Gemeente Nijmegen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
Stad Nijmegen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Nijmegen is een stad en gemeente in de provincie Gelderland, vanouds alleen gelegen in de streek Rijk van Nijmegen en sinds 1996 ook deels in de streek Betuwe (zie verder hierna bij 'Waalsprong').
- Oorspronkelijk bestond de gemeente Nijmegen uit de gelijknamige stad en de dorpen Hatert, Hees, Neerbosch en Sint Anna. Deze dorpen zijn in de loop van de 20e eeuw allemaal in de stad opgegaan.
- De gemeente Nijmegen omvat naast de gelijknamige stad verder nog het dorp Lent en de buurtschappen Koudenhoek (vallend onder Lent), Vossenpels (grotendeels; ook vallend onder Lent) en Ooijse Schependom (vallend onder de stad, ook voor de postadressen) en een deel van de buurtschap Teersdijk (idem).
- Wapen van de gemeente Nijmegen.
- Ruimtegebrek voor woningbouw noopte de gemeente Nijmegen eind jaren negentig van de 20e eeuw de zogeheten 'Waalsprong' te maken, dat wil zeggen de Waal over te gaan naar het noorden. Daartoe heeft zij achtereenvolgens geannexeerd: 1) in 1996 een deel van de gemeente Valburg (= een deel van het dorp Oosterhout, zijnde het buitengebied O van het dorp, thans Woonpark Oosterhout geheten), 2) in 1997 een deel van de gemeente Bemmel (= een deel van het dorp Ressen, zijnde het buitengebied Z van het dorp) en 3) in 1998 een deel van de gemeente Elst (= het dorp Lent, met de bijbehorende buurtschap Koudenhoek).
Omdat het verwarrend was, bijvoorbeeld voor visite en hulpdiensten, dat er hierdoor een plaats `Oosterhout gem. Nijmegen` bij was gekomen, terwijl het eigenlijke dorp onder de gemeente Overbetuwe valt, en een plaats `Ressen gem. Nijmegen` terwijl het eigenlijke dorp onder de gemeente Lingewaard valt, heeft de gemeente besloten deze `plaatsen` per 1-1-2010 de naam Nijmegen te geven, zodat deze inwoners sindsdien ook in die plaats wonen. Hiervoor moest een handvol straatnamen worden hernoemd, omdat binnen 1 woonplaats een straatnaam uiteraard maar 1 keer mag voorkomen. Ook de postcodes zijn veranderd naar Nijmeegse postcodes. Overigens blijft Lent wel gewoon Lent, omdat daar de genoemde verwarring niet speelt (omdat dat dorp wel geheel in één gemeente ligt)..
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Nijmegen.
Terug naar bovenLokale uitspraak
Nemwéége, waarin de klinker in de eerste lettergreep vrijwel equivalent is aan de Engelse æ, en de -g- stemhebbend en zacht is.
Oudere vermeldingen
98-117 (Ulpi)A Novi(omagi), ca. 365 kopie 13e eeuw Nouiomagi, 777 kopie 11e eeuw Niumaga, 865 kopie 10e eeuw Neomage, 949 kopie 11e eeuw Nimagna, 1242 Numegen, Nymegen, 1287 Niemage, Niemaghen, 1348 Nijmegen.
Naamsverklaring
Samenstelling van het Keltische novio 'nieuw', later vertaald in het Oudnederlandse niu 'nieuw', en het Keltische magos 'veld, markt', door de Romeinen gegeven naar Keltisch patroon in niet-Keltisch gebied, vergelijk Neumagen (Dld) ca. 300 Nouiomago, 1115 Numagen, 1139 Neumaga. Nijmegen bestond waarschijnlijk reeds als preromeinse nederzetting en werd de belangrijkste Romeinse legerplaats in Nederland. Heette in de Historiae van Tacitus Oppidum Batavorum, later ook Batavoduri en M(unicipii) B(atavorum). Toen de Bataven in 69 in opstand kwamen tegen de Romeinen werd het oppidum verwoest. Na het jaar 70 verrees oostwaarts een omvangrijke legerplaats voor de huisvesting van een legioen. Ten westen van de huidige binnenstad ontstond tegelijkertijd een nieuwe nederzetting die ca. 104 marktrecht kreeg van keizer Trajanus. Uit deze tijd dateert de naam Ulpia Noviomagus; Ulpius was de familienaam van Trajanus. In de 3e eeuw concentreerde de bewoning zich op de locatie van het huidige Valkhof. Langs de rivier aan de voet van de heuvels ontwikkelde zich vanaf de 9e eeuw een handelsnederzetting, die in 1230 stadsrechten kreeg en korte tijd later de hoofdstad werd van een van de Gelderse kwartieren.(1)
Nijmegen ligt Z van Arnhem en grensde oorspronkelijk in het N aan de Waal. Sinds eind jaren negentig is de stad na de zogeheten Waalsprong ook aan het uitbreiden ten N van de Waal (zie verder bij Status).
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Nijmegen 2.773 huizen met 20.517 inwoners, verdeeld in de gelijknamige stad 2.363/17.659 (= huizen/inwoners), de dorpen Hees 130/901, Neerbosch 126/879 en Hatert 146/1.023 en de buurtschap Ooij-Schependom 8/55. Sint Anna was toen ook nog een aparte kern, maar werd in de Volkstelling van 1840 niet apart geteld. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 80.000 huizen met ca. 177.000 inwoners. De gelijknamige stad heeft ca. 76.000 huizen met ca. 166.000 inwoners.
