Noordzee

Water
GroningenFryslânNoord-HollandZuid-HollandZeeland

noordzee_stranden_infographic_kamera-express.png

Kamera Express heeft uitgezocht wat volgens hen de 9 mooiste stranden langs de Noordzee en Waddenzee zijn om te fotograferen. Toelichting op deze 9 stranden, met handige tips voor fotografen, vind je op https://www.kamera-express.nl/stranden-fotograferen.

Kamera Express heeft uitgezocht wat volgens hen de 9 mooiste stranden langs de Noordzee en Waddenzee zijn om te fotograferen. Toelichting op deze 9 stranden, met handige tips voor fotografen, vind je op https://www.kamera-express.nl/stranden-fotograferen.

Noordzee

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Op 10 februari 2020 heb ik de Tweede Kamer het Onderhandelaarsakkoord voor de Noordzee aangeboden. Na consultatie van dit onderhandelaarsakkoord in de achterbannen van de deelnemende stakeholderpartijen en aanvullende besprekingen, kan ik u nu het definitieve 'Akkoord voor de Noordzee' aanbieden. Ik doe dit mede namens de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de minister van Economische Zaken en Klimaat, de minister Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en de stakeholderpartijen uit het Noordzeeoverleg. Betekenis van het Noordzeeakkoord. Dit Noordzeeakkoord bevat de afspraken tussen het Rijk en stakeholderpartijen over keuzes en beleid die de strategische opgaven voor de energietransitie uit het Klimaatakkoord, voor natuurherstel en voor een gezonde toekomst voor visserij op zee concreet en langdurig met elkaar in balans brengen. Hierbij wordt rekening gehouden met de belangen van andere gebruikers zoals zeevaart, defensie en zandwinning. Het is een evenwichtig pakket geworden van afspraken over een duurzaam gebruik van de zee tot en met 2030 en daarna. Met daarbij bepalingen over de wijze en het tijdstip waarop deze afspraken worden bereikt om innovatie, transitie en mitigatie ten behoeve van natuur en visserij mogelijk te maken. Het Kabinet stelt voor de uitvoering van het Noordzeeakkoord een transitiebedrag van 200 miljoen euro tot en met 2030 beschikbaar. Dit budget is bedoeld voor sanering en verduurzaming van de visserij, voor natuurherstel, monitoring en onderzoek, voor de veilige doorvaart van de aan te leggen windparken, en voor extra handhaving door de NVWA.

Steun voor het Noordzeeakkoord. In het Noordzeeoverleg waarin het Akkoord tot stand is gekomen, hebben de energiesector (gas, olie en wind), de natuur- en milieuorganisaties en de zeehavensector alle ingestemd met het behaalde resultaat. Ook zeven van de negen betrokken bestuurlijke organisaties in de visserijsector hebben ingestemd met het Noordzeeakkoord. Ofschoon daarmee een meerderheid van de visserijbestuurders achter het Akkoord staat, vertegenwoordigt deze net geen meerderheid van de leden in de achterban. Gezien de verdeeldheid in de achterban kunnen deze zeven organisaties niet namens de visserijsector ondertekenen. Ontwikkelingen op de Noordzee gaan echter door, belangen van de visserij worden direct geraakt. Het is in het belang van de sector dat hun vertegenwoordiging volwaardig en met voldoende mandaat aan tafel kan komen bij het Noordzeeoverleg. Ik ondersteun daarom het initiatief van de minister van LNV om een externe verkenner op korte termijn te laten onderzoeken welke feiten en omstandigheden tot zulke onderlinge verschillen binnen de visserij hebben geleid. En te verkennen hoe bevorderd kan worden dat bij de start van het permanente Noordzeeoverleg een zo breed mogelijk samengestelde delegatie aan dat overleg gaat deelnemen.

Inbedding van het Noordzeeakkoord. Met dit Noordzeeakkoord is voldaan aan het verzoek dat ik op 6 februari 2019 mede namens de genoemde ministers aan het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) deed. Verder geeft dit Akkoord antwoord op meerdere moties uit uw Kamer die aandacht vragen voor een evenwichtige en duurzame ontwikkeling van de Noordzee. Een Noordzeeakkoord met stevig eigenaarschap bij de meest betrokken maatschappelijke partijen legt ook een krachtige basis onder het besluitvormingsproces naar het Programma Noordzee 2022–2027 (bijlage bij het Nationaal Waterprogramma 2022-2027). Met dit Programma op basis van dit Noordzeeakkoord geef ik invulling aan de eerdere toezegging aan uw Kamer om een Strategische Agenda Noordzee 2030 op te stellen. Dit geeft mede uitwerking aan de maatschappelijke opgaven uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Andere trajecten die profijt van het Noordzeeakkoord zullen hebben, zijn de uitrol van de Routekaarten voor Windenergie op Zee en de realisatie van de Kottervisie. De minister van LNV zal uw Kamer informeren over de appreciatie bij het advies van mevrouw Burger voor een duurzame kottervisserij op de zee, en de betekenis van het Noordzeeakkoord daarbij. Bovendien wordt met het Noordzeeakkoord expliciet voldaan aan een randvoorwaarde in het Klimaatakkoord, met brede steun van de maatschappelijke organisaties die intensief betrokken zijn bij de uitvoering van het Klimaatakkoord op de zee.

