Schijndel heeft in 2009 uitbundig het 700-jarig bestaan als 'gemeente' gevierd, o.a. met speciale eenmalige 700-jaarartikelen zoals postzegels, bier, wijn en klompen. Deze Schijndel-700-taart is door bakkerij Van Doorns aangeboden aan het gemeentebestuur.
De voormalige vuilstort op de Vlagheide is in 2016 gesaneerd (afgedicht). Het gebied wordt herbestemd tot golfbaan en recreatiegebied.
Gemeente Schijndel in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Schijndel is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Meierijstad. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2016. Vroeger werd deze gemeente beschouwd als behorend tot Peelland. Tegenwoordig worden tot die regio alleen nog de gemeente Helmond met 5 omliggende gemeenten gerekend.
- Wapen van de voormalige gemeente Schijndel.
- Onder de gemeente Schijndel viel naast het gelijknamige dorp verder het dorp Wijbosch (waar ook nog enkele buurtschappen onder vallen, dat zijn de drie buurtschappen genoemd in de voorlaatste zin van deze alinea). Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Besselaar (deels), Borne, De Bus, Elde, Hermalen (inclusief Achterste Hermalen), Hezelaar (deels), Houterd, Lieseind, Meijldoorn, Oetelaar en Woud (deels). Dat zijn in totaal 11 buurtschappen. Voor de postadressen vallen ook het dorp Wijbosch en de bijbehorende buurtschappen Duin, Hoeves en Kapeleind onder het dorp Schijndel. Overigens heeft in deze voormalige gemeente geen enkele buurtschap plaatsnaamborden.
Terug naar bovenIn het Schijndels
Skêndel (op (1) en in (2) staat foutief Skèndel). Voor wie zich nader in het spreken en/of schrijven van het Skêndels wil verdiepen, zijn in de loop der jaren drie boekjes verschenen, alle geschreven door Mies Vervoort: 1) 'Wè zittie?' ('Wat zegt hij?'), 2) 'De lèste, gè bent' ('Ik stop ermee, het wordt tijd dat iemand anders het stokje overneemt'). 20 jaar lang heeft niemand dit initiatief overgenomen, vervolgens is in 2007 nr. 3) 'Skêndels, 'nen Handwèèzer uur hoê g't zegt èn skrèèft' verschenen, met aanvullingen op de eerdere publicaties. Alle boekjes zijn uitverkocht dus alleen wellicht nog antiquarisch te verkrijgen.
Oudere vermeldingen
1299 Scinle, 1312-1355 Schijnle, 1312 kopie 1350 Scinle.
Naamsverklaring
- Blijkens de oudste vorm is de -d- secundair en moeten we dus niet aanknopen bij het Middelnederlandse schindel 'houten dakpan' (dat teruggaat op het Latijnse scindula), maar uitgaan van de wortel skîn* 'schijnen, glanzen' (vergelijk het Oudengelse scîne 'schitterend, prachtig'). Mogelijk een oude -lo naam (waarvoor zie 't Loo bij Bergeijk) vergelijkbaar met het Oudhoogduitse skînawithu 'fluorescerend hout', of anders een waternaam gevormd met het suffix -l bij de woordstam van schijn, in West-Brabant de naam van meerdere beekjes. (3)
* Gereconstrueerde vorm.
- (4) stelt: "Schijndel zou zijn naam te danken hebben aan een eikenbos, waar men in die tijd schors (skin) ging halen voor het bereiden van run (een materiaal dat gebruikt werd bij het looien van huiden). Andere bronnen spreken van een schijn (spook) en loo (bos): spookbos."
Terug naar bovenHet dorp Schijndel ligt ZO van de stad 's-Hertogenbosch en het dorp Sint-Michielsgestel, NO van het dorp Boxtel en W van het dorp Veghel. Het is een zeer langgerekt dorp met het centrum ongeveer halverwege ter hoogte van de Sint-Servatiuskerk. De A50 loopt O van het dorp, maar tussenliggend zijn nog de dorpen Wijbosch en Eerde.