Terug naar bovenOudste stad van Nederland
"Leuk geprobeerd van Venlo, maar Nijmegen is toch echt de oudste stad van Nederland." Dat zegt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Venlo claimt ouder te zijn omdat daar Keltische munten zijn gevonden die door Romeinse soldaten werden gebruikt. Volgens de Rijksdienst kan het zijn dat de soldaten langs Venlo kwamen, op weg naar Nijmegen. Die laatste kreeg als eerste stadsrechten, en dat staat 'onomstotelijk' vast, aldus de dienst. Ook de Nijmeegse stadsarcheoloog Harry van Enckevort gelooft niet dat Venlo ouder is. Volgens Van Enckevort zijn de Keltische munten ook in Nijmegen gevonden, zelfs in veel grotere aantallen, namelijk meer dan 1000 (en in Venlo ca. 50). En volgens Van Enckevort was Nijmegen vanaf het begin al een stedelijke nederzetting, terwijl in Venlo aanvankelijk vooral boeren zaten. (bron: Omroep Gelderland, 16-7-2010)
Onder de grond van de stad liggen de resten van de oudste gebouwen van Nederland. Van de oudste woonhuizen is natuurlijk weinig meer over, maar in het archeologisch depot van de gemeente liggen nog wel vele opgegraven restanten uit de Romeinse tijd, waaronder indrukwekkende muurschilderingen. Die kun je bekijken in deze videoreportage van Omroep Gelderland (september 2020). In de tuin van het Nijmeegse Museum Kam zijn tijdens een archeologische opgraving in 2021 sporen gevonden van een Romeinse begraafplaats uit 10-70 na Christus. Ook zijn er sporen gevonden van de militaire stad rond het kamp van het 10e legioen uit 71-105 na Christus. Dit legioen werd opgericht door Julius Caesar en is de bekendste militaire basiseenheid van het Romeinse leger van Nederland.
Hees, Neerbosch, Sint Anna en Hatert
Hees, Neerbosch, Sint Anna en Hatert waren oorspronkelijk dorpjes buiten de stad Nijmegen. Op de oude plattegrond hieronder uit ca. 1870 is dat nog goed te zien. Inmiddels zijn het wijken van de stad geworden. De RK kerken van deze dorpen zijn, toen Maurits in 1591 de stad veroverde, protestant geworden. De inheemse inwoners bleven grotendeels katholiek. De protestanten waren doorgaans van elders afkomstig en vormden een kleine minderheid.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Nijmegen, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- In de Stratemakerstoren met zijn onderaardse gangen stonden kanonnen opgesteld om de nabijgelegen stadspoort de Veerpoort te verdedigen. In 2018 is het museum heropend als De Bastei, centrum voor natuur- en cultuurhistorie. Dit is een fusie tussen museum De Stratemakerstoren en het Museum voor Natuurhistorie. Museum De Bastei, het museum over archeologie, geschiedenis en natuur van Nijmegen, biedt letterlijk een tocht door de Nijmeegse geschiedenis. Bezoekers lopen ondergronds langs Romeins muurwerk, middeleeuwse fundamenten, mysterieuze gangen en over Harry Potter-achtige trappen. Per verdieping is er een ander thema. Met aan het eind een prachtig uitzicht over de Waalkade en de Waal. Vanuit het museum worden ook excursies in de natuur en in de stad gehouden.
- Noviomagus, over de geschiedenis van Nijmegen. - Nieuws van de site Noviomagus op Facebook.
- Numaga, Vereniging tot Beoefening van de Geschiedenis van Nijmegen en omgeving.
- Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis is zowel een te bezoeken pand als een digitale versie, waarop je veel informatie kunt vinden over de geschiedenis van Nijmegen. Je kunt daar ook zelf inhoudelijke bijdragen aan leveren.
- De klimatologische omstandigheden in het Archeologisch Depot van de gemeente Nijmegen aan de Nieuwe Dukenburgseweg worden medio 2019 verbeterd. Voor sommige objecten is het er te warm, voor andere weer te koud, dan wel te droog of te vochtig. Voor een duurzame en verantwoorde bewaring van het archeologisch erfgoed is in totaal 8,3 miljoen nodig. De provincie neemt ongeveer de helft voor haar rekening, omdat die ook archeologische vondsten die het in bezit heeft in het depot gaat onderbrengen. Het depot wordt daarvoor met een derde aan oppervlak uitgebreid. Door het geheel slimmer in te richten kan er riant meer - en beter - worden bewaard voor toekomstige generaties.
Het archeologisch depot van Nijmegen was al het grootste gemeentelijk depot van Nederland. Gelderland heeft het grootste depot van alle provincies. Voeg je die twee samen dan krijg je dus verreweg de grootste 'archeologische schatkamer van Nederland'. Een deel van de archeologische vondsten blijft in de opslag van de provincie. Dat depot bevindt zich in het monumentale gebouw Museum Kam in de stad. Daar kunnen objecten ook worden gerestaureerd en kan er onderzoek naar wprden gedaan. Spullen die in het depot aan de Nieuwe Dukenburgseweg liggen, kunnen daarvoor worden overgebracht naar Museum Kam. Museum Kam is een voorloper van Museum Het Valkhof en huisvest nu een archeologisch studiecentrum. Ook dat pand wordt heringericht en gerestaureerd. De depots onder één dak brengen bespaart geld. Maar het maakt het ook makkelijker om kennis met elkaar uit te wisselen.
- De kranten uit de Krantenbank van de gemeente Nijmegen zijn in 2020 online gezet. Ruim 340.000 pagina's van o.a. De Gelderlander zijn nu te doorzoeken op Delpher.
Terug naar boven- "Gemeente Nijmegen werkt samen met het rijk, ProRail, NS en de provincie Gelderland aan plannen om het station en de omgeving te verbeteren. In november 2020 is bekend gemaakt dat er voor het station en omgeving maximaal 116 miljoen euro beschikbaar is. Voor de aanpassingen aan het stationsgebouw, de nieuwe fietsenstalling, het scheiden van de verkeersstromen en de inrichting met meer groen. We kunnen nu snel verder! Voor de aanpassing van de sporen en de nieuwe ingang aan de westzijde was al geld gereserveerd. Daarnaast zijn er particuliere initiatieven.
