Voorst (Achterhoek)

Plaats
Buurtschap
Oude IJsselstreek
Liemers
Gelderland

voorst_oude_ijsselstreek_plaatsnaambord_kopie.jpg

Voorst is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Oude IJsselstreek. T/m 2004 gemeente Gendringen.

Voorst is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Oude IJsselstreek. T/m 2004 gemeente Gendringen.

Voorst (Achterhoek)

Terug naar boven

Status

- Voorst is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Oude IJsselstreek. T/m 2004 gemeente Gendringen.

- De buurtschap Voorst heeft een eigen postcode (7083) en plaatsnaam in het postcodeboek en de gemeentelijke basisregistatie BAG en is daarmee een formele woonplaats. In de praktijk kun je de buurtschap, gezien de banden en gemeenschappelijke voorzieningen en lokale instellingen (heemkundekring, dorpsraad etc.), als buurtschap van het dorp Breedenbroek beschouwen.

- Onder de buurtschap Voorst valt ook de kleinere buurtschap Engbergen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1329 Forsto, 1875 de Voorst.

Naamsverklaring
De buurtschap is vernoemd naar een oude havezate ter plekke. Het Oudnederlandse vorst betekent 'niet omheind bos, banwoud', ontleend aan het Latijnse forestis 'gereserveerd bos, banwoud'. In de middeleeuwen was een foreest of vorst een domein, bestaande uit bos, akkers, veld en water, dat als jachtterrein diende.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het grondgebied van buurtschap Voorst is langgerekt en loopt van NW naar ZO, direct O van het dorp Gendringen. De buurtschap grenst in het ZO en Z aan Duitsland, waar de waterloop Krummer Bach de grens vormt. In het W worden de buurtschap en het W buurdorp Gendringen van elkaar gescheiden door de Oude IJssel. In het N vormt de Aa Strang grotendeels de grens van het grondgebied van de buurtschap, met dien verstande dat ook nog een deel N ervan ligt, zijnde de Voorstsestraat, voor zover gelegen vóór de komborden van Ulft.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Voorst heeft ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Ontstaan en ontwikkeling
"Voorst, grensland door de jaren heen. Een grensplaatsje tussen Ulft, Gendringen, Breedenbroek en Duitsland. Een buurtschap die al in 1329 wordt genoemd. Zover in de historie is na te gaan, heeft de buurtschap altijd bij Gendringen gehoord. De buurtschap heeft nooit een eigen kerk of school gehad. Men moest hiervoor steeds naar de omliggende plaatsen. Dit is ook nu nog zo en zal vermoedelijk ook nooit anders worden.

Hoewel vroeger alles op de landbouw gericht was, is het nu zo dat recreatie steeds belangrijker wordt. Veel boeren, die al generaties lang boer zijn, schakelen door de economische achteruitgang over naar een andere tak van inkomsten. Wie had ooit kunnen denken dat er in onze buurtschap een zwembad, een golfbaan, een manege, en een forellenkwekerij zouden worden opgezet. Zelfs een vliegveld is er al. Mede door het "plan Engbergen" zal Voorst in de aankomende jaren een buurtschap blijven maar dan met enkele hele grote boerderijen. De overgebleven boerderijen zullen de kant van de recreatie kiezen of worden opgekocht door mensen met een inkomen dat hoger ligt dan het gemiddelde. Nu profiteren de inwoners al van alle fietsroutes die door de buurtschap lopen. In de zomer staan menig kraampjes aan de weg om het mogelijk te maken om verse groentes en fruit te kopen.

Nu is Voorst nog steeds een buurtschap met zo'n 260 inwoners. Maar zal over tien jaar niet meer hetzelfde zijn als nu. Fietspaden, wandelpaden, parken, moerassen, groepsaccomodaties, vistrappen, een hotel en slaapgelegenheden voor grote groepen zullen dan de overhand hebben, en slechts enkele hele grote boerenbedrijven zullen overblijven." (bron: site van de buurtschap)

