Gemert-Bakel

Gemeente
Gemert-Bakel
Zuidoost-Brabant Peelland
Noord-Brabant

gemert-bakel_toer_de_boer.jpg

Tijdens de Toer de Boer Gemert-Bakel (op een zondag begin juni) kun je 'een kijkje in de keuken' nemen bij een aantal agrarische bedrijven van uiteenlopende aard in deze gemeente.

Tijdens de Toer de Boer Gemert-Bakel (op een zondag begin juni) kun je 'een kijkje in de keuken' nemen bij een aantal agrarische bedrijven van uiteenlopende aard in deze gemeente.

Gemert-Bakel

Terug naar boven

Status

- Gemert-Bakel is een gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Peelland.

- De gemeente Gemert-Bakel is in 1997 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Gemert en Bakel en Milheeze.

- De gemeente Gemert-Bakel omvat de dorpen Bakel, De Mortel, De Rips, Elsendorp, Gemert, Handel en Milheeze, en de buurtschappen Bakelsebrug, Bankert (deels), Benthem, Boekent, De Wind, Deelse Kampen, Doonheide, Esdonk (grotendeels), Esp, Geneneind, Grotel, Heidveld, Hilakker, Hoeven, Hoogen-Aarle, Kaweide (deels), Kivitsbraak, Klef, Koks (grotendeels), Kuundert, Mathijseind, Milschot, Muizenhol, Neerstraat, Nuijeneind, Overschot, Pandelaarse Kampen, Ravensgat, Ren, Rootvlaas, Schouw (deels), Schutsboom, Speurgt, Tereyken, Ven, Verreheide, Vossenberg, Wolfsbosch, Zaarvlaas en Zand. In totaal zijn dit 7 dorpen en 40 buurtschappen.

- Wapen van de gemeente Gemert-Bakel.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Gemert-Bakel.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Gemert-Bakel grenst in het W aan Aarle-Rixtel, 'Beek en Donk' en Boerdonk, in het NW aan Erp, in het N aan Boekel en Venhorst, in het NO aan Landhorst en Westerbeek, in het O aan de provincie Limburg en Vredepeel, in het ZO aan Ysselsteyn, in het ZO aan Deurne en in het ZW aan Helmond, en ligt ZO van Veghel en Uden, Z van Vliegbasis Volkel, ZW van Boxmeer en W van Venray. De hoofdplaats Gemert ligt in het NW van de gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De gemeente Gemert-Bakel omvat ca. 12.000 huizen met ruim 30.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Tweede Wereldoorlog
"September is voor onze regio de bevrijdingsmaand. In 2019 driekwarteeuw geleden maakten de Duitsers dat ze wegkwamen en werden de geallieerde troepen met gejuich door de Brabantse bevolking verwelkomd. Daarom hebben de gezamenlijke heemkundekringen van Gemert, Bakel-Milheeze en De Rips juist in september 2019 het boek 'Vliegtuigcrashes en noodlandingen tijdens WOII in de gemeente Gemert-Bakel' uitgebracht. Samensteller Ruud Wildekamp, die vlak voor de veschijning van het boek is overleden, heeft de algemene oorlogssituatie beschreven, met het accent op de luchtoorlog. Ook is er aandacht voor de Duitse luchtverdediging, met name vanwege het Bazikamp in De Rips. Daar werd in de eerste jaren van de oorlog met gigantische lichtbundels en voorzichtig ook met radar gewerkt, in 1942 vervangen door een nieuw, groots opgezet radarsysteem.

Die zoeklichten priemden door de nachtelijke lucht en konden ook door de Engelse piloten van mijlenver worden waargenomen. Dan klommen ze bij wijze van voorzorg vast naar grote hoogte. Het kat en muisspel dat de Duitsers en de Engelsen speelden wordt in het boek uitvoerig beschreven en geïllustreerd. Ook besteedt Ruud aandacht aan de bemanningen van alle vliegtuigen die ongewild naar beneden kwamen. En aan de monumenten en monumentjes die soms op die plaatsen zijn opgericht, en ook aan de nabestaanden die dan bij de onthulling aanwezig waren. Na anderhalf jaar voorbereiding door een werkgroep die in wisselende lokale samenstelling de luchtoorlog in vier gemeenten in kaart heeft gebracht, is het 160 pagina's tellende boek met ruim 200 foto's, deels in kleur, op 22 september 2019 gepresenteeerd. Het boek kost € 18.- en is verkrijgbaar bij de Heemkamer in Bakel en bij het Gemeentearchief van de gemeente Gemert-Bakel (Ruijschenberghstraat 3, Gemert)."

