Westerdiepsterdallen, de gemeente Veendam bleek niet bereid om te voorzien in een plaatsnaambord voor dit unieke minibuurtschapje, toen heeft men dit zelf maar vervaardigd...
Westerdiepsterdallen, een latere, huidige versie van het plaatsnaambord
Westerdiepsterdallen, een groene glazenmaker sluipt uit zijn larvenhuid
Westerdiepsterdallen, gezonde populatie krabbenscheer in het vóór de grote 'verbouwing' deels nog ongerepte Westerdiepsterdalkanaal
Dit boek was nog maar net van de persen gerold toen Bonney Brattinga de auteur kwam vertellen dat zijn plaatsnaam er niet in stond: Westerdiepsterdallen. Ai... Met deze pagina van Westerdiepsterdallen hopen wij dat alsnog te hebben goedgemaakt. :-)
- Westerdiepsterdallen is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Veenkoloniën, gemeente Veendam. T/m 1968 gemeente Wildervank.
- De buurtschap Westerdiepsterdallen valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Wildervank. Vroeger heeft het overigens onder Borgercompagnie gevallen.
Terug naar bovenNaamsverklaring
Het Westerdiep is het aan de W kant lopende kanaal in het dorp Wildervank. "Dallen is een aanduiding voor afgeveende gebieden die nog niet in cultuur zijn gebracht. Men neemt daarom aan dat deze naam wijst op een langdurig bestaan van deze overgangssituatie tussen veengraverij en landbouwbedrijf." Aldus de verklaring van (1) van het laatste element in de naam bij het aan de andere kant van Wildervank gelegen Wildervanksterdallen, wat naar wij aannemen op soortgelijke wijze zal gelden voor Westerdiepsterdallen.
De buurtschap Westerdiepsterdallen ligt rond de gelijknamige weg, WZW van Wildervank. Het is een onverharde, doodlopende O zijweg van de Kielsterachterweg (= de provincialeweg van Hoogezand naar Annerveenschekanaal).
Terug naar boven- De buurtschap Westerdiepsterdallen omvat tegenwoordig nog slechts 2 huizen met 5 inwoners - er hebben ooit 6 huizen gestaan maar 4 zijn er afgebroken i.v.m. ruilverkaveling - en is daarmee een van de kleinste plaatsen van het land. De buurtschap is in 1984 zelfs in het Guinness Book of Records terecht gekomen als kleinste plaats van Nederland, omdat het op dat moment slechts 1 inwoner had; Bonney Brattinga, die er nog altijd woont (zie ook hierna) (in het andere pand woont een echtpaar met 2 jongens, en dat maakt samen dus 5 inwoners). Hoe hij hier terecht is gekomen, is een mooi verhaal, wat we je niet willen onthouden: Bonney – van Bonifatius – Brattinga zat in 1975 in een bus die over de Kielsterachterweg reed, op weg naar een sollicitatie als biologieleraar in Stadskanaal. In het veenkoloniale landschap zag hij een handvol vervallen huizen liggen - wat dus de buurtschap Westerdiepsterdallen bleek te betreffen - en Brattinga dacht: “Als ik word aangenomen, dan ga ik daar wonen.” En zo geschiedde.
- In het oorpronkelijke postcodeboek stonden bij Westerdiepsterdallen twee reeksen huisnummers: 1-1 en 2-266. Het laatste suggereert dat er forse woningbouwplannen zouden zijn (immers momenteel is bij de even nummers alleen huisnr. 2 in gebruik), maar dat is niet het geval. Wat de functie was van deze 'range', is ons dan ook een raadsel. In het huidige postcodeboek staat gewoon alleen nog nr. 2 bij de even nummers.
Terug naar bovenArtikel van hoofdredacteur van Plaatsengids.nl Frank van den Hoven, rond 2000 verschenen in De Verzamelkrant, in het kader van de artikelenserie '100 bijzondere verzamelingen':
"Ik verzamel plaatsnamen van Nederland. Dat lijkt gek, want in het postcodeboek en telefoonboek staan ze toch allemaal, zou je denken? Niet dus; in het telefoonboek en postcodeboek staan er maar ca. 2.500, en ik heb er nu in totaal ca. 6.500, plus nog enkele duizenden inmiddels verdwenen plaatsen en plaatsnamen. Dat heeft verschillende oorzaken. In het verleden zijn veel plaatsen en plaatsnamen verdwenen door overstromingen en door de aanleg van waterwegen, snelwegen, spoorlijnen, woonwijken en bedrijventerreinen.
