Met de website Oud Zelhem kun je vele avonden zoet zijn, want deze bevat duizenden foto's, ansichtkaarten en verhalen over allerlei objecten in Zelhem in vroeger tijden.
En dan is er ook nog de site Zelhem Historie, waar ook veel verhalen over de geschiedenis van deze voormalige gemeente te vinden zijn.
Een van de jaarlijkse evenementen in Zelhem is de Supermoto, een van de meest spectaculaire takken van motorsport: het is een combinatie van motorcross, speedway en wegrace.
In Zelhem hebben ze voor elk wat wils: wie niet van scheurende motoren houdt, maar wel van volksdansen, kan terecht op het Internationaal Folkloristisch Dansfestival.
In Zelhem houden ze van een feestje, want er zijn ook nog de Zelhemse Zomerfeesten (twee zaterdagen in juli) en tijdens de Septemberfeesten Zelhem kun je zelfs vier dagen lang uit je dak, w.o. bij de optocht op zaterdag, als deelnemer of als toeschouwer.
Niet alleen koeien, ook varkens spelen liever in de wei dan met zijn duizenden opgesloten te zitten in een 'megastal'. Dat dat kan, bewijst o.a. deze boer uit Zelhem. Voor nadere toelichting zie het hoofdstuk Landbouw etc.
Gemeente Zelhem anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Zelhem is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Bronckhorst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004. Bij de herindeling van 2005 is door grenscorrectie een klein stukje van de gemeente (zijnde een deel van de buurtschap Wassinkbrink) overgegaan naar de gemeente Doetinchem.
- Wapen van de voormalige gemeente Zelhem.
- Onder het dorp Zelhem vallen ook de buurtschappen De Meene, Heidenhoek, Oosterwijk, Wassinkbrink (sinds 2005 deels), Winkelshoek, Wittebrink en Wolfersveen en een deel van de buurtschap IJzevoorde. Dat zijn 8 buurtschappen in totaal.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
801 kopie begin of midden 10e eeuw Salehem, 1144 Seleheim, 1152 Selehem, 1291 Selem, 1294-1295 Zelheym, 1528 Zelhem.
Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudnederlandse sale 'uit één vertrek bestaand gebouw, zaal' en hem 'woonplaats'.(1)
Zelhem ligt NO van Doetinchem. Het dorpsgebied omvat een compacte dorpskern met een omvangrijk buitengebied er omheen. De kern wordt voor 3/4 omsloten door de provinciale wegen N330 (Varsseveld - Hummelo), die O van de kern Halseweg heet en W van de kern Hummeloseweg. En door de N315 (Neede - Doetinchem), die N van de kern Ruurloseweg heet en Z van de kern Doetinchemseweg. Deze beide wegen liepen oorspronkelijk door het dorp maar zijn daar later omheen gelegd om het dorp van doorgaand verkeer te ontlasten. D.w.z. de oude wegen door het dorp liggen er nog wel maar zijn niet meer voor het doorgaande verkeer bestemd.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Zelhem 537 huizen met 3.290 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 84/546 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Heidenhoek 45/279, Wassink (Wassinkbrink) en Veeninkbrink samen 64/374, Winkelshoek 49/322, Velswijk 124/712, Oosterwijk 61/367 en Halle 110/690. Tegenwoordig heeft het dorp, inclusief de bijbehorende buurtschappen, ca. 3.500 huizen met ca. 8.800 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Zelhem, kun je terecht bij de volgende instanties:
- "Oudheidkundige Vereniging Salehem is opgericht in 1976. Het doel is het verzamelen, onderzoeken, tentoonstellen en beheren van oudheden in en afkomstig uit de voormalige gemeente Zelhem en omgeving. De Oudheidkundige Vereniging telt ca. 750 leden. Zij belegt jaarlijks ledenavonden over diverse onderwerpen, zoals de Achterhoekse avond. Deze avond wordt sinds 2003 in streektaal gehouden. Leden kunnen er hun verhaal of gedicht voordragen. De vereniging heeft vele oudheidkundige stukken in eigendom en beheer. Museum Smedekinck verzorgt tentoonstellingen uit deze collectie. Het museum heeft in 2007 haar deuren geopend. Tijdens de openingstijden wordt het bemand door suppoosten om bezoekers te vertellen over de exposities. Gastvrouwen verzorgen bijvoorbeeld een kopje koffie voor de bezoekers.
