Overdiepse Polder, N van Waspik, eindsituatie vanaf 2016 bij normale waterstand (links) en hoge waterstand (rechts), die statistisch gezien slechts een keer in de 25 jaar voorkomt.
Waspik, tekeningen van de katholieke kerken van Waspik-Boven en Waspik-Beneden
In een door de gemeenteraad d.d. 28-8-1898 vastgestelde politieverordening werd de gemeente Waspik ingedeeld in 'wijken', geletterd A t/m F, met bijbehorende 'wijk'-namen. Waspik-Boven kreeg de letter F.
Gemeente Waspik in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Waspik is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Hart van Brabant en daarbinnen in de subregio Langstraat, gemeente Waalwijk. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.
- Wapen van de voormalige gemeente Waspik.
- Het dorp Waspik omvat voor de postadressen de gelijknamige hoofdkern en het ZO hiervan gelegen dorp Waspik-Boven. Verder valt onder het dorp de buurtschap - tegenwoordig ook deels bedrijventerrein - Scharlo, ook voor de postadressen.
Terug naar bovenAlternatieve benamingen
Heette oorspronkelijk Waspik-Beneden, om het te onderscheiden van het ZO hiervan gelegen dorp Waspik-Boven. In de volksmond heet het dorp De Straat.
Oudere vermeldingen
1299 Waspic, 1331 Waspyc, 1388 (datering kopie onzeker) (Cleen, Groet) Waspike.
Naamsverklaring
Samenstelling van spijk 'landstuk uitstekend in water' (vergelijk Spijk) en waes 'natte plek, moeras', of waes(e) 'aardkluit, zode'. In het oosten van het land betekent spijk ook een brug van boomstammen afgedekt met zoden.(1)
Waspik ligt NO van Oosterhout, W van Waalwijk.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Waspik 372 huizen met 2.506 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 233/1.667 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Waspik-Boven 121/738 en Scharlo 18/101. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.000 huizen met ca. 5.000 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Waspik, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Verhalen over de geschiedenis van Waspik op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
- "Bij de oprichting van Heemkundekring Op 't Goede Spoor in 1986 hebben wij ons laten inspireren door het feit dat de in de volksmond zo genoemde Halvezolenlijn, de spoorlijn tussen Lage Zwaluwe en Waalwijk, op 28 oktober 1886 werd geopend. Nadat in 1950 het personenvervoer op deze lijn gestaakt was, viel het stationsgebouw van Waspik in 1966 onder de slopershamer. Slechts het ijzeren hek en de straatnaam Stationslaan herinneren nog aan het station. Precies op de plek van het station is nu de nieuwe brandweerkazerne van Waspik gebouwd. Daar tegenover staat een woonhuis behorend bij Woninginrichting De Statie. Dat woonhuis was vroeger het 'stationskoffiehuis'.
Heemkundekring Op ’t Goede Spoor wil iedereen die belangstelling heeft voor heemkunde graag als lid in haar gelederen opnemen. Wij bieden de leden elk jaar een aantrekkelijk jaarprogramma, dat bestaat uit een serie van vier of vijf lezingen en een excursie aan het begin en aan het eind van het seizoen. Het bestuur van de heemkundekring is actief bezig met het programma en met verzoeken van bijvoorbeeld de gemeente om mee te denken met projecten op cultuurhistorisch gebied. Daarnaast zien we mensen ook heel graag actief worden in een van onze werkgroepen:
Redactie Periodiek en Website. Een onmisbaar medium in onze vereniging is ons blad 'Op ’t Goede Spoor'. Twee keer per jaar verschijnt er een Periodiek met daarin een grote verscheidenheid aan artikelen die 'ons heem' als gezamenlijk raakpunt hebben. Daarnaast verschijnt er met grote regelmaat een Themanummer. Archiefgroep. Veel werk wordt verzet door de archiefgroep, die elke dinsdagmorgen actief is in 't Speelhuys, Kerkstraat 30a, Waspik. Foto-archief. De fotowerkgroep is ook elke dinsdagmorgen actief in 't Speelhuys. Die groep verzamelt niet alleen zo veel mogelijk oude foto’s, maar de foto’s worden ook beschreven. Daardoor wordt vastgelegd wat er afgebeeld wordt en waar de foto opgespoord kan worden. Voor liefhebbers een fantastische bezigheid.