Tweede Wereldoorlog
"Op vragen vanuit de Voorstse gemeenschap hoe men de oorlogsjaren heeft beleefd en ervaren, hebben samenstellers Joseph Brus, Ria Brus - Bolder, Jos Wieskamp en Petra van Woerkom - Brus het plan opgevat om dit via interviews gestalte te geven. Te beginnen bij de oudste inwoners, die bewust die jaren hebben meegemaakt, zo naar de jongeren destijds nog in de kinderjaren. Ook mensen die in de jaren 1940-1945 in de buurtschap in 'betrekking' waren zijn bezocht. De samenstellers hebben getracht de ervaringen op te tekenen, zoals ze zijn verteld. Deze zijn gebundeld in het boek voor een ieder die geïnteresseerd is in deze periode in de Voorstse geschiedenis. Daarnaast zijn ook foto's en kaarten opgenomen ter illustratie. Veel verhalen zullen herinneringen oproepen en samen met de illustraties voor het nageslacht een waardevol document over onze buurtschap zijn en blijven. Hoewel het boek 'Voorst, herinneringen 1940-1945' al in 2006 is uitgegeven, zijn er nog enkele exemplaren te koop. De kosten bedragen €10,00, exclusief eventuele verzendkosten. Het is te bestellen bij Jos Wieskamp, Breedenbroekseweg 6, of telefonisch via tel. 0315-651671 of via de mail: j.wieskamp1@kpnplanet.nl."

Heemkunde
Stichting Historie Breedenbroek - Voorst is een kleine club mensen die zich bezighoudt met de geschiedenis van deze kernen in de breedste zin van het woord. Doel van de stichting is om het verleden levendig te houden. Dat doen zij o.a. middels het inventariseren, archiveren, documenteren en uitzoeken van artikelen, foto’s en ander materiaal dat zij in handen krijgen. Verder hebben zij een aantal boeken, cd’s en video’s uitgebracht. Meest recent is het boek over de bewonersgeschiedenis van Breedenbroek. Ook het oorlogsmonumentje in de vernieuwde pastorietuin is door hen tot stand gekomen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De buurtschap heeft 1 rijksmonument, zijnde Korenmolen Voorst.

- Voorst heeft 9 gemeentelijke monumenten.

Korenmolen
In 1866 vraagt Willem Stapelbroek, wonend op boerderij Klein Immink, een vergunning aan om voor zijn zoon Bernard een windkorenmolen te mogen bouwen op een stuk land niet ver van de boerderij. Zoon Bernard was als knecht werkzaam bij molenaar en winkelier Winterink te ‘s Heerenberg, en keert in 1868 terug op de boerderij in Voorst, waar hij molenaar wordt op de nieuwe molen. In 1899 trouwt zijn dochter Theodora met Jannes van Hal. Jannes, die van oorsprong timmerman was, wordt nu molenaar en boer.

In het voorhuis van zijn boerderij, die vlak na de molen is gebouwd, begint hij in 1905 ook een bierlokaal - de boeren die hier hun graan brengen om te laten malen, willen er graag ook iets kunnen drinken - wat het begin betekent van het huidige restaurant. Maar ook de inwoners willen er wel een borreltje kunnen drinken. Het wordt daarom een café met alle noodzakelijke vergunningen om alcohol te kunnen schenken. Dat gebeurt op verzoek van alle mannelijke inwoners van Voorst. Ze dienen in 1903 een schriftelijk verzoek bij de gemeentebestuur van Gendringen in, waar in 1905 positief op wordt geantwoord.

In 1909 krijgt Van Hal een vergunning voor een korenmaalderij met een benzinemotor van 18 pk, zodat hij nu ook in windstille tijden kan malen. Het geheel wordt opgesteld in een kort daarvoor gebouwde schuur (nu feestzaal). Voor de windmolen betekent de aanschaf van zo’n benzinemotor het begin van het einde. Met de motor kan men te allen tijde malen, en deze is ook nog eens veel goedkoper in onderhoud dan zo’n dure windmolen. Door oorlogshandelingen wordt de molen zwaar beschadigd, zodat deze niet meer kan malen. Ook is de molen in de jaren vijftig door de bliksem getroffen, waardoor een wiek afbreekt. Ten slotte laat de familie Van Hal uit veiligheidsoverweging in 1957 door molenbouwer Ten Have uit Aalten de restanten van de wieken, evenals de kap van de molen verwijderen, en de molen van een nieuw dak voorzien.

In 1999 komen inwoners in actie om de molen te restaureren, wat uiteindelijk pas in 2010 lukt. Sindsdien draait de molen weer, niet meer in eigendom bij de familie Van Hal van het naastgelegen restaurant, maar in bezit van een zelfstandige stichting. Dat gebeurt met de inzet van vrijwillige molenaars. De molen is ook een romantische en populaire trouwlocatie. Voorheen stond de molen bekend als Molen van Van Hal en Voorstse Molen, tegenwoordig heet hij Korenmolen Voorst. - In 2017 is het 150-jarig bestaan van de molen feestelijk gevierd, o.a. met een optreden ter plekke van de lokale, reeds in 1842 opgerichte Schutterij De Eendracht (waarvoor zie verder het kopje Links). Zie ook het filmpje van de Korenmolen, dat je een goede indruk geeft van exterieur en interieur van de molen.

Havezate de Stakenborg
"In Voorst ligt aan de Stakenborgweg - een zijweg van de Marmelhorstweg tussen Gendringen en Sinderen - aan de AA-Strang de eeuwenoude havezate De Stakenborg (huisnr. 3). Al in 1402 gaf de Hertog van Gelre de “Starckenborch” te leen aan de toenmalige eigenaar, waarschijnlijk een van de Heren van het kasteel Ulft. In die tijd gebeurde het vaker dat een versterkt huis als de Stakenborg door hogere adel in leen werd gegeven aan lagere adel. De hogere adel beloofde in dat geval bescherming aan de eigenaar van het huis. In ruil daarvoor moest de leenman de leenheer eeuwige toegang tot het huis verschaffen en hem steunen, wanneer dat nodig was, bijvoorbeeld als de leenheer ten strijde trok. De leenman diende zich dan beschikbaar te stellen met manschappen, paarden en wapens.

De Stakenborg was destijds niet veel meer dan een zogeheten 'spieker', een stenen opslag voor graan met daarboven een woonhuis. Deze constructie is nog duidelijk zichtbaar in de hoogste topgevel. Het hoofdgebouw was toen nog ongeveer een derde van de huidige lengte. De rest is er in de 19e eeuw aangebouwd, evenals de stal aan de achterzijde. Door de eeuwen heen is de Stakenborg door verschillende families bewoond geweest, zoals de families van Aeswijn en Marverinck. In 1661 werd de leenplicht op het huis op verzoek van de toenmalige bewoner de heer G. van Ansum opgeheven. In 1724 werd de familie Van Hal eigenaar van de Stakenborg. Deze familie heeft er daarna eeuwenlang het boerenbedrijf uitgeoefend. In 2017 werd de Stakenborg een gemeentelijk monument. In dezelfde tijd is het pand grondig gerestaureerd." (bron: Deachterhoek.nl)

Stuw de Stakenborg
"Aan de Stakenborgweg, bij havezate de Stakenborg, ligt de gelijknamige stuw in de Aa-strang. De Aa-strang wordt bij Velen in Duitsland gevormd door het samenstromen van de beken Thesingbach, Weißer Vennbach en Schwarzer Bach. In Duitsland heeft de rivier de naam Bocholter Aa. Bij Voorst stroomt de rivier ons land binnen. In het begin van de vorige eeuw was het gebied rondom de toen nog meanderende rivier erg moerassig. Bij hoog water in de Rijn stroomden ook de Aa-strang en de nabijgelegen Oude IJssel over, omdat deze destijds in Duitsland nog in verbinding stonden met de Rijn.

In het begin van de vorige eeuw zijn in Nederland veel heide- en moerasgebieden ontgonnen, om geschikt te maken voor de landbouw. Zo ook de vruchtbare grond rondom Oude IJssel en Aa-strang. Om het water beter en sneller te kunnen afvoeren, werd de Aa-strang gekanaliseerd vanaf de Grens tot de Oude IJssel. Maar water sneller afvoeren, betekent in droge tijden tevens dat een rivier droog kan komen te staan. Daarom is ter hoogte van de Stakenborg in Voorst een stuw in de Aa-strang gebouwd.

De stuw is een zogeheten balansstuw. Met de zware contragewichten boven de stuw kon de hoeveelheid water, die doorgelaten werd, geregeld worden. Op deze manier is stuw de Stakenborg meer dan een eeuw bediend. Een balansstuw is uniek in het Nederlandse waterbeheer. Om deze reden is stuw de Stakenborg in Voorst uitgeroepen tot cultuurhistorisch watererfgoed. De stuw is begin deze eeuw gerenoveerd en gemoderniseerd. Deze renovatie is in 2014 afgerond. Na deze renovatie kan de stuw op afstand bediend worden. Niet meer volgens het balansprincipe, maar de contragewichten zijn bewaard gebleven, opdat het aanzicht nog altijd herinnert aan de oude balansstuw. Tijdens de renovatie is ter hoogte van de stuw ook een vispassage van ongeveer 300 meter lengte en een zogeheten nat natuurgebied van ongeveer 4 hectare aangelegd. In 2014 is het project, in beheer van Waterschap Rijn en IJssel en gemeente Oude IJsselstreek, afgerond. Vissen kunnen sinds die tijd het Duitse achterland van de rivier weer bereiken.

De stuw is niet per auto te bereiken. Je moet daarvoor langs de Stakenborgweg parkeren. Maar veel mooier is een fietstocht. Langs Oude IJssel en Aa-strang liggen prachtige toeristische fietspaden vanaf Doesburg, via Doetinchem en Ulft. Deze fietspaden zijn aangelegd door het Waterschap. Je kunt ook je auto bij Restaurant van Hal en Golfclub Het Lohr parkeren en van daaruit een prachtige wandeling door de Voorstse velden maken. Weer terug kun je dan heerlijk golfen op de 18 holes golfbaan, ontspannen in de horeca of het terras of je tegoed doen aan de wijd en zijd bekend staande haantjes of andere gerechten van Restaurant van Hal. Veel plezier in Voorst!" (bron: Achterhoek Marketing)

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De Pinksterkermis (pinksterweekend) wordt georganiseerd door Schutterij Eendragt.

- Knollenkermis (op een zaterdag in oktober).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Fietsroutes
Restaurant Van Hal in Voorst (Grensweg 13) bestond in 2018 60 jaar, en dat hebben ze gevierd met de uitgave van een gratis boekje met 10 leuke fietsroutes vanaf Van Hal langs de grensstreek, met afstanden van 25 tot 52 km. Het bevat diverse Hap- en Traproutes van de afgelopen jaren. Kom gezellig voorafgaand aan je fietstocht op de koffie en kom na je fietstocht lekker genieten van een heerlijk diner. Je kunt het boekje gratis op komen halen bij Restaurant Van Hal. Je bent van harte welkom van dinsdag t/m zondag vanaf 11.00 uur.

Kavelruil
Kavelruilproject Engbergen - Voorst is in 2014 afgerond. Bij de kavelruil zijn 39 grondeigenaren betrokken geweest, met een totaal oppervlak van 126 hectare. Het kavelruilproject is mogelijk gemaakt doordat de provincie Gelderland drie agrarische bedrijven in de omgeving heeft aangekocht, waardoor er ruimte is gekomen voor een duurzame gebiedsontwikkeling van het gebied. Bij deze gebiedsontwikkeling gaat het enerzijds om een verbetering in de structuur voor de omliggende agrarische bedrijven: door gronden te ruilen hebben de boeren hun gronden nu dichter bij de boerderij, waardoor ze efficiënter kunnen werken. Daarnaast zijn door de ruiling aaneengesloten grondposities verkregen die noodzakelijk zijn voor de aanleg van recreatieve paden en voor de omvangrijke natuur- en waterplannen waar Waterschap Rijn en IJssel aan werkt, onder meer langs de Oude IJssel en de Aa-strang. Dit alles draagt bij aan behoud en bevordering van een vitaal en leefbaar platteland.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Voorst.

- Nieuws: - Nieuws uit Breedenbroek en Voorst op de Facebookpagina van de lokale Belangenvereniging. Iedereen kan de berichten zien, maar als je wilt reageren op berichten en/of zelf berichten wilt posten, moet je lid worden van de groep in kwestie.

- Belangenorganisatie: - Belangenvereniging Breedenbroek - Voorst.

- Muziek: - Voorstse Volkslied.

- Shantykoor De Grensvaarders is opgericht in 2015. Ze hebben inmiddels ca. 50 enthousiaste leden en willen graag doorgroeien naar 60, waarvan 20 dames (inmiddels bereikt) en 40 heren. Ze worden gecoacht door de professionele en altijd vrolijke dirigent Feico van Soest, en begeleid door een eigen band die bestaat uit een drummer, accordeonisten, gitaristen, een violiste, en af en toe een saxofonist. Verder is ook de geluidsman nog een onmisbare schakel in het geheel. Het repertoire heeft betrekking op aan het water gerelateerde liedjes/zeemansliedjes. Ze repeteren elke dinsdagavond in hun thuisbasis café-restaurant Van Hal in Voorst. Ze zingen veel van de liedjes meerstemmig met solopartijen en in het Nederlands, Duits, Engels, Iers en eventueel anderstalig. Shantykoor De Grensvaarders treedt op in de Achterhoek maar ook daarbuiten.

Muziek maken en zingen kan heel ontspannend werken, dus dat is alleen al een reden om deel uit te maken van het koor. Ben je als man - het 'damesquotum' is immers al bereikt - enthousiast geworden en wil je graag de sfeer proeven en luisteren naar het koor? Kom dan vrijblijvend op dinsdagavond eens aan en beoordeel zelf hoe leuk en gezellig het is. Zangervaring is niet vereist. Laat je verrassen en zing met hen mee. Ook voor de band kunnen ze nog muzikanten gebruiken, dus bespeel je een instrument, welke dan ook, kom dan op dinsdag naar Van Hal in Voorst. Er is een introductiemap beschikbaar en de koffie staat klaar.

- Sport: - De in 1954 opgerichte Schietvereniging Eendracht Voorst beschikt over een eigen accommodatie met 6 schietbanen van 10 meter lengte, gelegen achter Restaurant van Hal (alleen voor luchtgeweer). Deze schietbanen zijn met geweren ook te huur als doe-activiteit tijdens (kinder)feestjes en partijen. Onder begeleiding van leden van de schietvereniging kan er een onderlinge competitie worden geschoten op wedstrijd- of "fantasie-kaarten", waarbij de beste schutter een presentje ontvangt als koning of koningin.

- Schutterij: - Schutterij Eendragt Voorst is in 1842 opgericht en heeft als doel de oude tradities zoals het vogelschieten met de daaraan verbonden rechten en plichten van het koningschap, alsmede het vaandelzwaaien, te handhaven en opnieuw te beleven, en het bevorderen van het gemeenschapsgevoel in de buurtschap. Dit doet men o.a. door het organiseren van de jaarlijkse Pinksterkermis en in de herfst de zogeheten Knollenkermis (op een zaterdag in oktober). Verder brengt de schutterij bij speciale gelegenheden een serenade met vaandelhulde.

- Welzijn: - Sinds voorjaar 2017 is er een 'dorpsauto' in Breedenbroek en Voorst. De dorpsauto is voor iedereen beschikbaar en is een alternatief in het kader van de basismobiliteit. De doelgroep voor het gebruik van de dorpsauto zijn mensen die niet (langer) zelfstandig in de vervoersbehoefte kunnen voorzien. Door de dorpsauto beschikbaar te stellen, zijn de mensen in staat om langer zelfstandig te wonen. Ook wordt de auto ingezet voor familiebezoek en andere contacten, waarbij het mensen in staat stelt hun bezoekjes te doen. Vrijwilligers rijden met de dorpsauto en brengen mensen van deur tot deur. De dorpsauto met chauffeur rijdt tegen een kleine vergoeding. Men betaalt een starttarief van twee euro, waarvoor je 10 km kunt reizen. Voor elke extra km is er een meerprijs van €0,20 per km. De dorpsauto kan ook worden ingezet als deelauto per dagdeel. Hierbij wordt de auto beschikbaar gesteld zonder chauffeur, omdat de gebruiker deze dan zelf bestuurt.

Reacties

(3)

Ik woon in Canada. Ik wou graag weten of Hermien Rougoor nog leeft. Dat was haar meisjesnaam.

Als er iemand reageert, zal ik het u melden. U zou ook de beheerder van de lokale website kunnen mailen (zie kopje Links > Algemeen), die kent vast wel iedereen in de buurtschap, of wil anders wellicht navraag doen. Linksonderaan de homepage van die site ziet u hoe hij heet en hoe u hem kunt mailen.

Mijn vrouw komt uit Voorst, ze heet Hartgers

Reactie toevoegen