Binnen onze vereniging hebben we sinds 1989 ook midwinterhoornblazersgroep d'Olde Roop. In 2003 is gestart met de werkgroep Archeologie. Daarnaast is er een aantal commissies zoals de Kledingcommissie, de commissie Oude ambachten en de Educatiecommissie. De Activiteitencommissie van het museum verzorgt onder andere de wisselende exposities en de midwinterhoornwandeling vanuit het museum. Vier keer per jaar verschijnt ons Oudheidkundige blad 'de Kronijck'. Dit blad wordt in samenwerking met Oudheidkundige Vereniging Deutekom en Gander uitgegeven. De Zelhemse leden ontvangen naast de Kronijck het inlegvel 'Salehem Nieuws' met nieuws van het bestuur. Bij verschillende activiteiten presenteren we ons als vereniging, bijvoorbeeld in mei met de broodlevering en bij de Open Monumentendagen. Hier kun je lezen hoe je lid kunt worden van Salehem en daarmee onze vereniging kunt ondersteunen."
- In Museum Smedekinck vind je o.a. de erfgoedkamer van de voormalige gemeente Zelhem, met een tentoonstelling van een aantal goederen uit het voormalige Zelhemse gemeentehuis voor de herindeling van 2005. Verder een stijlkamer met compleet ingerichte ouderwetse boerenwoonkeuken. Kleding uit vervlogen tijden: klederdrachten, knipmutsen, kantklossen, spinnen, letterdoeken. Kijk hoe het vlas bewerkt werd. Tevens zijn er oude werktuigen; ploegen en andere, soms hele grote landbouwwerktuigen en gereedschappen voor landbouw, timmeren, bakken, smederijen en kuiperijen. Je kunt zien hoe midwinterhoorns werden gemaakt. En een expositie over het leven en werken van Ludger, die o.a. ruim 1200 jaar geleden de Zelhemse kerk stichtte en eigenaar was van deze boerderij. In 2001 is een replica gebouwd van het Ludgerkerkje, de kerk die missionaris Sint Ludger (742-809) hier in 801 heeft gebouwd, en van waaruit hij het christendom in de midden-Achterhoek predikte. Het kerkje is gebouwd met de materialen leem, hout, twijgen en riet.
- De site van Stichting Oud Zelhem omvat meer dan 14.000 oude ansichten en foto's van het dorp en zijn buurtschappen, plus veel verhalen over de geschiedenis van objecten in deze voormalige gemeente.
- Liefhebbers van de geschiedenis van dit dorp en deze voormalige gemeente vallen maar liefst 4 keer 'met hun neus in de boter', want naast de hierboven beschreven instanties en sites is als 'kers op de taart' ook op de site Zelhemhistorie.nl zeer veel informatie over de lokale geschiedenis te vinden. O.a. over de Zelhemmer marken. En ook het boek 12 eeuwen Lambertikerk (Gerrit Rijsdorp, 336 pag., 2007) is via de link online te lezen. "De informatie op deze website is verzameld en geordend door Gerrit Rijsdorp. Op 10 april 2017 is hij helaas op 83-jarige leeftijd overleden. Om zijn werk niet verloren te laten gaan is zijn website ondergebracht bij de website van Stichting Oud Zelhem, maar vooralsnog blijft en en ander zichtbaar onder de domeinnaam Zelhemhistorie.nl. Zijn zoon Arjan heeft de website toendertijd voor zijn vader opgezet en zal voorlopig nog webmaster blijven."
Terug naar boven- De afgelopen jaren is én de komende jaren wórdt gewerkt aan de voltooiing van het Natuurnetwerk Nederland (voorheen Ecologische Hoofdstructuur, EHS). Dit grootschalige en veeljarige project beoogt een netwerk van robuuste, grote aaneengesloten natuurgebieden te creëren door het hele land. In dat kader moeten veehouderijen soms wijken die in of nabij een natuurgebied 'in de weg zitten'. Om die elders huisvesting te kunnen bieden, is een aantal Landbouwontwikkelingsgebieden (LOG's) ingesteld, doorgaans in buurtschappen waarvan men het landschap kennelijk minder kwetsbaar acht. In de Achterhoek gaat het daarbij met name om de dorpen en buurtschappen Azewijn, Beltrum, Halle-Heide, Lintelo en Ruurlosebroek en in Twente om Fortwijk, Markelosebroek en Sint Isidorushoeve.
