Zaandam

Plaats
Stad
Zaanstad
Zaanstreek
Noord-Holland

Zaandam (3).JPG

Centrum Zaandam

Centrum Zaandam

Zaandam (5).JPG

Centrum Zaandam

Centrum Zaandam

Zaandam.JPG

Centrum Zaandam

Centrum Zaandam

Zaandam (4).JPG

Centrum Zaandam

Centrum Zaandam

Zaandam (2).JPG

Het nieuwe stadhuis van Zaandam, gezien vanaf het station

Het nieuwe stadhuis van Zaandam, gezien vanaf het station

NH gemeente Zaandam in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Zaandam in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Zaandam in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Zaandam

Terug naar boven

Status

- Zaandam is een stad in de provincie Noord-Holland, in de regio Zaanstreek, gemeente Zaanstad. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1973.

- Wapen van de voormalige gemeente Zaandam.

- Onder de stad Zaandam vallen ook de buurtschappen Haaldersbroek, Hembrug en Westzaner Overtoom (deels). Een bijzonder geval is ook 't Kalf Z van Haaldersbroek: eeuwenlang een buurtschap, sinds 1887 door de bouw van een RK kerk een dorp geworden, en sinds ca. 1970 uitgebreid tot - zij het nog altijd los van de stad gelegen - nieuwbouwwijk Het Kalf. - Geschiedenis van 't Kalf. Verder valt onder het stadsgebied nog het deels bewoonde museumdorp de Zaanse Schans.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Sendam, Serdam.

Oudere vermeldingen
1316 Zaenderdam, 1412 Zaneredam, 1415 Zaenredam, 1444 Zanerdam, 1465 Saerdam, 1538 Zaardamme, 1550 Sanerdam, 1573 Saenredam, 1636 Zaandam, 1640 Sardam.

Huidige naamgeving
Napoleon (1769-1821) heeft bij keizerlijk decreet van 1811 (ingaande 1 januari 1812) stadsrechten verleend, welk decreet tevens de twee dorpen Oost- en West-Zaandam verenigde tot de huidige stad.

Naamsverklaring
Samenstelling van dam 'waterkering dwars door een waterloop' en de waternaam Zaan, ca. 1214 kopie 15e eeuw Sadne, 1290 Zaende. De oudste vorm Sadne vindt ondersteuning door enkele toponiemen: ca. 1180 ad villam que Saden dicitur, dorp ten zuiden van Zaandam, later verwoest en ca. 1214 kopie 15e eeuw in Sadenhorne, voormalig eiland De Hoorn in het IJ. De etymologie is onzeker. Er zijn twee mogelijkheden geopperd uitgaande van een afleiding met -n- suffix: van het Germaanse saða*, dat ook ten grondslag ligt aan het Gotische saþs en het Oudsaksische sad 'vol, verzadigd', of van het Germaanse sauþ-* 'borrelend water' (vergelijk het Oudfriese sâth 'bron').(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Bijnaam
De bijnaam van de Zaandammers is galgenzagers, naar het illegaal omzagen van de galgen, waaraan de aanstichters van het Turfoproer in 1678 waren opgehangen.

Terug naar boven

Ligging

Zaandam ligt direct N van Amsterdam en het Noordzeekanaal, rond beide zijden van de rivier de Zaan.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Zaandam 2.002 huizen met 11.139 inwoners, verdeeld in de gelijknamige stad 2.000/11.129 (= huizen/inwoners) en het eiland Horn 2/10. Tegenwoordig heeft de stad ca. 35.000 huizen met ca. 78.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Ontstaan
De plaats Zaandam is in 1811 ontstaan door samenvoeging van de plaatsen Oostzaandam, O van de Zaan, dat deel uitmaakte van de banne Oostzaan, en Westzaandam, W van de Zaan, dat deel uitmaakte van de banne Westzaan. Een jaar later wordt de nederzetting door keizer Napoleon Bonaparte reeds tot stad verheven.