Nieuwbouw. In onze nieuwe Omgevingsvisie en in de Woondeal die we met het rijk hebben gesloten, is de stationsomgeving aangewezen als belangrijk gebied voor woningbouw. Hiervoor zijn nu 2 locaties in ontwikkeling. Aan de westzijde maakt het oude UWVgebouw plaats voor een hotel-congrescentrum. In het gebouw is ook ruimte voor wonen en werken. Aan de Oostzijde wordt gewerkt aan het nieuwe Metterswane. Nieuwe Metterswane. Tegenover het station, op de plek waar Metterswane stond, komt het Nieuwe Metterswane. In dit gebouw is ruimte voor woningen, kantoorruimte en een hotel. Op de begane grond is naast het hotel ook ruimte voor horeca en een mandjessupermarkt. Voor de langere termijn willen we het politiebureau en het oude belastingkantoor aanpakken. Zo wordt de Nijmeegse stationsomgeving een gebied voor wonen, werken, reizen en verblijven.
Westkant. De aanpassingen aan de westkant van het station hangen samen met het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS). In opdracht van het rijk is ProRail bezig om op de 6 drukste trajecten in Nederland meer ruimte te maken op het spoor. Een van die trajecten is de lijn Schiphol–Utrecht–Arnhem/Nijmegen. Om de spoorcapaciteit hier te vergroten, krijgt station Nijmegen een 3e perron en wordt de perrontunnel aangepast. Door deze tunnel in het station door te trekken naar de westzijde ontstaat hier een 2e ingang. De ingang in de Tunnelweg gaat weg. Bij de nieuwe ingang komt een beheerde fietsenstalling met ongeveer 3.000 plaatsen en een kiss & ride plaats voor het wegbrengen en ophalen van reizigers. Om de westzijde van het station goed bereikbaar te maken, willen we hier een nieuwe snelfietsroute aanleggen. Deze sluit aan op de snelfietsroute tussen de Graafseweg en het Waalfront. Ook de vijfsprong (bij de Krayenhofflaan/Koninginnelaan) moeten worden aangepast. Provincie, rijk en gemeente hebben voor de aanpassingen aan het spoor en de westzijde van het station al geld gereserveerd. De plannen worden uitgewerkt in overleg met omwonenden en andere belanghebbenden. De verwachting is nu dat we de westelijke ingang uiterlijk in 2026 in gebruik kunnen nemen.
Oostkant. Om het groeiend aantal reizigers op te vangen, willen we ook de oostkant en het station zelf aanpassen. We willen graag de fietsroute voor het station verdiept aanleggen. Dan zitten voetgangers en fietsers elkaar niet in de weg. De oversteekplaatsen voor voetgangers gaan dan over in 2 logische routes naar de binnenstad. Onder het Stationsplein, op hetzelfde niveau als de verdiepte fietsroute, zijn plannen voor één hele grote beheerde fietsenstalling voor zo’n 7.000 fietsen. Als alle fietsen in de ondergrondse stalling komen, komt er op de plek van de huidige 'fietsflat' ruimte voor een plein met bijvoorbeeld horeca-terrassen en meer groen. Voor het groeiend aantal reizigers moet ook het busstation worden uitgebreid. En er moet een betere wachtruimte komen. De halte voor lijn 10, die naar de universiteit rijdt, zou naar de zuidkant van het plein kunnen. Dat scheelt zo’n 300 bussen per dag die niet voor het station langs rijden." (bron: gemeente, 2020) Zie ook de reportage over de facelift voor het stationsgebied in de Gelderlander, november 2020.
- De gemeente, musea, cultuurinstellingen en andere belanghebbenden zien veel mogelijkheden om van het Valkhofkwartier een culturele en historische hotspot te maken. De plek waar je als bezoeker start om Nijmegen te beleven en waar veel gebeurt. Er zijn veel nieuwe ontwikkelingen. Zo heeft de gemeente het proces opgestart voor het opknappen van het park Valkhof. Dat staat in de nieuwe gebiedsvisie voor het Valkhof en omgeving, het Valkhofkwartier. Het Valkhofkwartier bestaat uit het park Valkhof en Hunnerpark, het Kelfkensbos, de oostelijke Waalkade, het Keizer Traianusplein en enkele omliggende gebieden. Hier zitten de belangrijkste musea van de stad, culturele instellingen en in de oude parken zit 2000 jaar historie in en boven de grond.
Gedurende het jaar 2018 is met de grote instellingen, de evenementenorganisaties, de cultuurhistorische verenigingen en andere belanghebbenden gesproken over de kansen die het gebied heeft. Zowel voor de inrichting van de openbare ruimte als voor samenwerking tussen de spelers in het gebied. Op basis van zeven ambities geeft de nieuwe gebiedsvisie een streefbeeld waarbinnen de verdere ontwikkelingen in het gebied moeten gaan passen. Het Valkhofkwartier ondersteunt de positionering van Nijmegen als aantrekkelijke en oudste stad. De gemeente werkt hierin samen met de regio, provincie en het rijk.
Het Valkhofkwartier wordt in de gebiedsvisie dé locatie in de binnenstad van waaruit Nijmegenaren en toeristen de rijke geschiedenis en de cultuur(historie) van Nijmegen kunnen beleven. Door de aanwezigheid van het park Valkhof, het nieuwe centrum voor natuur en cultuurhistorie De Bastei, Museum Het Valkhof, cultuurcentrum De Lindenberg, de Sint Nicolaaskapel, de historische muren van de burcht, de bunker uit WOII, de vestiging van het infocentrum WOII in De Lindenberg, de Belvédère en de Barbarossaruïne is sprake van een unieke concentratie aan culturele en cultuurhistorische voorzieningen. Met de gebiedsvisie wil de gemeente alle ontwikkelingen en projecten in het gebied met elkaar verbinden en versterken.