Maar de inwoners van die buitengebieden zitten doorgaans niet te wachten op de grootschalige intensieve veehouderijen die het vaak betreft, in verband met toename van verkeer, stank en aantasting van het landschap door 'megastallen'. Want vaak willen de boeren op de nieuwe locatie ook gelijk uitbreiden tot een omvang van vele duizenden varkens, omdat dat zou 'moeten' om een economisch gezond bedrijf te houden. Dat het ook anders kan en schaalverkléining óók een optie is, die voor boer, varken, consument, landschap én toerisme gunstig kan uitpakken, bewijst deze boer uit Zelhem, die zijn varkens mét hun biggen lekker in de wei laat lopen. Wat ons betreft een vorm van duurzame veehouderij die navolging verdient!
Terug naar boven- Zelhem heeft 3 rijksmonumenten.
- Zelhem heeft 21 gemeentelijke monumenten.
- Lambertikerk (protestants PKN).
- De Wittebrinksemolen staat in de buurtschap Wittebrink en wordt daarom aldaar beschreven.
- De ronde stenen korenmolen van Derk Coops (1768-1859) is gebouwd in 1818 op de Zelhemse Enk. Deze eerste, geheel uit steen opgebouwde molenromp, is de een na oudste molen van Zelhem. Vroeger stonden er op Zelhems grondgebied 7 molens, waarvan alleen de molen in de Wittebrink en de Coops-molen (Wiekenweg 5) nog zijn overgebleven. Het gehele complex is beeldbepalend in de omgeving en heeft een bijzondere herinneringswaarde. De molen verkeert al vele jaren in slechte staat. Alleen de molenromp is behouden. In de afgelopen jaren is op verschillende manieren geprobeerd om de molen van de ondergang te redden, maar al deze pogingen blijven helaas zonder resultaat. De molen raakt ondertussen steeds verder in verval.
De huidige eigenaresse, Hélène Pellegrini, koopt het molencomplex in 2015 met als doel om het geheel nieuw leven in te blazen en op die manier ‘terug te geven’ aan de gemeenschap. Daarom draagt zij de molen ook over aan Stichting Coops-molen. Deze stichting gaat in de toekomst de molen exploiteren. Na restauratie zal er door vrijwillig molenaars weer koren tot meel worden gemalen met de bedoeling dit product, en aanverwante molenproducten, in het naastgelegen oude maalderijgebouw met bezoekersfunctie te verkopen. In februari 2018 heeft de gemeente 100.000 euro toegezegd als bijdrage in de restauratiekosten. De totale verwachte kosten van de restauratie zijn € 550.000,-. Ook de provincie heeft een flinke bijdrage toegezegd. (bron: gemeente Bronckhorst) Zie ook de videoreportage over de restauratieplannen m.b.t. de Coops-molen.en de geschiedenis van de Coops-molen op de site Oud Zelhem.
Terug naar boven- Supermoto Zelhem (weekend in april). Supermoto is een van de meest spectaculaire takken van motorsport: het is een combinatie van motocross, speedway en wegrace. Het circuit bestaat voor 70 procent uit verhard en 30 procent uit onverhard wegoppervlak. In het onverharde deel kunnen springschansen worden aangelegd. Deze vorm van motorcompetitie is ontstaan in de Verenigde Staten, waar de beste rijders uit de wegrace, speedway en dirttrack tegen elkaar gingen racen. Hierdoor vind je bij Supermoto de beste allroundmotorsporters.
- Internationaal Folkloristisch Dansfestival Zelhem (op een zaterdag in juli).
- Zelhemse Zomerfeesten (2 zaterdagen in juli).
- Septemberfeesten Zelhem (4 dagen).
- "Een klassieker, zo mag de door Toerclub Zelhem georganiseerde Scheffer Keukens Veldtoertocht (op een zondag begin december, in 2020 voor de 39e keer) gerust worden genoemd. Onze decennialange ervaring hiermee heeft er toe geleid dat deze toertocht de hoogst haalbare NTFU-kwalificatie heeft ontvangen, namelijk het keurmerk “Extra Goed geregeld”. De veldtoertocht voert de deelnemers vanaf de startlocatie al snel richting crosscircuit De Kappenbulten, waar rondom de crossbaan een mooi parcours is uitgezet met veel draai- en keerwerk, korte maar venijnige klimmetjes en doorgangen door de daar aanwezige tunneltjes. Daarna voert de route via Halle-Nijman naar bosgebied Haankheide en aansluitend de Slangenburg.