Vervolg op het Noordzeeakkoord. Voor het vervolg zie ik een groot belang in het voortzetten van een structureel op consensus gericht Noordzeeoverleg om de samenwerking en regie op de zee blijvend te versterken, in bijzonder ter uitvoering van dit Noordzeeakkoord. Hiertoe is in het Akkoord een aanzet gegeven. Ik hecht eraan dat daarbij alle belanghebbenden worden betrokken, zoals zeevaart, recreatie en andere overheden. Ik hoop uw Kamer op korte termijn te kunnen informeren over het advies dat de heer Wallage namens het OFL zal uitbrengen over de governance van een structureel Noordzeeoverleg. Uw Kamer heeft op 10 juni 2020 vragen aan mij gesteld in het kader van een Schriftelijk Overleg naar aanleiding van het Onderhandelaarsakkoord voor de Noordzee van 10 februari jl. Ik zal die vragen beantwoorden vanuit de inhoud van dit definitieve Noordzeeakkoord.

Tot slot. Ik wil langs deze weg met nadruk herhalen wat ik eerder aan uw Kamer heb geschreven bij het aanbieden van het Onderhandelaarsakkoord in februari. Mede namens de betrokken ministers spreek ik mijn dank uit voor het intensieve en constructieve overleg dat in het afgelopen anderhalf jaar is gevoerd en het belangrijke resultaat dat het heeft opgeleverd. Daarbij noem ik specifiek de bereidheid die er bij alle partijen is om over hun eigen schaduw heen te springen. Ten slotte wil ik de voorzitter de heer Jacques Wallage van het OFL complimenteren voor de wijze waarop hij met tomeloze inzet samen met de partijen dit Noordzeeakkoord mogelijk heeft gemaakt. Hierdoor hebben we gezamenlijk meer bereikt dan buiten dit Akkoord in afzonderlijke dossiers mogelijk was geweest. Met dit Akkoord voor de Noordzee wordt een grote stap gezet in een constructieve samenwerking tussen de overheid en de samenleving aan een gezonde zee met een duurzaam gebruik, met ruimte voor alle activiteiten. Hoogachtend, de Minister van Infrastructuur en Waterstaat, drs. C. van Nieuwenhuizen Wijbenga, 19 juni 2020."

Reactie van Stichting De Noordzee op het Noordzeeakkoord: "Ruim een jaar hebben de visserij, energiesector, overheid, natuur- en milieuorganisaties gewerkt aan een pakket afspraken hoe de Noordzee beter te beschermen, te gebruiken en in te richten. Het is noodzakelijk om op een van de drukste zeeën ter wereld tot een gezonde balans te komen tussen natuur, energieproductie en voedselvoorziening. De natuur- en milieuorganisaties steunen in dat kader het Noordzeeakkoord. Volgens de natuur- en milieuorganisaties organisaties is dit akkoord een belangrijke stap in het realiseren van een gezonde en veerkrachtige zee. Met meer beschermd gebied, verduurzaming van de visserijvloot met een stevig transitiefonds en meer zekerheid over het opwekken van duurzame energie. Er komt meer geld beschikbaar voor wetenschappelijk onderzoek; kernvraag daarbij is hoe het menselijk gebruik in balans komt met de natuur. Ook komt er een onderzoek om zeker te stellen dat de gaswinning op de zee in lijn is met het klimaatakkoord van Parijs.

Verder wordt het netwerk van beschermde gebieden uitgebreid met de Bruine Bank en worden bestaande beschermde gebieden als de Doggersbank en het Friese Front voor een groot deel gevrijwaard van schadelijke vormen van visserij. Daarnaast worden kwetsbare soorten als zeevogels beter beschermd. Natuurversterkend bouwen wordt het uitgangspunt bij de aanleg van de windmolenparken en alle infrastructuur op de Noordzee. Tot slot worden in beschermde natuurgebieden geen windmolens geplaatst. Het Noordzeeakkoord is een belangrijke stap voorwaarts, maar ook een compromis. Wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat er meer en goede beschermde gebieden in de oceanen nodig zijn om de biodiversiteit te herstellen. De inzet van de natuur- en milieuorganisaties was uitsluiting van sleepnettenvisserij op 30 procent van de oppervlakte van de Nederlandse Noordzee. In het huidige akkoord wordt 15 procent gerealiseerd. Naar aanleiding van de achterbanconsultaties van de verschillende partijen is het Noordzeeakkoord de afgelopen weken aangepast. De visserij is verder tegemoet gekomen door een deel van het Friese Front, een uniek natuurgebied ten noorden van de Waddeneilanden, open te houden voor de visserij. In ruil hiervoor wordt het overige gedeelte van het Friese Front beschermd tegen alle vormen van visserij zoals staand want en sleepnetvisserij."

Staat van de Noordzee 2015
"Nederland leeft met de zee. We halen er lekkernijen uit en genieten van de prachtige natuur. We varen er wel bij (en varen doen we!) maar zijn beducht voor de kracht van de golven. We verzorgen de zee. We beperken vervuiling, proberen duurzaam te vissen, helpen de natuur. En we verwachten veel van de zee. Energie, voedsel, zand: voor veel wat het land niet meer kan leveren, richten wij onze blik naar zee. Hoe toon je de staat van de zee? Dertig jaar geleden zou je bij deze vraag een grafiek over stijgende vervuiling hebben gezien. De draken van eutrofiëring en vervuiling zijn inmiddels bedwongen, al blijven ze nieuwe koppen krijgen. Maar andere problemen dienden zich aan: overbevissing, verlies van biodiversiteit, veranderingen in het voedselweb; recenter kwamen daar opwarming, verzuring en zeespiegelstijging bij.

De veelheid aan problemen maakte duidelijk dat een sectorale aanpak, probleem voor probleem, niet vol te houden is. De ecosysteembenadering probeert in samenhang te kijken naar de verschillende onderdelen van ‘het systeem zee’. Zij heeft als doel om menselijk gebruik op een innovatieve en duurzame manier in het beheer in te passen. Dat zijn ambitieuze doelstellingen, waarvoor veel kennis nodig is. Welke organismen bevolken de Noordzee, hoe staan ze met elkaar in verband, hoe reageren ze op menselijke activiteiten, hoe veranderen ze met het klimaat? En de mens, hoe kan hij het beste vissen, vervuiling voorkomen, en delfstoffen winnen op zee? Waar liggen de gebruiksgrenzen en welke innovatie is nodig om binnen die grenzen te opereren?