Terug naar boven- In 1840 heeft de gemeente Schijndel 661 huizen met 4.243 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 110/374 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Wijbosch 141/835, Lutteleind 144/874, Borne 138/1.173, Broekstraat 25/330 en Elschot 103/657.
- Opvallend is dat de meeste buurtschappen in 1840 groter waren dan de hoofdplaats Schijndel, en dat er ook beduidend meer mensen in 1 huis woonden. In die tijd was het gemiddeld 6 tot 10 mensen in 1 huis. In het dorp zelf zat men daar dus dik onder, en anderzijds was Broekstraat ook voor die tijd dus een uitschieter met gemiddeld 13 mensen in 1 huis! Huizen die bovendien doorgaans beduidend kleiner waren dan onze huidige huizen, waar we gemiddeld met maar 2,5 mens in wonen...
- Opvallend is ook dat de gemeente Schijndel vandaag de dag, althans volgens de Topografische atlas Noord-Brabant (5), 10 buurtschappen heeft (zie hierboven bij Status), waarvan in 1840 alleen Borne vermeld wordt. Vermoedelijk is een aantal buurtschappen dat toen al wel bestond, in dat jaar bij andere plaats(nam)en inbegrepen. Daarentegen komen de plaatsnamen Lutteleind, Broekstraat en Elschot vandaag de dag niet meer voor.
- Tegenwoordig heeft het dorp Schijndel ca. 8.900 huizen met ca. 22.500 inwoners, dit is exclusief de aantallen voor het dorp Wijbosch.
Terug naar bovenGraafschap Rode
De eerste ontginningen in Schijndel vonden in de vroege middeleeuwen plaats op vruchtbare bosgronden langs de Aa. In de vroegste periode maakte het dorp deel uit van het Graafschap Rode (Sint-Oedenrode e.o.). In die periode werden de inwoners van het dorp dan ook als 'Rodenaren' aangeduid.
Hertogdom Brabant
Met de verkoop van het graafschap Rode door de graaf van Gelre aan de hertog van Brabant, kwam Schijndel in de 13e eeuw bij het hertogdom Brabant, als onderdeel van de Meierij van 's-Hertogenbosch, en bleef het ressorteren onder het kwartier Peelland. Sinds 1309 is het dorp officieel een 'gemeente', wanneer Hertog Jan II van Brabant de parochianen het recht geeft tot het gebruik van gemeentegronden. De omvang van de gemeente stond reeds rond 1299 enigszins vast, toen de hertog van Brabant de dorpsgrens noemde bij de stichting van de Koeveringse molen op de plaats waar de limieten van Sint-Oedenrode, Veghel en Schijndel bij elkaar kwamen.
De heerlijkheid Schijndel wordt in de loop der tijd meerdere malen verpand aan vruchtgebruikers. Onder andere aan de familie Van der Leck, die de heerlijkheid bezaten van 1398 tot 1454. In 1612 werden de heerlijke rechten door de inwoners van afgekocht en werd de plaats een hertogsdorp. Vanaf 16e eeuw gaat het slecht met de Meierij. Het dorp heeft te lijden onder de Gelderse oorlogen. In 1512 wordt het dorp door Gelderse troepen afgebrand. In 1542 plundert en brandschat de Gelderse hoofdman Maarten van Rossum de Meierij. Schijndel blijft dan gespaard. Ook tijdens de Tachtigjarige Oorlog had het dorp, net als omringende plaatsen, te lijden onder oorlogsgeweld. In 1583 werd het dorp door Staatse troepen onder baron van IJsselstein, die van tevoren reeds Veghel en Erp verwoest hadden, totaal platgebrand en verwoest. De troepen verschenen ’s nachts en staken de huizen en het koren op het veld in brand.