Op de befaamde Ferrobult in Gaanderen wordt een inspannend parcours uitgezet, waar de krachten flink worden aangesproken om op de diverse klimmetjes met mul zand al fietsend boven te kunnen komen. Via de Wrange, opnieuw de Slangenburgse bossen en de buitengebieden van IJzevoorde en Heidenhoek wordt Zelhem weer bereikt. De basisroute heeft een lengte van 35 km, die op meerdere plaatsen is uit te breiden zodat er in totaal 50 km gereden kan worden. Van de totale route is circa 90 % onverhard. Bospaden, zandwegen, gravelpaden en single-tracks wisselen elkaar af waarbij langs en door eeuwenoude bossen, prachtige natuurgebieden met fraaie houtwallen en langs mooie waterpartijen wordt gefietst. Er is gelegenheid om na afloop van de tocht de fiets af te spuiten en te douchen. Natuurlijk kan er ook een drankje genuttigd worden om gezellig na te kaarten en ook de welbekende erwtensoep zal weer verkrijgbaar zijn."
Terug naar boven- Een goede akoestiek, de hoge kwaliteit van het gebodene, de milde toegangsprijs en de intieme informele sfeer dragen bij tot het succes van de door Stichting Kamermuziek Zelhem georganiseerde concerten.
- Galerie Bibliotheek Zelhem brengt eigentijdse kunst van hoge kwaliteit bij een breed publiek onder de aandacht.
Terug naar boven- In 2015 is door Zelhemse horeca-ondernemers de Boerenradler uitgevonden: 1 deel melk en 2 delen bier. Ze hopen dat het een trend wordt en zo wellicht kan bijdragen aan het terugdringen van de 'melkplas' waar anno 2015 door het afschaffen van de melkquota sprake van was.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zelhem (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Facebookpagina van, veur en deur Zelhemmers en natuurlijk ook voor anderen die in Zelhem geïnteresseerd zijn.
- Sport: - "Sporthal De Pol is een mooi ingericht multifunctionel sportcomplex gevestigd aan de Vincent van Goghstraat in Zelhem. De zaal met een lengte van 40 en een breedte van 20 meter heeft een perfecte vloer voor vele sporten. De vloer heeft belijning voor de sporten badminton, basketbal, handbal, zaalkorfbal, zaalvoetbal, volleybal en tennis. De lokale basisscholen houden er hun gymles en er worden naast de verenigingswedstrijden ook diverse sport- en culturele evenementen gehouden. Meerdere malen per jaar worden er regionale gymnastiekwedstrijden gehouden, er vinden rommelmarkten plaats en er worden concerten gegeven. Het café, waar iedereen na het sporten onder het genot van een hapje en een drankje kan napraten en nagenieten over de prestaties, is ook de thuisbasis van enkele dart- en biljartverenigingen. Het café wordt tevens gebruikt voor het geven van feesten en partijen. De feesten zijn ook mogelijk met buffetten en kinderfeesten kunnen gegeven worden in combinatie met de sporthal.
Naast al deze mogelijkheden beschikken wij ook nog over een vergaderzaal met een aantrekkelijke huurprijs. Voor de verhuurmogelijkheden van de sporthal, het sportcafé en/of vergaderzaal kun je het beste telefonisch contact opnemen met Sporthal De Pol. In de sporthal is een open WiFi netwerk beschikbaar dat door iedere bezoeker gebruikt kan worden. Gymzaal Thorbeckestraat. Naast de sporthal verzorgt De Pol ook het beheer van de Thorbecke Gymzaal in Zelhem. In deze zaal zijn diverse verenigingen gehuisvest die voor hun activiteiten voldoende hebben aan een kleinere zaal. De zaal wordt gebruikt voor gymlessen, karatelessen en ook tafeltennisvereniging Dropshot traint er en speelt er zijn thuiswedstrijden. Nadere informatie over de mogelijkheden en over de verenigingen zijn te vinden op onze website. Voor vragen kun je altijd een e-mail sturen of even bellen."