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (kernen in) deze gemeente, kun je terecht bij de volgende instantie, site en literatuur:

- "Gemeentearchief Gemert-Bakel zet zich in om het archiefmateriaal toegankelijk te maken. Daarbij worden zowel de privacy als de openbaarheid gerespecteerd. Je kunt in de studiezaal onder meer terecht voor familiegeschiedenis, bouwvergunningen, kadastergegevens, oorsprong van straatnamen, foto’s en lokale geschiedenis. Naast de meest gebruikelijke archieven als doop-, trouw- en begraafboeken, burgerlijke stand, schepenbank, notariaat, bestuurs- en parochiearchieven beheren wij ook andere collecties en archieven. Bijvoorbeeld het archief van een plaatselijke voetbalvereniging, van het Sint Joris Gilde uit Gemert, PTT kantoor Gemert, woningbouwverenigingen en voormalige scholen. Onze medewerkers en vrijwilligers willen je zo goed mogelijk helpen. Je kunt ons herkennen aan onze badge en je kunt ons altijd aanspreken. Mocht je voor het eerst ons archief bezoeken dan maken wij je graag wegwijs. We helpen je op weg in je onderzoek en attenderen je ook op andere archieven en publicaties die je kunnen helpen bij je onderzoek. Je kunt de archieven en collecties zowel in de studiezaal raadplegen als gedeeltelijk digitaal, via de zoekmachine op onze website."

- Verhalen over de geschiedenis van Gemert-Bakel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

- "Heemkunde is het bestuderen van de eigen woonomgeving vanuit zoveel mogelijk gezichtspunten: het ontstaan en de ontwikkeling (historie), de bodemvondsten (archeologie), wie er hebben gewoond en geleefd en vooral hoe (genealogie), de eigen taal die gesproken wordt (dialect). Het leuke is, dat je onderzoek hiernaar individueel kunt doen of in groepsverband. Heemkundekring De Kommanderij Gemert is een vereniging, waarvan de leden geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van Gemert en omgeving. Op basis van archiefonderzoek en bodemvondsten worden lokale ontwikkelingen op sociaal, landschappelijk en taalkundig gebied vastgelegd. Hoe verschillend de interesses van de leden ook kunnen zijn, emotionele betrokkenheid bij hun woonplaats hebben ze allemaal met elkaar gemeen. Of je nou zelf onderzoek doet of dat je alleen bijhoudt wat er zoal over je woonplaats geschreven wordt, aan excursies deelneemt of lezingen bezoekt. Juist deze betrokkenheid verbindt alle heemkundigen in een gezamenlijk streven naar het behoud van een herkenbaar Gemerts heem, waarin ook het verleden een toekomst heeft.

Het werkgebied van de Heemkundekring is na oprichting in 1941 de voormalige gemeente Gemert met haar kerkdorpen Handel, De Mortel en Elsendorp. Na de vorming van de nieuwe gemeente Gemert-Bakel in 1997 is die gemeente het werkgebied en wordt er nauw samengewerkt met de heemkundigen van Bakel, Milheeze en De Rips. Lange tijd was Gemert een commanderij van de Duitse Orde. Vandaar dat onze kring ook betrekkingen onderhoudt met de oude landcommanderij Alden Biesen in België. Als commanderij genoot Gemert een aparte status binnen de Nederlanden."

"Vloggen voor de toekomst van ons erfgoed. In 2020 heeft Heemkundekring De Kommanderij uit Gemert-Bakel een nieuw project opgezet. Door gidsen te laten interviewen door vloggende jongeren beogen ze het lokale erfgoedverhaal te laten optekenen vanuit de ervaring van de lokale jeugd. Door deze filmpjes duurzaam te ontsluiten, bewaren ze niet alleen het verhaal, maar betrekken ze ook een nieuwe generatie bij de heemkundekring. Susan Fransen van Heemkundekring De Kommanderij vertelt ons er alles over.

