Tweehuis

Plaats
Buurtschap
De Fryske Marren
Fryslân

vegelinsoord_tweehuis_grevensmolen.jpg

Gelukkig voor ons, heeft men in 1901 besloten om de Grevensmolen tussen Vegelinsoord en Tweehuis toch maar niet te slopen, o.a. omdat men de sloopkosten hoog vond, en het kostentechnisch ook gunstig was om de molen naast het gemaal in functie te houden.

Gelukkig voor ons, heeft men in 1901 besloten om de Grevensmolen tussen Vegelinsoord en Tweehuis toch maar niet te slopen, o.a. omdat men de sloopkosten hoog vond, en het kostentechnisch ook gunstig was om de molen naast het gemaal in functie te houden.

Tweehuis

Terug naar boven

Status

- Tweehuis is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 1983 gemeente Haskerland. In 1984 over naar gemeente Skarsterlân, in 2014 over naar gemeente De Fryske Marren.

- De buurtschap Tweehuis valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Vegelinsoord. Vóór de dorps-herindelingen van Haskerland in 1954 viel de buurtschap onder het dorp Haskerdijken. Maar omdat de waterloop It Deel (in het N) / Hearrenfeanster Kanaal (in het Z) er nu tussen ligt, moest men vanuit Tweehuis wel een heel eind omrijden om in Haskerdijken te komen. Vandaar dat in genoemd jaar de grens tussen de dorpsgebieden van Vegelinsoord en Haskerdijken langs deze waterlopen is gelegd en Tweehuis daarmee onder Vegelinsoord is komen te vallen.

- De buurtschap Tweehuis heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Twahûs.

Oudere vermeldingen en naamsverklaring
De naam Tweehuis wordt vanaf de vroege 18e eeuw aangetroffen. Het gaat hier oorspronkelijk om één grote boerderij waarop 2 stemmen rustten, maar als een kleine buurtschap onder Haskerdijken werd beschouwd. Het eerste element is het telwoord twee, het tweede huis.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Tweehuis ligt aan het eind van de gelijknamige doodlopende weg, NO van Joure, ZZO van Akkrum, NW van Vegelinsoord, en grenst in het N aan de waterloop It Deel, die naar het Z overgaat in het Hearrenfeanster Kanaal.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- Zoals hierboven reeds vermeld, omvatte de buurtschap Tweehuis oorspronkelijk slechts 1 boerderij. Tegenwoordig is er formeel sprake van 3 woonhuizen, althans de huisnummers 1, 1A en 2, waarbij ons niet bekend is of 1A echt een apart huis is of een splitsing van een van de andere panden. De buurtschap zal ca. 5 inwoners hebben.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De Grevensmolen (die soms ook als Deelsmolen staat vermeld, maar ook in stukken uit ca. 1900 al Grevensmolen wordt genoemd of "den molen aan de Grevensvaart") ligt direct Z van Tweehuis, en is een poldermolen, die vroeger het overtollige water van de Haskerveenpolder op de Friese boezem uitmaalde. De Haskerveenpolder is in 1857 aangelegd na eeuwen van turfwinning. Bij de vervening werd voor de waterbeheersing ook gebruik gemaakt van kleinere molens, zoals tjaskers (op de Nationale Molendag staat hier vaak een werkend model van zo'n paaltjasker opgesteld). Deze molens waren eenvoudig te verplaatsen. Bijzonder is de historische molenaarswoning in de molen.

De geschiedenis van Grevensmolen is verweven met die van de vroegere adel. Jonkheer mr. P.B.J. Vegelin van Claerbergen was een van de rijkste inwoners van Friesland en volgde in 1835 zijn vader op als grietman van Haskerland. Bij de oprichting van de Haskerveenpolder wordt Vegelin van Claerbergen vrijwel automatisch voorzitter van deze nieuwe waterstaatkundige bestuurslaag. Onder zijn bestuur is in 1857 de Haskerveenpolder ingedijkt, zijn in 1859/1860 sluizen aangelegd en zijn in 1860 de eerste twee molens gebouwd. Een van deze molens is er vandaag de dag dus nog steeds: de Grevensmolen.

De Grevensmolen bij buurtschap Tweehuis vertelt het verhaal van de bemaling van de Haskerveenpolder. De molenaars kunnen je ook vertellen over de vroegere verhoudingen. Op vele terreinen lag de macht bij de grietman. In Vegelinsoord staat een prachtige gedenksteen van de start van het gehele veenpolderproject.

Rond 1950 en in 1901 waren er plannen om de molen af te breken. In 1901 was er een plan om alle molens in de omgeving af te breken en te vervangen door een stoomgemaal. Gelukkig voor ons berekenden de ingenieurs dat alleen het slopen al een hoop geld zou kosten. Bovendien bleef de Grevensmolen behouden omdat hij vrij ver van het nieuw te bouwen gemaal (= O van Joure) stond. De afwatering van de landerijen nabij de molen naar het nieuwe gemaal zouden nog grotere investeringen hebben gevraagd dan die men al moest doen. Daarnaast waren de bemalingskosten van de molen in die tijd bescheiden: het traktement van de molenaar bedroeg f 130,00 en het onderhoud van de molens kostte gemiddeld ca. f 243,00 per molen per jaar. Tegenwoordig zijn de kosten voor de molenbeheerders nihil omdat dat nu vrijwilligers zijn. Daarentegen kost het onderhoud vele duizenen euro's per jaar. Molenaar Ane Dijkstra is in 2012 in het zonnetje gezet omdat hij in dat jaar 40 jaar vrijwillig molenaar was.

Reactie toevoegen