Die namen probeer ik allemaal weer te achterhalen, met het verhaal erbij wanneer en vooral ook waaróm ze zijn verdwenen. Want van die plaatsen kun je bijvoorbeeld nog wél oude ansichtkaarten of poststempels hebben, of als genealoog ontdek je dat er familie geboren, getrouwd of overleden is, en dan is het toch leuk en interessant om meer van zo'n plaats te weten, waar je om welke reden dan ook 'iets' mee hebt.
Daarnaast vinden de instanties die de telefoon- en postcodeboeken maken veel buurtschappen blijkbaar niet de moeite waard om apart te vermelden en worden ze dus onder een bijbehorende grotere plaats ‘weggemoffeld’. De cultuurbarbaren! Gemeenten zijn hier overigens primair schuldig aan; die geven bijvoorbeeld door aan PostNL ten behoeve van het postcodeboek, wat een ‘erkende’ woonplaats is, wat dat dan ook moge zijn.
Duizenden buurtschappen - en dús woonplaatsen - hebben ter plekke wel plaatsnaamborden (en worden dús ter plekke door de gemeente als woonplaats beschouwd), maar volgens het postcodeboek bestaan ze niet, die heeft ze gewoon 'uitgegumd'. Tamelijk inconsequent dus, en bovendien een ontkenning van de identiteit van zo'n plaats én die van haar inwoners. Ook gedetailleerde atlassen vemelden lang niet alle buurtschappen.
Ik heb deze ‘plaatsentik’ of 'topo(grafie)tik' geërfd van mijn vader, die als sorteerder bij de PTT alle plaatsen van Nederland uit zijn hoofd moest leren omdat er toen nog geen postcode was. En op zondag gingen wij vaak fietsen in de omgeving van onze woonplaats Amersfoort, waar ik als jongen van destijds een jaar of 10 ook toen al gefascineerd was door plaatsnaamborden van kleine buurtschapjes - bijv. in de toen nog bestaande gemeente Hoogland - waar bijna niemand van gehoord had. Later ging ik oude ansichtkaarten van heel Nederland verzamelen en poststempels op postzegels.
Op beide kwam ik vaak plaatsnamen tegen die niet meer in de recente atlassen te vinden waren. Dat daagde mij uit om alle huidige en verdwenen plaatsen in kaart te gaan brengen met achtergrondinformatie. Toen ik dacht zo ongeveer compleet te zijn heb ik er een boek over geschreven, de 'Topografische gids van Nederland’ (na 5 jaar fulltime tikken en redigeren verschenen in 1998), met 15.000 huidige en verdwenen topografische namen, en 400 afbeeldingen van vooral kleine plaatsjes uit de categorie 'nooit van gehoord'. Incidenteel duiken er nog steeds buurtschappen op die er niet in staan, het bereiken van 100 procent compleetheid zal nog wel even duren…
De leukste ervaring wat dit betreft had ik in september 1998 op een prentbriefkaartenbeurs van de VDP in Barneveld, waar een bezoeker de zojuist van de pers gerolde 'Topografische gids van Nederland' doorbladerde en mij doodleuk meedeelde dat zijn woonplaats er niet in stond! Ik was natuurlijk razend nieuwsgierig wat dat dan wel mocht zijn. Het bleek Westerdiepsterdallen te zijn, gelegen W van Wildervank in de gemeente Veendam, een buurtschapje van slechts 2 woningen (ooit hebben er 6 woningen gestaan maar 4 zijn er in verband met ruilverkaveling afgebroken).
Deze meneer, Bonney Brattinga, heeft in het Guinness Book of Records gestaan met zijn buurtschap, omdat hij er enkele jaren ook nog alleen heeft gewoond (toen de andere woning leeg stond). Een buurtschap met 2 huizen en 1 inwoner! Daarmee was Westerdiepsterdallen destijds dus de kleinste plaats van Nederland (hoewel het altijd nog 'gekker' kan; er zijn zelfs enkele plaatsen in ons land zonder inwoners, maar het voert hier te ver om daar nader op in te gaan). De plaats wordt in geen enkele atlas of plaatsnamenlijst genoemd (althans niet als plaatsnaam).