Op de korte termijn wordt al gewerkt aan een aantal projecten in het Valkhofkwartier zoals de vergroening van de Waalkade, de komst van Infocentrum WO II, en herstelwerkzaamheden aan de schilderingen in de Sint Nicolaaskapel. Ook ziet de gemeente kansen bij de herinrichting van bijvoorbeeld de kop van de Burchtstraat en restauratie van de hoektoren in het Valkhofpark. Op de iets langere termijn denkt de gemeente aan herstel van de huidige burchtmuren, het opknappen van het Hunnerpark en herinrichting van het Kelfkensbos en de parkeergarage (met bijvoorbeeld fietsparkeren) en het museum. Op de langere termijn zijn er bijvoorbeeld kansen voor de herontwikkeling van de Lindenberg en het Traianusplein. De grote instellingen en belanghebbenden krijgen ondersteuning om meer samen te werken en het Valkhofkwartier op de kaart te zetten. De gebiedsvisie wordt na het raadsbesluit uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. (bron: gemeente Nijmegen, december 2018)
- De Waalbrug uit 1936 is de afgelopen jaren ontoereikend geworden om het, mede door de Waalsprong (zie bij Status) toegenomen wegverkeer in en uit de stad te verwerken. Daarom is in 2013 een tweede brug over de Waal gerealiseerd, genaamd De Oversteek.
- De stad heeft veel inwoners, bedrijven en bestuurders met vernieuwende en inspirerende ideeën. Ideeën die de stad leuker, leefbaarder maar bovenal meer verbonden maken. Er ontbrak alleen nog een plek om die mensen, instanties en ideeën met elkaar te verbinden. Wij Zijn Droomstad Nijmegen biedt nu een online plek waar ideeën en Dromen voor iedereen te zien zijn. Waar je in één oogopslag kunt zien welke Dromen voor welke locaties in de stad zich op dat moment afspelen. Een plek waar je de realisatie van jouw Dromen voor locaties in de stad kan versnellen en waar je kan bijdragen aan de realisatie van ideeën en Dromen van anderen. Het platform biedt de mogelijkheid om de energie rondom deze ideeën te vangen: hoeveel mensen geven hun stem, hoe vaak wordt het idee gedeeld, hoeveel feedback wordt er gegeven, hoeveel mensen zijn bereid te helpen bij de realisatie van het idee, hoeveel mensen willen op de hoogte blijven van de Droom. Hoe meer energie een Droom heeft, hoe prominenter het op de site getoond wordt.
Terug naar boven- Nijmegen heeft als plaats 241 rijksmonumenten.
- Nijmegen heeft 1035 gemeentelijke monumenten.
- Beschrijvingen van alle rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten van Nijmegen op de site van de gemeente.
- De 19e-eeuwse stadsuitleg van Nijmegen is in 2013 benoemd tot rijksbeschermd stadsgezicht.
- De Grote Kerk of Sint Stevenskerk is de oudste en grootste kerk van Nijmegen. Een van de 4 kerkorgels is het König-orgel, dat tot de grootste (ca. 3600 pijpen!) en belangrijkste orgels van Nederland behoort.
- "De middeleeuwse schilderingen in de Nicolaaskapel in het Valkhofpark in Nijmegen worden in 2020/2021 onderzocht en gerestaureerd. In de loop der eeuwen zijn de monumentale schilderingen regelmatig hersteld en bijgewerkt in de kapel die onderdeel was van de Valkhofburcht. Een gespecialiseerd bureau haalt voorzichtig nieuwere lagen van de oudere af, onderzoekt de materialen en stabiliseert loszittende verf. Daarna volgt verdere behandeling waar dat mogelijk is. De Nicolaaskapel of Valkhofkapel is een van de oudste stenen gebouwen van Nederland. De kapel is gebouwd rond 1030. De schilderingen die nu gerestaureerd worden dateren van 1543. Ze zijn aangebracht ter ere van de komst van Keizer Karel V van het Heilig Roomse Rijk. Het zijn vooral afbeeldingen van plantmotieven en fantasiebloemen. De restauratie vindt plaats onder begeleiding van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Vrijwilligers van de Valkhofvereniging duiken in het verleden en de archieven om zoveel mogelijk te weten te komen over het gebruik van de kapel door de jaren heen om zo de restauratoren te helpen. De Nicolaaskapel of Valkhofkapel maakt onderdeel uit van het Valkhofkwartier. Dit is de plek in de stad waar 2000 jaar geschiedenis bij elkaar komt. Het Valkhofkwartier vormt de overgang tussen de bruisende binnenstad en de natuur van de Stadswaard. Een plek vol cultuurhistorie, cultuur en evenementen. De gemeente investeert samen met de provincie in het Valkhofkwartier om er dé plek van te maken om een bezoek aan Nijmegen te beginnen. Na de opening van De Bastei en de Waalkade start vanaf 2021 onder meert de nieuwe inrichting van het Kelfkensbos. Later volgen het park en Museum Het Valkhof." (bron: gemeente)
- Het monumentale voormalige hoofdpostkantoor in Nijmegen stamt uit 1908. Van de Looi en Jacobs Architecten hebben het pand omgevormd tot supermarkt met starterswoningen. Het architectonisch bijzondere deel (met name de gevels) is gerenoveerd en er zijn 12 nieuwe appartementen in houtskeletbouw toegevoegd.
- Stichting Industrieel Erfgoed Nijmegen en Omgeving.
- Museum voor Anatomie en Pathologie.