Deskundigheid overdragen. Heemkundekringen zijn kwetsbare instellingen, dat is met Corona maar weer eens gebleken. Er lopen veel ouderen rond en het is belangrijk om de kennis van deze groep over te dragen op nieuwe generaties. Als heemkundekring moeten we dus beleid maken om te komen tot een ploeg van deskundige leden, die zorg dragen voor de toekomst van de heemkundekring. Het is daarbij belangrijk dat de huidige deskundigen om zich heen kijken of ze mogelijkheden zien om hun deskundigheid met anderen te delen en/of over te dragen aan andere, bij voorkeur jongere leden. Dat moet dan wel op een eigentijdse manier gebeuren.

Daarom hebben we een cursus Vloggen georganiseerd voor jongeren van 11 tot en met 16 jaar. Vloggers zijn jongeren die vanuit hun slaapkamer of thuisstudio video’s maken. Daarin vertellen ze hun publiek wat hen bezighoudt. Het leek ons dan ook interessant om het erfgoed niet op onze manier te vertellen, maar juist op een manier die jongeren aansprak. Juist door op deze manier met het erfgoed aan de slag te gaan legden we onze verhalen op een hele nieuwe manier vast voor de toekomst. Daarbij werken we ook nog eens aan meer digitale content voor onze kanalen.

Leren vloggen. De cursus bestond uit drie bijeenkomsten. In de eerste bijeenkomst gingen de deelnemers naar buiten en in het dorp op zoek naar vastgestelde erfgoedlocaties, twee beelden en het kasteel. Bij elke locatie stond een deskundige vanuit de heemkundekring van Gemert-Bakel die door de deelnemers geïnterviewd werd. Aan de hand van de informatie maakten de deelnemers een filmpje. Zo vertelde Paul Verhees over Hendrik van Eijnatten, de kasteelheer van Gemert, en trad hij op als figurant in de vlog over dit verhaal. In de tweede bijeenkomst leerden de deelnemers hoe ze hun gemaakte filmpjes konden editen tot een leuke vlog. Vooral dit deel van de cursus werd door de jongeren zeer gewaardeerd. Filmpjes maken konden ze al wel, maar hoe ze deze konden bewerken tot een nog beter resultaat behoorde bij bijna alle deelnemers tot een van de voornaamste leerdoelen aan het begin van de cursus. De uitkomsten werden in de laatste bijeenkomst per groepje aan ouders en vrienden gepresenteerd. Bij deze presentatie waren ook de lokale omroep en de lokale krant aanwezig. De volledige presentatie is uitgezonden en er is een mooi persbericht in de lokale krant geplaatst. De vlogs van de jongeren zijn ook geplaatst op de kanalen van het jongerenwerk, de Bibliotheek en de heemkundekring.

Lokale samenwerking en nationale fondsen. De heemkundekring is altijd op zoek naar nieuwe ideeën, en wil nog actiever worden in de samenleving. Daarin zoeken we natuurlijk naar innovatie, die juist door jongeren kan worden ingebracht en waarmee de vereniging zich kan ontwikkelen. Hierom gingen wij op zoek naar lokale partners en vonden die in Bibliotheek De Lage Beemden en Jongerenwerk Gemert-Bakel. Zij waren ook op zoek naar manieren om jongeren te bereiken. Door hierin lokaal samen te werken konden we gebruik maken van de kracht van alle organisaties en konden we de kosten delen. Zo is de marketing verlopen via de Bibliotheek. Zij hebben daar namelijk een medewerker voor. De jongerenwerker is deskundig op het gebied van editen. Ook hebben we ervoor gezorgd dat alle workshops op een andere locatie waren. Zo konden de deelnemers ook kennismaken met alle organiserende instellingen.

Voor de financiering hebben we een subsidie aangevraagd bij het Fonds voor Cultuurparticipatie. Zij hebben een fonds voor projecten die jongeren enthousiast beogen te maken voor erfgoed. Ook voor kleinere projecten kun je hier een aanvraag indienen. Wij hebben een plan geschreven en een aanvraag ingediend omdat we ons immaterieel erfgoed eigentijds en goed willen overdragen voor de toekomstige generatie. Deze aanvraag werd gehonoreerd en we hebben hiervoor 4.000 euro ontvangen. Op de website van het Fonds staan mogelijkheden voor het verwerven van fondsen.