Staats Brabant
Sinds 1648 was het dorp onderdeel van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Meierij van 's-Hertogenbosch en al haar toebehoren werd toegewezen aan de Staten. Staats-Brabant had de functie van militaire buffer voor de Republiek, en ook Schijndel had weinig tot geen mogelijkheden om tot economische groei te komen. Het werd een tijd van weinig vooruitgang. De Sint-Servatiuskerk werd genaast en voortaan gebruikt voor protestantse erediensten. De katholieke inwoners gingen daarop vanaf 1649 ter kerke in een Veghelse grenskerk direct over de landsgrens met Uden, dat destijds niet tot Brabant behoorde, maar tot het vrije Duitse Land van Ravenstein. Die kerk werd tot aan de Franse inval van 1672 gebruikt door de Veghelse parochianen en in eerste instantie ook nog door parochianen uit Sint-Oedenrode en Schijndel. Bij de Franse inval van 1672 had het dorp opnieuw zwaar te lijden. De landerijen en woningen buiten de kom van het dorp werden leeggeroofd en geplunderd. Na de Franse inval werd het de katholieken van de Meierij toegestaan om schuurkerken te gebruiken.
Franse Tijd en Koninkrijk der Nederlanden
Pas in 1795, toen de Fransen binnenvielen, verwierf Schijndel weer godsdienstvrijheid. In 1814 werd de Meierij een volwaardig onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden.
Demografie
Schijndel was vanouds een groot dorp, maar heeft nooit stedelijke omvang of functie bereikt. Deze plaatsen die reeds vóór 1850 meer dan lokale betekenis hadden, worden met de term ‘vlek’ aangeduid. Vlekken vertonen vaak een mengeling van historische ontstaans- en groeifactoren. Meestal dateren deze nederzettingen uit de hoge middeleeuwen en waren het primaire kerkdorpen met een marktfunctie, blijkens de aanwezigheid van een plein. Tot aan de Tweede Wereldoorlog bleef Schijndel een plaats met een zeer dorps karakter. Pas na de Tweede Wereldoorlog is het dorp fors gegroeid.
In 1944 is door oorlogshandelingen tijdens de Operatie Market Garden het gemeentearchief verloren gegaan, zodat veel bevolkingsgegevens zijn verdwenen. Bekend is echter dat het aantal inwoners toenam van 4.000 in 1847 via 5.500 omstreeks 1900, tot 11.000 in 1954. In 1984 werd de 20.000e inwoner ingeschreven, waarna de bevolking geleidelijk aan doorgroeide tot thans ca. 23.000.
Hopteelt
Als er iets typerend is voor de economie van Schijndel, is dat de eeuwenoude traditie van hopteelt. Het is deze teelt die Schijndelaren de bijnaam Skêndelse Hopbel gaf. Reeds rond 1400 is er sprake van hopteelt in het dorp. Deze teelt was zwaar, maar loonde blijkbaar de moeite. Door de eeuwen heen blijft hier sprake van hopkuilen en vanaf de 18e eeuw staat het dorp dan ook bekend om de teelt van hop. Er waren toen ook maar liefst 7 brouwerijen. In de 20e eeuw was de hopteelt hier compleet verdwenen. In 2004 werd een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar de herinvoering van de hopteelt. In 2005 is er een proefveld aangelegd. Een deel van de hop wordt gebruikt door de plaatselijke brouwerij Sint Servattumus. Nadere informatie over de geschiedenis van de hopteelt te Schijndel op de site van het Hopoogstfeest.
Klompenndustrie
Naast hopteelt kende het dorp vanaf het begin van de 19e eeuw de klompenmakerij als economisch bestaansmiddel. Deze klompenindustrie was mogelijk vanwege de aanwezigheid van de vele populieren, waarvan het hout werd gebruikt. Ook enige leerlooiersactiviteit kwam voor. Omstreeks 1925 telde het dorp nog 64 klompenmakers, maar toen kwamen de fabrieken op die de klompen machinaal vervaardigden. Klompenmakerij Van Kaathoven is nog een dergelijke fabriek, die ook te bezichtigen is. Nadere informatie over de geschiedenis van de klompenindustrie te Schijndel.
Kaarsenindustrie
In dezelfde periode begon voorzichtig de eerste industrievestiging in Schijndel. In 1871 begon Antonius Bolsius hier een blekerij van bijenwas. Deze groeide uit tot de kaarsenfabriek Bolsius die een begrip is geworden in Europa.
