Leegkerk is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Westerkwartier, gemeente Groningen. T/m 1968 gemeente Hoogkerk. Leegkerk heeft overigens niets met een 'lege kerk' te maken. Waar het wél mee te maken heeft, kun je lezen in het hoofdstuk Naam.
Gezicht vanaf het Aduarderdiep op kerk, kerkhof en kosterij van Leegkerk. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com)
Leegkerk, voormalige pastorie. Voor toelichting zie het kopje Bezienswaardigheden. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2014/04/03/rondje-onlanden-matsloot-la...)
- Leegkerk is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Westerkwartier, gemeente Groningen. T/m 1968 gemeente Hoogkerk.
- Het dorp Leegkerk heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien ´in´ Groningen. Het piepkleine dorpje heeft ook geen 'bebouwde kom' en heeft daarom witte plaatsnaamborden.
- Onder het dorp Leegkerk valt in de praktijk ook de buurtschap Slaperstil, voor de postadressen ligt dat echter - want net als het dorp - 'in' Groningen.
Terug naar bovenKlemtoon
Leegkérk, dus niet Léégkerk.
Oudere vermeldingen
1385 Legakerke, 1456 ter Legherkercken, 1506 Legherkerck, 1579 Leechkerck, 1610 tho Leechkerck, ca. 1660 Leegekercke, 1781 Leegkerk.
Naamsverklaring
Samenstelling van kerk 'bedehuis' en het Friese leeg 'laag, laaggelegen' in onverbogen vorm, ter onderscheiding van het nabijgelegen Hoogkerk.(1) Dat gold overigens voor de oorspronkelijke situatie; tegenwoordig is het precies andersom. Hoe dat zit, kun je lezen in het artikel over de plaatsnamen Hoogkerk en Leegkerk, door Harry Perton.
Leegkerk ligt direct W van Groningen, N van Hoogkerk, rond de Leegeweg en de Zijlvesterweg.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Leegkerk 36 huizen met 209 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.
Terug naar boven- Artikel over een conflict in 1805 m.b.t. de toenmalige 'lijkweg' te Leegkerk.
Terug naar boven- De 13e-eeuwse Hervormde kerk van Leegkerk, sinds 1970 in bezit van Stichting Oude Groninger Kerken, is in 2013 gerestaureerd en verbouwd. De kerk is nu een 'bijzondere locatie' van de gemeente Groningen. Organisaties en bedrijven kunnen gebruik maken van de multifunctionele ruimten die in het koor en het schip zijn gecreëerd. Jan Verrelst van AWG architecten, mede verantwoordelijk voor het ontwerp van de oostwand in Groningen, heeft met het het oog op het multifunctionele gebruik een ‘gouden blok’ ontworpen van 6 bij 6 bij 6 meter. Binnen in het blok is ruimte voor een pantry, toiletten en opslag. Het blok heeft een trap; bovenop het blok is een permanente expositie ingericht over de geschiedenis van de kerk en het gebied. Ook ontwierp AWG architecten de draaibare deurkasten waarmee schip en koor van elkaar gescheiden kunnen worden en bergruimte ontstaat.
In veel oude kerken bevinden zich lege nissen. Deze nissen speelden een rol in de middeleeuwse mis, maar raakten na de Reformatie in onbruik. Vaak heeft een kerk meerdere nissen naast elkaar. Het gaat hier om een sacramentsnis, waar de hostie in werd bewaard voor de mis. De andere nis is vaak de piscina, een wasbekken voor de handwassing van de geestelijke. Soms was er ook nog een aparte nis voor de ampullen, een plaats om het liturgische vaatwerk te bewaren. De piscina, Latijn voor wasbekken, was in de eerste plaats bedoeld voor de handwassing van de priester voor de mis. Het bevond zich meestal in de muur naast het altaar. Deze handeling heeft hoofdzakelijk een symbolische betekenis, om de heilige handelingen tijdens de dienst in innerlijke én uiterlijke reinheid te volbrengen. In het Oude Testament staat geschreven: “Ik was mijn handen in onschuld, en maak den omgang om uw altaar, o Here”. Een andere naam voor het wasbekken is lavabo, dat letterlijk ‘ik was’ betekent. Na de dienst werd het gebruikt om het gewijde vaatwerk na de communie te wassen. Het water werd met een soort keteltje dat boven het bekken hing uitgeschonken. Vaak kregen deze schenkkannen bijzondere vormen. De piscina in de kerk van Leegkerk is de enige piscina met muurschilderingen.
"Het is in ons land al eeuwen de gewoonte om de liederen die in de reformatorische kerkdienst worden gezongen op psalmborden aan te kondigen. Deze borden worden voor het eerst vermeld in de besluiten van het Convent van Wezel in 1568. In de acta van dit convent lezen we dat invoering van twee soorten borden in de kerkgebouwen wenselijk is. Dat was in de eerste plaats een bord waarop de notatie van de melodieën op de psalmborden werd uitgelegd. Voorbeelden van die soort borden zijn tot op heden niet gevonden. Van de tweede soort die het convent voorstelde echter des te meer.
In de kerk van Leegkerk is een psalmbord te vinden dat van de gebruikelijke afwijkt. Het dateert vermoedelijk uit de tweede helft van de 18e eeuw. Voor zover ik weet is dit psalmbord uniek. Het bijzondere is hier namelijk dat de cijfers niet kunnen worden vervangen, want ze zijn geschilderd. Dat roept direct de vraag op naar de functie die dit bord heeft gehad. Met welk doel heeft men in deze kerk een psalmbord gehangen waarop altijd dezelfde liederen te lezen zijn? De psalmen op het bord zijn 23, 51, 103 en 116. Ze worden voorafgegaan door het Onze Vader. Op het eerste gezicht is er geen orde in te ontdekken. Toch moet er een gemeenschappelijke noemer zijn, want het bord hing in de kerk als een vast onderdeel van de inrichting. Het is daarom de moeite waard te zoeken naar de manier waarop de hier vermelde psalmen in de Nederlandse traditie zijn gebruikt. Weten we meer over de functie van deze psalmen, dan komen we ook dichter bij de mogelijke functie van dit bord." (dr. J.R. Luth heeft inderdaad uitgezocht hoe deze vork in de steel zit in zijn artikel 'Een bijzonder psalmbord in de kerk van Leegkerk', waar deze en de vorige alinea citaten uit zijn)
In de zomermaanden is er in de kerk tevens een theehuis als pleisterplaats voor wandelaars en fietsers. - Filmpje van de kerkklok van Leegkerk in actie, met achtergrondinformatie. - Geschiedenis van het klokhuis van de kerk.
- Naast de kerk heeft Leegkerk nog 18 rijksmonumenten, waaronder 15 wierden.
- Voormalige pastorie. Op de foto elders op deze pagina zie je het pand in april 2014, na fors snoeien van de boomsingel. Voordeel hiervan is dat je zo mooi kunt zien dat eind 19e eeuw een voorhuis voor de nog boerderij-achtige weem is neergezet. Dat voorhuis is slecht gefundeerd aan de voorzijde en zakt daar weg.
- Molen De Jonge Held valt onder de buurtschap Slaperstil en wordt daarom aldaar beschreven.
Terug naar boven- Het middeleeuwse kerkje van Leegkerk is tijdens de zomermaanden geopend voor bezoekers. Onder de titel 'Zomerzondagen' opent de kerk elke zondag in juni, juli en augustus van 12.00-17.00 uur de deuren. Iedereen is tijdens deze Zomerzondagen van harte welkom om de kerk te bekijken. De kerk wordt dan bemand door vrijwilligers, die vooral uit de omgeving van het dorp komen. Veelal zijn er optredens in het kader van een 'Open Podium'. Wil jij ook je kunsten laten zien in deze kerk tijdens een Zomerzondag? Meld je dan aan via openpodiumleegkerk@blgroningen.nl.
Terug naar boven- Tot 10 mei 1940 lag W van Leegkerk de 'Nieuwe brug' over het Aduarderdiep. Op die dag is de brug door Nederlandse troepen opgeblazen in een poging de opmars van de Duitsers te vertragen. De brug is niet herbouwd. Pas in 2009 is iets O van deze locatie de fietsbrug Tichelwerkbrug gebouwd, waarmee een voor fietsers en wandelaars aantrekkelijke route tussen Groningen en Zuidhorn is hersteld. Voor nadere informatie hierover zie bij Nieuwbrug.
Terug naar boven- Fotoreportages van flora, fauna, monumentale panden en andere bezienswaardige objecten in Leegkerk en omgeving, door Harry Perton. Op 8 juli 2018 heeft Harry Perton tijdens een van zijn vele fietsrondjes door de regio in deze omgeving de geboorte van een kalf in een weiland mogen aanschouwen. Dat ging niet helemaal of beter gezegd helemaal niet vanzelf; de boer moest er wel een flink handje bij helpen. Hoe het er aan toeging, kun je zien in de fotoreportage onder de link.
Terug naar boven- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Leegkerk.
Reactie toevoegen