- "Museum Het Valkhof draagt met een indrukwekkende collectie archeologie, oude kunst en moderne kunst het verhaal van ruim 5000 jaar geschiedenis uit. Met het heden als vertrekpunt onderzoeken we thema’s die ons als individu en als collectief vormen en inspireren. Het museum is gevestigd in een spraakmakend gebouw, een ontwerp van Ben van Berkel, aan het historische Valkhofpark, in het hart van Nijmegen." De gemeente heeft in maart 2021 besloten Museum Het Valkhof aan te kopen, om noodzakelijk onderhoud en een verbouwing en herinrichting mogelijk te maken. Het museum gaat het pand vervolgens huren van de gemeente.
- Stadsbrouwerij De Hemel is een levend museum. Bezoekers worden rondgeleid langs processen die daar plaatsvinden: van mout en hop tot bier en van daaruit tot azijn en mosterd. Dit gebeurt in de Commanderie van St. Jan, een voormalig klooster uit 1196. Verder historische attributen die betrekking hebben op brouwen, distilleren, azijn- en mosterdproductie.
- Revolutie, Museum voor Modelvliegtuigen, nagebouwd in schaal 1:72. Collectie van honderden modellen vanaf het begin van de luchtvaart tot heden, van de oudste twee- en driedekkers tot de modernste stealth. Tevens zijn de luchtlandingen tijdens de operatie 'Market Garden' aan het eind van WO II in beeld gebracht.
- Het muZIEum is een ervaringsmuseum en doemuseum in één. In het ervaringsgedeelte trakteer je je zintuigen op een rondleiding in het donker met een blinde gids. Voel, proef, ruik en beluister het dagelijkse leven, maar dan door de ogen van een niet-ziende persoon. En in het doemuseum zie je de historie over blind zijn, maar we willen je vooral laten zien wat de nieuwe mogelijkheden zijn voor blinden.
- In Nationaal Fietsmuseum Velorama is een verzameling van ca. 250 historische rijwielen bijeengebracht. Daarnaast zijn vele soorten rijwiellantaarns, belastingplaatjes, affiches, wetenswaardigheden, parafernalia en emaille reclameborden te bezichtigen.
- Al jaren neemt het aantal toeristen uit binnen- en buitenland toe die een oorlogsmuseum of Nederlandse slagvelden uit de Tweede Wereldoorlog willen bezoeken. Om deze bezoekers langs de musea, locaties en vertelstenen te begeleiden is in februari 2019 een infopunt over de Tweede Wereldoorlog van start gegaan in cultureel centrum De Lindenberg in Nijmegen. Voor jongeren is er een speurtocht uitgezet met als kauwgom als beloning. Dat kregen de kinderen ook tijdens de bevrijding door Amerikaanse soldaten aan het eind van de Tweede Wereldoorlog.
Terug naar boven- Oranjepop is een gratis openluchtfestival op Koningsdag (27 april).
- Marikenloop (hardloopwedstrijd alleen voor vrouwen, 5 en 10 km, op een zondag in mei).
- Festival Music Meeting (weekend in mei) is in 2013 door het Engelse muziekblad Songlines uitgeroepen tot een van de 25 beste festivals ter wereld.
- De Internationale Vierdaagse Nijmegen (v/a de 3e dinsdag in juli) is hét wandelevenement van het jaar. Het aantal deelnemers is gemaximeerd op 42.000. De afstand is naar keuze 30, 40 of 50 km. - Filmpje intocht Vierdaagse 2015.
- "De NN Zevenheuvelenloop (november, in 2019 voor de 36e keer) heeft sinds de start in 1984 een flinke ontwikkeling doorgemaakt. Van een ‘loopje’ met 500 man is het uitgegroeid tot een evenement waar bijna 40.000 mensen zich voor inschrijven. Hiermee is het de grootste 15km wedstrijd ter wereld en met het wereldrecord voor mannen en in 2019 ook voor vrouwen ook de snelste ter wereld."
- "Kerststallen zijn een bijzondere uitbeelding en vertelling van het kerstverhaal. In de sfeervolle periode van advent en kerst verbinden diverse kribjesroutes in het land bewoners en bezoekers met elkaar. In dorpen in Zuid-Limburg en Noord-Brabant is een wandelroute langs kerststallen al jarenlang een mooie traditie. Vereniging Dorpsbelang Hees organiseerde in 2017-2018 voor het eerst de Kribjesroute Hees. De historie van Hees - een voormalig dorp in Nijmegen-West, red. - herbergt ook een bijzondere kerstgroep, namelijk die van Charles Pieter Hammes (1915-1991). Deze beeldend kunstenaar woonde zijn hele leven in Hees en maakte o.a. zijn kamergrote Hammes’ kerstgroep. Van 20 december 2019 tot en met 6 januari 2020 kun je weer de Kribjesroute in Hees wandelen of fietsen. De kribjesroute brengt je langs tientallen kerststallen in het voormalige dorp Hees. Alle adressen die aan de Kribjesroute meedoen worden vermeld op de plattegrond." Voor een indruk van dit evenement zie de fotoreportage van Kribjesroute Hees 2018-2019.
Terug naar boven- "Vrienden van de groene corridor Nijmegen is een samenwerkingsverband van bewoners die in het groen langs het spoor actief zijn en overige inwoners die onze visie ondersteunen."
- Nijmegen had tot 1796 een middeleeuwse verdedigingstoren, een zogeheten donjon. Die is in dat jaar afgebroken. In 2005 is met behulp van steigers en met foto’s bedrukte doeken in het Valkhofpark een soort replica van de toren neergezet. Dit roept veel reacties op. In een referendum in 2006 geeft ruim 60 procent van de Nijmegenaren aan voor de bouw van een stenen replica te zijn. De gemeenteraad stelt o.a. als randvoorwaarde dat de gemeente er geen geld in steekt, en dat de replica openbaar toegankelijk moet zijn voor een breed publiek. Vastgoedontwikkelaar Haystock Corp was van plan om in 2017 de 50 meter hoge replica te realiseren. Zij wilde de 7 verdiepingen onder meer gaan gebruiken voor culturele evenementen, exposities en historische manifestaties. Daarnaast waren er plannen voor een restaurant en bed & breakfast. Op de onderste verdieping zou een informatiecentrum komen, waar men met moderne technieken zoals holografische projecties zou kunnen kennismaken met de Nijmeegse geschiedenis. (bron: Historiek.net) Niet iedereen is voorstander van de bouw van de replica van de donjon. Voor nadere toelichting zie de petitie 'Stop de Donjon'.