- "Toerclub Zelhem is opgericht in 1979. Onze club heeft ruim 115 leden, die het hele jaar door en bij alle weersomstandigheden op een sportieve en recreatieve manier het toerfietsen beoefenen. Naast de vele clubtochten die van half maart tot half oktober op de weg worden verreden, wordt er in de wintermaanden met de crossfiets of ATB gereden in de bossen en velden rondom het dorp, maar ook verder in de mooie Achterhoek en Liemers. Diverse clubleden zetten door het jaar heen voor hun medeclubleden mooie fietstochten uit, in afstand variërend van zo’n 50 tot 130 kilometer. De betreffende tocht wordt in groepsverband verreden. De leden kunnen kiezen voor fietsen in een A-, B- of C- of D-groep, waarbij met name de afstanden en de rijsnelheden het verschil bepalen. Sinds 2012 was er ook een kleine damesgroep actief, waarbij de dames zelf de routes en afstanden bepalen. Inmiddels noemt deze groep zich het Dreamteam, waar inmiddels ook een flink aantal mannen zijn bij aangesloten. Bijna alle dames maken gebruik van een elobike en een enkeling rijdt op een hybride/mountainbike. De heren rijden allemaal nog op een racefiets. Onderweg stappen zij regelmatig af om te genieten van al het moois dat er te zien valt.
Van half april tot half september worden er op woensdagavond de zogeheten midweektochten georganiseerd, waarbij een (korte) toerrit wordt gereden. Afhankelijk van het tijdstip in het jaar en de hoeveelheid daglicht neemt de afstand wekelijks toe en na de langste dag weer af. In principe zijn de clubtochten alleen bedoeld voor leden van Toerclub Zelhem, maar belangstellenden die kennis willen maken met het toerfietsen bij onze club zijn vanzelfsprekend van harte welkom om een keer mee te doen. Aangezien wij zijn aangesloten bij de Nederlandse Toer Fiets Unie (NTFU), de overkoepelende organisatie van toerfietsend Nederland, nemen leden van onze club ook regelmatig deel aan tochten van zusterverenigingen. Dit kunnen tochten zijn in de Achterhoek, op de Veluwe of in Twente, maar ook verder weg in Nederland of over de grens. Zelf organiseren wij jaarlijks het Fietshuis Jansen Rondje Achterhoek gecombineerd met de Smoks ATB Tocht Zelhem en een aparte veldtoertocht, te weten de Scheffer Keukens Tocht."
- Zorg en welzijn: - Biozorgkwekerij Aaldering-De Stek.
- "Op Zorgboerderij De Edelingen, gelegen direct NW van de dorpskern van Zelhem (Kattekolkweg 1), hebben we verschillende dieren, natuurlijk onze ezels maar ook rendieren, alpaca’s konijnen, kippen, cavia’s, poezen, een paard en pony. Al onze dieren moeten natuurlijk verzorgd worden. Dit doen we samen met de zorgvragers. Als er een wandeling is mag wie wil hiermee helpen. De een is liever met de dieren bezig en helpt de ezel borstelen en opzadelen, terwijl de ander het leuker vindt om koffie of thee aan de mensen te geven terwijl wij de route uitleggen. Wij hebben namelijk ook een horecagelegenheid waar de zorgvragers in mee mogen helpen. Vaak doen wij 's ochtends de werkzaamheden met de dieren en gaan wij 's middags andere leuke dingen doen. Dit kan bijvoorbeeld zijn een lekkere taart bakken, een bloemstukje maken maar ook het dieren trainen hoort er bij. Verder hebben wij seizoenswerkzaamheden zoals grasmaaien in het voorjaar en de zomer en het onderhoud van de zadels en manden in de winter. Wat dagbesteding betreft kan iemand zich meer aangetrokken voelen tot de omgang met dieren, terwijl een ander liever de klusjes er om heen doet. Wij willen zoveel mogelijk rekening houden met de wensen, behoeften en mogelijkheden van de zorgvragers. Iedereen moet zich immers thuis voelen. Als je graag meer informatie over onze zorgboerderij wilt kun je altijd langs komen, bellen (tel. 0314-620680) of mailen naar info@ezelstal.com."
Reactie toevoegen