Status

- Waterop is een buurtschap in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. T/m 1998 gemeente Gulpen.

- De buurtschap Waterop valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Gulpen.

- De buurtschap Waterop heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

- De grens tussen deze buurtschap en buur-buurtschap Billinghuizen is niet hard afgebakend, omdat er geen plaatsnaamborden staan. Kijkend naar het kaartbeeld, lijken de panden op Slenakerweg 13-29 en 8-18 ons tot buurtschap Waterop te behoren en de lagere huisnummers tot buurtschap Billinghuizen.

Naam

In het Limburgs
Waterop.

Naamsverklaring
Deze plaatsnaam wordt beschouwd als een zogeheten apa-naam, samengesteld uit water, ‘water’ en apa-*, ‘rivier, stroom’.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

De buurtschap Waterop ligt rond de rivier de Gulp, maar voornamelijk W ervan, en Z van de buurtschappen Billinghuizen en Euverem en N van de buurtschap Beutenaken, rond dat gedeelte van de Slenakerweg, dat is het gedeelte rond en Z van de kruising met de Elsebergweg en N van de bebouwde kom van Beutenaken. De buurtschap ligt verder ZW van de dorpen Gulpen, Wittem en Partij, WZW van het dorp Mechelen, NW van het dorp Epen, N van het dorp Slenaken, NO van het dorp Noorbeek, O van het dorp Banholt en ZO van het dorp Reijmerstok.

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 worden de buurtschappen Waterop en Billinghuizen samen geteld (in totaal 30 huizen met 145 inwoners). Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 15 huizen met ca. 40 inwoners.

Bezienswaardigheden

- Buurtschap Waterop heeft 2 rijksmonumenten: het 18e-eeuwse vakwerkboerderijtje Op gen Hofke op Slenakerweg 8 en Huize Karsveld op nr. 23.

- Mariakapel (kleine niskapel) in de berm van een holle veldweg tussen twee grote lindebomen, te bereiken via de wandelweg (ca. 300 meter) langs het pand op Slenakerweg 19. Het kapelletje heeft min of meer de vorm van een gemetselde, bakstenen pilaar met daarin een nis. De kapel wordt gedekt met een klein zadeldak. Een smeedijzeren hekje en een deurtje van plexiglas sluiten de nis. Er worden nog regelmatig kaarsen in de kapel gebrand.

- Oostelijk van de Slenakerweg ligt in de buurtschap Waterop aan de Gulp Huize Karsveld (vroeger ook gespeld als Karsfeld) (Slenakerweg 23), een kasteelachtig landhuis. Het huidige kasteeltje stamt uit het midden van de 18e eeuw. De fundamenten en het onderste deel van het gebouw zijn resten van een veel oudere burcht, die er al in de 12e eeuw moet hebben gestaan. Hoogstwaarschijnlijk schenkt de Duitse keizer Conrad het gebied, waarop dit kasteeltje is gelegen, aan het Sint Servaaskapittel in Maastricht, dat het vervolgens in leen geeft aan de familie Carsvoirt. In 1407 betrekt Jonker Andries van den Hove kasteel Karsveld en blijft het kasteel ruim drie eeuwen in het bezit van de adellijke familie Van den Hove.

In 1795 en 1931 is het kasteel door brand verwoest en telkens herbouwd en opgeknapt op de resten van het oude kasteel tot wat het nu is: een prachtig 19e-eeuws landhuis met een gebouw van mergelsteen met een trapgevel daterend uit de 18e eeuw. Een van de vroegere bewoners van dit prachtige landhuis annex kasteeltje was de Belgische chocoladefabrikant van Cote d’Or. Het kasteel is privébezit en is niet te bezichtigen.

- Op de andere oever van de Gulp ligt een kapitale boerderij, zoals er in dit heuvelachtige platteland vele te vinden zijn.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)