Vanwege de monumentale status van het Valkhofpark, de archeologisch waardevolle bodem, de andere historische gebouwen en het uitzicht blijkt herbouw echter zeer lastig en kostbaar. Na diverse nieuwe tegenslagen van uiteenlopende aard, besluiten gemeente en Stichting Donjon in december 2018 gezamenlijk om de inspanningen voor de bouw van de donjon te staken. Het Valkhofpark zou in combinatie met de herbouw van de donjon worden gerenoveerd. Anno 2018 kan dat na 12 jaar wachten niet nog langer worden uitgesteld. De gemeente pakt de renovatie van het park daarom nu zelf weer op.
- "De gemeente Nijmegen is bezig met een actualisatie van haar groenbeleid. In 2000 en in 2007 waren door De Vlinderstichting al vlinderinventarisaties in de stad uitgevoerd en deze zijn in 2020 herhaald. In 24 groengebieden is gekeken welke vlinders er voorkomen. Dat ging om parken, groenstroken en wegbermen. Er werden veel vlinders waargenomen, waaronder veel typische soorten voor bloemrijk grasland. Het doel van het onderzoek was om de actuele staat van de groengebieden vast te leggen. Tijdens drie ronden (april-mei, juni-juli en augustus-september) zijn de terreinen helemaal doorkruist en zijn alle waargenomen dagvlinders en libellen genoteerd. Er zijn in totaal 2421 dagvlinders geteld, verdeeld over 21 soorten. 44 procent van de waargenomen vlindersoorten betrof de zogeheten kroeglopers: mobiele vlinders die overal aanwezig zijn waar maar wat te halen valt. Het klein koolwitje was van deze groep verreweg het talrijkst. 41 procent van de vlinders behoort tot de typische graslandvlinders. Dit zijn soorten die redelijk mobiel zijn, maar zich toch vaak voortplanten op de locatie waar ze worden aangetroffen. Het zijn alle soorten die halfnatuurlijk, bloemrijk grasland nodig hebben. 15 procent van de vlinders waren gebonden aan bos(randen). De onderzochte groengebieden bestonden uit een afwisseling van grasland en gazon, bosjes en bosplantsoen en soms ook waterpartijen.
De graslandvlinders waren beter vertegenwoordigd dan in de onderzoeken van 2000 en 2007. Het hooibeestje, bruin zandoogje en oranje zandoogje werden duidelijk meer aangetroffen. Het oranje zandoogje is zich in Nijmegen aan het uitbreiden, want die kwam in de vorige onderzoeken nog helemaal niet voor en is in 2020 in vier groengebieden gevonden. De kleine parelmoervlinder, die zich mede dankzij de hitte en droogte landelijk uitbreidt, is ook in twee Nijmeegse groengebieden gevonden. Ook het scheefbloemwitje, een soort die pas in 2015 in Nederland verscheen, is tweemaal gevonden. De dikkopjes, ook graslandvlinders, waren nauwelijks aanwezig. Er werd één groot dikkopje en één zwartsprietdikkopje geteld en het geelsprietdikkopje werd in dit onderzoek helemaal niet gevonden, maar komt nog wel voor in een van de groengebieden. Daar zijn ook uit 2020 meldingen vanuit het meetnet vlinders (NEM) en de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). De dikkopjes hebben alle drie overstaande vegetatie nodig in de winter. Dat betekent dat er plekken moeten zijn waar grasvegetatie de winter door, van juni-juli tot het volgend jaar mei, moet blijven staan. Uit de resultaten blijkt dat stedelijk gebied prima leefgebied kan vormen voor graslandvlinders, als er in inrichting en beheer maar rekening mee wordt gehouden. Kleurkeur is daarvoor een goed instrument. De graslandvlinders hebben het in het intensief gebruikte buitengebied moeilijk, wat de stad voor deze vlinders nog belangrijker maakt." (bron: De Vlinderstichting, februari 2021)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Nijmegen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nijmegenaar Kees Moerbeek is kunstenaar en bekend van pop-upboeken. Hij maakte in 2018 een aantal prachtige boeken over de stad van voor de oorlog. In 2020 heeft hij onder meer 3 videomontages gemaakt van "een wandeling door Nijmegen, zo mooi als het was, in de jaren tussen 1918 en 1954, aan de hand van ingekleurde en bewerkte zwart-wit foto's". - Deel 1. - Deel 2. - Deel 3.
- Nijmegen oude plattegronden.
- Foto's van alle straten in Nijmegen.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Nijmegen (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Nijmegen. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.
- Algemeen: - Site over Nijmegen met o.a. uit-agenda, nieuws en lokale links.
- Straatnamen: - Straatnamenlijst van Nijmegen, met verklaring van de namen, door Rob Essers.
- Media / nieuws: - RN7 is de lokale omroep voor Nijmegen en omgeving.
- Lokale links: - Nijmegen linkspagina.
- Belangenorganisaties / wijkraden: - Wijkraad Oosterhout.
- Vereniging Dorpsbelang Hees. Hees is een van de oude dorpen in de gemeente - zoals hierboven vermeld onder Status - die geleidelijk door de uitdijende stad zijn 'opgeslokt'. Met name Hees heeft zijn dorpse karakter nog wel weten te bewaren en de inwoners zetten zich er ook voor in om dat zo te houden en het niet nog verder te laten verstedelijken. Je zou het dan ook een 'dorp in de stad' kunnen noemen (vergelijk bijv. Elden in Arnhem). De naam van Vereniging Dorpsbelang geeft dat ook al aan. In 2011 is het prachtige boek 'Hees bij Nijmegen. Van dorp naar groene stadswijk, 1196-2011' verschenen. 168 pag., met veel illustraties. Ook de 2e druk was snel uitverkocht. Daarom is, voor degenen die 'naast het net visten', het boek via de link nu ook online te lezen.