Monet
De beroemde schilder Claude Monet bracht in 1871 vier maanden in deze stad door. Het was een belangrijke periode in zijn ontwikkeling als schilder. Tussen 2 juni en 8 oktober maakte hij 25 Zaanse schilderijen. "Deze stad is wel bijzonder opmerkelijk en er is genoeg te schilderen voor een heel leven", schreef Monet aan zijn vriend en collega Camille Pissarro. "Huizen in alle kleuren, molens bij honderden en verrukkelijke boten." De site Monet in Zaandam geeft informatie over Claude Monet in het algemeen, maar vooral over de plaats die zijn verblijf in deze stad in zijn omvangrijke oeuvre inneemt. Het is een belangrijke, onderbelichte periode in zijn ontwikkeling als schilder.

- In het Zaans Museum, met de Verkade Experience, bevindt zich ook het informatiecentrum Zaanse Schans. Het Zaans Museum is hét museum voor bezoekers die Zaandam, Zaanstad en de Zaanstreek willen leren kennen. De permanente tentoonstelling werpt een verrassende blik op de prachtige collectie en de verhalen over de streek toen, nu en straks. Het ‘Zaans Spektakel’ in het recentelijk vernieuwde museum brengt de presentatie tot leven en laat de bezoeker de molens, de fabrieken en het harde werken ‘voelen’. Bij de portrettengalerij en de verhalentafel maakt je kennis met de Zaankanter en tenslotte wordt in de tentoonstelling ‘Typisch Zaans’ een moderne interpretatie gegeven aan de tentoonstelling ‘Zaanlandsche Oudheden en Merkwaardigheden’, zoals die in 1874 in het stadhuis op de Burcht te zien was. De Verkade Experience, in het decor van een werkende fabriek, waar de geschiedenis van chocolade en biscuit tot leven komt en de beroemde 'meisjes van Verkade' aan het werk gingen, sluit hier naadloos op aan.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Middels het project Inverdan is sinds 2003 gewerkt aan de herinrichting van het centrum van Zaandam. Doelstelling is het creëren van een modern grootstedelijk centrum met kantoren, winkels, openbare gebouwen zoals een stadhuis (dat t/m 2011 met gemeentehuis De Bannehof in Zaandijk was gevestigd) en een bibliotheek, woningen (w.o. De Zaanse Strip = 5 woongebouwen), een hotel en een openbaarvervoersknooppunt. Ook is de in de 19e eeuw gedempte stadgracht weer uitgegraven. Een bijzonder kenmerk van het project is dat de traditionele Zaanse bouwstijl op een uitvergrote manier is toegepast voor de gevels van verschillende bouwwerken. In 2013 is het vernieuwde Stadshart 2e geworden in de wedstrijd 'Beste binnenstad van 2013-2015'.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De kern Zaandam heeft 128 rijksmonumenten, plus 35 op het Hembrugterrein en 25 op de Zaanse Schans..

- De kern Zaandam heeft 83 gemeentelijke monumenten, plus 22 op het Hembrugterrein en 11 op de Zaanse Schans.

- De Hervormde (PKN) Oostzijderkerk (Zuiddijk 1) is oorspronkelijk de oudste kerk in Zaandam. Het is een tweebeukige hallenkerk met een slanke toren. Diverse verbouwingen, o.a. toevoeging toren links naast de kerk in 1850 naar ontwerp van de Zaanse stadsarchitect L.J. Immink. Als kerk van de lokale Protestantse Gemeente nog slechts incidenteel in gebruik voor erediensten. De kerk wordt beheerd door Stichting Beheer Oostzijderkerk, die regelmatig het nodige onderhoud laat uitvoeren. In de Oostzijderkerk vinden diverse keren per jaar (orgel)concerten plaats. In december is hier ook altijd de volkskerstzang. Ieder jaar op 4 mei vindt hier ook altijd het begin van de Dodenherdenking plaats, om 19.00 uur. Deze kerk valt samen met de Noorderkerk uit 1952 onder de Protestantse Gemeente Zaandam.