Kousenindustrie
De kousenfabriek van Jansen de Wit, geopend in 1915, vormde ooit een van de grootste werkgevers in Schijndel. Het Jansenpark herinnert hier nog aan. In de jaren zeventig van de 20e eeuw ging het steeds slechter met het bedrijf en in 1985 sloot deze fabriek definitief en de gebouwen werden gesloopt.
Steenfabriek
De steenfabriek aan de Molenheide heeft bestaan van 1898-1930. In de hoogtijdagen werkten er 150 mensen. De daarbij ontstane leemkuilen zijn in de daaropvolgende jaren in het kader van de werkverschaffing omgebouwd tot openluchtzwembad.
Industrialisatie algemeen
De vestiging van industrie zorgde er voor, dat het dorp vanaf begin 20e eeuw matig begon te verstedelijken. In 1930 was reeds meer dan de helft van de inwoners de landbouw niet meer toegedaan en vormde Schijndel met buurgemeente Veghel een van de meest geïndustrialiseerde gemeenten van Oost-Brabant.
Wederzijdse belangen zorgden voor een goede samenwerking tussen Schijndel en Veghel, waaraan men refereerde met de benaming 'De twee-eenheid'. Beide dorpen delen nog altijd veel industriële en infrastructurele belangen (A50) en vormen met hun nabijgelegen industrieterreinen een belangrijke bron van werkgelegenheid. (6)
700 jaar
In 2009 is het 700-jarig bestaan als 'gemeente' (waarvoor zie de 2e alinea in het hoofdstuk Geschiedenis) uitbundig gevierd. Onder meer met een geschiedeniskrant, een herinneringspostzegel, een nieuw 'volkslied', Schijndel-700 bier, wijn en klompen, een fiets- en wandelroute en een kunstboek. Nadere informatie over de Schijndel-700 artikelen.
Schijndel honderden jaren ouder dan tot dan toe gedacht
In maart 2018 neemt amateur-archeoloog Gerard Kaathoven van de heemkundekring een kijkje bij de sloop van een pand aan de Dr. Ariënsstraat. Tot zijn verrassing ziet hij daar scherven in het zand liggen die weleens uit het Karolingisch Tijdperk (ca. 8e-10e eeuw) zouden kunnen zijn. Terwijl men tot dan aannam dat Schijndel 'pas' in de 12e eeuw was ontstaan. Hij haalt er snel - want de sloop gaat ondertussen gewoon door - nog 3 archeologen van de heemkundekring bij en ze redden zo veel mogelijk scherven. Nader onderzoek wijst uit dat de scherven inderdaad uit het genoemde tijdperk komen. Volgens Van Kaathoven is de kans groot dat op deze plek een nederzetting is geweest, en dat er dus nog meer materiaal uit de begintijd van Schijndel kan worden gevonden. Maar daarvoor moeten ze eerst wachten tot er weer een huis wordt gesloopt... Vanaf najaar 2018 zijn de vondsten te zien in de Heemkamer van de heemkundekring. (bron en voor nadere informatie zie: Omroep Brabant, 6-3-2018)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Heemkundekring Schijndel. De heemkundekring heeft de beschikking over een Heemkamer in cultureel centrum 't Spectrum. De Heemkamer is een ruimte voor het bestuur en de werkgroepen, maar u kunt er ook terecht met uw vragen. In de Heemkamer staat het heemarchief (foto's, documenten, boeken, archeologische vondsten e.d.).
- Archief Schijndel van Henk Beijers.
- Verhalen over de geschiedenis van Schijndel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum BHIC.
- Samenvatting en conclusies uit 'Het Schijndelse cultuurlandschap. Een detailstudie.' (K.A.H.W. Leenders, 1994, uitg. gemeente Schijndel).
- De site van het Hopoogstfeest in het Schijndelse kerkdorp Wijbosch biedt veel interessante informatie, niet alleen over de geschiedenis van de hopteelt maar ook over allerlei andere aspecten betreffende de geschiedenis van Wijbosch en Schijndel.