Bidprentjesverzameling. Bidprentjes en andere gedachteniskaarten zijn een paar informatiebronnen om meer te weten te komen over mensen die in Waspik hebben geleefd. Herdenkingsprentjes zoals ter gelegenheid van doop, geboorte, eerste communie, vormsel, huwelijk en priesterwijding. Soms gaan hele schoendozen met prentjes de container in. Jammer. Belangrijke informatie gaat zo verloren voor het nageslacht. Mocht je bidprentjes hebben, dan houden we ons aanbevolen, dubbele prentjes en/of die van buiten Waspik gaan ook niet verloren, onze werkgroep weet altijd wel plaatsen waar deze prentjes naar toe kunnen. Mocht je op zoek zijn naar een bidprentje van een familielid, raadpleeg dan de website van de heemkundekring
Heemkundekoor. Er zijn niet veel heemkundekringen waar je ook zingend je talenten kunt ontplooien. Op het repertoire staan vooral liederen die in het verleden (soms een heel ver verleden) gezongen werden en waar mensen de nodige ontspanning en plezier aan beleefden. Aan het enthousiasme van de leden te merken geldt dat nu nog. Het koor treedt meerdere malen per jaar op in verzorgingshuizen in de omgeving.
Archeologie. Deze werkgroep houdt zich bezig met het verzamelen van voorwerpen die de bodem prijsgeeft. Er zijn al vele unieke vondsten gedaan. Genealogie. Werkgroep Toponiemen. Archivering. Werkgroep Gidsen Dorpswandeling. Heb je al eens een Dorpswandeling gemaakt? Onder leiding van een gids maak je tijdens deze wandeling kennis met het heden en verleden van verschillende voor Waspik belangrijke locaties en gebouwen. Loop mee en maak kennis met verrassende en soms wonderlijke wetenswaardigheden die achter de gebouwen, de haven of de kerken schuil gaan. Een leuke ervaring voor groepen en families. Naast de werkgroepen zijn er ook andere zaken waarbij je regelmatig je energie kwijt kunt. Zo hebben we in het verleden geregeld tentoonstellingen georganiseerd waarbij niet alleen de toeschouwers genoten hebben, maar ook de mensen die het mee organiseerden."
Terug naar boven- Aan de Julianastraat in Waspik maakt het voormalig garagebedrijf Hommel in 2020 plaats voor het Alexiahof, een nieuwbouwplan met 6 woningen en 6 appartementen.
- Dorpsontwikkelingsplan (DOP) Waspik (2007).
Terug naar boven- Waspik heeft 30 rijksmonumenten.
- Mariakapel.
- De oudste kerk van het huidige dorp Waspik werd oorspronkelijk 'nieuwe kerk' genoemd. Dat klinkt paradoxaal maar dat zit als volgt. Vóór de grote Elisabethsvloed van 1421 lag het dorp iets noordelijker, dus dichter bij de Maas. In 1421 is het hele dorp met kerk en al verdronken. Daarna is het dorp iets zuidelijker herbouwd (het huidige Waspik(-Beneden)), met een 'nieuwe' kerk. Deze kerk kwam in 1610 in bezit van de protestanten, tegenwoordig de Hervormde Gemeente Waspik. Op de site van de Hervormde Gemeente vind je nadere informatie over de geschiedenis en bezienswaardigheden van deze monumentale kerk.
- Beschrijving orgel Nederlands Hervormde kerk.