- "Stadsherstel heeft in 2019 de bijna 400 jaar oude Westzijderkerk te Zaandam overgenomen. In de kerk is de geschiedenis van Westzaandam prachtig af te lezen. We zijn blij te kunnen melden dat de kerk weer een openbare functie krijgt. Door terugloop van het aantal kerkgangers zag de Protestantse Gemeente zich in 2018 genoodzaakt om een van haar kerken af te stoten. Zij zag in Stadsherstel een goede partij om de Westzijderkerk, lokaal ook bekend als de Bullekerk (waarom dat zo is, kun je lezen onder de link) een waardige toekomst te geven. Vooral het plan van Stichting Cultureel Centrum Bullekerk van twee Zaanse ondernemers, die de kerk van Stadherstel gaan huren, sprak hen aan. De ondernemers willen de kerk, samen met de al bestaande vrijwilligersgroep, dagelijks openstellen en onder meer de verhalen over Westzaandam vertellen, naast het organiseren van diverse culturele activiteiten in de kerk. Natuurlijk mag een lekker drankje of hapje dan niet ontbreken. De komende maanden worden de plannen verder uitgewerkt en wordt gezocht naar financiering en fondsen die deze mooie Zaanse droom kunnen realiseren."

- De Oud-katholieke schuilkerk Heilige Maria-Magdalena (Papenpad 13) is in 1695 gebouwd, in de tijd dat niet-calvinistische godshuizen alleen oogluikend werden toegestaan. De kerk is ook enige tijd in gebruik geweest als remonstrantse kerk. De schuilkerk is vormgegeven als een schuur, alleen aan de rondboogvensters is te zien dat het een kerk betreft. In de kerk bevinden zich beelden van onder meer Willibrord en Bonifatius. Elementen zoals het meubilair, altaar met schilderstuk, kandelaars, preekstoel en meer zijn allemaal in de stijl van de barok gemaakt. Het orgel uit 1714 is afkomstig uit de De Paauw, een schuilkerk aan de Keizerstraat in Amsterdam. Het orgel is in 1809 in Zaandam geplaatst.

De Nicolaaskerk in Krommenie heeft in 1970 de functie van Oud-Katholiek gebedshuis overgenomen middels een fusie van twee parochies. Het kerkgebouw in Zaandam heeft de functie van kerkgebouw behouden, doordat 'Basisgemeente Ecclesia' er eens per drie weken gebruik van maakt. Sinds 2016 worden op de overige zondagen diensten gehouden door 'Mattheüskerk Zaanstreek', een in dat jaar gestichte zelfstandige kerkgemeenschap van gelovigen afkomstig uit de Rooms-Katholieke Kerk. In oktober 2019 heeft de kerk onder de naam 'Muziekhaven' tevens een functie gekregen als centrum voor kamermuziek, waar musici kunnen repeteren. Op zondagen worden er nog altijd kerkdiensten gehouden.

- Overige kerken: - Doopsgezinde Vermaning (Westzijde) uit 1686. - Evangelisch-Lutherse Kerk (Vinkenstraat) uit 1699. - RK Maria Magdalenakerk (Het Kalf) uit 1887. - Neogotische RK St. Bonifatiuskerk van de St. Bonifatiusparochie uit 1900. - RK Jozefkerk (Kogerveld) met monumentaal glas-in-loodwerk van Marius de Leeuw. - Het gebouw van het Apostolisch Genootschap uit 1860 was oorspronkelijk een doopsgezinde kerk. - Servisch-orthodoxe Kerk (H. Nicolaaskerk), voorheen Gereformeerde Kerk (Stationsstraat). - Paaskerk of Maranatha van de Vrije Evangelische Gemeente Zaandam. Bijzonder is dat deze na-oorlogse kerk als rijksmonument is benoemd, én dat de kerk door Karel Appel beschilderde ramen heeft, middels een bijzondere techniek: glasappliqué. De glasappliquétechniek is in Nederland ontwikkeld in het begin van de jaren vijftig van de vorige eeuw. Bij deze techniek worden stukken gekleurd glas op het bestaande glas gelijmd. Door de verschillende kleuren glas krijg je, als de zon schijnt, een mooi spel van kleur en licht. - Pinkstergemeente Ichtus.