- Muziek: - Zanggroep Maqam is een kamerkoor met repertoire uit de 16e tot 21e eeuw, a capella of met begeleiding van piano, orgel en/of orkest.
- Dans: - "Wanneer je graag danst, van bewegen houdt in combinatie met muziek en nieuwe mensen wilt ontmoeten in een gemoedelijke sfeer, dan ben je bij Volksdansgroep Nijmegen (VGN) helemaal op je plek! Bij VGN: vind je een aantrekkelijk, internationaal en afwisselend dansprogramma met meerdere niveaus; is leeftijd onbelangrijk, omdat volksdans geschikt is voor jong en oud(er); hoef je geen danspartner mee te brengen; heb je geen danservaring nodig; varieert de cursusduur van een paar weken tot een heel seizoen. Of je nu iets recreatiefs wilt gaan doen of iets met een sportief kantje: volksdans verbindt beide met elkaar, is prima voor je humeur én voor verbetering van je conditie! Bij VGN gaat het niet om perfectie of prestatie, maar puur om het bezig zijn met dans en beweging. Optredens of voorstellingen worden niet verzorgd. Ons belangrijkste doel is:op een ontspannen en gezellige manier samen dansend actief zijn, waarbij iedereen welkom is!"
- Sport: - Rivierenland Darts Bond is een dartsvereniging in Nijmegen met bijna 1300 leden. Er wordt een jaarlijkse dartscompetitie georganiseerd, een bekertoernooi, diverse andere toernooien en tevens zijn er trainingsmogelijkheden voor jeugdspelers.
- Openbaar vervoer: - "In opdracht van de Provincies Limburg, Noord-Brabant en Gelderland wordt gewerkt aan het Project Maaslijn. De spoorlijn tussen Nijmegen en Roermond krijgt elektrische treinen in plaats van dieseltreinen en wordt verbeterd. Dit maakt de verbinding tussen genoemde steden sneller. Op deze route investeert de Provincie Gelderland ook in de verbetering van Station Heyendaal. Om de treinen elektrisch te kunnen laten rijden, worden bovenleiding en onderstations aangelegd om de treinen van elektrische energie te voorzien. Om de 60 tot 70 meter worden palen of portalen voor deze bovenleiding geplaatst. Als de lijn eenmaal is geëlektrificeerd, ruilt Arriva de huidige dieseltreinen in voor nieuwe elektrische treinen van het type Flirt. Op 3 plekken langs de Maaslijn wordt een extra spoor aangelegd: ten noorden van Cuijk, ten zuiden van Venray en tussen Reuver en Swalmen. Behalve bij de stations, kunnen op deze plekken de treinen elkaar straks ook passeren. Dat is nodig omdat de dienstregeling in de toekomst wordt aangepast. De extra passeersporen zorgen er ook voor dat de Maaslijn minder kwetsbaar wordt bij storingen. Op vier plekken langs de spoorlijn worden de spoorbogen ruimer gemaakt, zodat de treinen hun snelheid hier kunnen behouden en niet meer hoeven af te remmen. Verder wordt de veiligheid van ruim 20 overwegen verbeterd."
- Het spoortracé tussen de stad en het Duitse Kleve (Kleef) is sinds de opheffing in 1991 'slapend' en is tegenwoordig toeristisch in gebruik met spoorfietsen. Diverse partijen ijveren voor heropening van de spoorlijn. Op vragen van raadsleden eind 2018 wat het gemeentebestuur vindt van eventuele plannen tot heropening, antwoordt burgemeester Hubert Bruls: "Het college heeft ernstige twijfels over de haalbaarheid van een reactivering, aangezien al vijftien jaar dezelfde discussie wordt gevoerd zonder enig resultaat." Partijen zijn verdeeld over de vraag of ze moeten inzetten op een spoorverbinding, een tramlijn of een lightrailverbinding. Bovendien is herstel ingrijpend: het spoor moet niet alleen hersteld worden, maar er moeten ook overwegen aangepast worden, er moet een lang perron aangelegd worden in Groesbeek en het is onduidelijk wat de gevolgen zijn voor natuurgebieden. Vooralsnog zet het gemeentebestuur daarom liever in op het bestaande busvervoer. De lijndienst tussen Kleef en Nijmegen is volgens de burgemeester al verbeterd. De bussen rijden vaker, de verbinding is sneller geworden en er is een overstap vervallen.
- Duurzaamheid: - Windpark Nijmegen-Betuwe levert met vier windmolens sinds eind 2016 duurzame energie voor ruim 7.000 huishoudens per jaar. Het windpark ligt op Nijmeegs grondgebied, langs de snelweg A15. Het Nijmeegse energiebedrijf Huismerk Energie neemt de elektriciteit van het windpark af. Het windpark is vrijwel volledig in handen van burgers, verenigd in coöperatie WindpowerNijmegen. 1.013 coöperatieleden hebben samen 2 miljoen euro bij elkaar gebracht om het park te realiseren. Ook PPM Oost, de investeringsmaatschappij van provincie Gelderland, heeft financieel bijgedragen. Voor hun investering ontvangen de deelnemers een goed rendement en leveren ze een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van de regio.