Het beheer van de Europese zeeën is gestoeld op de ecosysteembenadering en is vastgelegd in de KRM: Kaderrichtlijn Marien. Lidstaten moeten de ecologische toestand van de zee evalueren en waar nodig verbeteren. Zij moeten het eens worden over een aanpak om de grote complexiteit van organismen, processen, omgevingen en vragen op een geordende en afdwingbare manier te beheren. Dat proces is in volle gang. Het omvat het mobiliseren en vastleggen van bestaande kennis, het opstellen en politiek bekrachtigen van prioriteiten voor beleid en beheer, en het internationaal afstemmen van al deze acties. Het vraagt een engagement van alle belanghebbenden in het zorgen voor de zee op de lange termijn.

Nederland heeft in 2012 de toestandsbepaling en de doelstellingen ministerieel vastgelegd, en in 2014 het monitoringprogramma en de indicatoren bepaald. In de komende jaren wordt ook het actieprogramma vastgelegd om te komen tot een goede ecologische toestand in 2020. Vanaf 2020 start een nieuwe zesjarige cyclus. Het InformatieHuis Marien (IHM) is opgericht om het verzamelen, beheren en ontsluiten van gegevens te coördineren. Het rapport 'De Staat van de Noordzee editie 2015' illustreert waar we over praten als we het hebben over het complexe ecosysteem van deze zee. Het toont gegevens over vervuiling, productiviteit, biodiversiteit, visbestanden, menselijk gebruik, klimaat en andere aspecten. Natuurlijk kunnen we slechts een glimp aanbieden van wat beschikbaar is, maar de compilatie toont hoe complex het beheer van de zee is. Ze toont ook dat er internationaal inspanning wordt geleverd om samenhangende databases te bouwen. Dat is een weg die we verder moeten gaan, want zonder deze informatie zal een goed begrip van het ecosysteem niet mogelijk zijn.

We verwachten dat met de inwerkingtreding van de Kaderrichtlijn Marien monitoring en beheer van de Noordzee in toenemende mate internationaal zullen worden gecoördineerd. Daarin kan Nederland een belangrijke rol spelen. Er is een goede kennisbasis aanwezig, het maatschappelijke belang is groot en de Nederlandse kustwateren zijn een hotspot in de zee. Nutriëntendynamiek, primaire productie, bodemdieren, gebruik en vervuiling, zowat alles kent in deze ondiepe wateren waar grote rivieren, noordelijk Noordzeewater en Kanaalwater samenkomen een geografische piek. Op vele gebieden, gaande van energie, mineralenwinning, voedselproductie, biotechnologische genenreservoirs tot toerisme, scheepvaart en handel, kijkt Nederland voor de toekomst naar de zee.

Dit land is kwetsbaar voor zeespiegelstijging en andere gevolgen van mondiale verandering, maar bekleedt ook wereldwijd een toppositie in het omgaan met de krachten van de natuur. Alle redenen dus om de zee nauwlettend en methodisch in de gaten te houden. Dit boekje probeert te illustreren dat monitoring inzicht en overzicht verschaft, maar evenzeer vragen oproept die nader onderzoek verdienen. Waar onderzoek, monitoring en beheer samenkomen, kan een structurele basis worden gelegd voor toekomstgericht beheer van de zee." (bron en voor nadere informatie zie: De Staat van de Noordzee, 2015)

Bebouwing langs de Noordzeekust
- Onderzoek van Natuurmonumenten in juni 2016 bevestigt dat de bebouwing langs de kust van de Noordzee uit de hand loopt. De afgelopen 3 jaar zijn 1.866 villa’s, appartementen, strandhuizen, hotelkamers en jachtligplaatsen gebouwd tussen Cadzand en Den Helder. Toekomstige plannen komen neer op 6.277 objecten, een verdrievoudiging. Dit betekent dat er aan de kust straks een totaal van 8.143 nieuwe eenheden staan. De bouwdrift is groter dan Natuurmonumenten vermoedde. Voor het eerst is er nu een landelijk overzicht van recente en toekomstige bouwwerken in het kustgebied. Het rapport benadrukt de noodzaak voor goede en bindende afspraken voor de gehele kust.

Gert de Groot, kustbeheerder bij Natuurmonumenten: "Ik ben geschrokken van de grote aantallen bouwobjecten uit het recente verleden en de plannen voor de toekomst. Hierdoor dreigt ons unieke open kustlandschap met uitgestrekte zandstranden en ongerepte duinen langzaamaan dicht te slibben. En dit is onomkeerbaar. Wij vragen alle betrokken overheden harde afspraken te maken over de bescherming van de waarden van de Nederlandse kust; openheid, rust, leegte, stilte, donkerte en ongereptheid." Dit heeft geleid tot de campagne 'Bescherm de kust', een initiatief van Natuurmonumenten, Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland, Zeeuwse Milieufederatie, Het Zeeuwse Landschap, Zuid-Hollands Landschap, Stichting Duinbehoud, Landschap Noord-Holland, en Natuur en Milieufederatie Noord-Holland.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- "Jaarlijks gedurende 2 weken in de eerste helft van augustus (in 2019 voor de 7e keer) organiseert Stichting De Noordzee de Boskalis Beach Cleanup Tour. Steeds meer mensen kennen het afvalprobleem in zee en dat merken we aan het stijgende aantal deelnemers van de Beach Cleanup Tour. Hierdoor kunnen we ook meer afval opruimen en wordt de Beach Cleanup Tour steeds gezelliger. Tijdens de afgelopen 6 edities hebben in totaal 11.889 vrijwilligers meegeholpen die samen 83.518 kilo afval hebben opgehaald. De campagne wordt jaarlijks ondersteund door bijna 100 partners en heeft een mediawaarde van rond de € 600.000,- per jaar. Daarmee kunnen we onder een breed publiek aandacht vragen voor het belang van schone stranden en een schone zee. De stichting is hier erg trots op.