- Molen De Held Jozua in Zaandam (Held Jozuapad 3) is een paltrok-houtzaagmolen en was een balkenzager. De molen is gebouwd in of kort voor 1719. De molen vormt nog een geheel met zijn houtloodsen, die zijn herbestemd tot restaurant. Bij de bouw van de wijk Westerwatering in de jaren `80 is goed rekening gehouden met de molen door middel van zichtlijnen, waardoor de molen ondanks de bebouwing rondom toch redelijk kan draaien. Na de bouw van een elektrische zagerij in 1946 kwam de molen uiteindelijk in 1949 tot stilstand. Tot 1970 draaide de molen echter nog wel zo af en toe, daarna was het niet echt meer mogelijk en trad het verval in. Na vele ontwikkelingen kwam de molen in 1987 in handen van dhr. Koeman, die hem in 1994/95 liet restaureren onder beheer van Stichting De Held Jozua, die nu ook de eigenaar van de molen is. De molen is sindsdien weer regelmatig in werking, en is dan ook te bezoeken.

- Op initiatief van Hoogheemraadschap de Hondsbossche en Duinen tot Petten is in 1544 een sluis gebouwd in Zaandam, in de dam in de Zaan. De reden was dat zij verzekerd wilden zijn van een onbelemmerde aanvoer van bouwmaterialen voor de bouw van de Hondsbossche Zeewering. De voor de sluis benodigde gelden werden bijeen gebracht door het Hoogheemraadschap, de stad Alkmaar en de banne van Westzanen. In 1722 is de sluis vervangen door de nieuwe Groote Sluis (28 meter lang, 5,10 meter breed en een diepte van 2,60 beneden A.P.). Ter verfraaiing en als kroon op het kunstwerk zijn er twee wapenstenen geplaatst, voorstellende de wapens van de Hondsbossche en van de Dijkgraaf en Heemsraden. Door de komst van het Noordhollandskanaal (1824) en het groter van de schepen werd het steeds duidelijker dat de Groote Sluis te klein werd. Sinds 1880 zijn er diverse plannen geweest voor aanpassing dan wel vernieuwing. Uiteindelijk komt in 1903 de nieuwe Wilhelminasluis gereed. De Groote Sluis is nog altijd in gebruik voor de recreatievaart. Jaarlijks passeren er ca. 8.000 recreatievaartuigen. De sluis wordt gedurende de zomermaanden door vrijwillige sluiswachters bediend (tussen 09.00-18.00 uur). Buiten het hoogseizoen wordt, behoudens enkele uitzonderingen, alleen van vrijdag t/m zondag geschut.

Voor de sluiswachters van de Groote Sluis in Zaandam ontwierp studioKRAMER een bijzonder sluishuisje, dat in maart 2017 gereed is gekomen. Dit opvallende object combineert nieuwe technieken met vormen uit het verleden. Het sluishuisje is een ode aan het veenweidelandschap en de Zaan. De gevel bestaat uit de exacte weergave van de kaart uit 1812 die uitgesneden is uit de stalen huid. Als het donker is wordt het verlicht en werkt het huisje als een lantaarn. In de vormgeving zijn diverse elementen uit de Zaanse houtbouw verwerkt. Zo zie je geschulpte windveren in contrasterend wit. En in de top de makelaars, twee dansers die dansen op het veen. Het dak heeft de voor deze streek zo kenmerkende hellingshoek, gebaseerd op de 3/4/5-verhouding. Ook is de scheefstand van menig houten huisje in het veen weergegeven d.m.v. de vele niet-haakse hoeken.