- Glossarium historische perceelsnamen in Schijndel.
- De site Schijndelse van allicht een Schijndelse (de naam van de beheerder staat er niet bij) biedt heel veel informatie in tekst en beeld over de geschiedenis van - al dan niet nog bestaande - verenigingen en scholen.
Terug naar boven- Schijndel heeft 30 rijksmonumenten.
- Onze Lieve Vrouw van de Heilige Rozenkranskerk (Boschweg) uit 1929, ontworpen door de Tilburgse architect Philip Donders. De bouwgeschiedenis van deze kerk kende tegenslagen vanwege de zachte bodemgesteldheid, waardoor zwaar geheid moest worden. De plannen werden slechts gedeeltelijk ten uitvoer gebracht, en kerk en toren zijn pas afgebouwd in 1955. Achter de kerk bevindt zich een begraafplaats. Onder de toren bevindt zich een Mariakapel waarin een drieluik, Maria met de Rozenkrans voorstellende, en een tweetal gebrandschilderde ramen. In verband met de fusie tot de H. Michaëlparochie is de kerk in 2013 aan de eredienst onttrokken.
- H. Pauluskerk (Julianastraat). De parochie is opgericht in 1948. In 1949 kwam een noodkerk gereed. Deze werd te klein en toen het dak van de Sint Servatiuskerk ging inzakken, is de noodkerk door een nieuw gebouw vervangen dat in 1963 is ingewijd en 1.100 mensen kon bevatten. Architect was J.C. van Buijtenen. Ten gevolge van de ontkerkelijking werd deze kerk spoedig te groot en is daarom in 1994 afgebroken. In 1995 is een nieuwe, kleinere Pauluskerk ingewijd. In verband met de fusie tot de H. Michaëlparochie is de kerk in 2013 aan de eredienst onttrokken.
- Neogotische Sint Servatiuskerk (Markt 17) uit 1839. In de kerk bevindt zich de grafzerk van zeeheld Jan van Amstel. Deze bewoonde het huis De Stenen Kamer en is in 1669 te Schijndel gestorven. De betrekkelijk lage toren van de kerk is laatgotisch. Ze heeft geen steunberen maar wel geledingen, boogfriezen en een traptoren. Op het kerkplein een bevrijdingskapel uit 1953, ontworpen door Peter Roovers, en een kunstwerk. De Servatiuskerk is de hoofdkerk van de nieuwe H. Michaëlparochie geworden.
- Beschrijving orgel Sint-Servatiuskerk.
- Het Sint Jozefklooster aan de Pastoor Van Erpstraat 2-4-6-8 is het Moederhuis van de Zusters van Liefde van Schijndel. Vanaf de stichting van de Congregatie in 1836 hebben hier zusters gewoond. De neogotische voorgevel van dit enorme complex dateert van 1863, het gasthuis is uit 1870, de kapel is uit 1899. Per juli 2018 wordt het complex verkocht aan de firma Hoedemakers Bouw en Ontwikkeling.
- Voormalige Hervormde kerk uit 1811 (Hoofdstraat 150).
- Windmolen Aan de Pegstukken. Deze stenen korenmolen uit 1845 is in 1984 gerestaureerd.
- Windmolen Catharina, stenen beltmolen uit 1837, aan de Hoofdstraat.
- Voormalig Sint Lidwinaziekenhuis met kapel, aan de Jan van Amstelstraat, geopend in 1934, opgezet vanuit de Zusters van Liefde van Schijndel als zusterhuis, pension en rusthuis. In 1969 sloot het als ziekenhuis. Later werd het een zorgcentrum, maar in 2000 vertrokken de bejaarden hieruit naar het Mgr. Bekkershuis. Sinds 2001 werd het bewoond door werknemers van een uitzendbureau en in 2012 is het verbouwd tot appartementencomplex. De kapel is omgebouwd tot woonservicecentrum.
