Status

- Oosthuizen is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek Waterland, gemeente Edam-Volendam. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-7-1970. Per 1-8-1970 over naar gemeente Zeevang, in 2016 over naar gemeente Edam-Volendam. Het was de hoofdplaats van de gemeente Zeevang, waar ook het gemeentehuis stond.

- De gemeente Oosthuizen is in 1812 vergroot met de gemeente Etersheim. Per 1-5-1817 is dat dorp weer afgesplitst tot een zelfstandige gemeente, en in 1848 wederom toegevoegd.

- Wapen van de voormalige gemeente Oosthuizen.

- Onder het dorp Oosthuizen valt ook de buurtschap Etersheim.

Naam

Oudere vermeldingen
12e eeuw kopie ca. 1420 Asthusa minore, 1345 littic Oesthusen, 1507 Luttikenosthusen, 1745 Oosthuysen.

Naamsverklaring
Samenstelling van oost 'oostelijk gelegen' en huizen, vroeger met de toevoeging 'klein', ter onderscheiding van het vroegere Groot-Oosthuizen (tegenwoordig Grosthuizen geheten). De Oudfriese vorm ast- 'oost' (met de overgang -au > -a) duidt op vroegere Friese inslag van dit taalgebied.(1)

Gemeentenaam
Tot medio 19e eeuw werd de gemeente ook wel 'Oosthuizen en Hobrede' genoemd.

Ligging

Oosthuizen ligt ZW van Hoorn, NW van Edam, N van Purmerend, en ligt aan de N247 (Amsterdam - Purmerend). In het W grenst het dorp aan de Beemsterringsloot.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Oosthuizen 149 huizen met 797 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 120/634 (= huizen/inwoners), het dorp Hobrede 20/115, buurtschap Korsloot 3/10 en een klein stukje van het dorp Kwadijk (= buurtschap Verloreneinde) 6/38. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.400 huizen met ca. 3.200 inwoners.

Geschiedenis

Oosthuizen heeft sinds 1650 een doopsgezinde vermaning gehad, 'Vriesche Vermaning' geheten. In 1785 is deze gesloopt en vervangen door een Vermaning in het huidige Noordbeemster.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp en deze voormalige gemeente, kun je terecht bij Historische Vereniging Oosthuizen. Het werkgebied van deze in 1996 opgerichte vereniging is het gelijknamige dorp plus de buurkernen Etersheim, Hobrede en Schardam. "Onze vrienden van het Oudheidkundig Genootschap Oud-Quadijk gaven de eerste aanzet tot het oprichten van onze vereniging. Ze maakten zich zorgen 'over de toekomst van het verleden van de Zeevang'. Er was een tendens waarneembaar dat veel herinneringen aan de vroegere Zeevang verloren zouden gaan. 'Het veranderende leven van de laatste tientallen jaren maken juist de herinneringen aan het leven daarvóór zo waardevol', schreef de secretaris van Oud-Quadijk, Margreet Lenstra. Een discussiebijeenkomst daarna leidde tot de oprichting van onze vereniging. Ook in de Beets en Middelie zijn later historische verenigingen opgericht. De vereniging is opgericht door een stel enthousiastelingen, dat inderdaad vond dat het cultureel erfgoed van ons dorp bewaard moest blijven. Velen van ons hadden (en hebben) natuurlijk veel foto’s en oude gebruiksartikelen. In 2001 stelde de Rabobank de bovenste verdieping van de toenmalige Rabobank aan de vereniging ter beschikking als onderkomen. Per 31 december 2016 dienden wij het onderkomen te verlaten. Thans zijn wij tijdelijk gehuisvest op Ambachtsweg 15." Die verhuizing was nog een flinke klus. Onder de link vind je een verslag daarvan, in tekst en beeld.

Recente ontwikkelingen

- De gemeente Edam-Volendam is in de zomer van 2019 gestart met de verkoopprocedure van twee locaties in Oosthuizen. Het gaat om de locatie cultureel centrum De Watering aan De Krommert en het Kraaiennest aan het Tunnelpad. Beide locaties worden verkocht ten behoeve van woningbouw. De fractie van Zeevangs Belang in de gemeenteraad van Edam-Volendam zet zich al jaren in voor de komst van woningen op de twee locaties en is blij dat er eindelijk schot in de zaak komt. In het dorp is veel behoefte aan seniorenappartementen en betaalbare woningen en appartementen voor starters en eenoudergezinnen. De invulling van beide locaties is nog niet bekend. Wel lijkt zeker dat op de locatie cultureel centrum een appartementencomplex voor senioren komt. Er komen tussen de 16 en 22 woningen. Op locatie Kraaiennest is plek voor zo’n 23 tot 30 starterswoningen.

Bezienswaardigheden

- Oosthuizen heeft 8 rijksmonumenten.

- De huidige Hervormde (PKN) Grote Kerk of Sint Nicolaaskerk (Raadhuisstraat 61) is in 1518 gereed gekomen. De kerk is in 1982 overgedragen aan de Stichting Oude Hollandse Kerken. - Site Grote Kerk. - Kerkelijk valt de kerk tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente te Zeevang en Oudendijk. Ca. om de week is de kerk nog als zodanig in gebruik. Verder wordt de kerk verhuurd voor o.a. concerten, symposia, exposities en trouwerijen. Het imposante exterieur van de kerk heeft o.a. een fraai kruisingstorentje met opengewerkte peerspits.

Ook het interieur met zijn bijzondere decoratieve elementen is de moeite waard. Twee topstukken van de Stichting Oude Hollandse Kerken bevinden zich in deze kerk: het wonderschone, 18e-eeuwse praalgraf van François van Bredehoff (1648-1721) - ooit burgemeester van Hoorn en bewindhebber van de VOC - van de Antwerpse beeldhouwer Jan Pieter Baurscheidt sr. En daarnaast het unieke kerkorgel. Pijpwerk en kast van dit orgel stammen uit de 15e eeuw en zijn waarschijnlijk rond 1670 door orgelmaker Pieter Backer in de huidige configuratie samengesteld. Met zijn middentoonstemming en weerbastige klank behoort dit instrument tot een van de meest bijzondere orgels in Nederland. Het koor en het zuidelijke transept, het marmeren grafmonument en het orgel zijn kortgeleden gerestaureerd.

- Na de Reformatie gaan de pastoor en de katholieke burgers van Oosthuizen geruisloos over op het protestantisme en nemen zij als zodanig de Grote Kerk in gebruik. Pas in 1961 komt er weer een RK parochie met een kerkje gewijd aan Fransiscus van Assisi (Raadhuisstraat 3), gevestigd in een voormalig herenhuis / dokterswoning. Het is met ca. 250 ingeschreven gezinnen, van wie ca. 100 actief deelnemen, de kleinste parochie van het Bisdom Haarlem-Amsterdam. De meeste parochianen komen niet uit het dorp zelf maar van het omringende platteland. De kerk staat na een verbouwing in verbinding met het naburige zorgcentrum De Seevanck, dat de ruimte ook als stiltecentrum kan gebruiken. De kerkelijke gemeente bedruipt zichzelf zowel bestuurlijk als financieel en voorziet dankzij vrijwilligers ook zelf in het onderhoud van de kerk.

Jaarlijkse evenementen

- Toneelgroep Burgernut brengt jaarlijks in maart een nieuw stuk op de planken. Ze hebben ook een Jeugdtoneelgroep, die in januari haar jaarlijkse uitvoering heeft.

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Kraaien.

- Koningsdag.

- Pinksterkermis.

- Braderie (op een zondag begin juni) met ca. 150 kramen.

- Sinterklaas.

- Winterfair (half december).

Natuur en recreatie

- Wandelroute Land van Dik Trom (9 km) loopt langs Etersheim, Schardam, Oosthuizen en de oevers van het IJsselmeer, langs de oude zeedijk maar ook langs de eeuwenoude Korsloot die van Beets komt.

- De voormalige NAM-gaswinningslocatie in Oosthuizen is de afgelopen jaren ontmanteld en ingericht als weidevogelgebied. Dit geldt als compensatie voor het weidevogelgebied dat door de ontwikkeling van circa 200 woningen in de nieuwbouwwijk Waterrijk in het dorp verloren is gegaan. De NAM heeft de locatie ontmanteld en gesaneerd. Aan de Beemsterringvaart is onderhoudsbaggerwerk uitgevoerd door het hoogheemraadschap. Bouwfonds Ontwikkeling heeft nieuwbouwplan Waterrijk gerealiseerd. En de gemeente Zeevang moest als gevolg van het bestemmingsplan Waterrijk het verdwenen weidevogelgebied elders opnieuw inrichten.

Omdat deze 4 ontwikkelingen dicht bij elkaar liggen, is destijds tot samenwerking besloten. De baggerspecie is omgewerkt tot grond die is toegepast op de NAM-locatie en benut is voor de omvorming van de NAM-gaswinningslocatie tot weidevogelgebied en het ophogen van Waterrijk. De samenwerking heeft geleid tot lagere kosten en minder impact op het milieu. Het gehele project is in 2016 afgerond.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oosthuizen, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Schilderij van watersnood te Oosthuizen na dijkbreuk bij Warder, 1775.

- Oude foto's en ansichtkaarten van Oosthuizen, Etersheim, Hobrede en Schardam. - 'Toen en nu': oude foto's van deze kernen met daarnaast een foto van de actuele situatie van de locaties in kwestie.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Oosthuizen (online te bestellen).

Links

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Oosthuizen heeft tot doel de belangen van de inwoners van de dorpskern binnen de gemeente Edam-Volendam te behartigen. Dit doen wij onder meer nadat een inwoner een melding heeft gedaan, via het sturen van een e-mail, telefonisch of in een persoonlijk gesprek. Altijd hoort deze inwoner wat het resultaat was. De Dorpsraad behandelt een aantal onderwerpen via werkgroepen. In een werkgroep zitten diverse leden vanuit hun interesse, een deskundige proberen wij hierin ook te laten plaatsnemen. Het aantal werkgroepen kan variëren, afhankelijk van de actualiteit. Een werkgroep rapporteert aan het bestuur. De behaalde resultaten/rapporten worden in het bestuur besproken. Het bestuur beslist dan of dit ter informatie of met een verzoek naar het College van Burgemeester & Wethouders en de gemeenteraad van Edam-Volendam wordt gestuurd. De Dorpsraad houdt zich het recht voor ook gevraagd of ongevraagd advies uit te brengen. Door korte lijnen met een ambtenaar of een wethouder kunnen het snelst zichtbare resultaten worden gehaald. Jaarlijks legt de Dorpsraad aan de inwoners verantwoording af via de jaarvergadering. Met de inwoners en alle instanties onderhoudt de Dorpsraad goede contacten en heeft zij waar nodig geregeld overleg."

- MFA: - In 2016 is de nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA) Oosthuizen gerealiseerd. Het complex biedt onderdak aan Basisschool Het Kraaiennest, Kindercentrum Berend Botje, Cultureel Centrum De Seevanck met daarin de toneelclub en andere gebruikers, en daarbij een gymzaal die zowel door de school als door verenigingen wordt gebruikt.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Het Kraaiennest. - Kindercentrum Berend Botje.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Oosthuizen is opgericht in 1947. De vereniging heeft 2 voorgangers gehad: O.V.C. (Oosthuizer Voetbal Club, 1921-1925) en O.D.I.S. (Ons Doel Is Sport, 1932-1937). Onder deze link kun je de geschiedenis lezen van alledrie de clubs.

- IJsvereniging Warder - Oosthuizen.

- Tennisvereniging De Zeevangspelers.

- Veiligheid: - Vrijwillige Brandweer Zeevang, brandweerpost Oosthuizen.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)