Ook de opvolger van de Groote Sluis, de Wihelminasluis uit 1903, was inmiddels verouderd qua afmetingen en in een slechte bouwkundige en technische staat, en is daarom samen met de naastgelegen Beatrixbrug en Wilhelminabrug vernieuwd. De provincie Noord-Holland heeft de komsluis vervangen door een nieuwe moderne schutsluis voor beroeps- en recreatievaart. Er kunnen nu grotere schepen door dan voorheen en door de moderne rechte vorm verloopt het schutproces nu ook efficiënter. De werkzaamheden aan de Wilhelminasluis in Zaandam zijn eind 2020 gereedgekomen.

"In deze film die gemaakt is over de Wilhelminasluis, vertelt archeoloog Piet Kleij over de resultaten van het baggeren van de sluis. Dat was nodig om de sluis te kunnen verdiepen als onderdeel van de vernieuwing ervan. Kleij is historicus van de gemeente Zaanstad en heel enthousiast over de bijna 180.000 opgegraven voorwerpen. Die voorwerpen geven een beeld van de grote economische bedrijvigheid rond de Zaan en de belangrijke rol die de sluis en Zaandam daarin hadden vanaf de vroege middeleeuwen. Over die geschiedenis was tot nu toe weinig bekend. De vondsten bevatten voorwerpen die stammen uit de middeleeuwen tot aan de huidige tijd. Er zijn bijvoorbeeld kogels uit de Spaanse tijd gevonden, Italiaans aardewerk en bot van walviskaak, maar ook weggeworpen iPhones. ;-) Archeologen zijn de komende jaren druk bezig om alle vondsten te bestuderen, daarom kan het nog wel enkele jaren duren voordat de vondsten tentoongesteld kunnen worden." (bron: Provincie Noord-Holland) Zie ook de reportage over de vondsten n.a.v. het baggeren van de Wilhelminasluis op NH Nieuws, januari 2021.

- "Het Czaar Peterhuisje (Krimp 23) is een van de oudste houten huizen van Nederland en het een na oudste museum van Nederland (na het Teylers Museum in Haarlem). In dit inmiddels wereldberoemde huisje uit 1632 heeft de Russische tsaar Peter de Grote in 1697 gelogeerd. De tsaar verbleef acht dagen in het huis van smid Gerrit Kist. Hij kwam naar Zaandam om het vak van scheepstimmerman te leren. Daarna vertrok de vorst naar de V.O.C. werven in Amsterdam. Met dit korte verblijf bezorgde hij het nederige houten arbeidershuisje zijn naam en wereldfaam. Russische tsaren, presidenten, Nederlandse vorsten en zelfs Napoleon en keizerin Sissi gingen je voor: zij brachten al eens een bezoek aan het Czaar Peterhuisje. De talloze namen die in de ramen en houten wanden geschreven en gekerfd staan, herinneren daar nog altijd aan.

Het Czaar Peterhuisje bevat een schat aan herinneringen, zoals een dodenmasker van tsaar Peter, een buste van Anna Paulowna en portretten van tsaar Peter en Catharina I. Russische tsaren en Nederlandse vorsten beseften dat het Czaar Peterhuisje van onschatbare waarde is. Om het houten huisje te beschermen lieten ze het in de 19e eeuw stutten, funderen en overkappen. Zowel het huisje als de overkapping zijn inmiddels uitgeroepen tot rijksmonument. Zo bezit Zaandam op één plek twee monumenten, klein van stuk maar van groot historisch belang."

- "De Virtual Reality app 'Zaandam anno 1725' brengt het maritieme verleden in de Zaanstreek tot leven. Op vier locaties in het centrum ervaren de bezoekers de transformatie die deze stad in 300 jaar heeft ondergaan. Met deze app stap je terug in de tijd. De app is dagelijks te zien in het Czaar Peterhuisje of te downloaden via de app store voor iOS en Android."