- De kunstenaar Jan Heesters (1893-1982) woonde en werkte in Schijndel. Het Brabantse landschap en het dagelijks leven in Brabant waren vaak onderwerp van zijn tekeningen, etsen en schilderijen. Hij maakte ook portretten en stillevens. Na zijn dood schonk Heesters zijn huis, tuin en een groot gedeelte van zijn inboedel en kunstwerken aan de Schijndelse gemeenschap met de opdracht er een museum van te maken. De patriciërswoning uit 1760 geeft een goed beeld van zijn leven en werk. Naast wisselende exposities van werken van Heesters, worden in museum Jan Heestershuis tentoonstellingen gewijd aan hedendaagse kunstenaars. In de beeldentuin achter het museum worden ook wisselexposities georganiseerd.
- Vele beelden, waaronder grote abstracte werken, zijn door het gehele dorp te vinden. Een beeldenroute voert langs 80 kunstwerken.
- Monument Highland Division, aan de Rooiseweg, bij de ingang van het dorp, uit 1994.
- Sinds 2014 kent Schijndel de Attentietegels: gedenktegels voor verdwenen bouwkundig erfgoed. "De opvallende tegels van 50x50cm liggen in het trottoir. Het is een initiatief van architect Steven Woudstra. De tegels zijn aan het gemeentebestuur aangeboden door stichting SOS700. Het doel van de attentiestenen is om de inwoners zich bewust te laten worden van de veelal fraaie gebouwen die in de gemeente hebben gestaan, dan wel van een vroegere functie die een huidig gebouw heeft gekend. Veel historische gebouwen zijn gesloopt ten gevolge van (in)directe schade van de Tweede Werldoorlog, maar ook door besluiten, genomen in een andere tijdsgeest. Veel oudere Schijndelaren kennen de verschijningsvorm echter nu nog steeds en zullen een eerbetoon hieraan zeker waarderen. Voor de jonge generatie in ons dorp is dit initiatief juist de gelegenheid om het bouwkundig erfgoed alsnog te leren kennen. Het dient wellicht ook ter waarschuwing om voortaan zuiniger te zijn op ons huidige erfgoed.
Op de site vind je meer informatie over het initiatief, de sponsoren, de locaties en de panden. Tevens wordt aan iedereen de mogelijkheid geboden om reacties te geven op het initiatief. In 2014 en 2015 is voortvarend gewerkt aan het neerleggen van de aangekondigde eerste 15 attentiestenen, niet alleen in het centrum van Schijndel maar ook in andere delen van de gemeente. Ook daarna is hiermee doorgegaan. Inmiddels zijn het er 28. Een kaartje van de Attentietelroute is verkrijgbaar bij het VVV-agentschap (Pompstraat 17, geopend di t/m zo 13-17 uur)."
- Het voormalige gemeentehuis in Schijndel, dat door de herindeling van 2017 vrij is gekomen, behoudt de openbare functie. Het gebouw wordt in tweeën gesplitst, waardoor de oorspronkelijke gebouwen weer terug komen. Het oude gedeelte, waarin de trouwzaal is gevestigd, wordt ingevuld door de bibliotheek. Daarnaast worden de burgemeesterskamer en de wethouderskamers onderdeel van de openbare ruimte, waar mensen kunnen werken en elkaar kunnen ontmoeten. De beeldencollectie van Schijndel wordt ook onderdeel van dit gedeelte. Het nieuwe deel is bestemd voor wonen en werken. Aan de marktzijde zijn er plannen voor een bed & breakfast of een hotel. Er komen nieuwe woningen voor starters en woningen met zorg. "Voor het regionale karakter van het dorp is het belangrijk dat er een bed & breakfast of hotel komt die reuring veroorzaakt", stelt landschapsarchitect Frank Meijer. De planning is dat de gemeenteraad het plan in maart 2019 goedkeurt, en dat de verbouwing in 2021 gereed komt.
Terug naar boven- Paaspop.
- Kermis Schijndel (juli).
- Schijndel aan Zee is 4 weekenden lang feest, van half juli tot begin augustus. Ieder weekend zijn er strandsporten en is er live muziek.
- Gratis toegankelijk popfestival Pleinpop Schijndel (op een zaterdag eind augustus).
- Braderie Hartemèrt (laatste zondag in augustus) trekt tienduizenden bezoekers.
- Sinterklaas.
- De Skèndelse Kwis is een jaarlijkse dorpskwis waarin teams op één avond in een race tegen de klok ‘thuis’ een 100-tal vragen beantwoorden die voornamelijk over Schijndel gaan. Alle hulpmiddelen mogen daarbij worden ingezet. Het vragenboekje met de benodigde artikelen halen de teams af op een zaterdag eind december. Ze leveren het daar dezelfde avond ook weer ingevuld in. Daarna is het stoom afblazen, antwoorden vergelijken en efkes lekker kissebissen. Op een zaterdag half januari 2018 volgt de ontknoping tijdens een spetterende, feestelijke finaleavond in ’t Spectrum.
Terug naar boven- Schijndel is gelegen op een dekzandrug tussen de beekdalen van de Aa en Dommel op 8 á 10 meter boven de zeespiegel. Rond de dekzandrug lagen drassige broekgronden, waarvan de hogere gedeelten (donken) gebruikt werden voor bewoning, zoals Smaldonk en Liekendonk. Door de kleinschalige verkaveling, het patroon van zandpaden en kleine bosjes ontstond het typisch Meierijs landschap. Grotere akkerbouwcomplexen ontstonden en werden in de loop der tijd 'opgehoogde' akkers, die heden ten dage terug te zien zijn als bolle akkers bij Venushoek en Borne.
Op de deels sterk lemige gronden in de gemeente Schijndel werden vanaf 1750, vanwege het voorpootrecht, veel populieren aangeplant. Tussen 1760 en 1780 vond de grootste toename van houtteelt plaats in deze gemeenten plus de gemeenten Sint-Oedenrode, Udenhout en Veghel. Met de aanplant van populieren, het patroon van zandpaden en vochtige broekgronden ontstond op deze wijze het zo kenmerkende Meierijse "Peppellandschap". Dit landschap was in feite puur economisch, aangezien de populierenteelt grotendeels in dienst stond van de klompenindustrie. Kerngebied van deze klompenmakerij, en dus ook van de populierenteelt, werd met name gevormd door de gemeenten Sint-Oedenrode, Schijndel, Veghel, Liempde, Best en Boxtel. (7)
- In Heempark De Blekert (Beemdstraat) is een aantal oude landschapselementen gereconstrueerd, zoals een elzenbroekbos, een hooiland en een griend. Een blokhut dient als informatiecentrum en er zijn voorwerpen die betrekking hebben op mandenmakers en hoepelmakers, die immers griendhout gebruikten.
- Het Jansenpark aan de Hoofdstraat is in 1955 aangelegd door kousen- en sokkenfabriek Jansen de Wit, tegenover het fabriekscomplex, ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de fabriek. In 1970 is het park aan de gemeente geschonken door Matthieu en Wim Jansen, bij hun afscheid als leider van de fabriek. Eind jaren tachtig is de fabriek gesloopt, daar staan nu woonhuizen. Later is in het park een vijver aangelegd. Bij de ingang van het park vindt u borstbeelden van enkele leden van de familie Jansen. De Kousenbreister van Niek van Leest (1978) staat langs een wandelpad. Voorts is er een bronzen beeld: Van der Hoogen van Jan Bronner, geplaatst in 1991, naar het personage uit het boek Camera Obscura van Hildebrand.
- "Natuur- en Milieucentrum NMC Schijndel wil de inwoners bewust maken van nut en noodzaak van natuurbeheer en landschapsontwikkeling met oog voor karakteristieken en cultuurhistorische elementen in het landschap. Een natuurvriendelijke grondhouding en bewustwording van biodiversiteit en duurzaamheid bij de Schijndelse bevolking moet leiden tot een gezond leefklimaat in het dorp, waar natuurbeleving voor iedereen aantrekkelijk is. Het motto van het NMC is: “ We houden Schijndel groen, u ook?" Op het gebied van educatie heeft het NMC ook een belangrijke taak naar de scholen voor basis- en voortgezet onderwijs. Om deze doelgroepen optimaal te bereiken wordt gebruik gemaakt van het fraaie Heempark de Blekert en De Schaapskooi met bezoekerscentrum aan de rand van natuurgebied Wijboschbroek."