- Na het verlies van het eigen gebouw in 1610 kerkten de Waspikse katholieken in de dorpen in de omgeving en zelfs in een schuilkerk (schuurkerk) dicht bij de grens met Raamsdonk en eerder in een schuilkerk in de toen nog buurtschap Waspik-Boven. De claim die de katholieken legden op 'hun' kerk, werd door koning Lodewijk Napoleon in 1809 verworpen. Pas 30 jaar later, onder de koningen Willem I en II, bleek de tijd rijp voor een nieuw eigen kerkgebouw voor de Waspikse katholieken. Onder leiding van architect de Kruijf van het ministerie van Waterstaat is deze Bartholomeuskerk in 1841 gereed gekomen.
De kerk werd toegewijd aan de apostel Bartholomeus en de martelares Barbara. Hun beeltenissen staan sinds de stichting van de kerk in de typisch neo-klassieke voorgevel van deze Waterstaatskerk. In drie fasen heeft het gebouw zijn warme en rijke aankleding gekregen. Rond de eeuwwisseling (1900) heeft pastoor-deken J. Wijne de kerk aangekleed met o.a. beelden van diverse heiligen. Verder zijn het vooral de pastoors Arn. van Iersel (1843-1881) en Lamb. Roovers (1947-1972) die dit 'huis van de Heer' hebben aangekleed en gerestaureerd. (bron: Parochie H.H. Theresia-Bartholomeus) In 1927 krijgt de buurtschap Waspik-Boven zijn eigen RK kerk.
Terug naar boven- "De plek waar Sociaal Cultureel Centrum Den Bolder gelegen is, is van historische betekenis. Op deze plaats wordt in het begin van de 20e eeuw een openbare lagere school gebouwd. Vele Waspikkers hebben herinneringen aan de tijd dat ze hier als kind les kregen van de vaak strenge onderwijzers. Wanneer in 1968 de laatste leerlingen de school verlaten en naar de twee nieuwe basisscholen in het dorp vertrekken, zoekt de gemeente Waspik, eigenaar van het gebouw, een goede bestemming voor het pand. Die wordt gevonden! Vanuit het zomerkamp dat Stichting Jeugdbelangen jaarlijks in Sterksel organiseert, is eind jaren zestig jongerensoos Mon Plaisir in opkomst. De groep organiseert regelmatig evenementen, waarbij de optredens van de Waspikse beatgroepen befaamd zijn geworden. Mon Plaisir ziet veel mogelijkheden in het leegstaande schoolgebouw en gaat samen met Stichting Jeugdbelangen aan de slag om het gebouw om te toveren tot een jeugd- en jongerencentrum. In 1971 wordt Den Bolder officieel geopend, een naam die de banden van Waspik met de scheepvaart onderstreept en die vooral aangeeft dat het centrum een aanlegplaats beoogt te zijn voor de Waspikse jongeren. Het doel van vereniging Den Bolder wordt omschreven als: “de jeugd, jongeren en volwassenen uit Waspik en omgeving in de gelegenheid te stellen hun vrije tijd overeenkomstig hun leeftijd en belangstellingssfeer op hun eigen wijze recreatief en vormend te laten beleven.”
Den Bolder ontwikkelt zich in de jaren zeventig en tachtig sterk en steeds meer uiteenlopende activiteiten worden ontplooid. Opvallend daarbij is dat alles bij Den Bolder draait op vrijwilligers: zij zijn verdeeld over verschillende werkgroepen die de organisatie van bepaalde activiteiten op zich nemen. Den Bolder wordt voor Waspik en omstreken het toevluchtsoord voor eigen vorming en ontwikkeling. Eind jaren negentig komen de mankementen van het oude schoolgebouw duidelijk aan het licht. De druk op het gebouw is door de vele activiteiten enorm toegenomen en ‘oplappen’ zit er niet meer in. Een speciale commissie onderzoekt de mogelijkheden van een grote renovatie van het gebouw en de mogelijkheden van de bouw van een nieuw centrum op dezelfde locatie. De laatste optie blijkt gezien de toekomstige verwachtingen het meest gerechtvaardigd en architectenbureau De Twee Snoeken wordt in de persoon van Miel Wijnen aangetrokken om een nieuw multifunctioneel centrum te ontwerpen. Na de Evenementenmarkt van 2000 wordt begonnen met de sloop van het gebouw en binnen twee jaar verrijst Waspiks nieuwe culturele middelpunt. In december 2001 vindt de officiële opening van de nieuwe Den Bolder plaats.
