Status

Philipsdorp is een voormalig fabrieksdorp, thans wijk en 'dorp in de stad'* in de provincie Noord-Brabant, in de regio Kempen, gemeente Eindhoven. T/m 1919 gemeente Strijp.

* Voor de categorie kernen die vandaag de dag formeel een wijk van een stad zijn, maar in de praktijk nog wel als dorp worden beschouwd dan wel nog wel dorpse kenmerken hebben, hebben wij de categorie 'dorp in de stad' in het leven geroepen.

Naam

Naamsverklaring
Philipsdorp is gebouwd als 'fabrieksdorp' voor de werknemers van de firma Philips. Zie verder bij Geschiedenis.

Ligging

Philipsdorp ligt W van station Eindhoven Centrum, W van het PSV-stadion, in de wijk 'Strijp binnen de ring' van stadsdeel Strijp.

Statistische gegevens

Philipsdorp omvat tegen de 800 huurwoningen, met ca. 2.000 inwoners.

Geschiedenis

De groei van de toenmalige Philips Gloeilampenfabriek trok veel nieuwe werknemers aan. Om deze te kunnen huisvesten, liet directeur Anton Philips een compleet eigen dorp voor zijn werknemers bouwen: Philipsdorp. Stedenbouwkundige Gerrit Jan de Jongh ontwierp een fabrieksdorp volgens de tuindorpgedachte: met veel groen en bomen. De fabrieksarbeider kreeg een rijtjeswoning met moestuintje pal tegenover het werk; de Philipsfabrieken. Het dorp was zo veel mogelijk zelfvoorzienend, met eigen winkels, scholen, een broodfabriek en een badhuis. Ook aan de ontspanning was gedacht middels een groot, centraal park met een muziekkoepel, een korfbalveld en een voetbalveld. Het fabrieksdorp lag vóór de grote uitbreidingen van Eindhoven vanaf de jaren twintig echt als een aparte kern tussen de dorpen Eindhoven en Strijp. De huizen waren voor die tijd ruim en modern. Aansluiting op gas, waterleiding en riolering was in de omliggende gebieden nog niet alledaags. Philipsdorp is in fasen gebouwd, van 1910 tot de laatste uitbreiding in 1923.

Al in 1913 richtten de gebroeders Philips hun eigen voetbalclub op: Philips Sport Vereniging (PSV). Het PSV-stadion ligt nog altijd op de plaats van het eerste voetbalveld in het hart van Philipsdorp. Mede door uitbreidingen van het eerste stadion (1916) zou weinig overblijven van de oorspronkelijke stedenbouwkundige opzet van de wijk. Toch kreeg het in 2003 de status van beschermd stadsgezicht, gezien zijn heel eigen karakter: dat van een tuindorp waar het voor een arbeider goed toeven was.

Voor nadere informatie zie:

- Tientallen verhalen van inwoners over 'hun' Philipsdorp, n.a.v. het 100-jarig bestaan van de wijk in 2010.

- Geschiedenis van Philipsdorp in tekst en beeld.

- Geschiedenis en ontwikkeling van Philipsdorp op Wikipedia.

Recente ontwikkelingen

- "De renovatie van Philipsdorp is in 2018 gereedgekomen. De bewoners en Woonbedrijf zijn heel trots op het eindresultaat. En dat vierden we samen op 3 juni 2018 met een festival vol activiteiten voor jong en ouder, georganiseerd door de bewoners zelf. Er waren fotowandelingen met straattheater door de buurt, waardoor je je als bezoeker in vroeger tijden waande. Deze fotowandeling is enkele jaren geleden al op initiatief van bewoners tot stand gekomen. Nu hebben een aantal bewoners een wandelgids gemaakt met nog meer uitleg bij de foto’s over de historie van de wijk. De wandeling is ook te downloaden via de app Hidden Tracks - Eindhoven City. In het Natlab ging de film over de renovatie van de wijk in première. Hierin vertellen bewoners hoe ze de renovatie hebben beleefd en wat zij van het resultaat vinden. Verder waren er allerlei activiteiten bij ’t Bellefort, zoals een gezellige BBQ en een optreden van rockabillyband Louis King. De Philips Harmonie zorgde voor de muzikale afsluiting van het feest.

De wijk is een eeuw geleden ontstaan om te voldoen aan de groeiende behoefte naar woningen voor arbeiders van Philips. Het lag onder de rook van de toenmalige Philipsfabrieken van Strijp. Ondertussen is Philipsdorp uitgegroeid tot een geliefde woonwijk met een eigen karakter en betaalbare huurwoningen. Dat was voor bewoners, gemeente en Woonbedrijf ook de reden om de huurwoningen voor de toekomst te behouden. Alle 771 huurwoningen uit de jaren twintig van de vorige eeuw zijn gerenoveerd. De renovatie, die in totaal ruim 100 miljoen euro heeft gekost, begon eind 2011 en was begin 2018 klaar. Het heeft veel van de bewoners gevraagd. Door de ingrijpende werkzaamheden moesten alle bewoners tijdelijk hun huis verlaten. Iedere bewoner heeft ongeveer 3 maanden in een wisselwoning gewoond, tijdens de renovatie van zijn woning.

De buitenkant van de woningen is gerenoveerd, om de karakteristieke sfeer van Philipsdorp te behouden voor de toekomst. De binnenkant voldoet nu weer helemaal aan de eisen van deze tijd. En dat is belangrijk voor de (toekomstige) bewoners. De woningen zijn van energielabel D, E en F naar label A of B gegaan, dus dat leidt vaak tot een besparing op de energiekosten. Ook heeft Woonbedrijf de oude winkelpanden aangepakt. Daar komen nu weer voorzieningen in voor de buurt zoals het Koffiehuisje, en ‘Eten zonder Streken’, een winkel met Brabantse streekproducten, die zijn deuren heeft geopend in het voormalige postzegelwinkeltje. De renovatie is in 2017 genomineerd voor de gemeentelijke architectuurprijs (Dirk Roosenburgprijs) en won in oktober 2017 de Publieksprijs. Dat is natuurlijk ook te danken aan de trots die de bewoners hebben voor hun wijk." (bron: Woonbedrijf) Zie ook de feiten en cijfers over renovatie Philipsdorp.

Bezienswaardigheden

- Vermoedelijk is het gehele Philipsdorp een gemeentelijk monument. D.w.z. er zijn 245 gemeentelijke monumenten in deze kern, maar in veel gevallen heeft 1 gemeentelijk monument in dit kader betrekking op een (klein of groter) huizenblok, waardoor wij niet weten op hoeveel huizen het in totaal betrekking heeft. Wellicht betreft het dus alle 771 huizen.

- Vroeger stonden op meer plekken aan de rand van de wijk stenen pilaren met het opschrift Philipsdorp (d.w.z. 'Philips' op de linkerpilaar en 'dorp' op de rechterpilaar). Tegenwoordig staan deze pilaren alleen nog bij het PSV-stadion en aan de Frederiklaan.