- Gevelstenen in Zaandam.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- MidzomerZaan Festival (weekend in juni, in 2021 voor de 14e keer).

- Op een zondag in september is er alweer meer dan 30 jaar de Dam tot Damloop, met 50.000 deelnemers (en 250.000 toeschouwers) het grootste hardloopevent van ons land. De ongeëvenaarde sfeer, de IJtunnel, één van de grootste Businesslopen ter wereld en het feit dat start en finish in twee verschillende steden liggen, maken dit evenement zo bijzonder. De afstand is 10 Engelse Mijl, waaraan ook elk jaar een aantal wereldtoppers meedoet. Daarnaast is er in Zaandam of Amsterdam-Noord de Mini Dam tot Damloop voor kinderen. Een dag eerder, op zaterdagavond, vindt ook de Damloop by Night plaats. Maximaal 15.000 lopers kunnen meedoen aan deze 5 Engelse Mijl (8 km) door de verlichte straten van de stad. Aantrekkelijk voor beginnende hardlopers. De echte bikkels doen hieraan mee als warming up voor de zondag...

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "In het Stadshart van Zaandam wordt het steeds leuker en gezelliger om te winkelen. Het stadshart mocht zich van 2013-2015 zelfs finalist Beste Binnenstad van middelgrote steden in Nederland noemen! Maar het centrum is meer. Met het stadhuis, het Inntel hotel, een bioscoop, het Zaantheater, het Czaar Peterhuisje en de Monetroute is er ook op het gebied van uitgaan en cultuur genoeg te ontdekken. De winkeliers heten je dan ook van harte welkom in het nieuwe stadscentrum!"

- "Het Zaantheater in Zaandam is hét podium voor Zaanstad en omstreken en biedt een groot, gevarieerd aanbod. Van cabaret, opera, dans, musical, concerten, toneelstukken, tot internationale shows en jeugdvoorstellingen: er is voor iedereen iets te beleven in dit mooie, moderne gebouw aan de Zaan. Er zijn premières van grote landelijke producties, maar ook projecten voor specifieke doelgroepen zoals het Kinderboekenweekfeest en het Peuterfestival. Voor iedereen die liever overdag uitgaat is er de serie Theater op de Dinsdagmiddag. Voor iedereen die liever niet alleen uitgaat is er de Samen Uit Salon. Natuurlijk zijn er ook vele activiteiten voor kinderen en jongeren. Het Zaantheater is ook een unieke locatie voor bedrijfsfeesten, congressen en recepties én voor optredens door amateurs."

- Podium De Flux (pop en cultuur).

- Zaans Natuur en Milieu Centrum.

- "In 1967 schonk Albert Heijn de grootste kinderboerderij in Nederland aan de Zaanse jeugd. Jong en ouder raken op de boerderij vertrouwd met een grote verscheidenheid aan (kleine) gezelschapsdieren en (grote) landbouwhuisdieren. Op de boerderij is een leuke speeltuin. Je kunt de kinderen en jezelf trakteren op een ijsje, snoep, drinken e.d. Natuurlijk zijn er ook echte boerderijprodukten te koop; eieren, wol, honing, hooi, stro en soms dieren. Tijdens een rondwandeling tref je - naast de boerderijdieren - ook een bijenstal en een natuurmuseum aan; zeer geschikt voor kinderen. Inmiddels is de kinderboerderij in Zaandam omgedoopt tot Stadsboerderij Darwinpark. Het is een belangrijke recreatieve en educatieve voorziening, die jaarlijks door circa 75.000 mensen wordt bezocht. Er komen jaarlijks ook vele schoolklassen langs, waarvoor we een educatief aanbod hebben."

