Wat attent van de gemeente dat ze fietsers en wandelaars melden welke kant ze op moeten naar de buurtschap Wilsveen. Maar je wordt vervolgens wél in het ongewisse gelaten over wanneer je er bent aangekomen omdat er geen plaatsnaamborden staan. Tja...
De beroemde molendriegang in buurtschap Wilsveen, onder het dorp Stompwijk, in de voormalige gem. Leidschendam. Al deze drie plaatsnamen kom je tegen in relatie tot deze molendriegang, maar geografisch ligt het dus in de buurtschap, dus plaats Wilsveen.
- Wilsveen is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in de streek Haaglanden, gemeente Leidschendam-Voorburg. T/m 1937 gemeente Stompwijk. In 1938 over naar gemeente Leidschendam, in 2002 over naar gemeente Leidschendam-Voorburg.
- In 2002 is middels grenscorrectie een ZW deel van de buurtschap overgegaan naar de gemeente Den Haag, ten behoeve van de nieuwbouwwijk Leidschenveen. Een aantal inwoners van de buurtschap is toen dus qua plaatsnaam verhuisd van Wilsveen (vallend onder het dorp Stompwijk, voor de postadressen: Leidschendam) naar Den Haag, zonder er fysiek voor te verhuizen. Het betrof met name de Veenweg, voor zover gelegen tussen de Kostverlorenweg en de spoorlijn Voorburg-Zoetermeer. Dit zal een 10-tal boerderijen hebben betroffen. De grens tussen de gemeenten Leidschendam en Nootdorp liep hier vanouds ongeveer langs de genoemde spoorlijn.
Tegenwoordig loopt de grens tussen de gemeenten Leidschendam-Voorburg en Den Haag hier langs de Kostverlorenweg en verder naar het Z, W om de Nieuwe Driemanspolder heen. Volgens de atlas heet die dijk ´Scheiding tussen Rijnland en Delfland´. De Veenweg Z van de genoemde spoorlijn was vanouds de buurtschap Haagoord onder de gemeente Nootdorp, dat gebied is ook opgegaan in Leidschenveen. Het huidige Leidschenveen is dus de ´oksel´ tussen de A12 in het Z, de A4 in het W en de Kostverlorenweg / Scheiding Rijnland-Delfland in het NO (met in het W nog bedrijventerrein Forepark).
- De buurtschap Wilsveen valt onder het dorp Stompwijk, maar omdat dat dorp in 1978 geen eigen postcode en postale plaatsnaam heeft gekregen, liggen beide voor de postadressen 'in' Leidschendam. Kerkelijk vallen de katholieke inwoners onder de Nootdorpse parochie van de H. Bartholomeus.
- De buurtschap Wilsveen is helaas niet voorzien van plaatsnaamborden. Slechts middels richtingbordjes in de omgeving kun je zien waar je heen moet en dus waar het ongeveer moet zijn. Ter plekke is de buurtschap slechts herkenbaar aan gelijknamige straatnaambordjes. De buurtschap is/heeft geen bebouwde kom. Het is een 60 km-zone.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1280 Willaemsvene, 1280-1287 Willemsvene.
Naamsverklaring
Betekent ´Veen van de persoon Willaem´.(1) Gezien de oudste vermelding lijkt de verklaring ´verbastering van Wildveen´ (als zijnde ´veen in de wildernis´) die door sommigen ook wordt geopperd, niet aannemelijk.
- De buurtschap Wilsveen ligt rond de gelijknamige weg, O van Leidschendam, W van Zoetermeer, ZW van Stompwijk. De lintbebouwing omvat overwegend oudere boerderijen en arbeiderswoninkjes en daarnaast enkele recent gebouwde woningen.
- In het O, op grondgebied van de gemeente Zoetermeer, gaat de weg Wilsveen over in de Voorweg. De buurtschap grenst in het W aan de A4 en in het ZW aan de Haagse nieuwbouwwijk Leidschenveen.
- De grens tussen Wilsveen en Leidschenveen is tevens de zogeheten Landscheiding; de grens tussen de Hoogheemraadschappen Rijnland en Delfland.
- De buurtschap is gezien haar ligging helaas een drukbereden sluiproute tussen Leidschendam en Zoetermeer.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Wilsveen 29 huizen met 209 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 50 huizen met ca. 140 inwoners.
Terug naar bovenBedevaartsoord
Zoals in heel Zuid-Holland van de 13e eeuw ontstaat ook hier in de moerassige wildernis een plaats waar veen wordt gestoken. Dit veen dient in de vorm van turf als brandstof om huizen en gebouwen te verwarmen. Vanaf de 15e eeuw komen er andere middelen van bestaan. Boerderijen verschijnen, waarbij de namen opvallend veel verwijzen naar Maria, wat alles te maken heeft met Wilsveen als bedevaartsoord. Begin 16e eeuw wordt namelijk uit de veenplassen rond de buurtschap een houten Mariabeeldje opgedregd, ter ere waarvan in de buurtschap een kapel wordt gebouwd, die de buurtschap tot een Mariabedevaartsoord maakt, waar pelgrims naartoe trekken voor boetedoening en genezing.