Een nieuwe generatie. Juist door op deze manier met de jeugd aan de slag te gaan hopen we een nieuwe generatie geïnteresseerd te maken voor het erfgoed. We zijn erg tevreden met het resultaat en zien hierin ook mogelijkheden voor de toekomst. Graag zouden we hiermee verder willen gaan. Twee groepjes hebben al aangegeven wel meer filmpjes te willen maken. Daarbij hebben we ze ook gevraagd de volgende keer een vriendje of vriendinnetje mee te nemen zodat we nog meer mensen hierin kunnen meenemen. We hebben het gevoel dat we op deze manier een nieuwe generatie mee kunnen nemen in ons verhaal. Een ander voordeel is ook dat wanneer een jongere filmpjes maakt, de ouders, opa’s en oma’s deze filmpjes ook bekijken en op die manier ook weer in aanraking komen met de heemkundekring. En natuurlijk levert het een hoop mooie filmpjes op, waarmee we het verhaal van Gemert-Bakel digitaal en duurzaam kunnen bewaren. Hier vind je het resultaat van de workshops." (bron: Brabant Cloud, maart 2021)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Molenstichting Gemert-Bakel is een initiatief van de gelijknamige gemeente. De gemeente was eigenaar van 4 windmolens verdeeld over de dorpen Gemert, Bakel en Milheeze. Aangezien het in eigendom hebben en beheren van molens geen gemeentelijke kerntaak is, heeft zij een aantal inwoners benaderd om te komen tot een stichting die de verantwoordelijkheid voor deze molens van de gemeente overneemt. Vandaar dat deze molenstichting nu eigenaar is van deze 4 molens. De ondergrond heeft zij in erfpacht.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Tijdens de Toer de Boer Gemert-Bakel (op een zondag begin juni) kun je 'een kijkje in de keuken' nemen bij een aantal agrarische bedrijven van uiteenlopende aard in deze gemeente.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Toeristische site Heerlijckvrij. - Bij het Heerlijckvrijspel kun je een aantal vragen over bijzonderheden in deze gemeente proberen te beantwoorden. De antwoorden kun je - als je ze niet uit je hoofd weet - vinden door te zoeken op de informatieve pagina's van de site, waardoor je 'spelenderwijs' de gemeente leert kennen. - VVV Gemert-Bakel. - Nieuws van de VVV op Facebook.

- "IVN Gemert-Bakel zet zich in voor de natuur in de gemeente en om de inwoners de schoonheid van de natuur in hun eigen omgeving te laten zien. Dat doen zijn onder meer vanuit een aantal werkgroepen: Vogelwerkgroep, Plantenwerkgroep, Vlindergroep, Jeugdgroep Groenlingen, Schoolgidsenwerkgroep, Knotwilgen en Redactie. Jeugdgroep Groenlingen heeft elke 4e zondag van de maand een activiteit op zondagmorgen van 10.00-11.30 uur. De onderwerpen die aan bod komen zijn divers en de nadruk ligt vooral op de natuur op een leuke manier beleven. De locaties waar de activiteiten plaats vinden zijn diverse locaties in een natuurgebied. De ouders zijn zelf verantwoordelijk voor het vervoer. Kinderen uit de gemeente in de leeftijd van 5 tot en met het jaar waarin het kind 9 wordt kunnen zich aanmelden voor Jeugdgroep Groenlingen.

Bij de Plantenwerkgroep bestuderen wij de flora in de gemeente. Het leren kennen van de planten in onze eigen omgeving is een begin om er meer van te weten te komen. Dit doen we door in de zomeravonden enkele gebieden te bezoeken en de daar groeiende planten te determineren. Om de vier weken op woensdagavond bezoeken we steeds een van die gebieden. In de wintermaanden bestuderen we onder andere de winterkenmerken, de zaden en de vruchten, en de familiekenmerken. Dit gebeurt aan de hand van meegebrachte takken of met de Flora. Wie geïnteresseerd is mag gerust aansluiten op een avond als we binnen of buiten zijn. De Scholenwerkgroep streeft ernaar dat kinderen op de basisscholen twee keer per jaar naar buiten de natuur in gaan. Voor kinderen valt er in de natuur heel veel te ontdekken en te beleven. De Scholenwerkgroep verzorgt daarom in de lente en herfst een project voor de basisscholen. Aan de hand van een thema komen de kinderen op een verrassende manier in aanraking met onze mooie natuur."