Met de goed doordachte indeling die de architect samen met een speciale commissie van Den Bolder heeft gemaakt, is er tegenwoordig nog veel meer mogelijk dan voorheen. Vanaf de opening in 2001 is de bezetting van het gebouw dan ook nog steeds stijgende. Ook de komst van ‘medebewoners’ als de bibliotheek, het Centrum voor Muziek en Dans en de peuterspeelzaal levert meer aanloop naar Den Bolder op. Naast de negentien werkgroepen die vereniging Den Bolder zelf heeft, maken elf vaste gebruikers regelmatig gebruik van het gebouw, evenals een keur aan incidentele gebruikers. Den Bolder slaagt er hierdoor in haar streven om multifunctioneel te zijn overtuigend waar te maken. Het publiek dat Den Bolder bezoekt komt uit Waspik en verre omstreken (tot het buitenland aan toe) en varieert in leeftijd van twee tot tachtig jaar. Zo vinden er theateravonden plaats van hoog niveau, zijn er popconcerten voor de jeugd, voorstellingen van de harmonie, toneelvoorstellingen, hobbyclubs voor kinderen, dart- en biljartcompetities en ga zo maar door. Den Bolder is goed bezet, zeker in de weekenden als er vrijwel altijd wel wat te doen is.
Den Bolder is groot geworden door haar vrijwilligers. Nog altijd draait de gehele organisatie op vrijwilligers, op het beheer van het gebouw na. De grote kracht daarbij is dat vrijwilligers vaak al jong tijdens activiteiten in aanraking komen met Den Bolder en binnen korte tijd zelf als vrijwilliger functioneren. De binding van Den Bolder met de dorpsgemeenschap is dan ook enorm groot: Den Bolder is van Waspik! Het bestuur van vereniging Den Bolder ziet de toekomst dan ook met een gerust hart tegemoet."
- Carnaval.
- Kermis (eind augustus).
- In een weekend begin november (vr/za/zo) is er de jaarlijkse Boekenbeurs van de harmonie. Er worden dan vele duizenden boeken aangeboden, verdeeld over verschillende categorieën, zowel fictie als non-fictie. Voor ieder is er wel wat wils¸ en ook aan de jeugd is gedacht. Naast boeken zijn er ook platen, cd’s, dvd’s en legpuzzels te koop. De prijzen zijn bewust laag gehouden, zodat ook mensen met een kleine beurs iets moois kunnen bemachtigen, voor zichzelf of als cadeau voor Sinterklaas of Kerst. De boeken, platen, cd’s en dvd’s kosten 1 of 2 euro. De legpuzzels zijn geprijsd naar gelang het aantal stukjes en de kwaliteit van de puzzels. Er zijn ook bijzondere boeken die door een deskundige zijn getaxeerd en iets meer kosten, maar nog altijd veel minder dan de marktprijs.
Terug naar boven- Sinds 2011 is er op zondagen een georganiseerde dorpswandeling door Waspik, inclusief bezichting van de kerk, onder begeleiding van een deskundige gids van de heemkundekring. De wandeling duurt anderhalf tot twee uur, voor groepen van minimaal zeven en maximaal vijftien personen. De kosten van de wandeling bedragen 6 euro per persoon, inclusief een kopje koffie of thee tijdens de inleiding in sociaal-cultureel centrum Den Bolder. Er is een mogelijkheid om voor of na de rondwandeling in Den Bolder een Brabantse koffietafel te gebruiken. Meer informatie en aanmelden bij Den Bolder via tel. 0416-311346.