- Burgercoöperatie WindpowerNijmegen zoekt anno zomer 2019 deelnemers voor Zonnepark de Grift. De bouw van het zonnepark, onder de windmolens, staat gepland voor 2020 en moet energie gaan leveren voor 1245 huishoudens. Met Zonnepark de Grift nemen inwoners het heft in eigen hand om energieverbruik in de regio Nijmegen verder te verduurzamen. Net als het windpark wordt het zonnepark eigendom van burgers. Als mede-eigenaar beslissen deelnemers mee over de opbrengst van het zonnepark en over toekomstige lokale energieprojecten van WindpowerNijmegen. Om het benodigde eigen vermogen bij elkaar te krijgen geeft de coöperatie participaties van 50 euro per stuk uit.
Coöperatie WindpowerNijmegen bouwt met het zonnepark verder aan een innovatief energielandschap aan de Griftdijk (in het door Nijmegen geannexeerde deel van Oosterhout). Als het waait, zorgen de windmolens voor elektriciteit. Schijnt de zon, dan komt de energie van het zonnepark. De door de windmolens en zonnepanelen opgewekte stroom gaat straks via één kabel naar het elektriciteitsnet. Met de aanleg van het windpark is hiermee al rekening gehouden. De kabel wordt zo optimaal gebruikt, want energie uit zon en wind vullen elkaar aan. Ook verkent WindpowerNijmegen samen met ontwikkelstichting Wiek-II de kansen om in het nieuwe energielandschap duurzame energie op te slaan. ‘Met Zonnepark De Grift willen we een breed gedragen energietransitie versnellen. Want de urgentie hiervoor stijgt met de minuut', aldus Yvonne Keijzers, bestuurslid van coöperatie WindpowerNijmegen.
- In het Energieakkoord staat dat de kolencentrales uit de jaren tachtig worden gesloten. Dat betekende onder meer dat Centrale Gelderland van - destijds nog - GDF Suez in december 2015 na 30 jaar productie uit bedrijf is genomen. GDF Suez veranderde in ENGIE en het bedrijf heeft de sluiting aangegrepen om de transformatie naar duurzame energieleverancier te versnellen. ENGIE herontwikkelt het gebied nu tot de Groene Delta van Nijmegen. Sinds november 2015 liggen er 4000 zonnepanelen op het terrein van de Groene Delta. ENGIE heeft concrete plannen om warmte te leveren aan het warmtenet door energie uit biomassa en zij onderzoekt de mogelijkheid voor de productie van groengas.
Er komen ook enkele windmolens op het terrein. De vergunning daarvoor is in februari 2019 afgegeven. Door de turbines te voorzien van een automatische slagschaduwregeling wordt voldaan aan de wettelijke normering voor slagschaduw. ENGIE beseft echter dat slagschaduw voor omwonenden een belangrijk aandachtspunt is en treft daarom op vrijwillige basis maatregelen die verder gaan dan de normering voorschrijft. Daarbij streeft ENGIE ernaar de slagschaduwhinder zoveel mogelijk terug te brengen tot nul uren slagschaduw op de relevante woninggevels. Bij de selectie van het type windturbines is ook geluid een belangrijk criterium. In overleg met de klankbordgroep uit de omgeving is besloten om, in het geval van gelijke geschiktheid van meerdere typen windturbines, de voorkeur te geven aan het stilste type dat het ruimst binnen de wettelijke norm blijft.
"Hoe zet je een omgevingsfonds op? Hoe werkt het en wie laat je daarvan gebruik maken? Natuur en Milieu Gelderland adviseerde ENGIE over de opzet van het Omgevingsfonds voor de twee windturbines in Nijmegen. Het Omgevingsfonds is nu geopend. Verenigingen, stichtingen, (sport)clubs of andere organisaties kunnen, nu en in de toekomst, een aanvraag doen voor een financiële bijdrage. Een mooi voorbeeld van hoe je om kunt gaan met de buren." (bron: Natuur en Milieu Gelderland, november 2000) "Bij het Omgevingsfonds kunnen subsidieaanvragen worden ingediend voor en door lokale organisaties met een collectief/groepsbelang. Denk aan - maar niet beperkt tot - verenigingen, goede doelen en activiteiten door/voor vrijwilligers. In overleg met de klankbordgroep is ENGIE tot het voorstel gekomen om de eerste vijf jaar (en dus de eerste drie aanvraagrondes) een deel van het Waterkwartier (ten noorden van de Industrieweg (S102) en Voorstadlaan; waaronder Batavia/Koningsdaal) en het dorp Weurt (ten noorden van de Van Heemstraweg) voorrang te geven bij de toekenning van de gelden (zie het figuur Voorrangsgebieden Omgevingsfonds Centrale Gelderland onder de link)."
- Energieleverancier ENGIE wil een groot zonnepark realiseren op het terrein tussen de A73 en de Bijsterhuizenstraat in Nijmegen West. "Door de zonnepanelen op stellages te plaatsen, kan de grond eronder worden gebruikt om gewassen te kweken die goed gedijen in de schaduw of die moeten worden afgeschermd tegen de felle zon, zoals hortensia’s en frambozen. Op deze manier wordt de grond die nu als grasland wordt gebruikt effectief benut. Samen met kassenbouwers, telers en de Radboud Universiteit onderzoeken we wat voor stellages het meest geschikt zijn, hoe we het terrein het best kunnen inrichten en welke gewassen bij een bepaalde lichtinval het best gedijen", aldus ENGIE. De 90.000 panelen op het 50 ha grote terrein halen een geschatte opbrengst van 30 Megawatt. Daarmee kunnen zo’n 9.000 huishoudens van stroom worden voorzien. Er wordt een elzenhaag geplaatst die het project aan het zicht onttrekt. Ook komen er stroken met bloemen en bijenkassen. "Zo proberen we het opwekken van zonne-energie in te passen in het groen zodat er een biodivers geheel ontstaat." Omwonenden krijgen de mogelijkheid in het project te participeren. De realisatie beoogt medio 2020 van start te gaan.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nijmegen-Brakkenstein.
Reactie toevoegen