Tijdens de Tour wordt er specifieke aandacht gevraagd voor bepaalde items. Zo verzamelden we in 2017 en 2018 alle doppen. Hier schreven we een rapport over en dit kreeg de nodige aandacht in de media. In 2018 hielden we alle ballonresten apart en tijdens een etappe ook sigarettenfilters. Ook dit genereerde veel aandacht. Het vervolg hiervan is onze huidige ballonnencampagne, die erg succesvol is. Ook dit jaar verzamelen we alle ballonresten en doen we een filteretappe. Extra aandacht vragen we ook voor rietjes en plastic bestek; zogeheten single use plastics. Het stoppen met het gebruik van single use plastic kan veel positieve gevolgen hebben. Voor Boskalis is het schoonhouden van haar natuurlijke werkgebied, de zee en stranden, een vanzelfsprekende maatschappelijke verantwoordelijkheid, waar zij zich hard voor maakt. Het hoofdsponsorschap van de Boskalis Beach Cleanup Tour van Stichting De Noordzee is hiervan een logisch uitvloeisel. Ook andere bedrijven, ondernemers en organisaties steunen de Boskalis Beach Cleanup Tour. Dit zijn al onze partners."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Project 'De Rijke Noordzee'
Natuur & Milieu en Stichting De Noordzee hebben in 2019 voor hun gezamenlijke project 'De Rijke Noordzee' 8,5 miljoen euro gekregen uit het Droomfonds van de Nationale Postcode Loterij. Hiermee kunnen de organisaties voor het eerst op grote schaal de onderwaternatuur versterken in windparken op zee. Daar zijn door menselijk ingrijpen en ziektes de natuurlijke riffen nagenoeg verdwenen. Maar binnen de windparken mag niet over de bodem worden gevist. Door juist daar nieuwe levende riffen te ontwikkelen, ontstaan plekken voor schelpdieren om aan te hechten. Zo ontstaan kraamkamers die de biodiversiteit in deze zee een ‘kickstart’ geven.

Marjolein Demmers, directeur Natuur & Milieu: “Met de komst van windparken op de Noordzee dient zich een enorme kans aan voor natuurversterking. Dankzij de deelnemers van de Postcode Loterij kunnen we die kans nu benutten. We vergroten het enthousiasme voor windmolens op zee en geven tegelijk het ecosysteem in deze zee een vitale impuls.” Margriet Schreuders, hoofd Goede Doelen van de Postcode Loterij: “De bijzondere aanpak met de aanleg van riffen door Stichting De Noordzee en Natuur & Milieu kan met deze bijdrage enorm worden opgeschaald. Het zal leiden tot een wereldwijde standaardaanpak voor de aanleg en ontwikkeling van onderwaternatuur binnen windparken op zee en zo bijdragen aan veel meer natuurherstel. Dat is precies het soort moedige, baanbrekende projecten waar het Droomfonds voor is bedoeld.”

Met het project willen de organisaties stimuleren dat de bouw van windparken voortaan hand in hand gaat met natuurversterking. Floris van Hest, directeur Stichting De Noordzee: “Met de energietransitie gaat de zee een turbulente én hoopvolle tijd tegemoet. Het project De Rijke Noordzee belichaamt die belofte van hoop. Als we de onderwaternatuur tot bloei laten komen in windparken, koppelen we de energietransitie aan de ontwikkeling en herstel van prachtige Noordzeenatuur.” Riffen zijn een schuilplaats voor veel leven in zee en een bron van voedsel voor andere zeedieren. Ooit was 20 procent van de Noordzeebodem bedekt met natuurlijke riffen, zoals oesterbanken. Door menselijk ingrijpen en ziektes zijn de riffen echter bijna allemaal verdwenen. Omdat binnen windparken niet met sleepnetten mag worden gevist, zijn de parken ideale locaties om actief de onderwaternatuur te versterken.

De organisaties gaan op vijf locaties in Nederlandse windparken levende riffen bouwen met onder meer oesters, paardenmosselen en kokerwormen. De rifstructuren, die worden ontworpen en getest in een lab, bestaan uit harde materialen waarop diverse soorten zich kunnen aanhechten. Ook worden zogeheten natuurlijke rifbouwers, waaronder de oester, uitgezet in de windparken. Rifbouwers produceren larven die bijdragen aan een volwaardig rif dat allerlei andere soorten aantrekt, zoals krabben, kreeften en vissen. Zo wordt een windpark ook een kraamkamer voor onderwaternatuur. Tijdens een eerste pilot in 2018 zijn rifstructuren en kooien met volwassen oesters in één windpark geplaatst. Dankzij de bijdrage uit het Droomfonds kan er nu grootschalig en voor lange termijn gewerkt worden aan het versterken van de natuur. Ook kan grondig onderzocht worden wat de optimale omstandigheden zijn hiervoor. Dit vergroot de kans dat natuurversterking in toekomstige windparken staande praktijk wordt. (bron: Natuur & Milieu, 14-2-2019)

Borkumse Stenen
- Borkumse Stenen, een gebied in de Noordzee op de grens met Duitsland, kent nog relatief onaangetaste natuur en is bijzonder vanwege de natuurlijke harde ondergrond. Het grind en de stenen, die dateren van de ijstijd, vormen vestigings- en schuilplekken voor veel vissen en andere zeedieren. Beelden van duikers laten zien dat de stenen zijn begroeid met fraaie anemonen, sponzen, dodemansduim (zacht koraal) met daartussen verschillende soorten kreeften, krabben en vissen. Tot vroeg in de vorige eeuw bestond eenvijfde deel van de Noordzee nog uit een harde ondergrond in de vorm van uitgestrekte mossel- en oesterbanken. Door visserij en ziekte zijn die echter vrijwel verdwenen. De organisaties van Expeditie Noordzee pleiten er daarom voor om van Borkumse Stenen een belangrijke schakel te maken in het netwerk van beschermde gebieden op de zee.