- "Een klein paradijs in het hart van de stad. Zo heeft Heemtuin Zaandam zich ontwikkeld, vanaf de aanleg in 1955. De tuin toont je de wilde planten uit verschillende delen van Nederland. Uiteraard met de nadruk op de Zaanstreek. Het daarbij behorende dierenleven laat zich horen en zien. Het beheer is gericht op een inheemse flora. Er zijn kronkelige paadjes en spannende doorkijkjes, orchideeën en halsbandparkieten. Bekijk de vijver en de bijenstal. Er zijn ook heemtuinplanten te koop. De heemtuin vormt jaarlijks voor ongeveer 28.000 mensen een rustpunt in de drukke stad. Schoolklassen zijn welkom en kunnen een speurtocht uitvoeren. In het groei- en bloeiseizoen zijn er regelmatig rondwandelingen door de tuin. De theetuin is geopend als er activiteiten zijn op de tuin."

- In Natuurmuseum E. Heimans is de kindvriendelijke vaste expositie 'Natuur in de stad' te zien. De tentoonstelling toont op een speelse en verrassende wijze welke natuur er in de Zaanse stedelijke omgeving te zien is. Tevens zijn er wisselexposities. Het is een echt ontdekmuseum. Je moet er niet alleen je ogen gebruiken, maar ook je handen! Voor schoolklassen worden vaak educatieve activiteiten verzorgd. Naast het natuurmuseum treft u de grootste kinderboerderij van Nederland aan. Met speeltuin.

- Hou je van tuinieren en wil je graag een ruime tuin? Volkstuincomplex Jan Vroegop biedt ruime tuinen van 340-400 m2 in een mooi tuinpark voor inwoners uit de Zaanstreek, die graag tuinieren in verenigingsverband.

- "Zwembad De Slag in Zaandam is een mooi zwembad waar veel activiteiten gegeven worden. Volg sportieve lessen, kom rustig baantjes trekken of haal het A, B of C diploma. Zwembad De Slag heeft een uitgebreide horecagelegenheid, waar een gezonder horecabeleid wordt gevoerd volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum."

Terug naar boven

Eten en drinken

- "De VersKade in Zaandam (Westzijde 174a) is een versmarkt in de voormalige Chocoladefabriek van Verkade, waarbij alles draait om eten, drinken, proeven en beleven. In De VersKade ben je van dinsdag tot en met zondag welkom om boodschappen te doen, elkaar te ontmoeten en je te laten inspireren door gedreven en inspirerende ondernemers. De VersKade is de juiste plek voor verse ingrediënten en aandacht voor kwaliteitsproducten die je zintuigen laten prikkelen. Voor ons staat ambacht en liefde voor jouw dagelijkse boodschappen voorop. De VersKade is een bijzondere plek waar (dagelijkse) boodschappen doen een belevenis is en je tevens gezellig kunt zitten voor een drankje en hapje."

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zaandam (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Lokale links: - Zaandam linkspagina.

- Toneel: - Toneelgroep Rhetorica is opgericht in 1909.

- Zorg: - "De Fronik buurtboerderij in Zaandam (Westzanerdijk 150) werd goed bezocht, maar raakte steeds verder in verval. Muren waren gestut, de vloeren waren rot, de stallen stonden op instorten. Om de boerderij te redden sloegen Stichting Fronik Buurtboerderij, Stadsherstel Amsterdam, De Heeren van Zorg en gemeente Zaanstad de handen ineen en kwamen met een uniek maatschappelijk initiatief: een woonboerderij met tien zelfstandige woonruimten voor jongvolwassenen met een autistische beperking. Het hooihuis is een gemeenschappelijke ruimte waar ook de buurtboerderij gebruik van kan maken. In de gemeenschappelijke ruimte wordt bijvoorbeeld samen gegeten. Ook bezoekers van de buurtboerderij kunnen gebruik maken van deze ruimte, zoals tijdens de knutselmiddagen voor kinderen. Wij maakten een filmpje tijdens de laatste werkzaamheden. Kijk je met ons mee voor een indruk van de volledig gerenoveerde boerderijwoningen?