- Kijk- en Wandeltuin De Langstraterhof.
- Op de zeer informatieve site Uit in Schijndel vindt u veel informatie over uitgaan, eten en drinken, evenementen, kunst & cultuur en natuur in dit dorp.
- Door te intensieve beweiding en de werking van de wind werden in de zuidoostelijke 'taartpunt' van Schijndel, op de grens met de gemeenten Veghel en Sint-Oedenrode, stuifduinen gevormd, onder meer in het gebied Vlagheide. Jarenlang is dit een stortplaats geweest. De voormalige 24 hectare grote stortplaats Vlagheide wordt vanaf 2016 herbestemd tot golfbaan en recreatiegebied. De vervuiling ter plekke is geïsoleerd en afgedicht, opdat die geen schade aan de omgeving kan aanrichten. De afdichting is uit vele lagen opgebouwd: de eerste laag is een steunlaag van fijngemalen beeldschermen, koperslakken en assen. Dan volgen een trioplastlaag, folie, een drainagemat en een leeflaag. Doel is om het landschap bij de in 2003 gesloten vuilstort De Vlagheide te versterken en een nieuwe impuls te geven met natuurontwikkeling, ecologie en toerisme.
Terug naar boven- De in 1996 opgerichte Brouwerij Sint-Servattumus is vernoemd naar de patroonheilige van Schijndel, Sint-Servatius. De brouwerij is te bezichtigen. De hopteelt (zie ook bij Geschiedenis hieronder en bij Jaarlijkse evenementen bij Wijbosch) zorgde voor het floreren van tal van brouwerijen in het dorp. De laatste hiervan, Brouwerij De Zwaan, is in 1939 gestopt.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Schijndel, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Op de site Schijndel Toen en Nu van Leo van Schijndel vind je heeeel veel oude foto's van plekken in dit dorp. Handig ingedeeld op locatie: klik op een plek op de kaart en je krijgt de foto's van die locatie of straat te zien.
- Ook op de Facebookpagina Als Schijndelaar geboren worden veel oude foto's van het dorp geplaatst.
- Fotoreportage van Schijndel door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2 en 3.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Schijndel (online te bestellen).
Terug naar boven- Media/nieuws: - Lokale Omroep Schijndel. - TV Schijndel (alleen online omroep) met o.a. actualiteiten, activiteitenagenda, filmpjes van evenementen en interviews. - Schijndels Weekblad.
- Muziek: - Inwoner Ben Hartman (1948) speelt samen met zijn vrouw en anderen volksmuziek, en heeft die ook al meer dan veertig jaar bestudeerd. En dat gaat nog altijd voort. Op zijn website onder de link vind je uitvoerige informatie over dit onderwerp en nog veel meer onderwerpen. Wij laten dhr. Hartman er graag zelf over aan het woord: "Welkom op dit nieuwe, continu uitbreidende digitale archief van volksmuziek, geschiedenis, historische gebruiken, dialect, muziekinstrumenten in kunst en literatuur, geschiedenis van de tandheelkunde, begrafenisrituelen, Jeroen Bosch en nog veel meer. De website wordt voortdurend aangevuld, er ligt nog veel materiaal te wachten om gedigitaliseerd te worden. De nadruk van deze website ligt op volksliederen. Deze website is een must voor de kenner en liefhebber van volksmuziek. Dit is een zeer uitgebreid hoofdstuk, ondergebracht in verschillende rubrieken. De liederen worden gepresenteerd met muzieknotatie en luisterbestand en zijn daardoor zeer begrijpelijk en toegankelijk."
- Sport: - Voetbalvereniging RKSV Schijndel.
- Fietscrossvereniging FCV d’n Urste.
Reactie toevoegen