De Netwerk Groene Bureaus (NGB) Natuurprijs 2018 is uitgereikt aan Bureau Waardenburg voor het project 'Natuurherstel op de Noordzee. De aanleg van een oesterbank op de Borkumse Stenen'. De prijs is ingesteld voor het meest inspirerende project waaraan leden van het netwerk in een jaar hebben gewerkt. Het project inspireert omdat in een gebied met een lange historie van conflicten, in goed overleg tussen natuurorganisaties en de visserijsector en met gedegen ecologische kennis, biodiversiteit is gerealiseerd, stelt de jury. De aanpak heeft grote potentie voor de biodiversiteit in de zee. Met de komst van windmolenparken ontstaat een nieuwe dynamiek die met deze aanpak te benutten is. Herstel van de sterk aangetaste natuurwaarden van de Noordzee levert op termijn een ongekende bijdrage aan de biodiversiteit. Voor nadere informatie over dit gebied zie het rapport 'Verkenning natuurwaarden Borkumse Stenen: project Aanvullende Beschermde Gebieden' (WUR, 2012).

"Van kale zandvlakten tot riffen vol leven
Ooit bestond de bodem van de Noordzee voor 30 procent uit schelpdierriffen, gevormd door schelpen van met name platte oesters. Door overbevissing en ziektes is de bodem van deze zee nu vooral kaal en zanderig. WWF en ARK, en inmiddels ook andere initiatiefnemers, proberen het tij te keren door hier schelpdierriffen terug te brengen. Op verschillende locaties zetten we platte oesters uit om ze nieuwe schelpdierriffen te laten vormen.

En met succes: de 3D-geprinte rifstructuren en ook de onderzoekskooien met oesters die we in 2018 ten noorden van Schiermonnikoog hebben geplaatst, hebben een nieuwe generatie voortgebracht en - belangrijker nog - ze beginnen hun riffunctie te vervullen. Op sommige oesters zijn dwerginktviseitjes afgezet en ook jonge schelpdieren vinden er hun vestigingsplaats. Bovendien zijn op het rif grote garnalen, anemonen en veel zachte koralen aangetroffen. Dankzij de harde ondergrond die oesters bieden, heeft een flink aantal soorten zich op deze plek gevestigd. De resultaten bieden perspectief voor de biodiversiteit in de Noordzee.

De volgende stappen op weg naar een gezonde Noordzee. We weten nu hoe het werkt en ook dát het werkt om schelpdierriffen te herstellen. Daarom is het nu van belang om dit herstelwerk op te schalen. Daarvoor moet nog een aantal hindernissen worden weggenomen. Zo kunnen op dit moment nog onvoldoende oesters worden verkregen om in zee te plaatsen. Er wordt al volop geprobeerd om extra oesters te kweken met behulp van oesterschelpen en larven. Een delicaat proces dat op zichzelf al lastig is, maar daar komt nog bij dat het van groot belang is om te voorkomen dat er met het uitzetten van oesters ongewenste andere soorten of infecties meekomen. Daar zijn heldere richtlijnen en goede wet- en regelgeving voor nodig, die tegelijkertijd zo min mogelijk afremmend werken op het huidige momentum. Daarom roepen we de overheid op om het opstellen of aanpassen van regels in goede afstemming met initiatiefnemers van schelpdierrifherstel te doen. Zodat we samen werken aan het verzilveren van de prachtige kansen die er liggen om de Noordzeenatuur een flinke impuls te geven." (bron: WereldNatuurFonds (WWF), november 2020)

Klaverbank afgesloten voor bodemvisserij
Greenpeace heeft in 2011 op de Klaverbank succesvol een gebied afgesloten voor schadelijke bodemvisserij. De milieuorganisatie plaatste 27 grote natuurstenen in het gebied, dat grote ecologische waarde heeft. "Het eerste stukje zeereservaat in de Nederlandse Noordzee is nu een feit", stelt Tom Grijsen, campagneleider oceanen bij Greenpeace. De coördinaten van de stenen zijn bekend bij de vissers en de relevante autoriteiten. Grijsen: "Het gaat hier niet slechts om een symbolische actie; deze stenen beschermen het kwetsbare bodemleven tegen de vernietigende sleepnetten van vissers en vormen een perfecte habitat voor onder andere vissen en koudwaterkoraal."

Greenpeace zal de komende jaren monitoren hoe de natuur zich in dit kleine zeereservaat ontwikkelt. Grijsen: "Het is nu aan de regering om in Europees verband te pleiten voor de instelling van zeereservaten en verduurzaming van de visserij." Om de Noordzee weer gezond en visrijk te maken zijn grote afgesloten gebieden nodig. Wetenschappers ondersteunen een beheersysteem van de zee waarbij ecologisch waardevolle gebieden zijn afgesloten. Als zo’n beschermd natuurgebied groot genoeg is, kan de bodem zich herstellen. De vissen groeien er groter en zorgen voor meer nageslacht. Daarvan profiteert de visserij, omdat ook buiten de grenzen van het zeereservaat het aantal vissen toeneemt.