Na de komst van het protestantisme (de Reformatie) wordt de Mariakapel van overheidswege in 1581 gesloopt. De pelgrims blijven evenwel komen en moeten in 1583 door de Baljuw van Rijnland zelfs met harde hand worden verwijderd. In 1584 wordt op vrijwel dezelfde plaats waar de kapel heeft gestaan een protestantse kerk gebouwd. Ook dit houdt de pelgrims niet tegen, en op last van de Staten van Holland - later bekrachtigd door Prins Maurits - worden de Mariabedevaarten vanaf 1587 ten strengste verboden. Ondanks de vervolging van katholieken blijven deze toch doorgaan en geven zij niet zelden aanleiding tot onlusten. Dit tot grote ergernis van de Zuid-Hollandse synode te Rotterdam waar predikanten zich beklagen over het feit 'dat er is eene kapelle te Wilsveen, waarbij nog groote afgoderij geschiedt'.
Het Mariabeeldje wordt rond 1645 overgebracht naar de Jezuïetenkerk in Delft. Maar de vereringen blijven toch doorgaan in Wilsveen (en niet in Delft), zo blijkt onder meer uit geschriften die in 1656 worden opgesteld om Paus Alexander VII te informeren over de toestand van het katholicisme in Nederland. Aan het einde van de 17e eeuw raken de bedevaarten in onbruik.
Als in 1708 de Jezuïeten uit Delft worden verbannen raakt het beeldje zoek. Eeuwenlang blijft de verblijfplaats onbekend. Het heeft tot 1965 geduurd voordat het onverwachts opduikt bij een expositie te Delft. Het beeld blijkt door een Delftse familie gered en bewaard te zijn en later overgedragen te zijn aan het Catharijneconvent te Utrecht. Een replica staat sinds 1971 in de oude doopkapel achterin de Nootdorpse Bartholomeuskerk, de parochiekerk van de katholieke inwoners van Wilsveen.
Groeikern: toch maar niet
Eind jaren zestig is overwogen om het grondgebied van de buurtschap te bestemmen tot groeikern voor Den Haag. Uiteindelijk is de keuze daarvoor op Zoetermeer gevallen. Daardoor is Wilsveen vandaag de dag nog altijd een (h)echte buurtschap waar men elkaar kent en voor elkaar klaar staat als dat nodig is. De weinige boerenbedrijven die er nog zijn, worden in hun mogelijkheden beperkt door de oprukkende nieuwbouw.
- Nadere informatie over de geschiedenis van Wilsveen (waaronder ingesproken verhalen over de buurtschap in vroeger tijden door inwoonster Nel Verburg-Waaijer).
Terug naar boven- "In 2020 en 2021 verbetert het Hoogheemraadschap van Rijnland de dijk langs de Molenvaart in buurtschap Wilsveen in de gemeente Leidschendam-Voorburg en de in het verlengde daarvan lopende Voorweg/Vlamingstraat in de gemeente Zoetermeer. De dijken moeten veilig zijn, zodat we ook in de toekomst droge voeten houden. In Zuid-Holland hebben we te maken met bodemdaling. In dat kader is deze dijk onderzocht en hij blijkt over de gehele linie verhoogd te moeten worden." De planning van het project vind je onder de link. (bron: Hoogheemraadschap van Rijnland)
Terug naar boven- Wilsveen heeft 5 rijksmonumenten; de 3 molens, het kerkhof en hoeve Voorzorg uit 1899 op huisnr. 2.
- De 3 molens in Wilsveen worden een 'molendriegang' genoemd. Het betreft de Ondermolen, de Bovenmolen en de Middelmolen. De molens zijn gebouwd rond 1672 voor het droogmalen van de Driemanspolder (later opgegaan in de Nieuwe Driemanspolder). Een molendriegang was een soort 'drietrapsraket' om in 3 fasen het water af te kunnen voeren, omdat het hoogteverschil te groot was om dat door één molen te kunnen laten doen.
In de Driemanspolder waren zelfs 2 molendriegangen. De zuidelijke driegang is in 1876 afgebroken en vervangen door een stoomgemaal. De ondermolen is in 1902 door de bliksem getroffen en afgebrand. In 1903 is deze vervangen door een nieuw exemplaar. De molens worden bewoond door particulieren en zijn niet van binnen te bezichtigen. De molendriegang draait 1x per maand, op een zaterdag. - Foto's van de molendriegang van fotograaf Martin Stevens.
- Halverwege de buurtschap ligt nog het oude kerkhof, waar aanvankelijk de Mariakapel en later de protestantse kerk van Wilsveen heeft gestaan. De van oorsprong hervormde begraafplaats, waar in 1976 de eerste rooms-katholieke inwoner werd begraven (voorheen lag dat kennelijk gevoelig), is in 2010 uitgebreid. - Het begraafplaatsje wordt door vrijwilligers onderhouden. - Interview met beheerder van de begraafplaats Wijnand Wiegeraadt.
- Verder telt Wilsveen nog 3 gemeentelijke monumenten en nog 5 andere gebouwen die zijn aangemerkt als 'cultuurhistorisch waardevol'. De gemeentelijke monumenten zijn de boerderij op nr. 6 en twee voormalige boerderijen op nrs. 1 en 33. De 5 overige cultuurhistorisch waardevolle gebouwen zijn de drie voormalige boerderijen op nrs. 5, 30 en 32, een stolp bij de boerderij op nr. 41 en een bijgebouw bij de boerderij op nr. 2.
Terug naar boven- Van april tot oktober worden er regelmatig koetstochten georganiseerd van Zoetermeer naar Wilsveen v.v.
- De Nieuwe Driemanspolder ligt W van het Buytenpark, N van het Westerpark, O van Leidschenveen, Z van de buurtschap Wilsveen. Het N deel van de polder ligt in de gemeente Leidschendam-Voorburg, het Z deel ligt in de gemeente Zoetermeer. De gemeentegrens loopt door de Limietsloot. De Nieuwe Driemanspolder heeft de afgelopen jaren een metamorfose ondergaan. Intensieve veehouderij en akkerbouw, met een beperkte biodiversieteit, hebben plaatsgemaakt voor natuur, recreatie en waterberging. In tijden van langdurige en heftige regenval kan het gebied vollopen en zodoende het tijdelijke overschot aan regenwater uit de bewoonde omgeving opvangen. Door de herinrichting is de natuurkwaliteit van het gebied veranderd en is een gevarieerder natuurgebied ontstaan met plek voor veel verschillende soorten. Voor de weidevogels zal het gebied minder geschikt worden als broedlocatie, terwijl de functie als foerageergebied zal verbeteren. De al aanwezige beschermde soorten hebben ook in de nieuwe situatie een plek in het gebied gevonden.
De Nieuwe Driemanspolder tussen buurtschap Wilsveen en de stad Zoetermeer is een wandel- en fietsgebied geworden en een landschapspark, met plassen, ruiterpaden, moeras, planten en dieren. De herinrichting van de Nieuwe Driemanspolder is in juni 2020 gereedgekomen. Bezoekers kunnen er nu volop genieten van water, natuur en recreatiemogelijkheden als fietsen, skaten, wandelen, paardrijden, paarden mennen, varen met kano’s of roeiboten, vogels kijken, kamperen en horecabezoek. De aangelegde paden sluiten aan op bestaande paden in de omgeving. Zo kun je ook grotere fiets- of wandeltochten maken. De Nieuwe Driemanspolder is een samenwerking tussen de gelijknamige gemeente, de gemeenten Den Haag en Leidschendam-Voorburg, de provincie Zuid-Holland en het Hoogheemraadschap van Rijnland. Ook de MRDH en de Landschapstafel werkten mee. Alle partijen zijn super trots op het eindresultaat. Daarom hebben de bestuurders een vlog opgenomen om iedereen welkom te heten in het gebied. Naast de bestuurders heten ook het projectteam en de medewerkers van de aannemer je van harte welkom in het gebied. Op de dag van de opening, 1 juli 2020, onthulden zij daarom een spandoek om iedereen welkom te heten in het gebied waar zij drie jaar aan hebben gewerkt.
Je kunt natuurlijk zelf op ontdekkingstocht gaan, maar nog leuker is het om dat te doen onder de begeleiding van een ware kenner. Als cadeau t.g.v. de feestelijke opening van het gebied in juni 2020 heeft boswachter Arjan Postma een digitale rondleiding opgenomen, in de vorm van een podcast. Hierin neemt hij je al wandelend mee door een deel van de polder. Naast de geluidsbestanden vind je hier een route van de wandeling en een aantal korte video’s die Arjan heeft in het gebied heeft opgenomen. Je kunt deze podcast afspelen wanneer je zelf in het gebied bent, met behulp van de aangegeven wandelroute, of thuis vanaf de bank volgen. Zo wordt een wandeling door het gebied nog leuker en leerzamer! - Hier vind je de belangrijkste informatie over het project Nieuwe Driemanspolder in één oogopslag.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Wilsveen (online te bestellen).
Reactie toevoegen