Status

- Oudedorp is een buurtschap in de provincie Zeeland, in de streek Walcheren*, gemeente Middelburg. Het was onder de naam Sint Joosland een zelfstandige gemeente t/m 1815. In 1816 over naar de nieuwe gemeente Nieuw- en Sint Joosland, per 1-7-1966 over naar gemeente Middelburg.

* Walchers of Bevelands? "Mede omdat het grondgebied van Sint Joosland vanaf 1631 is bedijkt door de heren van ’s Heer Arendskerke, bestaat in Nieuwland de hardnekkig voortlevende theorie dat het dorp niet Walchers is, maar dient te worden beschouwd als deel van Zuid-Beveland. Het laatste op zijn minst in cultureel opzicht, want ‘op Nieuwland werd altijd gedanst en in de Walcherse dorpen niet’, zo wordt gezegd. Je kunt in ieder geval volhouden dat Sint Joosland, het huidige Oudedorp, wel behoort tot Beveland.

Dat Sint Joosland / Oudedorp vanuit ’s Heer Arendskerke is bedijkt heeft te maken met oude privileges. De heren van ’s Heer Arendskerke hadden namelijk het recht van op- en aanwas voor alle gebieden ten westen van hun ambachtsheerlijkheid. Dat betekende dat zij rechten konden laten gelden op inpolderingsactiviteiten in het Sloe (water dat Zuid-Beveland en Walcheren van elkaar scheidde) en de kreken ten oosten van Walcheren. De Vlackeweg doorsnijdt bij de oprit naar de Boomdijk een voormalig perceel dat op oude kaarten het ‘eilandje in questie’ heet. Een verwijzing naar de vele procedures rond het eigendom van dit perceel van naar schatting 100 bij 250 meter tussen verdedigers van de oude rechten in ’s Heer Arendskerke en de stad Middelburg." (bron: journalist en Nieuwlander Willem Staat op de website Staatspareltjes)

- De buurtschap Oudedorp valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Nieuw- en Sint Joosland.

Naam

Alternatieve naam
De buurtschap wordt ook wel Oudsdorp genoemd.

In het Zeeuws
't Ouwedurp.

Naamgeving
Vanouds heette deze buurtschap Sint Joosland en het huidige dorp Nieuw- en Sint Joosland heette Nieuwland. Toen men het dorp Nieuwland Nieuw- en Sint Joosland is gaan noemen, is de naam van buurtschap Sint Joosland hernoemd in Oudedorp. Waarom men zo ingewikkeld heeft gedaan is ons een raadsel. Temeer daar Nieuw- en Sint Joosland in de volksmond toch nog altijd - of weer - gewoon kortweg Nieuwland wordt genoemd. Dan had het huidige Oudedorp dus ook net zo goed gewoon Sint Joosland kunnen blijven heten... Vermoedelijk komt dit omdat gemeente en/of PTT begin jaren zeventig, bij de introductie van het huidige postcodesysteem, toen formeel plaatsnamen met bijbehorende postcodes moesten worden benoemd, de voormalige gemeentenaam Nieuw- en Sint Joosland 'gemakshalve' ook tot plaatsnaam van het dorp(sgebied) hebben bestempeld, terwijl dit dus eigenlijk twee kernen waren en zijn: het dorp Nieuwland en de buurtschap Sint Joosland.

Oudere vermeldingen / naamsverklaring
1753 St. Joosland. Sint Joosland komt op de Antwerpse kaart van 1504-1505 voor als Sint Joes sant en heeft dus als grondwoord mogelijk oorspronkelijk zand 'zandplaat, zandige aanwas'. In Sint Joos schuilt vermoedelijk Sanctus Jodocus, een heilige die in Zeeland een zekere verering genoot.(1)

Ligging

- De buurtschap Oudedorp ligt Z van Nieuw- en Sint Joosland, rond het doodlopende weggetje Sint Jooslandstraat. Inwoonster Jacqueline de Poorter geeft in het onder 'Actuele situatie' gelinkte krantenartikel de tip om, als je de buurtschap met de auto bezoekt, achteruit het straatje uit te rijden, zodat je vooruit weer kunt vertrekken. Kennelijk is dat makkelijker dan ter plekke te keren.

- Dit type plaats met de 'dorpsstraat' loodrecht op de dijk rondom de polder, wordt 'voorstraatdorp' genoemd. Deze straten heten elders ook vaak Voorstraat. Het is karakteristiek voor de jongere polders in Zeeland. Dit soort plaatsen werd vaak al vooraf op de tekentafel ontworpen. Het gebied ten westen van de dijk was oorspronkelijk een zijarm van de Westerschelde naar het havenkanaal van Middelburg.

Statistische gegevens

In 1840 omvatte de buurtschap Oudedorp, toen nog onder de naam Sint Joosland, 16 huizen met 231 inwoners. Dat is gemiddeld 14,5 persoon in 1 huis! Dat was ook voor die tijd extreem veel (gemiddelden per plaats liepen in die tijd uiteen van 6 tot 10 personen in 1 huis). Wat niet per se wil zeggen dat de gezinnen ook zo groot waren; in die tijd was het namelijk niet ongebruikelijk dat er meer gezinnen in één huis woonden. In buurdorp Nieuwland woonden in dat jaar 'slechts' gemiddeld 7 personen in 1 huis. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 15 huizen met ca. 40 inwoners.

Geschiedenis

Oudedorp ligt in de Oud-Sint-Jooslandpolder die in 1631 droogviel. In de uiterste westhoek van die polder hadden de bedijkers voor het beoogde toekomstige dorp een lapje grond gereserveerd. Het was grond van minderwaardige kwaliteit, want een dorp bouw je natuurlijk niet op eersteklas landbouwgrond. De 'voorstraat' werd hier Sint Jooslandstraat genoemd. Bij gebrek aan een kerk was het belangrijkste en waarschijnlijk oudste gebouw lange tijd herberg De Witte Zwaan.* De herberg heette in de volksmond ook wel 'Het Zwaantje' en werd in 1747 ook omschreven als 'Het Landshuis'. Het pand deed van 1669 tot 1816 ook dienst als parochiehuis, waar schout en schepenen vergaderden, daarna alleen nog als herberg.

In 1918 wordt het pand gesloopt of verbouwd, maar blijft in ieder geval in gebruik als kruidenierswinkeltje annex herberg. In de voor- of achterkamer van de zaak werd volgens dorpsbewoners nog altijd drank verkocht en geschonken. Na het overlijden van de weduwe Adriaanse werd het pand verkocht en door de familie De Klerk in gebruik genomen als woonhuis. De heer De Klerk was een klompenmaker. In 2012 is het pand geheel in oude stijl herbouwd. Sinds 1669 was er in de buurtschap ook een herberg De Landbouw.* Hoe lang deze heeft bestaan, is niet bekend.
* Onder deze links vind je o.a. een aantal oude krantenartikelen met elementen uit de geschiedenis van buurtschap Sint Joosland / Oudedorp.

In 1644 kwam de buurpolder Middelburgse Polder gereed. Het daarin gestichte dorp Nieuwland werd groter opgezet, met een haven en een gezamenlijke kerk voor het dorp Nieuwland en de buurtschap Sint Joosland. De buurtschap is daardoor altijd klein gebleven. "Het was aanvankelijk wel de bedoeling dat Sint Joosland zou uitgroeien tot een volwaardig dorp. De enige straat zou dan als 'voorstraat' leiden naar een plein waarop de kerk was gedacht. Maar toen 13 jaar na stichting van de Oud Sint Jooslandpolder de Middelburgse Polder daar tegenaan werd gelegd, kwam er een kink in de kabel. Er kwam namelijk een veer over het Arnemuidse Gat dat de Middelburgse Polder verbond met Walcheren. Daar ontstond binnen enkele jaren het begin van een dorp. Toen daar in 1650 ook een kerk werd gebouwd bleef Sint Joosland wat het was: een straatje en acht boerderijen, verspreid in de Oud Sint Jooslandpolder. Het andere dorp kreeg de naam Nieuwland, ter onderscheid van Sint Joosland, het huidige Oudedorp." (bron: journalist en Nieuwlander Willem Staat op de website Staatspareltjes)

Actuele situatie

- Interviews met inwoners van buurtschap Oudedorp in de PZC, augustus 2020.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)