Bescherming Doggersbank, Friese Front, Centrale Oestergronden en Klaverbank
"Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft in december 2018 een belangrijke stap gezet voor de bescherming van vier natuurgebieden op de Noordzee. Haar voorstellen gaan de laatste fase in, zodat andere Europese landen hun finale akkoord kunnen geven. De natuur- en milieuorganisaties zien dit als een belangrijke stap om de verslechterde Noordzeenatuur weer richting herstel te krijgen. Het gaat om de Doggersbank, Friese Front, Centrale Oestergronden en de Klaverbank. De gebieden herbergen unieke soorten en bodemtypes, zijn voedselrijk en fungeren als kraamkamer voor vele soorten. De uitdagingen voor Noordzeenatuur blijven echter groot. De natuur- en milieuorganisaties zien de sleutel voor een duurzame, gezonde zee in het Klimaatakkoord.

De aandacht voor de Noordzee wordt de komende tijd alleen maar groter, nu de opgave voor duurzame energie grotendeels ingevuld zal gaan worden met de bouw van grootschalige windparken op zee. Het doel van het Kabinet is om de ruimtelijke ontwikkelingen te realiseren op basis van de draagkracht van het ecosysteem. Dat ecosysteem is echter nog niet gezond. Er is een ambitieus maatregelenpakket nodig voor het bereiken en behouden van de zogeheten goede milieutoestand (GMT) zoals vastgelegd in Europese wetgeving. Hiervoor is de uitvoering van bestaande én nieuwe maatregelen voor het beschermen van de Noordzeenatuur nodig.

In het Klimaatakkoord moeten de verschillende opgaven in dit gebied goed op elkaar worden afgestemd. Het gaat dan niet alleen om nieuwe windparken en bescherming van kwetsbare natuur, maar ook om ruimte voor duurzame visserij en andere gebruikers. Greenpeace, Milieudefensie, Natuur & Milieu, Natuur en Milieufederaties, Wereld Natuur Fonds, Vogelbescherming Nederland, Natuurmonumenten en Stichting De Noordzee pleiten ervoor dat binnen het Klimaatakkoord een dubbeldoelstelling wordt gehanteerd: het vergroten van het aandeel duurzame energie én het realiseren van een goede milieutoestand op de Noordzee. Daarnaast pleiten de organisaties voor een Transitiefonds om de opgaven voor een gezonde zeenatuur, duurzame visserijsector en duurzame energie optimaal te verbinden. Zonder harde toezeggingen over een fatsoenlijke gebieds- en soortenbescherming en voldoende financiering komt de totstandkoming van het klimaatakkoord in gevaar, waarschuwen de samenwerkende natuur- en milieuorganisaties." - Lees hier meer over het karakter van de beschermde gebieden. - Bekijk hier de brochure over de gebiedsbescherming. (bron: Stichting De Noordzee, 16-12-2018)

Rog en vleet
- "In oktober 2020 zijn door het Wereld Natuur Fonds, ARK Natuurontwikkeling, Sportvisserij Nederland en Blue Linked 18 stekelroggen uitgezet in de Westerschelde. De stekelroggen moeten het pad effenen voor de terugkeer van de vleet, de grootste roggensoort van Europa, in de Nederlandse Noordzee. De 18 uitgezette stekelroggen zijn de laatste lichting van in totaal 400 in zee uitgezette stekelroggen. Ze zijn onderdeel van een innovatief onderzoek waarin wordt onderzocht of het kweken van haaien en roggen kan bijdragen aan het herstel van deze zeedieren. De uitgezette stekelroggen zijn in gevangenschap gekweekt en voorzien van een zender. Dat heeft al veel waardevolle kennis opgeleverd. Zo weten we dat de gekweekte roggen uitstekend overleven (95 procent) in zee en zich verspreiden over een groot gebied. Door dit onderzoek weten we nu ook wat er nodig is voor succesvolle kweek van haaien en roggen en hoe in gevangenschap opgekweekte dieren voor te bereiden op een leven in het wild. ARK Natuurontwikkeling en het Wereld Natuur Fonds kunnen door het succesvolle stekelrog-onderzoek nu de volgende grote stap zetten: de mythische vleet terugkrijgen in de Nederlandse Noordzee.

Reusachtige rog. De vleet is met een lengte van 2,5 meter en een gewicht tot wel 80 kilo de grootste roggensoort van Europa. De vleet was een icoon van de Noordzee, een reusachtige rog die hier tot in de 19e eeuw algemeen voorkwam - en helaas ook veel bekijks had op vismarkten. Door de steeds intensievere visserij is de vleet bij ons uitgestorven. Kleine populaties houden nog stand rondom Noord-Schotland en Ierland.

Zuidelijke en noordelijke soort. Genetisch onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat 'de vleet' eigenlijk bestaat uit twee soorten: de blauwe rog (Dipturus flossada), een wat kleinere zuidelijkere soort, en de vleet (Dipturus intermedius), de grotere broer die recordhouder is. Beide soorten zijn moeilijk te onderscheiden en zwemmen in elkaars wateren. Recent historisch onderzoek door het NIOZ1 (Bom et al., 2019) laat zien dat beide soorten vroeger voorkwamen in de Nederlandse Noordzee, die destijds rijk was aan vele grote soorten vissen en roofdieren.

Essentiële predatoren. Haaien en roggen hebben een cruciale rol in de voedselketen van de Noordzee, maar hun aantallen en soortendiversiteit zijn de laatste decennia drastisch teruggelopen. Vitale populaties haaien en roggen zijn nodig voor een gezonde zee, aangezien de grote predatoren aan de bovenkant van de voedselketen een belangrijke rol vervullen in het ecosysteem. De reusachtige vleet voedde zich als toppredator met grotere kreeftachtigen, vissen en zelfs kleinere haaien en roggen. Ze staan aan de top van een voedselweb dat de basis is voor een gezonde, duurzame Noordzee. Omdat haaien en roggen zich voeden met vissen, krabben en zeesterren sturen ze bijvoorbeeld de aanwezigheid en ruimtelijke verdeling van zeesterren. Dat is weer gunstig voor de ontwikkeling van schelpdierbanken, omdat de predatie van schelpdieren door zeesterren en krabben afneemt. Aangezien schelpdierbanken een belangrijke basis vormen voor de voedselketen en biodiversiteit, is dat een belangrijks impuls voor de toename van de soortenrijkdom in de Noordzee. Het een kan niet zonder het ander, en daarom zijn predatoren als haaien en roggen belangrijk voor een robuust zee-ecosysteem.

Comeback van haaien en roggen. De terugkeer van verschillenden soorten haaien en roggen in de is dus van belang voor de hele Noordzee. Van de 18 haaien- en roggensoorten die nu nog in deze zee voorkomen is ongeveer de helft bedreigd. Ernstig bedreigde soorten, zoals de vleet en de zee-engel, komen in het Nederlandse deel van de zee waarschijnlijk helemaal niet meer voor. Zulke soorten zullen onder de huidige omstandigheden - waarbij levensvatbare populaties zich op grote afstand bevinden - niet in de Nederlandse Noordzee terugkeren en tot gezonde populaties kunnen uitgroeien. Daarom gaan het Wereld Natuur Fonds en ARK Natuurontwikkeling zich inzetten om meer haaien en roggen in de zee te krijgen. De komende jaren gaan we geschikte leefgebieden ontwikkelen, samenwerken met vissers en andere gebruikers van de zee en waar nodig gaan we belangrijke soorten haaien en roggen in de zee terugbrengen. Zo werken we samen aan een gezonde Noordzee die bruist van het leven." (bron: ARK Natuurontwikkeling, oktober 2020)

Glasaalmonitoring: vrijwilligers gezocht voor behoud van de paling
- "In het voorjaar van 2020 zijn voor het eerst in de geschiedenis intrekkende glasalen (jonge palingen) langs de volledige Nederlandse kustlijn van de Noordzee en de Waddenzee geteld. Rekening houdend met de coronamaatregelen trotseerden meer dan 200 vrijwilligers weer en wind om de intrek van glasaal in kaart te brengen. Belangrijk werk, want deze data geven ons een goed beeld over hoe het gaat met de soort. Ernstig bedreigd. Voor de meeste mensen is het inmiddels geen verrassing meer: de Europese aal is ook anno 2020 internationaal nog altijd een ernstig bedreigde diersoort. Ieder voorjaar trekken jonge, doorzichtige glasalen vanaf zee onze binnenwateren in, meestal met een piek in april. Sinds 2000 schommelt de intrek in de Noordzeeregio rond de anderhalve procent ten opzichte van de jaren 60 en 70.

Kruisnetten langs de hele kustlijn. Op tientallen locaties langs de Nederlandse kust worden, in verschillende samenwerkingsverbanden, glasalen geteld met behulp van kruisnetten. De monitoring wordt voor een groot deel uitgevoerd door vrijwilligers. Dit gebeurt bij obstakels op de migratieroute, zoals gemalen en sluizen. Hiermee worden de migratieknelpunten voor glasaal en andere soorten, zoals de driedoornige stekelbaars, in beeld gebracht zodat waterbeheerders maatregelen kunnen nemen om de intrekmogelijkheden te verbeteren.

Belangrijke data. Daarnaast laten de gegevens aan de hand van langjarige indexen zien hoe de intrek ervoor staat. Zo bleek uit de metingen dat 2018 de hoogste intrek van glasaal kende sinds het jaar 2000. De glasaalintrek bleek in 2019 helaas een stuk lager dan in het jaar daarvoor en 2020 laat weer een lage intrek zien, vergelijkbaar met de jaren vóór 2018. Ook de intrek voor de gehele Noordzee laat zien dat het gehoopte voorzichtige herstel voor de Europese aal uitblijft. Monitoring met vrijwilligers essentieel. Naast het inzichtelijk maken van hoe het gaat met de intrek van glasaal, hebben de inspanningen van de vrijwilligers ook geleid tot concrete maatregelen. Zo heeft Waterschap Scheldestromen in 2019 een nieuwe vispassage aangelegd bij Gemaal de Noord op Tholen.

Daarnaast is een aantal reeds aangelegde vispassages onderzocht op efficiëntie, waarna verbeteringen zijn doorgevoerd, zoals bij Gemaal Schoute in Scheveningen. De grote bijdrage die de vrijwilligers leveren aan het aalonderzoek bleef niet onopgemerkt. Zo ontvingen de vrijwilligers in juni 2019 een internationale onderscheiding. Zo kun je meedoen. We hebben altijd vrijwilligers nodig, vooral op specifieke plekken. Lijkt het je leuk om je samen met anderen in te zetten voor het herstel van de aal? Materiaal en instructies krijg je van ons. Meer informatie over onder andere locaties vind je hier. Doe mee! Want trekvissen tellen is visstand herstellen! Steun. Het project glasaalmonitoring wordt mogelijk gemaakt door de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij." (bron: RAVON, december 2020)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. aan de Noordzee- en Waddenkust, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over de Noordzee (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Overheid: - "Het Noordzeeloket is de snelste weg naar overheidsinformatie over dit gebied. Over hoe de rijksoverheid deze zee beheert en hoe de ruimte er is verdeeld. Wat er kan en mag, en welke regels en voorwaarden daarvoor gelden. Waar je moet zijn voor welke vergunning. Welk nationaal en internationaal beleid er van kracht is. Wie meer wil weten over de afwegingen die de overheid maakt, vindt in het Noordzeeloket altijd een link naar meer informatiebronnen, zoals het Integraal Beheerplan Noordzee, het Nationaal Waterplan, en ‘de letter van de wet’. Informatievraag en -aanbod over Noordzeezaken komen samen in het Noordzeeloket."

- Belangenorganisaties: - "Stichting De Noordzee is al 35 jaar dé organisatie als het gaat om bescherming en duurzaam gebruik van deze zee. Wij richten ons op vier doelen: beschermde natuur, schone zee, duurzame visserij en natuurvriendelijke energie. Samen met anderen werken wij aan het oplossen van de grootste milieu-uitdagingen in dit gebied. Wij streven naar een bloeiende, duurzame zee voor natuur en mens. Een zee met een goed functionerend ecosysteem dat invloeden van buiten veerkrachtig opvangt. Een zee die duurzaam wordt gebruikt. Dat betekent dat de grens voor menselijk gebruik wordt bepaald door wat het ecosysteem aankan, zodat ook onze kinderen en de generaties erna van de zee en haar natuur kunnen genieten.

Duurzaam gebruik van de Noordzee krijgt pas volledige betekenis als het belang hiervan gedragen wordt door de partijen die erbij betrokken zijn. Hiervoor wil de stichting de krachten bundelen, de dialoog aangaan, samenwerken en verbetering realiseren. De stichting bestaat uit gepassioneerde professionals, die werken vanuit de kernwaarden: onafhankelijk, science-based, samen en oplossingsgericht."

- "Nederland is onlosmakelijk verbonden met de Noordzee. Een verbinding met een rijke geschiedenis vol avonturen en rampspoed die altijd van grote invloed is geweest. Klassiek hebben we deze verbinding beschreven in economische termen als transport, visserij, windenergie en toerisme. De laatste jaren beseffen we steeds meer dat de zee een cruciaal onderdeel is van het ecosysteem waarvan iedereen onderdeel uitmaakt. Dat besef heeft in de jaren negentig geleid tot de start van “Duik de Noordzee Schoon”, inmiddels een stichting met een groeiend aantal enthousiaste vrijwilligers die de zee opruimen - zo worden er bij elke expeditie tonnen aan netten opgeruimd - maar ook de geheimen ervan ontdekken en in beeld brengen.

Stichting Duik de Noordzee Schoon (DDNZS) stelt sportduikers die graag hun hobby wrakduiken willen uitoefen én een bijdrage willen leveren aan een beter leefmilieu op wrakken, in staat om actief bij te dragen aan onze doelstellingen. Daarnaast worden sportduikers door ons geïnformeerd over de cultuurhistorische en biologische aspecten van de wrakken op de zeebodem en worden ze geïnformeerd over de gevaren van verspeeld vistuig dat massaal op deze wrakken is achtergebleven. Een grote groep vrijwilligers en experts staat het bestuur bij. Binnen de stichting zijn onderwaterfilmers, fotografen, biologen, archeologen en andere zeer ervaren wrakduikers actief.

Jaarlijks organiseren wij een of meerdere expedities naar bijzondere gebieden in de Noordzee. Naast wrakduiken maken wij hierbij ook duiken op natuurlijke riffen zoals de Klaverbank en op andere speciale locaties, die vaak nog niet eerder door duikers bezocht zijn. Het onderzoek, de films en foto’s en andere resultaten van deze tochten worden gedeeld met het brede publiek. Wij hopen hiermee te bereiken dat er meer kennis van de zee komt en dat de scheepswrakken beschermd worden tegen vernieling. Wij zijn altijd op zoek naar vrijwilligers om mee te doen aan onze missie. Kun je al duiken en wil je meehelpen de zee een beetje mooier te maken, geef je dan op. Maar ook niet-duikers die bij willen dragen aan onze activiteiten zijn van harte welkom."

- Duurzaamheid: - Omdat enerzijds de voorraden fossiele brandstof aan het opraken zijn en anderzijds het besef is doorgedrongen dat de grote CO2-uitstoot die hiermee gepaard gaat negatieve effecten voor het leven op aarde heeft, zijn er wereldwijd initiatieven voor het ontwikkelen van duurzame energiewinning. Een van deze bronnen is de wind. Omdat op land de ruimte voor windparken beperkt is en het op zee vaak harder waait, is er een sterke ontwikkeling op de Noordzee voor offshore windparken. Anno 2019 zijn er 4 windparken in het Nederlandse deel van de Noordzee, die gezamenlijk een opgesteld vermogen van ongeveer 1.000 Megawatt (MW) aan elektriciteit kunnen opwekken. Onder de link vind je de specificaties van deze 4 windparken. - De plannen voor nieuwe windparken op zee voor de komende jaren vind je hier.

"Het grootste deel van de bodem van de Noordzee bestaat uit zand. De aanwezigheid van deze windparken (en andere constructies zoals olieplatforms) vormen nieuw hard substraat in de zee, waarmee er ruimte komt voor een hele andere diergemeenschap. Daarnaast mag er binnen in de windmolenparken ook niet gevist worden. Er lopen intussen verschillende studies naar de effecten van deze structuren op de verspreiding van hard-substraatgemeenschappen en de effecten van het uitsluiten van visserij binnen deze oppervlakten. Daarnaast lopen er verschillende studies die de mogelijkheid onderzoeken om deze offshore platforms ook andere functies te geven, zoals bijvoorbeeld aquacultuur." (bron: De Staat van de Noordzee, editie 2015)