- Rijkswaterstaat onderzocht rond 2000 de mogelijkheden voor bescherming tegen hoogwater van de dorpen en steden langs de Bergsche Maas, die bij extreem hoogwater kans liep op overstromingen. Nol Hooijmaaijers, bewoner en medeoprichter van Belangenvereniging Overdiepse Polder, kwam met buurtgenoot Sjaak Broekmans op het idee voor een eeuwenoude oplossing tegen hoogwater. Ze wilden woonheuvels (zogeheten ‘terpen’) bouwen, waardoor het gebied zowel voor waterberging als voor agrarisch gebruik benut kan blijven worden. Dit plan is door betrokken instanties, waaronder het waterschap, uitgewerkt en uitgevoerd.
De N van Waspik gelegen Overdiepse Polder is heringericht, waardoor de regio op een duurzame en veilige manier beschermd blijft bij hoog water in de toekomst. Er is een nieuwe dijk aan de zuidkant van de polder aangelegd en de bestaande dijk is verlaagd. 8 agrarische bedrijven hebben een plaats gekregen op hoogwatervrije terpen in de polder. De andere 10 boeren zijn gestopt dan wel zetten hun bedrijf elders voort. In de nieuwe situatie blijft de polder in agrarisch gebruik en kan het water uit de Bergsche Maas bij hoogwater door de polder stromen (de polder kan nu maar liefst 9 miljard liter Maaswater bergen). Dit zal gemiddeld eens in de 25 jaar gebeuren, waarbij het water in de rivier met 27 centimeter daalt.
Dit heeft een positief effect op de waterstanden in de hele regio - tot zelfs nog bovenstrooms van Heusden - en komt dus de veiligheid van het hele gebied ten goede. Naast de rivierverruiming is er circa 8 ha nieuwe natuur aangelegd. Ook heeft de Provincie schaalvergroting van agrarische bedrijven mogelijk gemaakt, zodat de landbouw in de regio toekomstbestendig is. Langs het Oude Maasje, de Gantel en de nieuw gegraven Westplas zijn natuurvriendelijke zones aangelegd om de rijkdom aan planten- en diersoorten te versterken. Via nieuw aangelegde leggen fiets- en wandelpaden kan de polder recreatief verkend worden.
Het project herinrichting Overdiepse Polder is in 2015 gereed gekomen en is een voorbeeldproject geworden voor gebiedsontwikkeling én burgerparticipatie.. Dijkgraaf Carla Moonen van waterschap Brabantse Delta stond bij de formele oplevering stil bij de inwoners en de oud-inwoners van de Overdiepse Polder en wat het project voor hen heeft betekend: “De boeren die moesten verhuizen, hebben elders een nieuw bestaan moeten opbouwen en sommige inwoners zijn gestopt met hun boerenbedrijf. De boeren die wilden blijven, hebben 5 jaar middenin een bouwput geleefd. Dat is niemand in de koude kleren gaan zitten. We hebben steeds in overleg oplossingen gezocht voor de kleine en grotere problemen die onvermijdelijk waren. Dat is gelukt. Daarom ben ik nu trots op het resultaat dat we samen bereikt hebben.” Voor nadere informatie zie: - Site over de Overdiepse Polder. - Reportage over de in 2012 in gebruik genomen eerste terpboerderij in de Overdiepse Polder. - Verslag Peter van Rooy: Overdiepse Polder. Vijftien jaar overheidsparticipatie. - Interview in de Volkskrant met Peter van Rooy.
Terug naar boven- Fotoreportage van Waspik door Kees Wittenbols uit Breda.
Terug naar boven- Nieuws: - De Dorpskrant Waspik (1x per kwartaal) is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).
- Belangenvereniging: - Platform Waspik.
- Buurtvereniging: - De in 1967 opgerichte Buurtvereniging Benedenkerk omvat de Kerkstraat, Benedenkerkstraat, Stadhoudersdijk en 'de Waesgeerd'. De vereniging organiseert door het jaar heen diverse activiteiten voor jong en ouder. In 2013 is een fraai, door inwoners zelf vervaardigd kunstwerk onthuld, met daarop o.a. de kerk en de naam van de buurtvereniging. Onder de link kun je het bekijken. Voor het nieuwsbericht hierover moet je op die pagina even naar onderen scrollen, naar het jaar 2013.
- Muziek: - Harmonie Volksvlijt en Vermaak.
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Waspik is opgericht in 1929.
- Zorg en welzijn: - Woonzorgcentrum De Stroming in Waspik telt 62 ruime appartementen voor verzorging en verpleging. Alle appartementen zijn zo gebouwd en toegerust dat je er ook met een lichamelijke beperking prettig kunt wonen. De zorg is gericht op zo veel als mogelijk behoud van zelfredzaamheid. Voor mensen met dementie is er een beschermde afdeling. Daarnaast bestaat de mogelijkheid voor tijdelijk verblijf. Een prettig woon- en leefklimaat staat hoog in het vaandel. Voor de een betekent dat veel ondernemen, voor de ander juist veel privacy. Klanten, familieleden en inwoners uit de wijk kunnen terecht in het restaurant voor een kop koffie, lunch of warme maaltijd.
- Samen Top is een arbeidsmatige dagbesteding die zich inzet voor het realiseren van gelijke rechten, kansen en mogelijkheden voor mensen met een beperking op de arbeidsmarkt. Zij doen dit door werkplekken te realiseren bij bedrijven en organisaties in Waspik en omliggende dorpen en steden. Door intensieve begeleiding, ontzorgen van werkgevers en het zien van mogelijkheden worden mooie successen behaald. Het streven is dat het normaal wordt dat bij bedrijven en organisaties mensen met een beperking werken. Samen Top is trots op de vele ondernemers die de deur al open hebben gezet en een samenwerking met Samen Top zijn aangegaan.
Dagelijks is bij Samen Top te zien wat mensen met een beperking kunnen, als ze de kans maar krijgen. Veel ondernemers kunnen inmiddels niet meer zonder de ‘toppers’ die bij hen werkzaam zijn. Voor zowel de ‘toppers’ als de ondernemers een win-win situatie. Op alle werkplekken is zinvol werk te verrichten voor alle verschillende niveau’s, kwaliteiten en talenten; de kunst is om de match te zien en het beste uit iedereen te halen.
Samen Top werkt altijd vanuit de ambitie van de medewerker. Met een werk-/interessetest worden ambities in kaart gebracht en daar worden werkplekken bij gezocht. Werk je graag buiten, dan ben je van harte welkom bij de volgende bedrijven en organisaties: Ponyclub De Kleine Hoefjes, Dorpsboerderij Waspik, Pluktuin Langendam, Scouting De Stormvogels en Mini Camping Hoeve de Bonte Kraai. Liggen je ambities meer in de horeca, dan zijn er de volgende bedrijven: Eetcafé Hieriest, Bejaardenhuis Riethorst Stromenland en Buurthuis ’t Schooltje. Kies je liever voor een werkplek in de dienstverlening of commerciële sector, dat kan ook: Plus Supermarkt Picocrie, Sociaal Cultureel Centrum Den Bolder, Ballonkunstenaar Mon Ballon, Hotel Restaurant Winkk, Jumbo, Fabriek Ludiek, Sportshop.com, Bibliotheek Sprang-Capelle en Waspik.
Ben je een zorgzaam type, dan is Bejaardenhuis De Volckaert wellicht wat voor jou. En sommige Toppers vinden een beetje ontspanning op z’n tijd goed voor de balans. Daarom zijn er ook nog mogelijkheden op een schilderatelier, kookatelier, naaiatelier en houtatelier. Een combinatie van werkplekken is ook heel goed mogelijk. Hoeveel variatie je aanbrengt in je werkprogramma bepaal je zelf.