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Gemert-Bakel (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Gemert-Bakel. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Nieuws: - Omroep Centraal is de lokale omroep voor de gemeente. - Facebookpagina Ondernemend Gemert-Bakel houdt je op de hoogte van ondernemersnieuws en actuele aanbiedingen uit de gemeente en omstreken.

- Jongeren: - "Jongerenwerk Gemert-Bakel is een onderdeel van de LEV-Groep. Binnen de gemeente zijn er allerlei activiteiten voor jongeren voor ontspanning en ontmoeting. Er zijn ook activiteiten om jongeren die dat nodig hebben een steuntje in de rug te geven. Wij doen aan jongerenwerk met cultuur, creativiteit en techniek. Iedereen ziet ons team op straat, school en bij de activiteiten die we organiseren. Achter de schermen doen we nog veel meer. Zo hebben we studio 011, een eigen multimedia studio voor audio en video. Je kan bij ons je eigen demo’s opnemen en beats maken voor elke muziekstijl. Denk aan bijvoorbeeld rap, hardcore of new wave. De bijbehorende video kun je ook zelf maken en editen! Op aanvraag verzorgen we ook workshops voor geluidstechniek en DJ voor jongeren. Dus wil jij ook graag met muziek en media aan de gang? Neem dan contact op met Piet Snijders, tel. 06-40492137 en wij helpen je met je ideeën."

- Welzijn: - Wegwijzer Gemert-Bakel is de website voor en door inwoners van deze gemeente. Als je zorg of ondersteuning nodig hebt en dit niet (meer) zelf kunt organiseren, vind je hier verwijzingen naar vrijwilligersinitiatieven, wijk- en buurtgerichte activiteiten en voorzieningen in je eigen omgeving. Zo weet je snel waar je terecht kunt.

- LEV-groep (= Leven en Verbinden) Gemert-Bakel is er voor iedereen die: vragen heeft over zorg, wonen, opvoeden, relaties, werken, geldzaken, formulieren; actief wil zijn in wijk of buurt; meer wil weten over vrijwilligerswerk.

- Stichting Kledingbank Gemert-Bakel e.o. is actief sinds 2012 en helpt mensen die tijdelijk geen budget hebben om voor zichzelf en hun gezinsleden kleding en aanverwante goederen te kopen. De goederen worden geschonken door burgers en ondernemers uit de gemeente en omgeving.

- Wonen: - "Goed Wonen in Gemert-Bakel is een ondernemende en betrokken woningcorporatie met 2.700 woningen. We staan midden in de lokale samenleving, hebben oog voor wat er in de buurten en kernen leeft en dragen actief bij aan het verbeteren van het woon- en leefklimaat van onze klanten. Met 28 collega’s doen we ons werk vanuit een sociaal gevoel en leveren we een continue, creatieve bijdrage aan de uitvoering van ons Ondernemingsplan 2015-2020. We zijn ervan doordrongen dat we de gemeente en onze huurders nodig hebben om het beste te doen voor de volkshuisvesting in de gemeente. Ook werken we samen met zorg- en welzijnsorganisaties als dit in het belang is van onze huurders. We voelen ons betrokken bij onze huurders en denken met hen mee. We doen een beroep op hun kennis, ervaringen en talenten om samen te zorgen voor een goede woning en een fijne buurt. We onderscheiden ons door onze inspirerende, innoverende en flexibele werkwijze en houding."

- Veiligheid: - Politie Gemert-Bakel en Laarbeek.

Reacties

(2)

Waarom wordt onder bezienswaardigheden het Boerenbondsmuseum niet vernoemd? Dit museum is dé bezienswaardigheid van deze gemeente.

Daar zit de volgende filosofie achter: musea die over de geschiedenis van een specifiek dorp gaan, vermeld ik onder het kopje Geschiedenis van dat dorp. Musea die over de geschiedenis van een specifieke gemeente gaan, vermeld ik onder het kopje Geschiedenis van die gemeente. Musea die over iets anders gaan (in dit geval 'het Brabantse dorpsleven in vroeger tijden', dus niet expliciet m.b.t. Gemert of Gemert-Bakel), vermeld ik onder het kopje Bezienswaardigheden in de vestigingsplaats van het museum. In dit geval dus Gemert.
De heemkundekring van Gemert heb ik net wél tevens op deze pagina vermeld, omdat mij net na lezing van hun site bleek dat zij sinds de herindeling van 1997 hun werkgebied hebben verbreed naar de huidige gemeente.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen