Status

- Nieuwerkerk aan den IJssel is een dorp in de provincie Zuid-Holland, gemeente Zuidplas. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2009.

- Wapen van de voormalige gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel.

- Onder het dorp Nieuwerkerk aan den IJssel vallen ook de buurtschappen 's-Gravenweg (deels), Kortenoord en Ver-Hitland.

Ligging

Het dorp Nieuwerkerk aan den IJssel ligt aan de W oever van de rivier de Hollandse IJssel en ligt verder W van het dorp Lageweg, NNW van het dorp Ouderkerk aan den IJssel, NNO van het dorp Krimpen aan den IJssel, O en NNO van de stad Capelle aan den IJssel, O van de stad Rotterdam en de Zevenhuizerplas, ZO van het dorp Bleiswijk, ZZO van het dorp Zevenhuizen, ZZW van het dorp Waddinxveen en ZW van het dorp Moordrecht en de stad Gouda. De A20 loopt door het dorpsgebied.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel 188 huizen met 1.608 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 132/1.170 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Kortenoord 18/153 en 's-Gravenweg 38/345. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 9.000 huizen met ca. 21.500 inwoners.

Geschiedenis

Nieuwerkerk aan den IJssel is rond het midden van de 13e eeuw ontstaan in een drassige omgeving aan de rechteroever van de IJssel. De eerste schriftelijke vermelding van Nuwekerke, zoals het destijds heette, dateert uit 1282. De bewoners van deze nederzetting leefden vooral van de visserij en de jacht en werkten hard aan de afwatering van het gebied. De veenrijke omgeving was voor de inwoners de belangrijkste inkomstenbron. Aan het einde van de 15e eeuw begon men met het afgraven van de veengrond en het 'slagturven’ (turfsteken onder water). Deze bedrijfstak werd gestimuleerd door een stijgende behoefte aan brandstof door de bevolkingsgroei in de steden en op het platteland, en door nieuwe industrieën als de steenbakkerijen. In de eerste helft van de 16e eeuw telde de nederzetting al zo’n 60 woningen en werd de dorpskerk gebouwd, die er tot op de dag van vandaag staat.

Laagste punt van de EU
Door de winning van turf in het gebied rondom Nieuwerkerk aan den IJssel ontstonden grote plassen, waardoor de plaats een soort eiland werd tussen al het water. In 1825 werd dan ook besloten een begin te maken met de drooglegging van de Zuidplas. Een halve eeuw later, in 1866, gebeurde hetzelfde met de Alexanderpolder, waardoor het dorp werd omringd door vruchtbare landbouwgrond en de agrarische sector groeide. Tegenwoordig ligt het laagste punt van de Europese Unie in dit dorp, op 6,76 meter onder NAP.

Glascultuur en forensen
Door de aansluiting op het spoorwegennet in 1855 groeit de bevolking van Nieuwerkerk aan den IJssel snel. Ook bloeit de glascultuur op en vestigen enkelee industrieën zich in deze plaats aan de IJssel. De grootste groei maakt het dorp echter door na de Tweede Wereldoorlog, onder meer doordat zich hier veel forensen vestigen; dat vereist de bouw van compleet nieuwe wijken, zoals de Oranjebuurt en Zuidplas. Sinds 1 januari 2010 is Nieuwerkerk onderdeel van de nieuwe gemeente Zuidplas. (bron: website Geschiedenis van Zuid-Holland)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van het dorp en de voormalige gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel, kun je terecht bij de volgende instantie en site:

- "Historische Vereniging Nieuwerkerk aan den IJssel (HVN) is in 1992 gestart met een Oudheidkamer, in een deel van de stal van de 17e-eeuwse monumentale boerderij Nooitgedacht, gelegen bij de Capelse grens. Intussen zijn de gehele stal, het tussendeel van de boerderij, twee hooibergen, een deel van het erf en diverse objecten daarop bij de expositie betrokken. De entourage is o.a. gewild voor trouwfoto's. De verzameling is verdeeld in drie deelcollecties: geschiedenis van en ambacht en leven in het dorp. Zo zijn er een huishoudelijk hoekje, een winkeltje en een mini-schooltje. Tot het verzamelgebied hoort verder ambachtelijk en boerengereedschap. Op de stalzolder is een historische thematische expositie en zijn er wisseltentoonstellingen. Naast open dagdelen zijn er mogelijkheden voor groepsbezoeken. De in opbouw zijnde collectieregistratie is gedeeltelijk op internet beschikbaar.

Voor het onderwijs is er in de Oudheidkamer een professioneel aanbod aan mogelijkheden, van rondleidingen tot thematische opdrachten en speurtochten. Ook bezoekers van de site van Historische Vereniging Nieuwerkerk aan den IJssel kunnen hun lokale kennis speels toetsen. Resultaten van historisch onderzoek leiden tot presentaties als wisseltentoonstellingen en lezingen in de Oudheidkamer en de Openbare Bibliotheek. Voor groepen kunnen ook excursies worden georganiseerd naar bijvoorbeeld de steenovens en restanten van watermolens in het Hitlandgebied. Er zijn twee 'satellietvitrines': in de Batavier en in Molen Windlust."

- Geschiedenis van de spoorwegen in en om Nieuwerkerk aan den IJssel, door Hans de Vlaming.

Recente ontwikkelingen

- "De A20 vervult een cruciale rol in de bereikbaarheid van Rotterdam (Haven), Greenport, Westland-Oostland en Greenport Boskoop. De A20 is ook een belangrijke verbinding tussen Utrecht en Rotterdam. Het deel van de A20 tussen Nieuwerkerk aan den IJssel en Gouda vormt een bottleneck voor het verkeer. Dit weggedeelte is het enige deel van de A20 dat nog uit 2x2 rijstroken bestaat. De rest van het tracé heeft 2x3 rijstroken. In beide richtingen staan dagelijks files en er gebeuren op dit traject veel ongevallen. Door de groei van het verkeersaanbod worden de problemen rond de doorstroming en de verkeersveiligheid steeds groter.

Het project A20 Nieuwerkerk aan den IJssel - Gouda heeft als doel deze problemen aan te pakken. De uitvoering van het project start naar verwachting in 2023. Anno 2020 wordt onderzocht met welke maatregelen de doorstroming en verkeersveiligheid verbeterd kunnen worden. Onder de link vind je de de projectwebsite van de planuitwerking van het project, waar je het laatste nieuws over het project vindt en waar je terecht kunt met al je vragen. Je vindt er ook antwoorden op veelgestelde vragen, zoals wat het voorkeursalternatief is, hoe men daartoe gekomen is, en wat de planning van het project is."

Bezienswaardigheden

- Nieuwerkerk aan den IJssel heeft 14 rijksmonumenten.

- "De Hervormde (PKN) Oude Kerk van Nieuwerkerk aan den IJssel (Kerkgang 3) is gebouwd tussen 1500 en 1525. De kerk is nauw verbonden met de geschiedenis van de Nieuwerkerkse gemeenschap. In de 16e eeuw ging de kerk met de bevolking over tot de Hervorming (in 1578 kwam de eerste predikant), en tot 1900 was het de enige kerk ter plaatse. Hierin werden bijvoorbeeld ook waterschaps-afkondigingen gedaan en in de Patriottentijd werden er wapenoefeningen gehouden. In 1889 brak de kerkenraad met de Synode en scheidde zich af als Gereformeerde Kerk. Het gebouw is uiteraard vaak verbouwd en gerestaureerd. Het interieur herinnert deels nog aan de 17e eeuw. In 1810 is de kerk ingekort: er waren eerst 17 ramen en nu zijn er 10. In 1927/1928 heeft een grote restauratie plaatsgevonden. Uit die tijd dateren de consistoriekamer, de galerij, de huidige glas-in-loodramen en de bruine kleur van het houten tongewelf, dat oorspronkelijk blauw was. In 1973 is een vaste vloer gelegd.

Toren en schip van de kerk zijn geïnspireerd door de zogeheten Brabantse School uit de laat-gotische bouwstijl. Kenmerkend zijn de blokjes en banden van lichte natuursteen, de versiering met twee nissen op elk muurvlak van de toren, en het boogfriesje bovenaan het metselwerk daarvan. Het huidige koor dateert van 1810 en daarin ontbreekt de natuursteen. Het schip moest in 1927 grotendeels worden herbouwd: er is veel getekend, genummerd en opgeslagen! Rond de kerk ligt het oorspronkelijke kerkhof. Twee grafstenen van steenbakkersfamilies moeten nog worden onderhouden. In de toren, die in tegenstelling tot de meeste andere kerken van voor 1795 geen eigendom van de burgerlijke gemeente, maar van de kerk is, hangt een luidklok van rond 1600. Het opschrift daarvan herinnert eraan, dat ene Clays van Vette hem liet gieten uit dankbaarheid voor het dalen van de graanprijs. De toren en de klok zijn beide in 2000 gerestaureerd.

De geelkoperen lezenaars met een motief van krullende acanthusbladeren dateren uit de tweede helft van de 17e eeuw. De boogpaneeltjes van de kansel, de twee oude liedborden (die inmiddels niet meer in gebruik zijn, maar nog wel in de kerk hangen) en de kerkenraadsbanken zijn ook zo’n drie eeuwen oud en hebben bloemen, druiventrossen en cherubijntjes in de bovenhoekjes. Twee van de drie kronen - in 1973 van stroom voorzien - hangen sinds de 17e eeuw in deze kerk. De derde is in 1851 van Gouderak gekocht. In 1738 is een nieuwe vloer van natuurstenen tegels gelegd. In de noordgevel is een dichtgemetselde deur te ontdekken. Dat dichtmetselen gebeurde in 1810.

Het hoofdwerk van het orgel is in 1770 door P. Assendelft uit Leiden met 9 stemmen gebouwd. In 1852 is het voor de RK kerk van Vlaardingen door M. van den Brink vernieuwd en kwam er een borstwerk bij. In 1890 is het orgel voor 900 gulden aangekocht door de Hervormde Gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel. In 1954 is het orgel gerestaureerd. Ook in 1998 onderging het een grote restauratie, waarbij het in de toestand van 1852 is teruggebracht. Hierbij kwam een prachtige versieringsrand in bladgoud bloot. Tevens is het orgel verplaatst naar de voorkant van de galerij, zodat het front in z’n geheel te zien is. De tien ramen met bijbelse voorstellingen, aangebracht in 1928, zijn van de (RK)kunstenaar Lou Asperslagh (1893-1949). In de torenhal bevindt zich een steen uit 1615. Deze is in 1928 hier ingemetseld en bevat een tekst uit Jesaja en Salomo’s gebed uit Spreuken 30.

In de consistoriekamer bevindt zich een schoorsteenstuk uit 1785 met een topografisch en een zinnebeeldig deel. Er is op te zien dat men in de Zuidplas aan het vervenen is. Mannen zijn bezig met een slikbeugel en een mengklauw. Een veenmeid op treeplankjes (tegen het wegzakken) geeft met een spitgraaf de turven vorm. Aan de dorpskerk is duidelijk te zien dat het dak langer was dan nu. De zinnebeeldige voorstelling geeft schout Cornelis van Capellen weer met een vlindernetje (kapel [Vlaams] = vlinder), en beeldt de dominee als herder af. Een door Dekker gemaakte pentekening uit 1927, die eveneens in de consistorie hangt, laat de kerk van vóór de restauratie zien met een consistoriekamer tegen de toren." (bron: Hervormde Gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel)

- "Vanaf de ambtsperiode van ds J.J. Timmer (1949-1955) waren er dubbele morgendiensten in de Hervormde dorpskerk van Nieuwerkerk aan den IJssel, die pas na de realisatie van de Nieuwe Kerk (J.A. Beijerinkstraat 53) in 1966 de Oude Kerk zou gaan heten. Hoewel ook nog aan een plek in de Oranjebuurt is gedacht, werd in 1960 grond gereserveerd in de nieuwe wijk Dorrestein. Het ging om een kavel van 54 bij 49 meter voor 30 gulden per vierkante meter. Architect van de nieuwe kerk werd De Jongh van bureau M.C.A. Meischke uit Rotterdam. De bouwkosten waren ruim een miljoen gulden. De Rijkssubsidie was 150.000 gulden en de landelijke kerk droeg 120.000 gulden bij, maar het meeste werd opgebracht en geleend door de gemeente zelf (acties waren er vele: bloemen-, palen-, dakpannen- en leningenacties etc.). Het Hervormd Kerkelijk Centrum kreeg een bovengelegen kerkzaal, een daaronder gelegen grote zaal alsmede een consistorie en in een vleugel drie kleine vergaderzaaltjes. De vleugel kreeg tevens een woning voor de koster/beheerder, terwijl op het complex de pastorie als een afzonderlijke bungalow werd gebouwd. Het huidige pijporgel met 9 registers dateert uit 1973 en is in 1988 gekocht van de Gereformeerde kerk in Marken.

De eerste ontwerpen van de Nieuwe Kerk bevatten in de vrijstaande toren alleen twee luidklokken. Er ontstond echter een comité Vrienden van het Carillon, dat voor het nieuwe centrum van Dorrestein een klokkenspel aan de burgerlijke gemeente gaf. In januari 1966 schreven B&W aan de raad dat de eerste actie van het comité een 20.000 gulden opbracht. De raad schoot het restant van het nodige geld voor uit de Reserve Dorpsuitleg, een potje waarin recent een schenking was gedaan van 50.000 gulden voor culturele en recreatieve doelen. In augustus 1966 aanvaardde de raad het carillon formeel en sloot een overeenkomst met de Hervormde gemeente voor torenhuur. Vanuit de raad werd tevens aan een reservering van het carillon voor een toekomstig raadhuis gedacht; toen dat ruim twintig jaar later verrees schonken bedrijven daarvoor echter een nieuw carillon. Het carillon, vervaardigd en in onderhoud bij Koninklijke Eysbouts te Asten, telt 24 klokken. Het reliëf boven de hoofdingang is vervaardigd van blauw keramiek en is ontworpen en vervaardigd door H. Tieman van “De Porceleyne Fles” te Delft. In dit reliëf zijn de volgende oud-christelijke symbolen te zien: de Ark van Behoud; het Chi-Rho-teken = het Christusmonogram; de vis (Ichthus) als teken van de naam Jezus: Jezus Christus, Gods Zoon, Zaligmaker; de duif als teken van de Heilige Geest." (bron: Hervormde Gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel)

- Korenmolen Windlust valt onder buurtschap Kortenoord en wordt daarom aldaar beschreven.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Nieuwerkerk aan den IJssel, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Nieuwerkerk aan den IJssel (online te bestellen).

Links

- Lokale links: - Links naar vele instanties in Nieuwerkerk aan den IJssel.

- Jeugd en jongeren: - "Scouting staat voor uitdaging! Maar ook voor gezelligheid en vriendschappen. Scouting biedt leuke en spannende binnen- en buitenactiviteiten waar jongens én meiden worden uitgedaagd om zich persoonlijk te ontwikkelen, samen te werken en vooral plezier te hebben. Scouting is een wereldwijde jeugd- en jongerenorganisatie met meer dan 40 miljoen leden. Nederland telt meer dan 100.000 leden, verdeeld over meer dan 1.000 Scoutingsgroepen. Scouting Nieuwerkerk aan den IJssel is opgericht in 1968 en is een landgroep binnen Scouting Nederland. Dat betekent dat onze scouts avonturen beleven op het land. Wij doen wekelijks uitdagende activiteiten die passen bij de leeftijd van de scouts; spelen in het bos, klimmen en klauteren, knutselen, avonturen beleven en kamperen. Voor elke leeftijdsgroep is er binnen onze Scoutinggroep een aparte speltak."

- "Waterscouting De IJssel is opgericht in 1992 en is gevestigd op Van Gennepweg 5 in Nieuwerkerk aan den IJssel. Ons terrein ligt aan de Ringvaart en heeft een eigen haventje voor de boten. Via de “Snelle Sluis” hebben we toegang tot de Hollandse IJssel. We hebben verschillende speellokalen en een keuken in ons clubgebouw en ons terrein beschikt over een aantal velden voor buitenspelen en natuurlijk een kampvuurplaats. Tijdens de opkomsten voeren we allerlei groepsactiviteiten uit. De bevers en waterwelpen zijn vooral bezig met spelenderwijs leren. Dat doen ze vaak buiten, maar we hebben ook een riante binnenruimte voor allerlei spellen. Ook kunnen ze in de loop der tijd insignes halen, waarmee ze laten zien dat ze natuuronderzoekers zijn of knopen kunnen leggen. Als het lekker waait gaan de scouts en Wilde Vaart zeilen, in de winterperiode onderhouden ze hun eigen boten. Soms zijn er speciale opkomsten, zoals meevaren met de intocht van Sinterklaas, deelname aan een zeilrace of Iscout. Kijk voor meer informatie per leeftijdsgroep op de pagina Speltakken."

- Muziek: - "Drumfanfare DKV (Door Kunst Verkregen) is van oudsher de muziekvereniging van Nieuwerkerk aan den IJssel. De leden repeteren wekelijks en beleven daarbij plezier aan muziek en aan elkaar. De vereniging, die vaak 'de trots van Nieuwerkerk' wordt genoemd, is bij tal van aktiviteiten present. Niet alleen in onze eigen gemeente maar ook daarbuiten wordt DKV regelmatig gevraagd voor een optreden. In de zustergemeente Bückeburg (Duitsland) is de drumfanfare al meerdere malen het visitekaartje van het dorp geweest.

Door Kunst Verkregen is in 1927 als harmonie opgericht. Later zijn daar een drumband en een majorettengroep aan toegevoegd. In 1983 werden harmonie en drumband samengevoegd tot een drumfanfare. De majorettengroep werd in 1989 opgeheven, zodat de vereniging sinds die tijd uitsluitend uit een drumfanfare bestaat. DKV telt op dit moment ca. 40 leden. Drumfanfare DKV is een volwaardige band die voornamelijk marsoptredens en serenades uitvoert. DKV kenmerkt zich door een aantrekkelijk muziekrepertoire, een stijlvol uniform en een gedisciplineerd optreden. De doelstelling van DKV is om zich muzikaal te onderscheiden van de doorsnee drumfanfare. Het repertoire wordt daarom zo breed mogelijk gehouden. Een klassieke wals, statige mars, rustige ballad of een ruige rocksong is voor DKV geen probleem. Het opleiden van de leerlingen op een blaasinstrument wordt, indien mogelijk, binnen de vereniging verzorgd. De slagwerkleerlingen krijgen van ervaren leden les. De leden waarderen met name de mix tussen musiceren en gezelligheid. Wanneer het moet wordt er gedisciplineerd en geconcentreerd gewerkt, maar een geintje op z'n tijd is ook mogelijk. Dirigent René de Roo en slagwerkinstructeur Jeffrey Bouwhuis hebben daar een groot aandeel in. Zij zijn in staat om de juiste mix te vinden en te handhaven."

- Symfonisch Blaasorkest Da Capo in Nieuwerkerk aan den IJssel is opgericht in 2000 en heeft ca. 35 leden. De bezetting omvat o.a. fluit, piccolo, hobo, klarinet, basklarinet, altsaxofoon, tenorsaxofoon, trompet, hoorn, euphonium, trombone, bastrombone, bastuba, cello, slagwerk, pauken. Het repertoire is zeer veelzijdig (pop, klassiek, filmmuziek, marsen). Da Capo organiseert zelf concerten, maar verzorgt ook regelmatig op uitnodiging concerten. Zowel in binnen- als buitenland. Het orkest is een mooie gelegenheid voor mensen die al een instrument bespelen, maar ook voor mensen die een instrument willen gaan bespelen. Het is fantastisch om samen een orkest te vormen en vervolgens met het orkest een concert te geven. Da Capo kan nog nieuwe leden gebruiken voor alle blaasinstrumenten, slagwerk en tevens contrabas (strijk). Iedereen van jong tot oud(er) is van harte welkom.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nieuwerkerk aan den IJssel.