordt er een leuk randprogramma georganiseerd. Zo staat er een springkussen en is er een loungehoek waar kinderen kunnen verven en tekenen. Uiteraard kunnen bezoekers ook gebruik maken van een goed verzorgde festivalcatering, met overheerlijke pizza’s en een barbecue. Het festivalterrein aan de Schepenbank gaat open om 12.00 uur en het programma duurt tot 1.30 uur ’s nachts. Het festival is een initiatief van vereniging Har Rock Café Oirsbeek, een groep enthousiaste vrijwilligers die al een aantal jaren popconcerten organiseert in jeugdhuis De Schepenbank.

- Op de 2e zondag van juli organiseert Harmonie St. Gerlachus haar traditionele, gezellige Jaarmarkt in het centrum van Oirsbeek. De markt heeft in het verleden met recht een goede naam opgebouwd in de wijde omgeving. Het marktparcours is opgezet tegen de achtergrond van eeuwenoude gebouwen. De kramen en stands staan opgesteld in sfeervol ingerichte straten en op het marktplein. Op het marktplein is een apart ingerichte grote rommelmarkt waar je naar hartelust en tegen een zacht prijsje kunt zoeken naar leuke spulletjes die door de inwoners gratis ter beschikking zijn gesteld. De opbrengsten hiervan komen in zijn geheel ten goede aan de Harmonie. Op en rond het marktplein zijn er diverse activiteiten. Daarbij wordt ook aan de kinderen gedacht, die zich op diverse speeltoestellen kunnen uitleven. Langs het parcours zijn door de harmonie op diverse locaties buffetten ingericht waar je kunt genieten van een drankje. Diverse muzikanten zorgen voor nog meer sfeer. Bij de entreeprijs van € 2,00 is een gratis consumptie inbegrepen.

Landschap, natuur en recreatie

- "In juli 2020 heeft Waterschap Limburg het Ontwerp Projectplan Waterwet Oirsbeek Fase 1 vastgesteld. Het betreft het vergroten van drie bestaande regenwaterbuffers: bij de Hulterweg, de Douvenderweg en de Vaart. Met deze werkzaamheden wil het waterschap water tijdelijk kunnen bergen ten tijde van hevige regenval, om wateroverlast in de dorpskern te verminderen. Josette Van Wersch, bestuurder bij Waterschap Limburg, licht toe: "In de samenwerkingsovereenkomst die we met gemeente Beekdaelen, de Limburgse Land- en Tuinbouwbond, Natuurmonumenten en de provincie Limburg in november 2018 ondertekenden, hebben we de ambitie opgenomen om in dit dorp vóór 2025 circa 8.000 m3 extra waterberging te realiseren. Na de hevige wateroverlast in onder andere 2016 en 2018 moest er wat gebeuren! Met de vergroting van de drie buffers realiseert het waterschap ongeveer 22 procent van de beoogde extra buffercapaciteit. Ook gemeente en agrariërs nemen maatregelen om water langer vast te houden. Daar profiteren we ook in tijden van droogte van."

Voor waterschapsbestuurder Josette Van Wersch was het een memorabel moment dat in december 2020 de schop de grond in ging: “We hebben bewust veel tijd ingeruimd voor het voortraject, waar we samen met alle betrokken partijen begonnen zijn met het in kaart brengen van de grootste knelpunten. Aan de twee ingediende zienswijzen zijn we tegemoet kunnen komen. Het is dan ook mooi dat we nu echt kunnen starten. Dat moet de inwoners die veel wateroverlast ervaren, goed doen.” Wethouder Jeannette Quadvlieg beaamt dat: “Dit is het moment waar we zo naar hebben uitgezien en naar toe hebben gewerkt. Het moment van concrete actie en daadwerkelijke oplossingen. Boter bij de vis voor de mensen die telkens weer moesten vrezen voor wateroverlast, dus dan trek ik met plezier weer mijn laarzen aan voor het officiële startsein.”

Wat gebeurt er in fase 2 van dit project? Voor de tweede fase van Gebiedsproject Oirsbeek, die onder andere bestaat uit de aanleg van nog een aantal nieuwe regenwaterbuffers, vindt anno zomer 2020 de grondverwerving en planvorming plaats. Onder voorbehoud van grondverwerving kan de uitvoering nog voor de zomer van 2021 beginnen. Dit project is is een van de gebiedsprojecten van het programma Water in Balans. Dit programma van Waterschap Limburg is opgezet om samen met partners en inwoners gerichte maatregelen te bedenken en te nemen tegen wateroverlast als gevolg van de klimaatverandering." (bron: Waterschap Limburg)

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oirsbeek, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Lokale links: - Oirsbeek linkspagina's.

- Buurtverenigingen: - Het Comité Gezamenlijke Buurtverenigingen Oirsbeek (CGBO) is een overkoepelend orgaan voor de buurtverenigingen Oppeven 2 (opgericht in 1969), 't Centrum, De Nieuwbuurt, De Gracht, en Oirsbeek 1949.

- Straatnamen: - Oirsbeek straatnaamverklaringen.

- Onderwijs: - Basisschool De Sprong.

- Jongeren: - Jongerencentrum De Schepenbank.

- Muziek: - Harmonie St. Gerlachus is in 1905 opgericht als fanfare. De muzikale voorloper van de vereniging was de in 1869 opgerichte zangvereniging Aurora. In 1959 is de vereniging omgevormd tot harmonie.

- De Aubel Big Band is een allround bigband met een groot repertoire. De muziek is zeer gevarieerd en daarmee geschikt voor uiteenlopende soorten concerten. Of je nu houdt van soul, dance, rock of latin: de Aubel Band speelt het allemaal. De Aubel Band treedt onder andere op tijdens galafeesten, bedrijfs- en jubileumfeesten, festivals en bruiloften. De 18 enthousiaste muzikanten van de Aubel Band zorgen voor een avondvullend dans- en showprogramma waar jong en ouder van geniet.

- DJ Ludo.

- Sport: - v.v. Puth, s.v. Schinnen en Asveo Oirsbeek zijn in 2016 gefuseerd tot voetbalvereniging Alfa Sport. Zoals de naam al suggereert, wordt de club gesponsord door de Alfa Brouwerij. De club speelt op de Alfa Sport Arena in het dorp.

- Tennisclub.

- Vliegerclub Oirsbeek is opgericht in 2006. Dat wil niet zeggen dat ze pas vanaf die tijd vliegeren. Gevlogen wordt er sinds jaar en dag en wat begon met een papieren vliegertje, is voor de meesten van hen uitgegroeid tot een serieuze hobby. De ca. 45 leden zijn gefascineerd door de wind en het spelen ermee.

- Schutterij: - Koninklijke Schutterij St. Lambertus.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oirsbeek.

• 1. Veerman Bouwhistorie,
  Veerman, John
  , (2015)