Overigens is geen enkele ‘officiële’ plaatsnamenlijst hetzelfde… de Topografische Dienst met zijn atlassen, de plaatsenlijsten van VUGA/Elsevier, de Staatsalmanak, het CBS, het postcodeboek, het telefoonboek; ze hebben allemaal hun eigen, van elkaar verschillende plaatsnamenlijsten en ze zijn allemaal ‘officieel’. Tja... Westerdiepsterdallen heeft wel een, zij het zelfgemaakt, plaatsnaambord. De gemeente Veendam bleek te zuunig om de paar honderd euro voor een plaatsnaambord voor deze unieke plaats op te hoesten, dus toen hebben de inwoners die zelf maar gemaakt."
Terug naar boven- In 2007 komt de buurtschap Westerdiepsterdallen in het nieuws als “Asterix en Obelixdorp” als 5 inwoners van de buurtschap een miljoenenproject inzake een vaarverbinding tussen Veendam en het Zuidlaardermeer weten op te schorten. De bewoners verzetten zich tegen de aanleg van een nieuwe vaart en de kap van 120 bomen. Volgens hen zouden veel van de bomen meer dan 40 jaar oud zijn en zou door de kap van deze bomen het uitzicht worden bedorven. Het project werd uitgesteld. Inmiddels is de vaart echter aangelegd en zijn de bomen ook gekapt.
In 2009 is het Westerdiepsterdalkanaal gereed gekomen. Dit kanaal verbindt het Langebosschemeer in het westen van Wildervank met het Kieldiep (het kanaal dat door Kiel-Windeweer loopt), in het W verlengde van de buurtschap Westerdiepsterdallen. Het beoogd grotere belang hiervan is dat Veendam hiermee wordt aangesloten op de recreatieve vaarverbinding tussen Oost-Groningen en het Zuidlaardermeer.
Met de opening van het Westerdiepsterdalkanaal is namelijk tegelijkertijd het project 'Van Turfvaart naar Toervaart' afgesloten. Dit was een gezamenlijk initiatief van de provincies Groningen en Drenthe, de gemeenten Hoogezand-Sappemeer, Veendam en Aa en Hunze en het Waterschap Hunze en Aa's. Met dit project zijn de kanalen in de Groningse en Drentse Veenkoloniën geschikt gemaakt om naar het Zuidlaardermeer te varen, en zo de vaarrecreatie in deze provincies - en de werkgelegenheid die hiermee verband houdt - te bevorderen.
Tussen het Zuidlaardermeer en Bareveld telt het traject 30 bruggen en 3 sluizen. In het Westerdiepsterdalkanaal bevindt zich een zelfbedieningssluis; de pleziervaarders krijgen een sleutel waarmee zij de sluis kunnen bedienen. Ten westen van de sluis ligt het water een meter hoger. Zonder deze sluis zou men in Veendam geen droge voeten houden. Varend door dit gebied geniet je van de rust, van het uitzicht, van de Canadese ganzen, nijlganzen en futen, en natuurlijk van het uitzicht op een van de kleinste buurtschappen van het land: Westerdiepsterdallen.
Probleem hierbij was en is nog altijd dat door de aanleg van het Westerdiepsterdalkanaal het leefgebied van de schaarse, bedreigde en beschermde libellensoort groene glazenmaker is aangetast. Als compensatie moest hiervoor een geschikt leefgebied voor deze libelle in de nabije omgeving worden aangelegd. De speciaal hiervoor aangelegde 'compensatiesloot' blijkt echter tot heden niet te voldoen, d.w.z. de waterplant krabbenscheer, waar deze libelle haar eitjes in legt en die daarin overwinteren, slaat er niet aan, omdat de hydrologische condities niet goed blijken te zijn.
Na vele procedures en uitspraken in de afgelopen jaren (zie bijvoorbeeld hier) heeft de Raad van State d.d. 18-2-2015 de ontheffing van de Flora- en Faunawet voor dit project ongeldig verklaard en daarmee in feite het project achteraf alsnog illegaal verklaard. Een overwinning voor de inwoners van de buurtschap en voor Platform Berend Botje, dat zich inzet voor natuurbescherming in de regio in relatie tot de recreatievaart.
In november 2014 heeft de Raad van State in deze casus reeds uitspraak gedaan in het beroep dat Waling Meijer, inwoner van de buurtschap Westerdiepsterdallen, had ingesteld. Meijer kwam in het geweer tegen een door de Provincie illegaal gedempte wijk nabij zijn huis t.b.v. de aanleg van het Westerdiepsterdalkanaal. Met de grond die daarbij vrijkwam is de vaart gedempt. De Raad van State heeft verordonneerd dat "de wijken als karakteristieke waterlopen gelden die in stand gehouden moeten worden, met een uitdrukkelijk verbod deze te dempen", aldus een artikel over deze materie in DvhN d.d. 14-11-2014.
Dit muisje heeft in 2016 een staartje gekregen, zoals dat heet: in opdracht van de gemeente Veendam heeft Landschapsbeheer Groningen samen met Meijer in dat jaar de wijken in de omgeving van Westerdiepsterdallen W van Wildervank in kaart gebracht. Door verlanding, begroeiing en demping dreigen sommige wijken geheel of gedeeltelijk te verdwijnen. Meijer zet zich al jaren in voor het behoud van de eeuwenoude wijken die zo kenmerkend zijn voor de Veenkoloniën. Op zijn initiatief is het onderzoek er gekomen. Zo'n 50 kilometer aan waterlopen is onderzocht.
Marcel Knol van Landschapsbeheer Groningen: "We spelen niet voor politieagent. We kijken hoe de wijken erbij liggen, hoe breed ze zijn en wat er eventueel moet gebeuren om ze te herstellen. De historische veenwijken mogen niet verloren gaan." Meijer: "Het onderzoek is heel belangrijk. De veenwijken bepalen voor een belangrijk deel het aangezicht van dit gebied. We willen ze zichtbaar houden en als ze dicht zijn weer zichtbaar maken." De wijken zijn overigens niet alleen belangrijk vanuit historisch oogpunt. Ze kunnen ook als waterberging dienen. (bron: DvhN, 5-4-2016)
Terug naar boven- Interview met inwoner van Westerdiepsterdallen Bonney Brattinga (Dagblad van het Noorden, 2011). In een interview in de Veendammer d.d. 18-8-2017 vertelt Brattinga dat het weidse veenkoloniale landschap hem, inmiddels 72 jaar en 42 jaar in Westerdiepsterdallen woonachtig, nog altijd niet verveelt: "Sinds mijn pensionering ga ik nooit meer in mei, juni of juli weg. Mensen gaan tegenwoordig overal heen op vakantie. Ik zal je vertellen als ik boven in de kersenboom zit, geniet ik net zoveel als iemand die op Ameland zit." En de buurtschap gaat qua duurzaamheid met zijn tijd mee: "Wij zijn het meest vooruitstrevende dorp wat duurzaamheid betreft. Ons afval wordt gescheiden en mijn energierekening bedraagt, dankzij het stoken van een houtkachel, amper 50 euro per maand. Wij hebben in Westerdiepsterdallen dus gas en licht, maar hebben de eerste 28 jaar onze stroom met een windmolen opgewekt." Wel blijven ze gezien de afgelegen ligging verstoken van de huis aan huis bladen.
- Singer-songwriter, of, in Algemeen Beschaafd Gronings; Grunneger Troebadoer Jan Henk de Groot zocht in 2016 een plek in de rust en ruimte om zijn tweede Groningstalige cd op te nemen. Zijn oog viel daarbij op het idyllische Westerdiepsterdallen. Bonney Brattinga vond dat goed, dus zo geschiedde. De cd heet toepasselijk 'Keunenk* van Westerdiepsterdale'**. - Videoreportage van Dagblad van het Noorden over de tweede Groningstalige cd van Jan Henk de Groot. Geheel passend bij de back-to-basics filosofie en levensstijl van Brattinga, heeft De Groot de cd/lp opgenomen "met niet veel meer dan een laptop, gitaar, microfoon en een flinke dosis zangtalent, speltechniek en liedjeskennis", aldus recensent Patrick Lamberts in MusicMaker, die enthousiast is over de kwaliteiten van de cd/lp en deze met een ****-kwalificatie beloont.
Dankzij deze opnamen hebben Brattinga en zijn buurtschap nu zelfs hun eigen volkslied: 'Bonney', een van de nummers op de cd/lp, als dank voor het feit dat De Groot hier zijn cd/lp mocht opnemen. Overigens heeft ook de Kielsterachterweg, de weg waar Westerdiepsterdallen een zijweg van is, zijn eigen 'volkslied' gekregen, en wel middels een nummer op de eerste Groningstalige cd van De Groot ('Weerom', 2013). Zie de link.
* Dat betekent 'koning'.
** Dat is de bijnaam van Brattinga.
Reactie toevoegen