Het begon allemaal met buurtbewoners die een oude boer een handje wilden helpen. Na zijn overlijden bleef dit initiatief in stand en groeide de laatste jaren uit tot een buurtboerderij met een steeds grotere sociale functie. Er werden knutselmiddagen georganiseerd, en kerstborrels, nieuwe buurtbewoners werden er verwelkomd. De buurt wilde de boerderij graag behouden en de gemeente, die grondeigenaar was, stond hier positief tegenover mits een andere partij betrokken werd, aangezien de buurtboerderij zelf nauwelijks inkomsten had. Ook had de gemeenteraad de wens om de zeldzame, laat 19e-eeuwse hoeve aan de Westzanerdijk in Zaandam tot monument te maken. En zo werden wij, Stadsherstel Amsterdam, in 2019 eigenaar van het woonhuis en de bijgebouwen. De aangrenzende buurtboerderij kon blijven en kreeg de opstallen in bruikleen. Met behulp van crowdfunding zijn de stallen vernieuwd. Voor het woonhuis werd De Heeren van Zorg betrokken en samen realiseerden wij een woon- en zorgplan om het complex te kunnen behouden voor de toekomst." (bron: Stadsherstel Amsterdam, februari 2021)

- Welzijn: - Een team van zeven studenten zet zich in de Zaanse wijken Poelenburg en Peldersveld vrijwillig in om via activiteiten meer sociale cohesie te bereiken in de buurt. In ruil daarvoor krijgen ze via organisatie VoorUit een gratis woning.

- Openbaar vervoer: - "Een moderne spooroverbouwing in Zaanse stijl, een nieuwe stationsentree, winkels voor reizigers, een fietspad dat het centrum en West met elkaar verbindt en een fietsenstalling voor 1.400 fietsen. Stationsgebied Zaandam heeft in 2019 en 2020 een ware metamorfose ondergaan. Op 24 september 2020 is het hele gebied in de bloemen gezet voor de feestelijke opening, in aanwezigheid van onder meer Harro Homan (ProRail-regiodirecteur), Irma Winkenius (Regiodirecteur NS) en Gerard Slegers (portefeuillehouder Vervoerregio Amsterdam en wethouder Mobiliteit).

Harro Homan: "ProRail werkt samen met gemeenten en vervoerders aan toegankelijkere en veiligere stations, zoals in Zaandam. Met onder meer twee nieuwe liften en een fietsenstalling is het stationsgebied nu van alle gemakken voorzien. Het station zelf is niet alleen een eye catcher, het is ook gebruiksvriendelijker geworden." Ook Irma Winkenius van NS vindt dit stationsgebied een mooi voorbeeld van bouwen boven en rondom het spoor en een aangename plek voor inwoners en bezoekers. "De stad krijgt steeds meer reizigers. De gemeente maakt de stad klaar voor de toekomst door meer woningen te bouwen, betere voorzieningen te realiseren en goede verbindingen aan te leggen. Ik ben ontzettend trots op de nieuwe toegangspoort midden in ons groeiende stadscentrum", aldus Gerard Slegers.

Van onopvallend naar een plek met alle gemakken. De stationshal onderging een metamorfose en is volledig gemoderniseerd. Van een onopvallend gebouw veranderde het in een plek met alle gemakken voor reizigers en bezoekers. De winkels zijn in de typisch Zaanse stijl. Over het spoor kwam een overbouwing waar bezoekers en toeristen kunnen wandelen en fietsen. Er zijn allerlei winkels zoals AH to Go, Kiosk, Smullers, Fudo Sushi en Simit Sarayi, een bloemist, een nagelspecialist en AKO. Twee nieuwe transparante liften brengen de reizigers naar de perrons. De stationshal heeft nieuwe toegangspoortjes, toiletten en bagagekluisjes." (bron: ProRail, september 2020)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Zaandam - 't Kalf, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen